Członkostwo w ICSID

Konwencja Waszyngtońska jest otwartą umową międzynarodową, do której mogą przystąpić nowe państwa. Członkiem ICSID może zostać każde państwo należące do Banku Światowego, które podpisze i ratyfikuje Konwencję waszyngtońską. Członkiem ICSID może zostać także inne państwo, które jest stroną Statutu Międzynarodowego Trybunału

108

Sprawiedliwości oraz na zaproszenie Rady Administracyjnej podpisze Konwencję257 . Według stanu na 30 kwietnia 2014 roku 159 państw podpisało Konwencję waszyngtońską o rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych pomiędzy Państwami a Obywatelami Innych Państw, z czego 151 Umawiających się Państw złożyło instrumenty ratyfikacyjne, co bez wątpienia potwierdza rangę mechanizmu ICSID258. Ponadto, należy zauważyć, iż wiele państw należących do systemu ICSID nie poprzestało na samej ratyfikacji Konwencji waszyngtońskiej, lecz przyjęło odpowiednie akty prawne implementujące Konwencję. Przykładem może być: australijski - ICSID Implementation Act z 1990 roku, jamajski – Investment Disputes Awards (Enforcement) Act z 1966 roku, kenijski - The Investment Disputes Convention Act z 1966 roku, nowozelandzki - Arbitration (International Investment Disputes) Act z 1979 roku czy brytyjski - Arbitration (International Investment

Disputes) Act z 1966 roku²⁵⁹. Należy wyróżnić państwa, które w ostatnim czasie podpisały

oraz ratyfikowały Konwencję waszyngtońską260. Na uwagę zasługują w pierwszej kolejności Wyspy Świętego Tomasza i Książęca (ang. Sao Tome and Principe), które ratyfikowały Konwencję waszyngtońską 20 maja 2013 roku (podpisaną 1 października 1999 roku), która następnie weszła w życie w tym państwie 19 czerwca 2013 roku. Rok wcześniej 18 kwietnia 2012 roku Republika Południowego Sudanu podpisała i ratyfikowała Konwencję waszyngtońską, która następnie weszła w życie w tym państwie 18 maja 2012 roku. Ponadto, Czarnogóra ratyfikowała Konwencję 10 kwietnia 2013 roku, która następnie weszła w życie 10 maja 2013 roku²⁶¹. Kanada ratyfikowała konwencję dopiero 1 listopada 2013 roku, czyli po siedmiu latach od momentu podpisania Konwencji²⁶². W ostatnim czasie 11 kwietnia 2014 roku Konwencja waszyngtońska została podpisana przez San Marino. Ponadto, dotychczas 8 państw (Belize, Dominikana, Etiopia, Gwinea-Bissau, Kirgistan, Namibia, Rosja, Tajlandia) sygnowało Konwencję waszyngtońską, jednakże jeszcze nie dokonało jej ratyfikacji. Należy pamiętać, że Konwencja waszyngtońska jest prawem powszechnie obowiązującym, ale wywołuje skutki prawne wyłącznie dla państw,

257

Art. 67 Konwencji waszyngtońskiej.

258 Umowa międzynarodowa wiąże zarówno państwa, które ją ratyfikowały, jak i podmioty, których sferę działalności reguluje. Nie jest zatem konieczne, aby w kontrakcie strony powoływały przepisy obowiązującej umowy międzynarodowej jako podstawę sposobu rozstrzygania sporów i wykonania orzeczenia. Tak: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 września 1997 roku, sygn. akt I ACz 813/97.

259

M. H. Koziński, op. cit., s. 946.

260 Na podstawie art. 67-70 Konwencji waszyngtońskiej.

261 Dane dotyczące stron Konwencji waszyngtońskiej zamieszczone na stronie internetowej: www.icsid.worldbank.org w zakładce „Member States” [30.04.2014].

109

które złożyły instrumenty ratyfikacyjne oraz w których niniejsza wielostronna umowa weszła w życie263

.

Artykuł 71 Konwencji daje także każdemuUmawiającemu się Państwu możliwość jej wypowiedzenia przez złożenie pisemnego zawiadomienia depozytariuszowi. Wywołuje ono skutek w terminie 6 miesięcy od otrzymania takiego zawiadomienia. Takie zawiadomienie nie wywołuje skutków prawnych wynikających z Konwencji waszyngtońskiej dla praw i obowiązków żadnego państwa, jego jednostki terytorialnej, lub przedstawicielstwa, a także obywateli takiego państwa, przyznanych lub nałożonych na nich przed wypowiedzeniem Konwencji²⁶⁴. W 2007 roku Konwencję waszyngtońską wypowiedziała Boliwia, w 2009 roku uczynił to Ekwador, a w 2012 roku - Wenezuela265

.

Mapa 1. Państwa sygnatariusze Konwencji waszyngtońskiej (stan na 1 marca 2014 roku)

Źródło: The ICSID Caseload – Statistics, Special Focus- European Union, marzec 2014, s. 5, [tłum. – E. G.].

Rzeczpospolita Polska jako jedyny członek Unii Europejskiej nie jest stroną Konwencji waszyngtońskiej, co zasługuje na krytykę ze względu na dążenie pozyskiwania na polski rynek inwestycji poprzez zapewnienie atrakcyjności inwestycyjnej państwa, w tym wielopłaszczyznowej stabilności (ekonomicznej i prawnej) i ułatwień procedur inwestycyjnych dla inwestorów zagranicznych.

263

Szczegółowy wykaz Państw Umawiających się – sygnatariuszy Konwencji waszyngtońskiej dostępny na stronie internetowej Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych: www.icsid.worldbank.org w zakładce „Member States” [07.02.2014].

264

Art. 70 i 71 w zw. z art.72 Konwencji waszyngtońskiej.

110

Dotychczas Polska była trzykrotnie pozwana przed trybunały arbitrażowe Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych na podstawie Dodatkowych Ułatwień ICSID i regulaminu UNICITRAL. Pierwszy ze sporów - Cargill

Incorporated przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej²⁶⁶ wszczęto na podstawie Traktatu o

stosunkach handlowych i gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki z 21 marca 1990 roku. W przedmiotowej sprawie strona rządowa RP podniosła zarzut, iż sprawa nie podlega jurysdykcji ICSID, co uzasadnia odmowę rejestracji sporu²⁶⁷. Z uwagi na fakt, iż Polska nie przystąpiła do Konwencji waszyngtońskiej, takie postępowanie arbitrażowe może być prowadzone jedynie na podstawie mniej korzystnych dla stron Dodatkowych Ułatwień ICSID lub też innych reguł prawnych. Nieprzystąpienie Polski do Konwencji waszyngtońskiej i postawa Rządu RP w tym przedmiocie, zdaniem autorki rozprawy zaprzecza dążeniom do stworzenia ułatwień inwestorom zagranicznym i działa na niekorzyść wizerunku Rzeczpospolitej Polskiej, jako państwa atrakcyjnego inwestycyjnie. Ostatecznie, w sprawie Cargill Incorporated przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej za zgodą stron na nowo wszczęto postępowanie na podstawie Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL. Zdaniem autorki, bez względu na wynik postępowania, uniemożliwianie dochodzenia roszczeń za pośrednictwem mechanizmów bezstronnej, niezależnej i powszechnie cenionej instytucji międzynarodowej jaką jest ICSID, podważa (choćby hipotetyczną) atrakcyjność RP jako obszaru do inwestycji zapewniającej dogodne warunki do inwestycji nie tylko ekonomiczne, ale i prawne.