Nadzór nad działalnością wojewódzkich funduszy według stanu obowiązującego do dnia 31 grudnia 2009 r

4.1.1. Nadzór od strony zgodności z prawem podejmowanych uchwał Nadzór prawny nad działalnością wojewódzkich funduszy sprawowali wojewodowie, stosownie do art. 419 ust. 6 ustawy p.o.ś.

Nadzór ten należało rozumieć jako nadzór nad „wszelką działalnością”, z którą związane jest podejmowanie uchwał, co oznaczało, że wojewodowie sprawowali zór od strony zgodności z prawem podejmowanych uchwał zarówno przez rady

nad-zorcze jak i zarządy wojewódzkich funduszy57.

Uchwała rady nadzorczej sprzeczna z prawem była nieważna. O nieważności uchwały w całości lub części orzekał wojewoda w trybie określonym w art. 419 ust. 3 w związku z art. 419 ust. 6 p.o.ś., co powinno nastąpić w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania uchwały. Wojewoda, wszczynając postępowanie w spra-wie stw spra-wierdzenia nieważności uchwały, mógł też wstrzymać jej wykonanie (art. 419 ust. 4 p.o.ś.).

W myśl art. 414 ust. 1 pkt 9 lit. b p.o.ś., rady nadzorcze wojewódzkich funduszy były zobowiązane do składania m.in. wojewodzie – do dnia 30 kwietnia każdego roku kalendarzowego – sprawozdania z działalności wojewódzkich funduszy.

Wojewodowie do dnia 14 listopada 2008 r., stosownie do art. 413 ust. 6a p.o.ś., posiadali też uprawnienie do odwoływania członków rady nadzorczej wojewódz-kiego funduszu, jeżeli przestali oni pełnić funkcje, o których mowa w ust. 5 pkt 1-4

art. 413 p.o.ś.58

Uchwały zarządów wojewódzkich funduszy objęte były nadzorem i  kontrolą rad nadzorczych wojewódzkich funduszy, stosownie do art. 414 ust. 1 pkt 8 p.o.ś.

Uchwały organów wojewódzkiego funduszu objęte były również nadzorem i  kontrolą sądów administracyjnych na zasadach określonych w  ustawie z  dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

Zgodnie bowiem z art. 419 ust. 7 p.o.ś., po upływie terminu, o którym mowa w ust. 3, (14 dni), organ nadzoru nie mógł we własnym zakresie stwierdzić nieważ-ności uchwały wojewódzkiego funduszu. Organ ten mógł jedynie zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego, który także mógł wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania uchwały.

57 Zob. wyrok NSA w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2005 r., sygn. akt: OSK 1302/04.

58 Art. 413 ust. 6a p.o.ś. z dniem 15 listopada 2008 r. został zmieniony przez art. 144 pkt 46 lit. b) ustawy z  dnia 3 października 2008  r. o  udostępnianiu informacji o  środowisku i  jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227).

90 Jerzy Jamiołkowski

4.1.2. Nadzór ministra właściwego do spraw środowiska

Zgodnie z art. 416 ust. 3 p.o.ś., szczegółową organizację i tryb działania wojewódz-kiego funduszu określał statut nadany na wniosek wojewody przez ministra właści-wego do spraw środowiska; projekt statutu opracował wojewoda.

Minister Środowiska był więc upoważniony do sprawowania szczególnego nadzoru instytucjonalnego i organizacyjnego poprzez możliwość kształtowania i do-konywania zmian w  statucie – podstawowym dokumencie organizacyjnym woje-wódzkich funduszy.

Zgodnie z art. 411a ust. 1 p.o.ś., wojewódzkie fundusze mogły nabywać udziały lub akcje w spółkach, jeżeli statutowym lub ustawowym przedmiotem działalności tych spółek była ochrona środowiska i gospodarka wodna. Z kolei, w myśl ustępu 2 cyt. artykułu, wojewódzkie fundusze mogły obejmować udziały lub akcje w spółkach innych niż określone w  ust. 1 wyłącznie w  zamian za nieściągalne wierzytelności, wynikające z umów zawartych z tymi funduszami.

Stosownie zaś do 411a ust. 3 p.o.ś., objęcie, nabycie lub zbycie udziałów lub ak-cji w spółkach oraz objęcie, nabycie lub zbycie obligaak-cji przez wojewódzkie fundusze, których emitentem był podmiot inny niż Skarb Państwa, wymagało zgody ministra właściwego do spraw środowiska.

Ustęp 4 cyt. artykułu stanowił, że zarządy wojewódzkich funduszy były zobli-gowane do przedstawienia ministrowi właściwemu do spraw środowiska raz w roku, nie później niż do dnia 30 czerwca, informacji o  posiadanych udziałach, akcjach i obligacjach.

Minister właściwy do spraw środowiska, stosownie do art. 414 ust. 4a p.o.ś., określał w  drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki wynagradzania członków rad nadzorczych wojewódzkich funduszy za udział w pracach rady, kierując się prze-pisami o wynagradzaniu członków rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa oraz wy-sokością rocznych przychodów i wydatków tych funduszy.

Z dniem 15 listopada 2008  r. minister właściwy do spraw środowiska zyskał uprawnienie do odwoływania członków rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu, jeżeli przestali oni pełnić funkcje, o których mowa w ust. 5 pkt 1-4 art. 413 p.o.ś. (art. 413 ust. 6a p.o.ś.).

Zgodnie z art. 417 ust. 1 p.o.ś., minister właściwy do spraw środowiska, w poro-zumieniu z ministrem właściwym do spraw fi nansów publicznych, określał w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady gospodarki fi nansowej Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy.

Minister właściwy do spraw środowiska posiadał również uprawnienie do uzyskiwania od zarządów województw, nie później niż do dnia 31 maja, informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok (art. 421 ust. 2 p.o.ś.), a także uprawnienie do uzyskiwania od Zarządu Narodowego Funduszu, nie później niż do dnia 30 czerwca, zbiorczej informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok (art. 421 ust. 2a p.o.ś.).

Z kolei, w myśl art. 421 ust. 1 p.o.ś., minister właściwy do spraw środowiska przedstawiał Radzie Ministrów, nie później niż do 31 sierpnia, informacje o działal-ności Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy za ubiegły rok, w tym infor-mację o posiadanych udziałach, akcjach i obligacjach.

4.1.3. Nadzór zarządów województw

Zarządy województw nie sprawowały w sensie prawnym nadzoru nad działalnością wojewódzkich funduszy, ale zgodnie z  art. 414 ust. 1 pkt 9 lit. b p.o.ś., rady nad-zorcze wojewódzkich funduszy były zobligowane do przedstawiania w terminie do 30 kwietnia każdego roku sprawozdań z działalności wojewódzkich funduszy m.in. zarządom województw.

Z kolei, w  myśl art. 421 ust. 2 p.o.ś., zarządy województw były zobowiązane do przedstawiania ministrowi właściwemu do spraw środowiska, sejmikowi woje-wództwa oraz Narodowemu Funduszowi, nie później niż do dnia 31 maja, informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok.

Uprawnienia nadzorcze zarządów województw wobec wojewódzkich funduszy w szerokim rozumieniu tego pojęcia (sensu largo) były ściśle określone w p.o.ś. i do katalogu tych uprawnień należały uprawnienia dotyczące:

• ustalania wysokości wynagradzania członków rad nadzorczych wojewódz-kich funduszy za udział w pracach rady (art. 414 ust. 4b p.o.ś.);

• powoływania i odwoływania na wniosek rad nadzorczych członków zarzą-dów wojewódzkich funduszy (art. 415 ust. 1 pkt 2 p.o.ś.);

• uzyskiwania przez zarządy województw od rad nadzorczych wojewódz-kich funduszy w  terminie do 30 kwietnia każdego roku – sprawozdań z działalności wojewódzkich funduszy (art. 414 ust. 1 pkt 9 lit.b p.o.ś.).

4.1.4. Nadzór sejmików województw

Sejmiki województw, podobnie jak zarządy województw, nie sprawowały w  sensie prawnym nadzoru nad działalnością wojewódzkich funduszy. Jednak ustawodawca, w myśl art. 421 ust. 2 p.o.ś., co wyżej zostało wskazane, zobligował zarządy woje-wództw, do przedstawiania m.in. sejmikom wojewoje-wództw, nie później niż do dnia 31 maja, informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok.

Wykładnia celowościowa przytoczonego wyżej przepisu świadczy zatem o tym, iż ratio legis tego unormowania była związana z potrzebą przekazania określonej wie-dzy organowi stanowiącemu województwa samorządowego, co korespondowało ze statusem wojewódzkich funduszy jako wojewódzkich funduszy celowych.

Do szeroko rozumianych uprawnień nadzorczych sejmików województw wo-bec wojewódzkich funduszy należały uprawnienia w  zakresie powoływania składu rad nadzorczych wojewódzkich funduszy. Zgodnie z przepisem art. 413 ust. 6 p.o.ś., członków rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu, uwzględniając stanowisko

pod-92 Jerzy Jamiołkowski

miotów, o  których mowa w  ust. 5, powoływał i  odwoływał sejmik województwa, z zastrzeżeniem ust. 6a.

4.1.5. Nadzór Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospo-darki Wodnej

Narodowy Fundusz posiadał uprawnienia nadzorcze w stosunku do wojewódzkich funduszy poprzez swoje kompetencje do:

1) przedstawiania ministrowi właściwemu do spraw środowiska oraz mi-nistrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej, w  celu uzgodnienia wspólnej strategii działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich fun-duszy (art. 414 ust. 2 pkt 1 p.o.ś.);

2) uchwalania raz na cztery lata wspólnej strategii działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy, do dnia 30 czerwca roku poprzedza-jącego pierwszy rok objęty tą strategią (art. 414 ust. 2 pkt 2 p.o.ś.);

3) uchwalania raz na cztery lata strategii działania Narodowego Funduszu, wynikającej ze wspólnej strategii działania Narodowego Funduszu i woje-wódzkich funduszy, do dnia 30 września roku poprzedzającego pierwszy rok objęty tą strategią (art. 414 ust. 2 pkt 2a p.o.ś.);

4) opiniowania planów działalności wojewódzkiego funduszu przed ich za-twierdzeniem przez radę nadzorczą wojewódzkiego funduszu, do dnia 15 października każdego roku, na rok następny (art. 414 ust. 3 pkt 2 p.o.ś.); 3) opiniowania list przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkiego funduszu

w zakresie fi nansowania przedsięwzięć z udziałem środków niepodlegają-cych zwrotowi pochodząniepodlegają-cych z Unii Europejskiej, przed ich zatwierdze-niem przez radę nadzorczą wojewódzkiego funduszu, do dnia 30 czerwca każdego roku (art. 414 ust. 3 pkt 3 p.o.ś.);

4) przedstawiania przez Zarząd Narodowego Funduszu ministrowi właści-wemu do spraw środowiska, nie później niż do dnia 30 czerwca, zbiorczej informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok, stosow-nie do art. 421 ust. 2a p.o.ś.;

5) uzyskiwania od zarządów województw, nie później niż do dnia 31 maja, informacji o działalności wojewódzkich funduszy za ubiegły rok.

4.1.6. Nadzór właściwych dyrektorów regionalnych zarządów gospo-darki wodnej

Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej ze względu na swoją wła-ściwość miejscową posiadali uprawnienia nadzorcze w  stosunku do wojewódzkich funduszy poprzez swoje kompetencje do dokonywania uzgodnień w zakresie fi nan-sowania przedsięwzięć, dotyczących gospodarki wodnej na terenie regionu wodnego, przed zatwierdzeniem list przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy

przez rady nadzorcze wojewódzkich funduszy, do dnia 30 czerwca każdego roku, stosownie do art. 414 ust. 3 pkt 3 p.o.ś.

4.1.7. Nadzór Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

Nadzór Głównego Inspektora Ochrony Środowiska wiązał się pośrednio z obowiąz-kiem wynikającym z  art. 415 ust. 6b p.o.ś., zgodnie z  którym do zadań zarządów wojewódzkich funduszy należało także sporządzanie i  przekazywanie Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska kwartalnych informacji o przedsiębiorcach wpła-cających opłaty, o których mowa w art. 64 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o  zużytym sprzęcie elektrycznym i  elektronicznym, z  podaniem fi rmy, oznaczenia siedziby i adresu tych przedsiębiorców oraz wysokości kwoty wpłaconej z tytułu da-nej opłaty, w terminie do końca miesiąca po zakończeniu kwartału, którego dotyczą te informacje.

4.1.8. Nadzór Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów z zakresu ochrony konkurencji i konsumen-tów sprawował Prezes UOKiK jako centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów, na zasadach ogólnych określonych

w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów59.

4.1.9. Nadzór od strony zgodności z przepisami ustawy Prawo zamó-wień publicznych

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów z zakresu zamówień publicznych sprawował Prezes Urzędu Zamówień Publicznych jako centralny organ administracji rządo-wej właściwy w sprawach zamówień publicznych, na zasadach ogólnych określonych

w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych60.

4.1.10. Nadzór od strony zgodności z dyscypliną fi nansów publicznych Nadzór od strony zgodności z dyscypliną fi nansów publicznych sprawowany był na ogólnych zasadach przez uprawnione podmioty określone w ustawie z dnia 17

grud-nia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny fi nansów publicznych61.

59 Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.

60 T.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.

94 Jerzy Jamiołkowski

4.2. Nadzór nad działalnością wojewódzkich funduszy według stanu