Standaryzacja dobrego środowiska
2. Pojęcie jakości środowiska jako wartości uniwersalnej
Dla interesów jednostki oraz zbiorowości, istotne znaczenie odgrywa stan środowi-ska będący przecież jednym z elementów determinujących jakość życia. O jakości
132 Krystyna Urbańska
życia człowieka na Ziemi decyduje bogactwo i typ bodźców dostarczanych mu przez
nią oraz istniejące na niej życie2. Przyjmując, że jakość życia stanowi wypadkową
ja-kości poszczególnych sfer życia, stwierdzić można, że im wyższa jest ich jakość, tym wyższa jest jakość życia w ogóle. Uzasadnia to dążenie do stanu środowiska dobrej jakości.
W nauce poddaje się w wątpliwość możliwość stworzenia uniwersalnej defi nicji
jakości, pomimo że od zawsze pojęcie to towarzyszy działalności człowieka3.
Dok-tryna podkreśla konieczność tworzenia takich regulacji prawnych w sferze ochrony środowiska, które uwzględniać będą wszystkie aspekty tej ochrony, w tym zarówno
w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska, jak też specyfi cznej całości4.
Działanie na rzecz wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska przewidziano w przepisach traktatowych UE, a nawet w Karcie Praw Podstawowych. Znaczenia pojęcia wysokiego poziomu ochrony jednak nie sprecyzowano. W na-uce wskazuje się, że postrzegać je należy przez pryzmat obowiązku poprawy jakości środowiska w skali całej Unii oraz z uwzględnieniem dostępnych danych
naukowo--technicznych, co wynika z art. 191 ust. 3 TFUE5. Jednocześnie zauważyć trzeba,
iż nie chodzi o zapewnienie najwyższego poziomu ochrony możliwego technicznie, lecz o postrzeganie powyższego nakazu przez pryzmat koncepcji zintegrowanego
zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń6. Istotne znaczenie można przypisać też
pro-gramom ochrony środowiska, stanowiącym tzw. soft law, tj. akty quasi normatywne i określić jedynie kierunki rozwoju polityki.
Mając na względzie zaprezentowany na wstępie sposób rozumienia pojęcia „dobrego środowiska”, wydaje się, że na gruncie polskiego systemu prawnego do-brą jakość środowiska wyznaczać będą przede wszystkim ustanowione przez prawo-dawcę progi immisji, z uwzględnieniem oddziaływania na życie i zdrowie człowieka. Jednocześnie nadmienić należy, iż jakość środowiska jest wypadkową jakości jego poszczególnych elementów. Dlatego pojęcie jakości odnosi się również do zasobów środowiska.
Stan środowiska uzależniony jest od uwarunkowań przyrodniczych, tj. za-sobów i walorów środowiska oraz od uwarunkowań antropogenicznych w postaci przekształceń środowiska. Jak stwierdził J. Bradley, jakość środowiska jest pojęciem
2 J. Bohdanowicz, Ku cywilizacji ekorozwoju, Gdańsk 2006, s. 16.
3 E. Kindlarski, Jakość wyrobów, Warszawa 1988. s. 18; J. Górzyński, Podstawy analizy środowiskowej wyrobów i obiektów, Warszawa 2007; E. Skrzypek, Ekonomiczne aspekty jakości życia, „Problemy Ja-kości 2001”, nr 1, s. 8-14.
4 Z. Leoński, Kompleksowość regulacji ochrony i kształtowania środowiska a regulacje szczegółowe, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1990, „Prawo” CLXVIII, s. 1669; L. Łustacz, Kompleksowa ochrona środowiska (w świetle ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska), „Państwo i Prawo” 1980, nr 3, s. 31 i n.
5 L. Kraemer, EU Environmental Law, London 2011, s. 12.
szerszym od prawa, gdyż stanowi ona przesłankę ludzkiego istnienia, w związku
z czym ochrona środowiska jest równie ważna jak funkcje życiowe istot żyjących7.
Przez jakość powietrza rozumieć należy stopień zanieczyszczenia powietrza. Przyjmuje się ją za wysoką, gdy zawartość zanieczyszczeń jest mała. Zależy to nie tylko od stężenia zanieczyszczeń, ale również od prędkości wiatru, wilgotności, pory roku i miejsca skażenia. Przez jakość wody rozumieć należy z kolei charakterystykę składu i właściwości wody pod kątem jej przydatności dla różnych celów. Wskaź-nikami fi zycznymi są: zapach, smak, przezroczystość, mętność i barwa; natomiast wskaźnikami chemicznymi: odczyn, twardość, zasadowość, kwasowość i domieszki związków. Jakością kopaliny jest natomiast właściwość charakteryzowana zwykle średnimi zawartościami składników użytecznych i nieużytecznych w złożu, niekiedy też stosunkami wybranych składników (modułów) i/lub niektórych parametrów
fi zycznych8.
O jakości środowiska świadczy przede wszystkim jego biologiczna różnorod-ność. W najszerszym tego słowa znaczeniu, termin ów określa bogactwo typów sys-temów biologicznych, albo też łącznie bogactwo i negatywny udział poszczególnych typów w obrębie danej powierzchni lub w ramach jednostki typologicznej wyższego
rzędu9. Z kolei przez jakość życia rozumieć należy różne formy aktywności
czło-wieka, służące zaspokajaniu jego potrzeb, realizowane w konkretnym środowisku10.
Im większy jest ogólny potencjał środowiska, tym większa jest możliwość podniesie-nia jakości życia człowieka przy jednoczesnym zharmonizowaniu sfery
społeczno--ekonomicznej z przyrodniczą11.
Środowisko jest jednym z obiektywnych mierników jakości życia, którą to ka-tegorię określa się mianem zintegrowanej miary poziomu i sposobu zaspokojenia potrzeb oraz realizacji dążeń, odniesionej do określonej osoby lub grupy społecznej. System wskaźników jakości życia powinien oddawać syntetycznie i kompleksowo stopień i poziom zaspokojenia potrzeb człowieka. Istnieje znaczna liczba podejść metodologicznych i postaw fi lozofi czno-teoretycznych, określających cel życia, sens
7 J. Bradley, Transboundary pollution and the sovereignty of governments, [w:] Le droit à la qualité de l’environnement: Un droit en devenir, un droit à defi nir, (red.) N. Duplé, Quebec/Amerique 1988, s. 49-54.
8 H. Bryła, Leksykon ekologii i ochrony środowiska, Gdańsk 1983, s. 98-99.
9 Pojęcie różnorodności biologicznej nie ogranicza się wyłącznie do gatunków, lecz obejmuje trzy poziomy organizacji przyrody, a mianowicie: wewnątrzgatunkowy, gatunkowy i biocenotyczny – J. Solon za E. Wilson’em, Różnorodność biologiczna jako element oceny jakości krajobrazu, [w:] Jakość krajobrazu. Jakość życia, Warszawa–Płock 1995, s. 101.
10 M. Drużbowski, Jakość krajobrazu – jakość życia na przykładzie lokalnych stosunków wodnych, [w:] Jakość krajobrazu. Jakość życia, Warszawa–Płock 1995, s. 41.
11 M. Przewoźniak, Struktura i potencjał środowiska przyrodniczego a ekorozwój, [w:] Jakość krajobrazu. Jakość życia, Warszawa–Płock 1995, s. 99-100.
134 Krystyna Urbańska
oraz hierarchię i istotność potrzeb, zaś wskaźniki jakości życia porządkowane są
we-dług różnych kryteriów12.
Pomiar jakości życia obejmuje wszystkie elementy życia człowieka, które związane są z faktem istnienia człowieka, jego rozwoju biologicznego i społecz-nego, a także gospodarczego, kulturowego i każdego innego. Jakość życia kształtuje
się bowiem pod wpływem trzech sfer: kulturowej, przyrodniczej i gospodarczej13.
Założenia i treść takiej koncepcji pomiaru jakości życia po raz pierwszy
przedsta-wiono w 1990 r. w raporcie: Human Development Report14. Koncepcję tę wyróżniały
nowe kryteria pomiaru i szacowania z uwzględnieniem potrzeby życia w czystym ekologicznie środowisku. Nowa koncepcja rozwoju opracowana została przez Pro-gram Narodów Zjednoczonych ds. rozwoju (UNDP). Nowe podejście do rozwoju zakładało uwzględnienie nie tylko parametrów rynku, tempa wzrostu gospodar-czego i rozmiaru dochodów, lecz również indywidualne i zbiorowe potrzeby ludzi
z uwzględnieniem kontekstu kulturowo-cywilizacyjnego15.
Podkreśla się również istnienie związku pomiędzy jakością życia a zasadą zrów-noważonego rozwoju. Jakość życia bowiem obrazuje stopień realizacji tej zasady jako kształtowania właściwych proporcji w generowaniu, zaspokajaniu i sposobach realizacji potrzeb ekonomicznych, przyrodniczych, społecznych oraz duchowych
człowieka, z zachowaniem kryterialnych funkcji sfery moralnej16. W związku
z po-wyższym uznać można, że dobry stan środowiska to taki, który umożliwia jednostce zaspokojenie jej potrzeb oraz realizację innych przysługujących jej praw, np. prawa do ochrony zdrowia, prawa do rozwoju, czy prawa do wypoczynku.
Godzi się też zauważyć, iż dla oceny odpowiedniości stanu jakości środowiska niebagatelne znaczenie może mieć również estetyczny wymiar przyrody, a miano-wicie jej piękno. Piękno jako takie z pewnością nie może stanowić jedynego czyn-nika oceny jakości środowiska; jest ono jednak niezbędnym, choć niewystarczającym czynnikiem określenia jego jakości. W środowisku istnieją przecież niedostępne bez-pośrednio dla ludzkich zmysłów szkodliwe czynniki, w związku z czym piękna
przy-roda niekoniecznie jest przyrodą dobrą17.
12 K.H. Wojciechowski, Miejsce parametrów jakości środowiska i jakości krajobrazu w systemie wskaźni-ków jakości życia, [w:] Jakość życia, Warszawa–Płock 1995, s. 108-110.
13 D. Pyć, Od świadomości ekologicznej do zrównoważonego rozwoju, [w:] Zrównoważony rozwój, Gdańsk 2009, s. 220.
14 Human Development Report 1990: Concept and Measurement of Human Development, UNHDP, Oxford University Press, New Yor 1990.
15 Na temat nowego paradygmatu rozwoju zob.: E. Haliżak, Przewartościowanie rozwoju przez ONZ, [w:] Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, (red.) J. Symonides, Warszawa 2006, s. 270-272.
16 F. Piontek, B. Piontek, Globalizacja a rozwój zrównoważony i trwały, „Podstawy Ekonomii Me-nadżerskiej, Prace naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu”, nr 1.
3. Standaryzacja dobrego środowiska
Jak wynika z wcześniejszych rozważań, formuła „dobrego środowiska” jest pojęciem o charakterze niedookreślonym i pojemnym. Z jednej strony pełni ona rolę integru-jącą szerokie spektrum cech środowiska, z drugiej jednak rodzić może wątpliwości interpretacyjne. Dlatego też konieczny jest punkt odniesienia dla dokonania oceny środowiska jako dobrego lub nie. Punkt ów stanowi zaś standaryzacja środowiska.
W standaryzacji środowiska jako współwyznacznika stanu środowiska dla po-trzeb oceny jego jakości, a w konsekwencji kwalifi kowania jako dobrego lub nie, do-strzec można także rolę instrumentu gwarancji bezpieczeństwa (w tym zbiorowego)
przed zagrożeniami o charakterze ekologicznym18. Bezpieczeństwo łączone jest
z różnorodnymi celami i wartościami, w tym m.in. jakością życia19. Podkreślić jednak
trzeba, iż zwłaszcza w sferze ekologii skuteczność takich instrumentów warunkuje ich globalizacja, ukierunkowana na zapewnienie bezpieczeństwa globalnego.
W ujęciu słownikowym pojęcie „standaryzacja” oznacza wprowadzenie jednoli-tych norm (najczęściej w przemyśle); unormowanie, uregulowanie, uporządkowanie. Termin ten odwołuje się przy tym do rozwiązań typowych i powtarzalnych. Jest ona szczególnie istotnym narzędziem w zakresie doprecyzowywania jakości poprzez wy-odrębnianie jej standardów, jako kluczowych punktów odniesienia i jej weryfi
kato-rów. Synonimem standaryzacji jest normalizacja20.
Defi nicja legalna normalizacji zawarta jest w art. 2 pkt 1 ustawy z 12 września
2002 r. o normalizacji21, zgodnie z którą jest to działalność zmierzająca do
uzyska-nia optymalnego w danych okolicznościach stopuzyska-nia uporządkowauzyska-nia w określonym zakresie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielo-krotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów. Zasadą normalizacji krajowej jest dobrowolność uczestnictwa w procesie opracowa-nia i stosowaopracowa-nia norm (art. 4 pkt 3 u.o.n.).
Działalność normalizacyjna w sferze ochrony środowiska nie wyczerpuje wszystkich zagadnień i obejmuje głównie normy określające metodykę pomiarów
za-nieczyszczeń obecnych w środowisku oraz rozmaitych emisjach22. Nie dla wszystkich
jednak wskaźników zanieczyszczeń środowiska opracowane zostały znormalizowane metody badań. Zauważyć wszakże należy, iż minister właściwy do spraw środowiska może, dla celów kontroli i badań stanu środowiska, określić w drodze rozporządzenia, warunki i metody prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz stężeń i poziomów
18 Na temat pojęcia bezpieczeństwa zob.: E. Ura, Prawne zagadnienia bezpieczeństwa państwa, Rze-szów 1988, s. 107.
19 R. Zięba, Pojęcie i istota bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych, „Sprawy Między-narodowe” 1989, nr 10, s. 49.
20 Słownik języka polskiego, op. cit., s. 1373.
21 Dz.U. z 2002 r., Nr 169, poz. 1386 ze zm.
136 Krystyna Urbańska
substancji lub energii w środowisku, uwzględniając zobowiązania międzynarodowe
Rzeczypospolitej Polskiej oraz postęp w zakresie technik pomiarowych23.
W warunkach polskich, podstawowe znaczenie dla ochrony środowiska ma normalizacja materialna polegająca na określaniu rodzajów norm technicznych bez-pośrednio w przepisach prawnyc h, w których występują jako element normy prawnej. Są to głównie normy jakości środowiska oraz normy emisji zanieczyszczeń do
środo-wiska, zawarte najczęściej w przepisach wykonawczych do ustawy24. Z tego punktu
widzenia dostrzec można w standaryzacji czynnik wspomagający osiąganie takich celów, jak ochrona życia i zdrowia. Jako zjawisko występuje ona również na gruncie prawa ochrony środowiska, odgrywając znaczącą rolę dla państwowego monitoringu środowiska, a w konsekwencji wspomagając cel ochrony środowiska.
Normy techniczne służą w istocie ochronie dóbr, w tym również przed
ingeren-cją osób trzecich25. Wpływ norm prawnych na poziom bezpieczeństwa, szczególnie
ekologicznego, wyraża się zakresem stosowania norm – standardów technicznych, których przestrzeganie stanowi w ochronie środowiska gwarancję właściwego
po-ziomu tej ochrony26.
Zgodnie z art. 25 ust. 3 pkt 1 p.o.ś. państwowy monitoring środowiska wspo-maga działania na rzecz ochrony środowiska poprzez:
systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa m.in. o do-trzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami (…) oraz o ob-szarach występowania przekroczeń tych standardów (…).
Z powyższego wynika zatem, że standardy środowiska odnoszą się do jego jakości, służąc jej określaniu.
Pojęciem „norma jakości środowiska” posługuje się i defi niuje w art. 2 pkt 7 dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z 15 stycznia 2008 r.
do-tycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli27, zgodnie
z którą jest to zestaw wymogów, które muszą zostać spełnione w określonym czasie przez dane środowisko lub jego część, zgodnie z ustawodawstwem wspólnotowym. Ważną rolę w procesie konkretyzowania norm jakości środowiska odgrywają gra-niczne wielkości emisji, które w myśl art. pkt 6 dyrektywy 2008/1/WE oznaczają masę, wyrażoną za pomocą określonych szczególnych parametrów, stężenia lub po-ziomu emisji, których nie można przekroczyć w czasie jednego lub kilku okresów.
23 Kompetencja ta przewidziana jest w art. 27 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowi-ska (Dz.U. z 2013 r., poz. 686, tj. ze zm.).
24 J. Rotko, Normy techniczne w prawie ochrony środowiska, Wrocław 2000, s. 134.
25 Por. R. Alexy, Teoria praw podstawowych, przeł. B. Kwiatkowska, J. Zajadło, Warszawa 2010, s. 339.
26 D. Pyć, Charakter norm i podejście do ochrony środowiska, [w:] Ochrona środowiska, (red.) Z. Brodec-kiego, Warszawa 2005, s. 126-127; P. Lewandowski, Prawna ochrona wód morskich i śródlądowych przed zanieczyszczeniami, Gdańsk 1996, s. 46 i n.
Dyrektywa 2008/1/WE w art. 19 przewiduje dwa źródła granicznych wielko-ści emisji. Po pierwsze, w przypadku stwierdzenia potrzeby działania na poziomie Wspólnoty, może je określić Parlament Europejski i Rada na wniosek Komisji; po drugie natomiast – w przypadku braku ich określenia w wyżej wskazany sposób – jako minimalne graniczne wielkości emisji stosować należy odpowiednie graniczne wielkości emisji zawarte w dyrektywach wymienionych w załączniku II dyrektywy 2008/1/WE oraz innych przepisach wspólnotowych.
Pojęcie standardów środowiska zdefi niowane zostało w art. 3 pkt 34 p.o.ś., zgodnie z którym rozumie się przez nie poziomy dopuszczalne substancji lub ener-gii, które muszą być osiągnięte w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze. Należy przez nie rozumieć wszelkie zawarte w przepisach postanowienia defi niujące normy odnoszące się do środowiska, np. normy emisji. Istotne jest, że standardy jakości środowiska mogą być zróżnico-wane w zależności od obszarów (art. 83 ust. 2 p.o.ś.).
Na gruncie polskiego prawa ochrony środowiska, standardem jakości powietrza jest poziom dopuszczalny oznaczający poziom, który ma być osiągnięty w określo-nym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany (art. 3 pkt 28
lit. a). Granicami nieprzekraczania standardów środowiska są poziomy docelowe28
i poziomy celu długoterminowego29. Wyodrębnia się ponadto tzw. standardy
emi-syjne, będące dopuszczalnymi wielkościami emisji (art. 3 pkt 34 p.o.ś.). Dodatko-wymi standardami emisyjnymi są graniczne standardy emisyjne, które nie mogą być przekraczane przez instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego (art. 204 ust. 2 p.o.ś.).
Standardem jakości powietrza jest także pułap stężenia ekspozycji, przez który rozumie się poziom substancji w powietrzu wyznaczony na podstawie wartości kra-jowego wskaźnika średniego narażenia, w celu ograniczenia szkodliwego wpływu da-nej substancji na zdrowie ludzi, który ma być osiągnięty w określonym terminie (art. 3 pkt 31a p.o.ś.). Krajowym wskaźnikiem średniego narażenia jest średni poziom substancji w powietrzu wyznaczony na podstawie pomiarów przeprowadzonych na obszarach tła miejskiego w miastach o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy i aglomeracjach na terenie całego kraju, wykorzystywany do określenia
i dotrzyma-nia krajowego celu redukcji narażei dotrzyma-nia oraz dotrzymai dotrzyma-nia pułapu stężei dotrzyma-nia ekspozycji30.
28 Poziom docelowy jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za po-mocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten określa się w celu zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość (art. 3 pkt 28 lit. b poś).
29 Poziom celu długoterminowego jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie lub środowisko jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i tech-nologicznych (art. 3 pkt 28 lit. c p.o.ś.).
138 Krystyna Urbańska
W dniu 28 maja 2012 r. wszedł w życie przepis art. 86a p.o.ś. zawierający dele-gację ustawową dla ministra właściwego do spraw środowiska, aby w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, kierując się potrzebą dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji, okres określenia i dotrzymania krajowego celu redukcji narażenia określił w drodze rozporządzenia: sposób obliczania wartości wskaźnika średniego narażenia dla miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji; sposób obliczania wartości krajowego wskaźnika średniego narażenia oraz sposób oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji. Defi nicja legalna krajowego celu re-dukcji narażenia zawarta jest w art. 3 pkt 8 lit. b) p.o.ś., zgodnie z którym jest to procentowe zmniejszenie krajowego wskaźnika średniego narażenia dla roku odnie-sienia, w celu ograniczenia szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi, który ma być osiągnięty w określonym terminie. Krajowy cel redukcji narażenia okre-ślić ma – w drodze rozporządzenia – minister właściwy do spraw środowiska, kierując się potrzebą ochrony zdrowia ludzi (art. 86c p.o.ś.).
Otwarty katalog czynników wpływających na zapewnienie jak najlepszej ja-kości powietrza zawiera przepis art. 85 p.o.ś. Wymienione w tym przepisie czyn-niki obejmują: utrzymanie poziomu substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach; zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane oraz zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej pozio-mów docelowych, albo poziopozio-mów celów długoterminowych, lub co najmniej na tych poziomach.
Funkcję instrumentu ujednolicenia zasad oceny jakości powietrza pełni rozpo-rządzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu31. Określa ono między innymi poziomy dopuszczalne dla
nie-których substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin; a także – zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin – poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu, poziomy celów długoterminowych dla niektórych substancji w powietrzu, alarmowe poziomy dla niektórych substancji w powietrzu, których nawet krótkotrwałe przekroczenie może spowodować zagrożenie dla zdrowia ludzi, poziomy informowania dla niektó-rych substancji w powietrzu oraz pułap stężenia ekspozycji i in. Przez poziom infor-mowania rozumie się natomiast stężenie substancji w powietrzu, powyżej którego istnieje zagrożenie zdrowia ludzkiego, wynikające z krótkotrwałego narażenia na działanie zanieczyszczeń wrażliwych grup ludności, w jego przypadku zaś niezbędna
jest natychmiastowa i właściwa informacja32.
Ocena jakości powietrza dokonywana jest w wyodrębnionych terytorialnie ob-szarach, tj. strefach stanowiących obszar jednego lub większej ilości powiatów poło-żonych na obszarze tego samego województwa, niewchodzących w skład aglomeracji
31 Dz.U. z 2012 r., poz. 1031.
o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy. Obszary, nazwy i kody stref okre-śla szczegółowo rozporządzenie Ministra Środowiska z 2 sierpnia 2012 r.
w spra-wie stref, w których dokonuje się oceny jakości pow spra-wietrza33. Podkreślić należy, iż
zgodnie z art. 88 ust. 2 p.o.ś., na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza w poszczególnych strefach, wojewódzki inspektor ochrony środo-wiska przynajmniej co pięć lat dokonuje klasyfi kacji stref, odrębnie pod kątem każdej substancji, wyodrębniając strefy, w których: przekroczone są poziomy dopuszczalne, przekroczone są poziomy docelowe, przekroczone są poziomy celów długotermino-wych, poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego i jest wyższy od górnego progu oszacowania; poziom substancji nie przekracza poziomu docelowego i jest wyższy od górnego progu oszacowania, poziom substancji nie przekracza gór-nego progu oszacowania i jest wyższy od dolgór-nego progu oszacowania; poziom sub-stancji nie przekracza dolnego progu oszacowania.
Ujednolicone zasady dokonywania oceny jakości powietrza w strefach określa rozporządzenie Ministra Środowiska z 13 września 2012 r. w sprawie
dokonywa-nia oceny poziomów substancji w powietrzu34. Mając jednak na względzie fakt, iż
zanieczyszczenia mogą powstawać i wywoływać skutki w strefach zlokalizowanych w różnych województwach, art. 91 ust. 8 p.o.ś. przewiduje obowiązek współdziałania zarządów województw przy sporządzaniu programów ochrony powietrza w zakre-sie wymiany informacji o ewentualnych źródłach przekroczeń poziomów substancji