29 maja 2012 roku liczni goście uświetnili uroczystość „Wysocki pełnoletni”, czyli 18-le-cie prywatnego Muzeum Włodzimierza Wy-sockiego w Koszalinie. Historia tej unikato-wej w skali Polski i Europy placówki muze-alnej rozpoczęła się w 1994 roku. Wówczas dr Marlena Zimna zafascynowana twórczo-ścią i osobowotwórczo-ścią Włodzimierza Wysockiego, spełniła swe wielkie marzenie – razem z mamą Moniką, podzielającą jej artystyczne pasje, otworzyła w swym prywatnym mieszkaniu muzeum poświęcone wielkiemu rosyjskiemu artyście. Początki były skromne – zwiedzają-cym udostępniono trzysta eksponatów. Dziś wspaniała kolekcja zbiorów powiększyła się do osiemnastu tysięcy eksponatów. Muzeum zmieniło też siedzibę – z ulicy Drzymały prze-niosło się do centrum Koszalina. Nadal jednak brakuje miejsca, by wyeksponować wszyst-kie, zgromadzone przez lata bezcenne pa-miątki związane z rosyjskim bardem wolności.
Trudno więc się dziwić, że od dawna wielkim i niezrealizowanym dotąd marzeniem Marle-ny Zimnej jest nowa, o wiele obszerniejsza od dotychczasowych siedziba.
Jak na przyjęcie z okazji „osiemnastki” przy-stało, wzniesiono toast za pomyślną przyszłość
znanego na całym świecie Muzeum, zrodzo-nego z artystycznych fascynacji i kulturotwór-czych pasji pań Marleny i Moniki Zimnej. Goście zostali również zaproszeni do udziału w kon-kursie na interpretację utworu Włodzimierza Wysockiego. Warto było zdobyć się na odwagę, gdyż na uczestników czekały atrakcyjne nagro-dy – płyty z nagraniami utworów Włodzimie-rza Wysockiego i piękny album. Nie zabrakło też akcentu muzycznego – jedną z najbardziej znanych pieśni Wysockiego Balladę o przyjacie-lu zagrał na harmonijce ustnej Mikołaj Kobus, który także dokonał symbolicznego przecięcia czerwonej wstęgi. Tak oto w dziejach Muzeum rozpoczął się nowy etap.
– Obecną siedzibę zawdzięczamy pomocy, ja-kiej udzielił nam pan Mikołaj Kobus, wówczas wi-ceprezydent Koszalina – przypominała dr Mar-lena Zimna. – Nasze Muzeum w niczym nie przy-pomina tradycyjnej placówki muzealnej ze srogi-mi kustoszasrogi-mi, ochraniaczasrogi-mi na buty i ekspona-tami ukrytymi w szklanych gablotach. Przywołu-je raczej klimat „półlegalnych” koncertów Wysoc-kiego. Wraz z ciągle powiększającą się kolekcją, mogę powiedzieć, że Wysocki zamieszkał u nas i z czasem nasza prywatna przestrzeń stawała się coraz mniejsza. Dziś mieszkamy „kątem u Wysoc-kiego”, ale dobrze nam z takim sąsiedztwem!
Eksponaty składające się na muzealną ko-lekcję pochodzą z różnych, nieraz bardzo od-ległych zakątków świata. Dla Marleny Zimnej i licznych wielbicieli Włodzimierza Wysockie-go, każdy z osiemnastu tysięcy eksponatów ma bezcenną wartość. Jednak do najcenniejszych skarbów zaliczane są przedmioty, które wyszły spod ręki Wysockiego, określane przez badaczy mianem „pierwotnych”. Są to autorskie rękopi-sy, autografy, listy, karteczki pisane do ukocha-nych przez artystę kobiet, jego słynna skórzana kurtkę, porcelanowa filiżanka, listy, fotografie, gitara, na której podczas pobytu w Maroku Wy-socki własnoręcznie skreślił słowa improwizo-wanego czterowiersza.
W muzealnych zbiorach znajduje się ponad-to bardzo bogata fonoteka z olbrzymią liczbą
Jubileusze . 153 nagrań utworów Włodzimierza Wysockiego
oraz ciesząca się ogromnym zainteresowaniem zwiedzających wideoteka, obejmująca filmowe nagrania koncertów i recitali artysty, rejestracje fragmentów spektakli teatralnych, a także pry-watnych występów, okolicznościowych spo-tkań, bankietów teatralnych z jego udziałem, Najcenniejsze z tych nagrań dostępne są tylko w koszalińskim Muzeum.
Obok materiałów dokumentalnych w muze-alnej wideotece znajdują się również filmy fa-bularne i dokumentalne poświęcone Wysockie-mu, a pochodzące z różnych krajów: od Japonii po Stany Zjednoczone, od Szwecji po Ugandę.
W zgromadzonej przez Marlenę Zimną ko-lekcji znajduje się także bardzo bogata biblio-teka obejmująca tysiące woluminów: zbiory dzieł Wysockiego i jego biografie, książki po-święcone analizie twórczości artysty oraz jego aktorskich dokonań, a także pozycje z zakresu literaturoznawstwa, językoznawstwa, filozofii,
parapsychologii, teorii przekładu i wielu innych dziedzin. W zbiorach znajduje się ponadto kil-ka tysięcy fotografii Włodzimierza Wysockiego dokumentujących jego działalność artystyczną oraz życie prywatne.
Kolejny muzealny dział, zatytułowany „Wysoc-ki w filatelistyce”, złożony jest nie tylko ze znacz-ków pocztowych, ale także z datowniznacz-ków, ko-pert, kart pocztowych i katalogów filatelistycz-nych. W koszalińskim Muzeum można również zobaczyć, jak niezapomniany artysta funkcjonu-je dziś jako „ikona popkultury”. Wizerunki artysty umieszczane są na kalendarzach, pamiątkowych kubeczkach, trykotowych koszulkach, pudeł-kach zapałek, trójwymiarowych pocztówpudeł-kach, a nawet na torbach – reklamówkach. Zdarza się nawet, że słynne rosyjskie Matrioszki ozdabiane bywają zdjęciami Wysockiego.
Muzeum jest także organizatorem wyjątko-wego artystycznego wydarzenia o światowym zasięgu – Międzynarodowego Festiwalu
Fil-fot. Ilona Łukjaniuk dr Marlena Zimna i Mikołaj Kobus, który jako wiceprezydent Koszalina był
wielkim sprzymierzeńcem Muzeum.
mów Dokumentalnych i Włodzimierzu Wysoc-kim „Pasje świętego Włodzimierza” .
Jednak za najważniejszy spośród wielu nur-tów działalności muzealnej dr Marlena Zimna uznaje pracę naukowo-badawczą. W tej sferze muzeum zapisało na swoim koncie znaczące sukcesy. W archiwach Japonii, Wielkiej Brytanii, w Serbii, na Węgrzech i w Stanach Zjednoczo-nych udało się odnaleźć bezcenne materiały ar-chiwalne – fragmenty legendarnych spektakli z udziałem Wysockiego i rejestracje z festiwali teatralnych, gdzie rosyjski artysta w roli Hamle-ta święcił wielkie triumfy. Dziś Muzeum dyspo-nuje zapisem filmowym ze spektaklu Przesłu-chanie według tekstów Włodzimierza Majakow-skiego, który do niedawna funkcjonował tylko we wspomnieniach i bardzo nielicznych foto-grafiach. Zdaniem dr Marleny Zimnej – warto-ści historycznej, sentymentalnej i kulturotwór-czej tego odkrycia nie da się przeliczyć na żadne pieniądze. Kolejnym wielkim sukcesem było odnalezienie w archiwach prywatnej telewizji komercyjnej „Tokio 12” kilkuminutowego zapi-su próby do spektaklu Wiśniowy sad, w którym Włodzimierz Wysocki stworzył wielką kreację.
Warto podkreślić, że efektem każdego z tych odkryć jest monografia naukowa pisana przez Marlenę Zimną w różnych językach – rosyjskim, angielskim, niemieckim, polskim i publikowana w różnych krajach.
Jesteśmy głęboko przekonani, że w archiwach świata cały czas znajduje się wiele materiałów związanych z Włodzimierzem Wysockim – powie-działa dr Marlena Zimna. – Naszym marzeniem na kolejne osiemnaście lat jest dotarcie do nich i przy-wiezienie do Koszalina. Marzymy, aby te materiały wzbogacały zbiory naszego Muzeum. Pragniemy je prezentować wielbicielom Wysockiego, którzy zawsze w styczniu przyjeżdżają z całego świata do Koszalina na kolejne Międzynarodowe Festiwale Filmowe „Pasje według świętego Włodzimierza”.
Jak jubileuszowa tradycja nakazuje, podczas uroczystego spotkania nie zabrakło serdecz-nych podziękowań i gratulacji. Wielką kulturo-twórczą rolę Muzeum doceniła Swietłana Bil – korespondentka gazety „Europa.RU”. Do swoich życzeń dodała prezenty z okazji „osiemnastki”
– nowoczesny monitor i pamięć o pojemności 320 gigabajtów, która z pewnością pomieści bezcenne muzealne archiwum.
– Serdecznie dziękuję za badania i populary-zację dokonań jednego z największych twórców kultury rosyjskiej – powiedziała Swietłana Bil. – Dzięki Marlenie Zimnej Włodzimierz Wysocki co-raz bardziej należy nie tylko do Rosji i Polski, ale też do całego świata.
***
W niewielkim mieszkaniu na koszaliń-skim osiedlu dr Marlena Zimna stworzyła je-dyne w Polsce i znane na całym świecie mu-zeum wielkiego rosyjskiego artysty. Dr Marle-na ZimMarle-na – niewyczerpaMarle-na skarbnica wiedzy o rosyjskim artyście – osobiście oprowadza gości odwiedzających Muzeum. Jej wnikli-we komentarze, barwne opowieści o mniej i bardziej znanych lub zupełnie nieznanych fak-tach z Włodzimierza Wysockiego znakomicie przybliżają postać ukochanego przez miliony wielbicieli rosyjskiego barda wolności.
PS
Życie dopisało smutny rozdział do histo-rii Muzeum Wysockiego, w styczniu 2013 ro-ku odeszła bowiem Monika Zimna. Jej śmierć w dwójnasób osierociła Marlenę Zimną, która straciła nie tylko Matkę i Przyjaciela ale także wspaniałą Partnerkę we wszelkich swych pra-cach i dziele upowszechniania życia i twórczo-ści rosyjskiego barda. Wyrażając współczucie zapowiadamy pożegnanie z Moniką Zimną, ci-chym sprzymierzeńcem koszalińskiej kultury, w Almanachu 2013. Redakcja
Jubileusze . 155
Maria Słowik-Tworke