Zapewnienie syntetyczności tekstu prawnego jest jednym z głównych zadań współczesnej techniki prawodawczej, realizowanym m.in. poprzez przepisy od-syłające. Oprócz rozwiązania problemu zbędnych powtórzeń bądź – co gorsza – zróżnicowania (nie zawsze celowego) unormowań dotyczących tych samych kwestii, regulacje takie sprzyjają zapewnieniu spójności wewnątrzsystemowej oraz pozwalają na bardziej swobodne korzystanie z dorobku judykatury i doktryny odnośnie do tych materii normatywnych, do których odsyła dany przepis nowo ustanawianego aktu prawnego.
Naturalnie, sięganie do „zewnętrznych” unormowań dopuszczalne jest je-dynie w kwestiach nieuregulowanych, co – w przypadku ogólnej regulacji
w ak-2 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r., Dz.U. nr 100, poz. 908.
3 Zob. A. Matukin, Kilka uwag na temat odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu
postępo-wania karnego na przykładzie postępopostępo-wania dyscyplinarnego wobec doktorantów w uczelni wyższej, [w:]
cie odsyłającym – prowadzi do konieczności jej zastosowania i ustalania bardziej szczegółowych treści normatywnych w granicach reguł wykładni, w tym opiera-jąc się na zasadach wykładni systemowej, które wskazują na potrzebę nadawania znaczenia pojęciom, jakie mają one w innych, możliwie najbardziej zbliżonych gałęziach prawa. Ewentualnie fragmentaryczne uregulowanie danego zagadnienia może uzasadniać posłużenie się przepisami z innego aktu prawnego za pomocą normy odsyłającej.
Trzeba jednak mieć także na względzie pewne wady związane z odesłaniami, z którymi immanentnie związany jest problem zakresu stosowania aktu prawnego, będącego substratem odesłania. Istota tego zagadnienia sprowadza się do doko-nania właściwej wykładni pojęcia „odpowiedniego stosowania” danych przepisów w kontekście ich treści oraz celu, jaki mają realizować w związku z unormowania-mi aktu zawierającego odesłanie. Na gruncie ustaw regulujących odpowiedzial-ność dyscyplinarną profesji prawniczych poczynione zostało przez przedstawicieli doktryny4 oraz orzecznictwo częściowe dekodowanie znaczenia tego terminu. Dla problematyki postępowania dyscyplinarnego studentów i doktorantów znaczenie ma ogólny trójpodział przepisów, do których odnosi się dane odesłanie, z uwagi na kryterium odpowiedniego stosowania. Do pierwszej grupy należą te przepisy, które można stosować wprost, np. ze względu na ich jedynie techniczny charakter oraz zupełny brak innych regulacji w akcie odsyłającym, które mogłyby prowadzić do konieczności zmiany ich treści. Drugi zbiór unormowań stanowią te przepisy, które należy stosować odpowiednio, tj. z uwzględnieniem bądź to innych, rele-wantnych dla danej kwestii przepisów, bądź samej, ogólnej specyfi ki aktu, zawiera-jącego odesłanie, które wpływają na modyfi kację ratio legis przepisu stosowanego „odpowiednio”. Warto w tym miejscu zauważyć, że szczególnie doniosła w pro-cesie stosowania prawa za pomocą odesłań jest właśnie wykładnia funkcjonalna, w przeciwieństwie do zasad wykładni systemowej. Ostatnią grupą w ramach wspo-mnianego trójpodziału są te unormowania, których stosowanie, pomimo ogólnego odesłania, jest niedopuszczalne. Decydują o tym również względy celowościowe – w szczególności różnice między całościowym charakterem obu aktów prawnych związanych z odesłaniem, a także indywidualna niemożność zastosowania dane-go przepisu, np. ze względu na jedane-go nieprzydatność (w tym sensie brak regulacji w akcie odsyłającym należy uznać za celowy zabieg ustawodawcy) lub sprzeczność z innymi uregulowanymi w akcie odsyłającym instytucjami5.
4 Zob. W. Kozielewicz, Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów. Komentarz, Warszawa 2005, s. 139-142; T. Ereciński, J. Gudowski (red.), J. Iwulski, Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa
o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa 2010, s. 574-579.
5 Por. na gruncie odpowiedniego stosowania przepisów k.p.k. w postępowaniu dyscyplinarnym wobec sędziów: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2007 r., SNO 47/07, OSNKW 2007, nr 11, poz. 83.
Problem zakresu odesłania w kontekście treści
rozporzą-dzenia wykonawczego do art. 224 p.s.w.
Pierwszym zagadnieniem o charakterze podstawowym, związanym z problematy-ką odpowiedniego stosowania przepisów k.k. i k.p.k. jest zakres odesłania, którego granice, ogólnie rzecz ujmując, wyznacza od strony negatywnej obszar regulacji prawa dyscyplinarnego w p.s.w. Innymi słowy, korzystanie z przepisu odsyłającego jest możliwe, jeżeli dana kwestia, konieczna do zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego, nie jest uregulowana we wspomnianej ustawie. W tym miejscu trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że ustawodawca w art. 224 p.s.w. upoważnił ministra do spraw szkolnictwa wyższego do określenia w drodze roz-porządzenia szczegółowego trybu postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarne-go. Na podstawie tej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 6 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec studentów6.
Analiza regulacji zawartych w s.t.p.d. prowadzi do wniosku, że rozporzą-dzenie to, co do istoty powiela jedynie unormowania kodeksowe, a zatem wydaje się zbędne. Przy występowaniu odesłania do k.p.k. komisje dyscyplinarne mogą bowiem korzystać „odpowiednio” (tj. z uwzględnieniem specyfi ki i potrzeb po-stępowania dyscyplinarnego) z unormowań kodeksowych oraz bogatego dorobku judykatury i doktryny w zakresie danej instytucji czy poszczególnego przepisu.
Trzeba ponadto mieć na względzie, że postępowanie dyscyplinarne wobec studentów i doktorantów ma quasi-karny charakter i jako prawo represyjne po-winno zostać unormowane kompleksowo w akcie rangi ustawowej, tj. odpowied-nio w rozdziale 6 i ewentualnie w rozdziale 7 p.s.w. Na marginesie warto zauwa-żyć, że ustawodawca, uznając wagę odpowiedzialności dyscyplinarnej nowelizacją z dnia 29 marca 2007 r.7, uszczegółowił regulację postępowania dyscyplinarnego na gruncie ustawy Prawo o adwokaturze8 oraz ustawy o radcach prawnych9, uchy-lając jednocześnie akty wykonawcze do tych ustaw, normujące szczegółowy tryb postępowania dyscyplinarnego. Wydaje się, że tendencja ta jest koniecznością wy-nikającą z gwarancji konstytucyjnych i jest tylko kwestią czasu, kiedy obejmie ona również postępowanie dyscyplinarne wobec studentów i doktorantów.
6 Dz.U. z 2006 r. nr 236, poz. 1707; dalej: s.t.p.d.
7 Dz.U. nr 80, poz. 540; zob. też uzasadnienie projektu tej ustawy: druk Sejmu V kadencji nr 884.
8 Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze; tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 146, poz. 1188 z późn. zm.
9 Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych; tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. nr 10, poz. 65 z późn. zm.
Kontrowersyjna jest również kwestia, czy wskazane rozporządzenie dotyczy także postępowania dyscyplinarnego prowadzonego wobec doktorantów. Pomi-jając już sam tytuł aktu wykonawczego, trzeba zwrócić uwagę na to, że odesłanie w art. 223 p.s.w. odnosi się do płaszczyzny ustawowej. Wydaje się, że wynika z tego obowiązek wydania odrębnego rozporządzenia, a nie uprawnienie do sięgania do treści aktu wykonawczego już istniejącego, dotyczącego postępowania dyscypli-narnego wobec studentów. Chociaż status doktoranta z perspektywy prawa i po-stępowania dyscyplinarnego nie różni się na tyle, że niemożliwe jest odpowiednie stosowanie tego rozporządzenia, to jednak de lege lata wydaje się, że występuje tu wada o charakterze konstrukcyjnym, albowiem – jak już to powiedziano wcześniej – trudno przyjąć, żeby poprzez odesłanie wewnątrzustawowe dopuszczalne było odpowiednie stosowanie aktu wykonawczego.