Akulturacja i asymilacja

Kwestiami akulturacji i asymilacji zajmują się badacze z różnych dziedzin, jak socjo­ logowie, etnologowie, antropologowie, psychologowie i historycy. Do najnowszych prac należy

The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology,

opublikowana w 2006 roku przez Johna W. Berry’ego z Kanady i Davida L. Sama z Norwegii, którzy jako profesorowie psychologii poświęcili się w szczególności badaniom

cross-cultural

psychology33.

We wprowadzeniu do podręcznika autorzy i wydawcy podkreślają, że

socjologia już od lat 20. X X w. zajmowała się kwestią akulturacji34 wśród imigran­ tów, natomiast antropologia podjęła ten temat w latach 50. ubiegłego wieku w odnie­ sieniu do ludności tubylczej. Natomiast psychologowie dopiero w latach 80. zaczęli interesować się zjawiskiem akulturacji i brać pod uwagę dotychczasowy dorobek w tej dziedzinie. Berry i Sam wyjaśniają rosnące w ostatnich trzech dziesięcioleciach zainteresowanie badaczy zjawiskiem akulturacji wzrostem ruchów migracyjnych na świecie, wynikającym z konfliktów politycznych i problemów gospodarczych, jak również związaną z tym koniecznością zrozumienia relacji pomiędzy kulturą a za­ chowaniem człowieka. Zrozumienie tych procesów zostało przyspieszone przez oso­ by zajmujące się

cross-cultural psychology.

Najistotniejsze pytania, które postawiła ta nowa dziedzina psychologii, brzmiały następująco: Jaki wpływ ma kultura na zacho­ wanie się człowieka? Jak ludzie, którzy urodzili się i wychowali w jednym społeczeń­ stwie, mogą żyć w innym społeczeństwie, kulturowo odmiennym od tego, do które­ go się przyzwyczaili?35. Pytania te mają kluczowe znaczenie dla procesu akulturacji i wokół nich skupiają się badania, a także treść artykułów ponad trzydziestu uczonych

31 A. Jagodzińska, Asymilacja, czyli bezradność historyka. O krytyce terminu i pojęcia, [w:] Wokół

akulturacji i asymilacji Żydów na ziemiach polskich, pod red. K. Zielińskiego, Lublin 2010,

s. 15-31.

32 A. Jagodzińska, Pomiędzy. Akulturacja Żydów Warszawy w drugiej połowie XIX wieku, Wro­ cław 2008.

33 The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology, wyd. D.L. Sam i J.W. Berry, Cam­

bridge 2006.

34 Większość teorii akulturacji i asymilacji powstało w wyniku analiz procesów integracji upośle­ dzonych ekonomicznie i politycznie grup imigranckich w społeczeństwach większościowych, silniejszych ekonomicznie i kulturowo. Z tego powodu teorii tych nie da się wprost imple­ mentować do badań nad Galicją w X IX w., gdzie interesujący nas imigranci byli grupą poli­ tycznie i socjalnie uprzywilejowaną i uważali się za rządzących na nowym dla siebie terenie. 35 Ibidem, s. 1-3.

współtworzących to kompendium. Należy zaznaczyć, że poszczególne artykuły od­ noszą się do teraźniejszości, tzn. biorą pod uwagę współczesne aspekty migracyjne.

Natomiast w 2010 roku niemiecki psycholog Andreas Zick opublikował obszerną monografię pt.

Psychologie der Akkulturation. Neufassung eines Forschungsbereiches

[Psychologia akulturacji. Nowe ujęcie dziedziny badań], której celem jest krytyczny przegląd ponad 170 teorii stosowanych w badaniach nad akulturacją i migracjami. Za podstawowe we wszelkich badaniach nad akulturacją uznaje on pytania: „Jak prze­ biega proces przyswajania środowiska, jakie fenomeny psychologiczne występują w tym procesie, jakie czynniki wpływają nań i na jego następstwa?”36. Wychodząc od tych pytań, Zick określa badania nad akulturacją jako rozpatrywanie „procesów przyswajania sobie środowisk kulturowych przez «przybyszów» wyrosłych w specy­ ficznych strukturach władzy, którzy przybywają do «nowej» kultury”37. Duże znacze­ nie w badaniach nad akulturacją mają - zdaniem autora - także reakcje miejscowych na przybyszów. Ogólnie rzecz biorąc, badania nad akulturacją znalazły się obecnie, jak twierdzi, w stanie kryzysu, gdyż mnogość istniejących koncepcji i teorii na te­ mat akulturacji oraz ich odmienność doprowadziły do braku przejrzystości i niepo- równywalności wyników badań opartych na tych teoriach. Z tego powodu nie da się w sposób uogólniony odpowiedzieć na pytania dotyczące procesów akulturacji. Zick wskazuje na wspomniany

Handbook

Berry’ego i Sama jako próbę dokonania pierw­ szej systematyzacji w tej dziedzinie, obejmującej jednak tylko jedną z cząstkowych dyscyplin badawczych, a mianowicie psychologię wykorzystującą środki kompa- ratystyki kulturowej (

kulturvergleichende Psychologie).

Andreas Zick uważa zaś za swe główne zadanie stworzenie teoretycznych podstaw dla interdysplinarnych ba­ dań nad akulturacją38. Podobnie jak u Berry’ego i Sama w centrum zainteresowania Zicka znajdują się badania empiryczne nad zachowaniem i postawami grup migran­ tów w drugiej połowie X X w.

Z powodu mnogości koncepcji i teorii na temat akulturacji, wywołującej dez­ orientację nawet wśród wytrawnych znawców tej problematyki w rozdziale tym opie­ ram się przede wszystkim na pracach, które zajmują się tymi pojęciami z historycznej perspektywy, względnie omawiają te procesy na konkretnym przykładzie pogranicza polsko-niemieckiego.

Antropolożka Ewa Nowicka twierdzi, że termin „akulturacja” „odnosi się do procesu kulturowych przeobrażeń spowodowanych przepływem treści między od­ miennymi kulturowo zbiorowościami. Akulturacja jest rodzajem procesu dyfuzji”39. Ewa Nowicka rozumie pojęcie „dyfuzja” w sposób następujący:

36 A. Zick, Psychologie der Akkulturation. Neufassung eines Forschungsbereiches, Wiesbaden 2010, s. 25: „Wie verlduft derProzess der Umweltaneignung, welchepsychologischen

Phanome-ne treten auf, und welche Faktoren beeinflussen diesen Prozess und seiPhanome-ne Folgen?”.

37 Ibidem, s. 24: „Prozesse der Aneignung kultureller Umwelten durch ‘Neuankómmlinge’ aus

einer spezifischen Herkunftskultur, die in einer ‘neuen’ Kultur ankommen”.

38 Ibidem, s. 24-26.

Oznacza ono przestrzenne rozchodzenie się lub przenoszenie się elementów kultu­ ry (cech, instytucji, wzorów, wątków, tematów, obyczajów) w drodze zapożyczania. [...] Dyfuzja jest dziś pojmowana jako zjawisko oczywiste, wynikające z faktu uczenia się kultury i przekazywania jej na drodze pozabiologicznej. Uczenie się może przebiegać zarówno między pokoleniami, jak i między grupami w obrębie zasadniczo jednolitego kulturowo społeczeństwa, a także między przedstawicielami zbiorowości kulturowo od­ miennych40.

Nowicka wskazuje ponadto, iż zazwyczaj dla akulturacji za modelową uważa się sytuację, w której w kontakt ze sobą wchodzą dwie odmienne kulturowo zbiorowości, tymczasem możliwe są sytuacje, w których kontaktują się i wzajemnie przenikają trzy lub więcej kultur. Z takim właśnie przypadkiem mamy do czynienia w Galicji. Na­ leży podkreślić, że w opinii Nowickiej akulturacja nie jest procesem mechanicznym, lecz zjawiskiem, w którym stykające się ze sobą grupy społeczne przejmują od siebie nawzajem określone właściwości kulturowe, bez względu na to, że jedna z tych grup dominuje politycznie, a druga jest zdominowana41.

Socjolog Friedrich Heckmann podkreśla w swojej książce, że zarówno akultura­ cja, jak i asymilacja są procesami edukacyjnymi oraz że poziom wykształcenia oraz wiek pierwszego pokolenia emigrantów w chwili przybycia na nowe ziemie należą do ważnych zmiennych tych procesów. W tym wypadku uznaje on wykształcenie za najważniejszy czynnik mający pozytywny wpływ na procesy akulturacyjne42. Podkre­ śla również, że „problematyki zmian kulturowych osób i grup [...] określane [są - I. R.-R.] przez bardzo różne pojęcia: asymilacja, zasymilowanie, akulturacja, akomo- dacja, absorpcja, adaptacja, integracja, amalgamacja [...]” oraz „«tożsamość etniczna» i «marginalizacja»”43. Poprzez akomodację Heckmann rozumie „procesy edukacyjne i dostosowujące poszczególnych osób”, które w swoim nowym miejscu osiedlenia muszą przyswoić sobie pewną wiedzę na temat obcego im społeczeństwa, „aby móc pracować i porozumiewać się z tym społeczeństwem”44. Proces akomodacji może ograniczyć się do funkcjonalnego dostosowania się, jednak w przypadku kontaktów kulturowych dochodzi do procesów socjalizacyjnych i empirycznych, które prowadzą do „zmian wartości, norm, poglądów poszczególnych osób”, jak również do „zmian zachowań” oraz „zmian tożsamości”45. Określane one są jako akulturacja. Zgodnie

40 E. Nowicka, Świat człowieka - świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii

kulturowej, Warszawa 2004, s. 105.

41 E. Nowicka, Akulturacja..., s. 18-19.

42 F. Heckmann, Ethnische Minderheiten, Volk und Nation. Soziologie inter-ethnischer Beziehun-

gen, Stuttgart 1992, s. 185.

43 Ibidem, s. 167: „Die [...] Problembereiche des kulturellen Wandels von Personen und Gruppen [... ] werden in der Literatur in verwirrender Vielfalt mit unterschiedlichsten Begriffen bezeich-

net: Assimilation, Assimilierung, Akkulturation, Akkomodation, Absorption, Adaption, Inte­ gration, Amalgamation [sowie - J. R.-R.] «ethnische Identitat» und «Marginalitat»”.

44 Ibidem, s. 168: „um in dieser Gesellschaft interaktions- und arbeitsfahig zu werden”.

45 Ibidem: „Veranderungen von Werten, Normen undEinstellungen bei Personen [...] Verdnde-

z logiką wywodu Heckmanna, akomodacja poprzedza akułturację. Podobnie jak inni badacze Heckmann dokonuje rozróżnienia pomiędzy akulturacją indywidualną (

Per-

sonen-Akkulturatioń)

oraz akulturacją zbiorową (

Gruppen-Akkulturation

). W przy­

padku akulturacji wartości kulturowe mogą być według niego przejęte zarówno przez mniejszość, jak i przez większość.

Ważnym czynnikiem sprzyjającym lub hamującym procesy akulturacji oraz asy­ milacji jest otwartość społeczeństwa stanowiącego większość na mniejszość etniczną. Właśnie kontakty międzyetniczne, szczególnie w szkole, pracy oraz w wojsku prowa­ dzą do poznania i współpracy z innymi grupami etnicznymi. Heckmann podkreśla, że dla drugiego pokolenia szkoła jest najważniejszą instytucją w procesie akulturacji. Ponadto wojsko odgrywa w społeczeństwach wielonarodowościowych ważną rolę w akulturacji mniejszości etnicznych jako organizacja centralizująca, zwarta i dopro­ wadzająca do homogenizacji społeczeństwa46.

Historyczka Marita Krauss w teoretycznym artykule

Integration und Akkultura-

tion

[Integracja i akulturacja] wychodzi z założenia, że pojęcie integracji można roz­ łożyć na: asymilację, akułturację i interkulturację. Integracja oznaczałaby wówczas z jednej strony procesy włączania się do jakiejś wspólnoty, z drugiej również proces, „przez który [...] grupa przyjmująca, jak też przyjmowana zmieniają się w równym stopniu”47. Krauss rozumie asymilację jako proces „dostosowywania się imigrantów do ludności rodzimej [...], podczas którego forma zewnętrzna przyniesionych war­ tości i wzorców kultury w dużym stopniu się zaciera, a nowe nie ulegają internaliza­ cji”48. W procesie tym - jak mówi - zatraca się część tożsamości kulturowej. Akultu- rację postrzega ona jako „proces przechodzenia do kultury przyjmującej”49, w trakcie którego migranci przyswajają sobie nowe normy i wartości przyjmującej ich kultury. W przypadku interkulturacji stare i nowe wartości istnieją obok siebie lub nakłada­ ją się i, z jednej strony, mogą powodować negatywny proces integracyjny, z drugiej przyczyniać się do udanej integracji, jeśli przetrwa część tożsamości kulturowej50.

W przeciwieństwie do pojęcia „akulturacja” termin „asymilacja”, którego ro­ zumienie przez Maritę Krauss przytoczono powyżej, używany był już w X IX wieku i oznaczał przejście z jakiejś grupy etnicznej, najczęściej będącej w mniejszości, do społeczeństwa stanowiącego większość. Termin ten można znaleźć również w ów­ czesnej publicystyce galicyjskiej, gdzie - w zależności od sytuacji - używany jest jako

46 Ibidem, s. 186-190.

47 M. Krauss, Integration und Akkulturation. Eine methodische Anndherung an ein vielschichti-

ges Phdnomen, [w:] Migration und Integration. Aufnahme und Eingliederung im historischen Wandel, wyd. M. Beer, M. Kintzinger i M. Krauss, Stuttgart 1997, s. 14: „durch den sich [...] die aufnehmende wie die aufgenommene Gruppe gleichermafien verdndern”.

48 Ibidem: „Angleichung der Zuwanderer an die Einheimischen [...], bei der die mitgebrachten

Werte und Kulturmuster aufierlich weitgehend zuriicktreten, ohne dass das Neue internalisiert wurde”.

49 Ibidem: „Prozess des Hinuberwechselns in die aufnehmende Kultur [...]”. 50 Ibidem, s. 14-15.

synonim germanizacji, względnie polonizacji, i był jednym z ważniejszych pojęć uży­ wanych w dyskusji o sytuacji Żydów w Galicji.

Przegląd powstałych w ciągu ostatnich stu lat teorii asymilacji, głównie ame­ rykańskich, przedstawił Hieronim Kubiak w osobnym haśle

Encyklopedii socjologii.

I on również zwrócił uwagę, iż poszczególne dyscypliny naukowe używają pojęcia „asymilacja” w różnym znaczeniu. Przytoczył on między innymi „osiem praw asy­ milacji narodowej”, jakie w 1912 roku dla czasopisma „Der Kampf” sformułował au­ striacki socjaldemokrata Otto Bauer w artykule o stosunkach etnicznych w monarchii habsburskiej. Szczególnie interesujące jest cytowane przez Kubiaka „siódme prawo”. Wyjaśnia ono „wpływ zamożności i poziomu kultury większości na jej potencjał asy- milacyjny”51. Teza ta znalazła potwierdzenie w wypadku grupy przybyłych do Galicji urzędników i ich rodzin, z których wielu przekonanych było o atrakcyjności polskiej kultury.

Aleksander Posern-Zieliński wskazuje na fakt, że

asymilacja, w przeciwieństwie do akulturacji, mogącej mieć charakter wielokierunkowej wymiany treści kulturowych między kontaktującymi się grupami, jest zawsze procesem jednokierunkowym. Zmierza on bezwzględnie do włączenia obcej jednostki (np. imi­ granta) lub grupy (mniejszościowej, tubylczej) do głównego nurtu życia społeczeństwa dominującego, ale nie na zasadzie akceptacji lub tolerancji istniejących odmienności, lecz za cenę rezygnacji z rodzimej kultury i dotychczasowej tożsamości52.

W przypadku procesu asymilacji, według Poserna-Zielińskiego, wśród innych czynników

występuje zwykle pozytywny stosunek do wartości reprezentowanych przez grupę więk­ szościową, co przyspiesza eliminację wartości własnych, a wzmaga akceptację idei i wzo­ rów społeczeństwa asymilującego. Taka wewnętrzna przemiana, określona jako subiek­ tywna asymilacja, nie musi zachodzić w toku akulturacji, w trakcie której procesom de­ kompozycji rodzimej kultury towarzyszyć może nadal silne poczucie odrębności, oparte na symbolach, mitach i historycznej pamięci53.

Z definicji akulturacji Heckmann wyprowadza swą definicję asymilacji:

Akulturacja jest procesem zbliżenia lub zrównania o różnym stopniu zaawansowania, który jednak pozostawia osoby i grupy w stanie odrębnej egzystencji kulturowej; ulegają one pewnym zmianom, ale różnice narodowościowe nie ulegają zatarciu; rozgraniczenie etniczne trwa. Gdy akulturacja przekracza ten punkt, dochodzi do „pełnego” zrówna­ nia (Angleichung), wtedy mówimy o zasymilowaniu (Assimilierung); odrębna egzysten­ cja grupy etnicznej zanika. Zasymilowanie jest, na poziomie jednostek i grup, „pełnym” przejęciem kultury społeczeństwa stanowiącego większość przez dotychczasową mniej­ szość etniczną; przejęcie to oznacza jednocześnie rezygnację z kultury mniejszościowej, 51 H. Kubiak, Asymilacja, [w:] Encyklopedia socjologii, pod red. W. Kwaśniewicza, t. 1, Warsza­

wa 1998, s. 29-30.

52 A. Posern-Zieliński, Etniczność. Kategorie. Procesy etniczne, Poznań 2004, s. 104-105. 53 Ibidem.

jak również zanik istniejących wcześniej barier etnicznych; odrębna tożsamość etniczna grupy mniejszościowej oraz organizacje o charakterze etnicznym zanikają54.

Kolejną cechą asymilacji jest - według Poserna-Zielińskiego - między innymi pełna identyfikacja z asymilującą grupą etniczną, która niekiedy może nawet przy­ brać ostentacyjny charakter. Ponadto asymilacja musi być

związana ze społeczną akceptacją etnicznych neofitów przez zbiorowość asymilującą, bez niej bowiem nie może być mowy o pełnym ich włączeniu się w życie grupy, ku której aspirowali. W wypadku akulturacji zasada ta nie musi obowiązywać, gdyż nawet znacz­ ny stopień przejęcia wzorców dominującej kultury nie daje automatycznej przepustki w świat otaczającej większości. W rezultacie różnice kulturowe mogą być coraz mniej­ sze i mniej istotne, a mimo to każda z grup zachowywać może względem siebie pewien dystans, wynikający z nadal podtrzymywanych odmiennych tożsamości etnicznych. W takim przypadku przełamywania barier kulturowych prędzej i łatwiej dojdzie z pew­ nością do integracji (asymilacji społecznej), polegającej na wchodzeniu przedstawicieli mniejszości w główny nurt życia kraju w sensie zawodowym, politycznym, towarzyskim, a nawet rodzinnym (przez małżeństwa mieszane)55.

Andrzej K. Paluch wyjaśnia inny aspekt asymilacji i wskazuje, że

podstawowym warunkiem asymilacji jest ciągłość interakcji, który to proces z kolei wymaga strukturalnego powiązania uczestniczących w interakcji jednostek i grup spo­ łecznych. [...] Styczność i kontakt kulturowy określają w pierwszym przybliżeniu genezę wszelkich procesów asymilacji56.

Kontynuując, autor podkreśla, że „proces asymilacji etnicznej jest procesem dłu­ gotrwałym, uwikłanym w różnorodne wydarzenia historyczne”57, z czym niewątpli­ wie należy się zgodzić.

Poważny wkład w wyjaśnienie procesów akulturacji i asymilacji wniósł amery­ kański socjolog, ekonomista i historyk Hannibal Gerald Duncan, który w 1933 roku opublikował obszerne dzieło

Immigration and Assimilation.

Praca ta była przezna­ czona dla studentów i ma specyficzną dwudzielną strukturę. Pierwsza część zawiera

54 F. Heckmann, Ethnische Minderheiten..., s. 169-170: „Akkulturation ist ein unterschiedlich

weit gehender Annaherungs- oder Angleichungsprozefi, der aber Personen und Gruppen in einer separaten kulturellen Existenz belafit; się andern sich, hóren aber nicht auf, ethnisch un­ terschiedlich zu sein; ethnische Grenzziehungen bestehen fort. Wenn Akkulturation tiber diesen Punkt hinausgeht, es zu einer «volligen» Angleichung kommt, werden wir von Assimilierung sprechen; die separate Existenz einer ethnischen Gruppe lost sich auf. Assimilierung ist, auf der Ebene der Einzelperson wie von Gruppen, die «vollstdndige» Ubernahme der Kultur der Mehr- heitsgruppe durch die bisherige ethnische Minderheit; diese Ubernahme schliefit die Aufgabe der ethnischen Minderheitenkultur ein und bedeutet das Verschwinden zuvor existierender ethnischer Grenzziehungen; eine eigenstandige Identitat der Minderheitengruppe und ethnisch fundierte Organisationen Ibsen sich auf’.

55 A. Posern-Zieliński, Etniczność..., s. 106.

56 A.K. Paluch, Procesy asymilacji i przemiany kultury, [w:] Założenia teorii asymilacji, pod red. H. Kubiaka i A.K. Palucha, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 99.

historię zjawiska imigracji w Ameryce, charakterystykę pozycji gospodarczej i so­ cjalnej poszczególnych grup imigranckich oraz przemian, jakim ulegała ich sytuacja w kolejnych pokoleniach. Druga część książki to przeznaczony do ćwiczeń ze stu­ dentami, bardzo obszerny zestaw relacji imigrantów i wywiadów, zbieranych metodą

oral history,

a uporządkowanych według kryterium quasi-etnicznego, tj. z podziałem

na imigrantów pochodzenia germańskiego, słowiańskiego itd. oraz według kategorii przynależności do pierwszej, drugiej i trzeciej generacji58. Duncan wyjaśnia w książ­ ce, iż pierwsza generacja imigrantów, jak pisze

„first generation Americans”,

podlega akomodacji, przejmując pewne zwyczaje i zachowania społeczeństwa większościowe­ go, lecz tylko w stopniu koniecznym do wykonywania pracy i poprawnego funkcjo- nania w otoczeniu, jakie tworzy społeczeństwo większościowe, w życiu rodzinnym i towarzyskim pierwsza generacja trwa przy wyniesionym z dawnego kraju języku i obyczajach59. Druga generacja świadomie żyje w dwóch kulturach. Dzieci imigran­ tów już przez kontakt z uczniami innego pochodzenia uczą się innych zachowań i zwyczajów od poznawanych w domu rodzinnym. Intensywność takich kontaktów zależy od języka, kultury i religii imigrantów oraz od indywidualnych doświadczeń osób należących do drugiej generacji. Proces asymilacji ulega spowolnieniu, jeżeli druga generacja żyła w tzw. koloniach etnicznych, ale może też ulec znacznemu przy­ śpieszeniu - zależnie od stopnia opanowania języka nowego kraju60. W trzecim poko­ leniu dochodzi do szybkiej asymilacji jako drogi zabezpieczenia się przed dyskrymi­ nacją ze strony społeczeństwa większościowego. Osoby należące do trzeciej generacji nie przywiązują dużej wagi do znajomości języka rodziców i dziadków, a także mało interesują się starą ojczyzną61. Socjolog Charles Price określił opisany przez Dunca- na model procesu asymilacji jako

three-generations-assimilation cycle,

inny badacz, niemiecki socjolog Petrus Han, mówi o „trzypokoleniowym modelu sekwencyjnym” Duncana, który opisał następująco:

1. pokolenie: większość pierwszego pokolenia emigrantów dostosowuje się tylko pod względem gospodarczym i społecznym do nowego kraju i próbuje poprzez tworzenie własnych instytucji i grup zachować kulturę swojego kraju pochodzenia, aby utrzymać psychiczną równowagę i poczucie bezpieczeństwa.

2. pokolenie: drugie pokolenie próbuje zachować w kręgu rodzinnym kulturę kraju po­ chodzenia swoich rodziców, natomiast w szkole i w pracy przyswaja sobie kulturę nowe­ go kraju, przez co żyje w dwóch kulturach, mając mieszany standard wartości.

3. pokolenie: trzecie pokolenie rezygnuje z kultury kraju pochodzenia dziadków, pielę­ gnowanej jeszcze przez rodziców i asymiluje się całkowicie z „core culture” (jądro kultu­ rowe) nowego kraju, a międzyetniczne małżeństwa mieszane należą do normalności62. 58 H.G. Duncan, Immigration and Assimilation, Boston-New York-Chicago 1933, s. V -X , 477. 59 Ibidem, s. 517-518.

60 Ibidem, s. 693-707. 61 Ibidem, s. 827-831.

62 P. Han, Soziologie der Migration. Erklarungsmodelle - Fakten - Politische Konsequenzen -

Przedstawienie swojego modelu przez Duncana zapoczątkowało pojawienie się innych modeli cyklicznych lub sekwencyjnych, między innymi ekonomicznego i eko­ logicznego, opisujących procesy akulturacji i asymilacji. Zdaniem Hana, dla modeli tych charakterystyczne jest, iż skupiają się

na badaniu pewnych składników procesu asymilacji [...], jaki w określonych warun­ kach regionalnych i socjohistorycznych przechodzą imigranci lub grupy imigrantów. [...] M ogą one być pomocne przy strukturyzowaniu skomplikowanych, szczegółowych aspektów asymilacji, nie stanowią jednak same w sobie żadnej ogólnej teorii, mogącej objaśnić współzależności zachodzące między migracją a asymilacją63.

Celem niniejszego studium nie jest sformułowanie teoretycznego uogólnienia na temat procesów akulturacji i asymilacji w historii, lecz właśnie „ustrukturyzowa- nie skomplikowanych, szczegółowych aspektów” przemian tożsamościowych, jakim w długiej perspektywie czasowej podlegała politycznie dominująca, a zarazem liczeb­ nie słaba, mniejszościowa grupa rodzin niemiecko-austriackich urzędników w obrę­ bie multietnicznego, większościowego społeczeństwa Galicji, oparte na konkretnych przykładach. Dlatego też sądzę, iż silnie zmodyfikowany ze względu na oczywistą odmienność ram politycznych i społecznych Х ІХ -wiecznej Galicji sekwencyjny mo­ del Duncana, pomimo iż powstał na potrzeby opisu procesów asymilacji imigrantów w Stanach Zjednoczonych pierwszej połowy X X w., może okazać się przydatny dla dociekań historycznych, będących przedmiotem tego studium.

W dokumencie Niemiecko-austriackie rodziny urzędnicze w Galicji 1772-1918 : kariery zawodowe, środowisko, akulturacja i asymilacja (Stron 28-35)