Organizacyjne uczenie się w perspektywie relacji międzyorganizacyjnych
6.6. Organizacyjne oduczanie się
Integralną częścią procesu uczenia się organizacji jest także oduczanie się (Mieres et al. 2012), czyli proces, w którym organizacje pozbywają się wiedzy (w tym założeń i ram mentalnych) w celu dostosowania się do nowych informacji i zachowań (Becker 2005). Przytoczona definicja organizacyjnego oduczania się odnosi się do procesu, który obejmuje dwa podstawowe etapy. Pierwszy to odrzucenie tych idei, norm, wartości i rutyn organizacyjnych, które zostały wcześniej przyjęte, a obecnie stały się nieaktualne, mylące, zbędne lub niepo-trzebne. Drugi to wprowadzenie nowych idei, norm, wartości i rutyn, które są bardziej odpowiednie do obecnej sytuacji konkurencyjnej, toteż organizacyjne oduczanie się odnosi się do porzucenia starych rutyn organizacji, aby zrobić miejsce dla nowych (Tsang, Zahra 2008). Dlatego w tym procesie z pamięci organizacyjnej muszą zostać usunięte dotychczasowe wartości i rutyny (Moor-man, Miner 1997; Levitt, March 1999). Stąd organizacyjne oduczanie się jest mechanizmem eliminującym zbędne – z aktualnej perspektywy – elementy z pamięci organizacyjnej (Akgün et al. 2003; Sinkula et al. 1997).
W pewnym sensie uczenie się i oduczanie się są dwoma rodzajami zmian organizacyjnych (Mieres et al. 2012), choć to, że organizacja nie realizuje starych rutyn, nie oznacza, iż występuje organizacyjne oduczanie się (Tsang, Zahra 2008). Na przykład to, że członkowie organizacji przestali coś robić (bo zapomnieli), nie oznacza, iż jest to organizacyjne oduczanie się. Warunkiem oduczania się jest wystąpienie tego procesu zarówno na poziomie jednostki, jak i na poziomie organizacji (Mieres et al. 2012).
Bibliografia
Akgün A.E., Lynn G.S., Byrne J.C. (2003), Organizational learning: a socio-cognitive
framework, „Human Relations”, Vol. 56, No. 7, s. 839–868.
Almeida P., Song J., Grant R.M. (2002), Are firms superior to alliances and markets?
An empirical test of cross-border knowledge building, „Organization Science”,
Vol. 13, s. 147–161.
Anderson J.C. (1995), Relationships in business markets: exchange episodes, value
creation, and their empirical assessment, „Journal of the Academy of Marketing
Science”, Vol. 23, s. 346–350.
Aulakh P.S., Gençtürk F.E. (2008), Contract formalization and governance of exporter–
importer relationships, „Journal of Management Studies”, Vol. 45, No. 3, s. 457–479.
Barney J. (1991), Firm resources and sustained competitive advantage, „Journal of Management”, Vol. 17, No 1, s. 99–120.
Becerra M., Lunnan R., Huemer L. (2008), Trustworthiness, risk and the transfer of
tacit and explicit knowledge between Alliance partners, „Journal of Management
Becker C. (2004), Organizational routines: A review of the literature, „Industrial and Corporate Change”, Vol. 13, No. 4, s. 643–677.
Becker K. (2005), Individual organizational unlearning: Directions and future research, „International Journal of Organisation Behaviour”, Vol. 9, No. 7, s. 659–670. Bichescu B.C., Fry M.J., Polak G.G. (2009), Workload balancing through recurrent
subcontracting, „Production and Operations Management”, Vol. 18, No. 1, s. 33–47.
Bratnicki M. (2000), Podstawy współczesnego myślenia o zarządzaniu, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza.
Bratnicki M. (2008), Trwałość i elastyczność organizacyjnego uczenia się, [w:]
Uwarun-kowania przedsiębiorczości. Różnorodność i jedność, red. K. Jaremczuk, Państwowa
Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnobrzegu, Tarnobrzeg.
Cohen M.D., Burkhart R., Dosi G., Egidi M., Marengo L., Warglien M. i Winter S. (1996), Routines and other recurring action patterns of organisations: Contemporary
research issues, „Industrial and Corporate Change”, Vol. 5, s. 653–698.
Cohen W.M., Levinthal D.A. (1990), Absorptive capacity: A new perspective on learning
and innovation, „Administrative Science Quarterly”, Vol. 35, No. 1, s. 128–152.
Collins J.D., Hitt M.A. (2006), Leveraging tacit knowledge in alliances: The importance
of using relational capabilities to build and leverage relational capital, „Journal of
Engineering and Technology Management”, Vol. 3, s. 147–167. Cygler J. (2002), Alianse strategiczne, Difin, Warszawa.
Czakon W. (2006a), Więzi międzyorganizacyjne jako źródło przewagi konkurencyjnej
przedsiębiorstwa, [w:] Nowoczesność przemysłu i usług, red. J. Pyka, Dom
Organi-zatora TNOiK, Katowice.
Czakon W. (2006b), Wzrost efektywności jako przesłanka tworzenia więzi
międzyor-ganizacyjnych, [w:] Nowe kierunki w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Celowość, skuteczność, efektywność, red. H. Jagoda, J. Lichtarski, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
Czakon W. (2011), Kompetencje współdziałania przedsiębiorstwa: relacyjna i sieciowa, [w:] Wybrane aspekty pracy kierowniczej, red. S. Cyfert, Zeszyty Naukowe Uniwer-sytetu Ekonomicznego w Poznaniu, nr 187, s. 37.
Czakon W. (2012), Sieci w zarządzaniu strategicznym, Wolters Kluwer, Warszawa. Czakon W., Lenart R. (2011), Zdolność absorpcyjna wiedzy jako czynnik skuteczności
międzyorganizacyjnego uczenia się, red. B. Nogalski, B. Wierzbicka, Prace i
Mate-riały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, nr 4/1.
Davenport T.H., Prusak L. (1998), Working Knowledge: How Organizations Manage
What They Know, red. H. Davenport, L. Prusak, Harvard Business School Press,
Cambridge.
Doz Y.L. (1996), The evolution of cooperation in strategic alliances: Initial conditions
or learning processes?, „Strategic Management Journal”, Vol. 17, Special Issue,
s. 55–84.
Dyer J.H., Singh H. (1998), The relational view: Cooperative strategy and sources of
interorganizational competitive advantage, „Academy of Management Review”,
Vol. 23, No. 4, s. 660–679.
Fey C.F., Furu P. (2008), Top management incentive compensation and knowledge
sharing in multinational corporations, „Strategic Management Journal”, Vol. 29,
s. 1301–1323.
Grant R. (1996), Prospering in dynamically-competitive environments: Organizational
Grant R.M., Baden-Fuller C. (2004), A knowledge accessing theory of strategic alliances, „Journal of Management Studies”, Vol. 41, No. 1, s. 61–84.
Gulati R., Lawrence P.R., Purnam P. (2005), Adaptation in vertical relationships: beyond
incentive conflict, „Strategic Management Journal”, Vol. 26, No. 5, s. 415–440.
Gulati R. (1999), Network location and learning: The influence of network resources
and firm capabilities on alliance formation, „Strategic Management Journal”,
Vol. 20, s. 397–420.
Gupta A.K., Govindarajan V. (2000), Knowledge flows within multinational
corpora-tions, „Strategic Management Journal”, Vol. 21, s. 473–496.
Hamel G. (1991), Competition for competence and interpartner learning within
inter-national strategic alliances, „Strategic Management Journal”, Vol. 12, s. 83–103.
Inkpen A., Dinur A. (1998), Knowledge management processes and international joint
ventures, „Organization Science”, Vol. 9, s. 454–468.
Inkpen A.C., Tsang E. (2005), Social capital, networks and knowledge transfer, „Acad-emy of Management Review”, Vol. 30, s. 146–165.
Inkpen A.C. (2000), A note on the Dynamics of Learning Alliances: Competition,
Co-operation, and Relative Scope, „Strategic Management Journal”, Vol. 21, No. 7,
s. 775–780.
Jagoda H. (2006), Formy współdziałania małych przedsiębiorstw, [w:] Uwarunkowania
przedsiębiorczości – aspekty ekonomiczne i antropologiczno-społeczne, red. K.
Ja-remczuk, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnobrzegu, Tarnobrzeg.
Johnson J.L., Sohi R.S. (2003), The development of interfirm partnering competence:
Platforms for learning, learning activities, and consequences of learning, „Journal
of Business Research”, Vol. 56, s. 757–766.
Kale P., Singh H., Perlmutter H. (2000), Learning and protection of proprietary assets
in strategic alliances: building relational capital, „Strategic Management Journal”,
Vol. 21, s. 217–237.
Karthik N.S.I. (2002), Learning in strategic alliances: An evolutionary perspective, „Academy of Marketing Science Review”, Vol. 6, No. 5, s. 1–14, za: de Fátima Barros Estivalete V., Pedrozo E.A., Cruz L.B. (2008), The Learning Process in
Interorganizational Relationships, „Brazilian Administration Review”, Vol. 5,
No. 4, s. 319–331.
Kim D.H. (1993), The link between individual and organizational learning, „Sloan Management Review”, Vol. 35, No. 1, s. 37–50.
Knight L.A. (2000), Learning to collaborate: A study of individual and organizational
learning, and interorganizational relationships, „Journal of Strategic Marketing”,
Vol. 8, s. 121–138.
Kotarba W. (2001), Zarządzanie wiedzą chronioną w przedsiębiorstwie, „ORGMASZ”, Warszawa, s. 88–89, za: mfiles.pl (data dostępu: 10.08.2013).
Kowalczyk A., Nogalski B. (2007), Zarządzanie wiedzą. Narzędzia i koncepcje, Difin, Warszawa.
Koźmiński A.K., Jemielniak D. (2008), Zarządzanie od podstaw, Wydawnictwa Aka-demickie i Profesjonalne, Warszawa.
Krzakiewicz K. (2006), Kultura organizacyjna w zasobowej teorii zarządzania
strategicz-nego, [w:] Zarządzanie strategiczne. Ujęcie zasobowe, red. R. Krupski, Wydawnictwo
Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych. Kumar R., Nti K. (1998), Differential learning and interaction in alliances dynamics:
A process and outcome discrepancy model, „Organization Science”, Vol. 9, No. 3,
Lages C., Lages C.R., Lages L.F. (2005), The RELQUAL scale: A measure of
relation-ship quality in export market ventures, „Journal of Business Research”, Vol. 58,
s. 1040–1048.
Lane P.J., Salk J.E., Lyles M. (2001), Absorptive capacity, learning and performance
in international joint venture, „Strategic Management Journal”, Vol. 22, No. 12,
s. 1139–1161.
Larsson R., Bengtsson L., Henriksson K., Sparks J. (1998), The interorganizational
learning dilemma: Collective knowledge development in strategic alliances,
„Orga-nization Science”, Vol. 9, No. 3, s. 285–305.
Latusek D. (2008), Pozyskiwanie wiedzy z otoczenia. Wywiad gospodarczy. Relacje z
part-nerami oparte na wiedzy, [w:] Zarządzanie wiedzą, red. D. Jemielniak, A.K.
Koź-miński, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Latusek-Jurczak D. (2011), Zarządzanie międzyorganizacyjne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
Lavie D., Miller S. (2008), Alliance portfolio internationalization and firm performance, „Organization Science”, Vol. 19, No. 4, s. 623–646.
Levinthal D., Myatt J. (1994), Co-evolution of capabilities and industry: The evolution
of mutual fund processing, „Strategic Management Journal”, Vol. 15, s. 45–62.
Levitt B., March J.G. (1999), Organizational learning, „Annual Review of Sociology”, Vol. 14, s. 319–340.
Lorenzoni G., Lipparini A. (1999), The leveraging of inter-firm relationships as a distinct
organization capability, „Strategic Management Journal”, Vol. 20, No. 4, s. 317–338.
Lundvall B.A., Johnson B. (1994), The learning economy, „Journal of Industry Stud-ies”, Vol. 1, No. 2, s. 23–42.
March J. (1991), Exploration and exploitation in organizational learning, „Organization Science”, Vol. 2, s. 71–87.
McEvily B., Perrone V., Zaheer A. (2003), Trust as an Organizing Principle, „Organiza-tion Science”, Vol. 14, No. 1, s. 91–103.
Mesquita L.F., Anand J., Brush T.H. (2008), Comparing the resource-based and relational
views: Knowledge transfer and spillover vertical alliances, „Strategic Management
Journal”, Vol. 29, No. 9, s. 913–941.
Mieres C.G., Sánchez J.Á.L., Vijande M.L.S. (2012), Internal marketing, innovation
and performance in business services firms: The role of organizational unlearning,
„International Journal of Management”, Vol. 29, No. 4, s. 403–429.
Miles R.E., Miles G., Snow C.C., Blomqvist K., Rocha H. (2009), The I-form
organiza-tion, „California Management Review”, Vol. 51, No. 4, s. 61–76.
Miller K.D., Pentland B.T., Choi S. (2012), Dynamics of performing and
remember-ing organizational routines, „Journal of Management Studies”, Vol. 49, No. 8,
s. 1536–1558.
Mitręga M. (2010), Zdolność sieciowa jako czynnik przewagi konkurencyjnej na rynku
przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego
w Katowicach, Katowice.
Moorman C., Miner A.S. (1997), The impact of organizational memory on new product
performance and creativity, „Journal of Marketing Research”, Vol. 34, s. 91–106.
Morgan R.M., Hunt S.D. (1994), The commitment-trust theory of relationship
market-ing, „Journal of Marketing”, Vol. 54, s. 20–38.
Nahapiet J., Ghoshal S. (1998), Social capital, intellectual capital and the organizational
advantage, „Academy of Management Journal”, Vol. 23, s. 242–266.
Nonaka I., Takeuchi H. (1995), The Knowledge – Creating Company: How Japanese
Norman P.M. (2002), Protecting Knowledge in Strategic Alliances: Resource and
Re-lational Characteristics, „Journal of High Technology Management Research”,
No. 13, s. 177–202.
Obłój K., Obłój T. (2006), Optymizm, proaktywność i rutyny – dominująca logika
sku-tecznych strategii, [w:] Zarządzanie strategiczne. Ujęcie zasobowe, red. R. Krupski,
Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, Wałbrzych.
Piwoni-Krzeszowska E., Małkus T. (2012), Zarządzanie i ryzyko w relacjach
przed-siębiorstwa z rynkowymi interesariuszami, [w:] Współpraca międzyorganizacyjna w działalności przedsiębiorstw. Klastry – alianse – sieci, red. R. Borowiecki, T. Rojek,
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Probst G., Raub S., Romhardt K. (2002), Zarządzanie wiedzą w organizacjach, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
Ring P.S., Van de Ven A.H. (1992), Structuring cooperative relationships between
orga-nizations, „Strategic Management Journal”, Vol. 13, No. 7, s. 483–498.
Rokita J. (2009), Dynamika zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Akademii Eko-nomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 października 2010 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod znaku porozumień ograniczających konkurencję, Dz. U. z 2010 r. Nr 198, poz. 1315, rozdział 1, § 2, pkt 7.
Schilcher Ch., Poth A.K., Sauer S., Stiefel K.P., Will-Zocholl M. (2011), Trust in
inter-national teams: Cultural, spatial, and organizational issues, „Interinter-national Journal
of Business Research”, Vol. 11, No. 4, s. 29–38.
Schildt H., Keil T., Maula M. (2012), The temporal of relative and firm-level absorptive
capacity on interorganizational learning, „Strategic Management Journal”, Vol. 33,
s. 1154–1173.
Selnes F., Sallis J. (2003), Promoting relationship learning, „Journal of Marketing”, Vol. 67, No. 3, s. 80–95.
Sharma A., Singh B.P., Neha M.D. (2012), Knowledge sharing barriers: An approach
of interpretive structural modeling, „Journal of Knowledge Management”, Vol.
10, s. 36–38.
Shrivastava P. (1983), A Typology of organizational learning systems, „Journal of Man-agement Studies”, Vol. 20, No. 1, s. 7–28.
Sinkula J.M. (2002), Market-based success, organizational routines and unlearning, „The Journal of Business & Industrial Marketing”, Vol. 17, No. 4, s. 253–269.
Sinkula J.M., Baker W.E., Noordewier T. (1997), A framework for market-based
or-ganizational learning: Linking values, knowledge, and behaviour, „Journal of the
Academy of Marketing Science”, Vol. 25, No. 4, s. 305–318.
Smirnova M., Naude P., Henneberg S., Mouzas S., Kouchtch S.P. (2011), The impact
of market orientation on the development of relational capabilities and performance outcomes: The case of Russian industrial firms, „Industrial Marketing
Manage-ment”, Vol. 40, s. 44–53.
Squire B., Cousin P.D., Brown S. (2009), Cooperation and knowledge transfer within
buyer-supplier relationships: The moderating properties of trust, relationship dura-tion and supplier performance, „British Journal of Management”, Vol. 20, No. 4,
s. 461–477.
Sroka W. (2008), Zarządzanie wiedzą w sieciach aliansów, „Marketing i Rynek”, nr 4, s. 7–11.
Stabryła A. (1984), Analiza systemowa procesu zarządzania, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Stańczyk-Hugiet E. (2007), Strategiczny kontekst zarządzania wiedzą, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
Strużyna J. (2010), Znaczenie rutyny dla innowacji, [w:] Innowacje w zarządzaniu
przedsiębiorstwem oraz instytucjami sektora publicznego. Teoria i praktyka, red.
H. Bieniok, T. Kraśnicka, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice.
Strużyna J. (2012a), Efektywność organizacji w cieniu rutyn, „Organizacja i Kierowa-nie”, nr 1A, s. 203–212.
Strużyna J. (2012b), Pomiędzy idio i nomotetycznym myśleniem. Wstęp do generycznego
obrazu organizacji, [w:] Metody badań problemów zarządzania strategicznego, red.
R. Krupski, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przed-siębiorczości, t. 17.
Szpitter A.A. (2013), Zarządzanie wiedzą w tworzeniu innowacji: model dojrzałości
projektowej organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Szulanski G. (1996), Exploring internal stickiness: Impediments to the transfer of best
practice within the firm, „Strategic Management Journal”, Vol. 17, s. 27–43.
Teece D., Pisano G., Shuen A. (1997), Dynamic capabilities and strategic management, „Strategic Management Journal”, Vol. 18, s. 509–534.
Tsang E.W.K., Zahra S.A. (2008), Organizational unlearning, „Human Relations”, Vol. 61, No. 10, s. 1435–1462.
Uzzi B., Lancaster R. (2003), Relational embeddedness and learning: The case of bank
loan managers and their clients, „Management Science”, Vol. 49, No. 4, s. 383–399.
Walter A., Auer M., Ritter T. (2006), The impact of network capabilities and
entre-preneurial orientation on university spin-off performance, „Journal of Business
Venturing”, Vol. 21, No. 4, s. 541–567.
Weber C., Göbel M. (2010), Reciprocity and interorganizational governance: A multicase
analysis of exchange systems, „Scandinavian Journal of Management”, Vol. 26,
s. 134–150.
Wojtczuk-Turek A. (2010), Rozwijanie kompetencji twórczych, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Wójcik-Karpacz A. (2012), Zdolność relacyjna w tworzeniu efektów współdziałania
małych i średnich przedsiębiorstw, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Wuyts S., Geyskens I. (2005), The formation of buyer-supplier relationships: Detailed
contract drafting and close partner selection, „Journal of Marketing”, Vol. 69, No. 4,
s. 103–117.
Zahra S.A. (2010), Harvesting family firms’ organizational social capital: A relational
perspective, „Journal of Management Studies”, Vol. 47, No. 2, s. 345–366. Zarządzanie wiedzą (2008), red. D. Jemielniak, A.K. Koźmiński, Wydawnictwa
Aka-demickie i Profesjonalne, Warszawa, s. 85.
Zhao Z., Anand J., Mitchell W. (2004), Transferring collective knowledge: teaching
and learning in the Chinese auto industry, „Strategic Organization” , Vol. 2, No. 2,
s. 133–167.
Zollo M., Winter S.G. (2002), Deliberate learning and the evolution of dynamic