Orzecznictwo ETPC wykorzystujące reguły interpretacji z KWPT po sprawie Golder

Od czasu orzeczenia w sprawie Golder, ETPC powoływał się sto-sunkowo rzadko na reguły interpretacyjne z KWPT. W literaturze przedmiotu wskazuje się na 16 takich orzeczeń w latach 1975–199833. Natomiast w okresie funkcjonowania jednolitego Trybunału utworzo-nego na podstawie Protokołu 11 do Konwencji było to kilka wyroków rocznie (średnio od 3 do 7), i to często wydawanych przez Wielką Izbę Trybunału. Wskazuje to z jednej strony na utrzymywanie się pewnej ciągłości w zakresie odwoływania się przez Trybunał do reguł inter-pretacji przewidzianych w KWPT. Z drugiej strony, biorąc pod uwagę, iż ETPC wydał dotychczas ponad 12 000 orzeczeń, jest to mniej niż 1% tych orzeczeń. Do przyczyn tego stanu rzeczy powrócę w dalszej czę-ści tego opracowania. W tym miejscu jednak należy odnotować, iż w niewielu z tych orzeczeń, w których Trybunał odwołuje się do reguł interpretacji z Konwencji Wiedeńskiej, znaczenie tych reguł w osią-gnięciu rozstrzygnięcia jest tak wyraźne w uzasadnieniu wyroku, jak w przypadku sprawy Golder. W wielu z nich Trybunał jedynie przypo-mina od konieczności stosowania postanowień artykułów od 31 do 33 KWPT nie rozwijając jednak w uzasadnieniu tego wątku. Nierzadko też do reguł tych odwołują się jedynie sędziowie w zdaniach odręb-nych, podczas gdy w uzasadnieniu orzeczenia przyjętego przez więk-szość składu sędziowskiego nie ma żadnej wzmianki o KWPT. Przedstawiona w dalszym ciągu analiza orzecznictwa strasburskiego, w którym pojawiają się odwołania do artykułów od 31 do 33 KWPT, z uwagi na ograniczone ramy edytorskiego tego opracowania, nie pre-tenduje do miana wyczerpującej. Jej celem jest raczej ukazanie pew-nych cech charakterystyczpew-nych wiążących się ze stosowaniem przez ETPC reguł wykładni przewidzianych w Konwencji Wiedeńskiej.

Zastosowanie ogólnej reguły interpretacji z art. 31 ust. 1 KWPT do interpretacji wyrazów użytych w tekście Konwencji dotyczyło dotychczas najczęściej terminów pojawiających się w art. 5 i art. 12 EKPC oraz w art. 1 Protokołu 1.

W uzasadnieniu wyroku w sprawie Lithgow przeciwko

Zjednoczo-nemu Królestwu ETPC w interesujący sposób dokonał interpretacji

zakresu znaczeniowego określenia „zasady ogólne prawa międzynaro-dowego” występującego w zadaniu drugim pierwszego ustępu art. 1 Protokołu I. Polemizując z wykładnią tego określenia proponowaną przez skarżących stwierdził on, iż:

Z literalnego punktu widzenia Trybunał uznaje za bardziej naturalne przy-jęcie, iż odniesienie do ogólnych zasad prawa międzynarodowego w Artykule I Protokołu I (…) oznacza, iż zasady te włączone są do tego postanowienia, ale jedynie odnośnie tych aktów, do których mają one normalnie zastosowanie, to znaczy aktów państwa w stosunku do osób nie będących jego obywatelami [zob. artykuł 31 Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów z 1969 r.] i inter-pretowanie przedmiotowego określenia jako rozciągającego się na ogólne zasady prawa międzynarodowego poza ich normalną sferą zastosowania jest mniej zgodne ze zwykłym znaczeniem użytych wyrazów, niezależnie od ich kontekstu34.

W dalszej części Trybunał, stwierdzając, iż interpretacja postano-wienia art. 1 Protokołu I spowodowała spore rozbieżności, uznał za stosowne sięgnięcie do materiałów z prac przygotowawczych jako uzupełniających środków interpretacji zgodnie z art. 32 KWPT. Z materiałów tych wynika, iż wyraźna wzmianka o prawie do kom-pensacji zawarta we wcześniejszych wersjach Protokołu nr 1 została usunięta w obliczu sprzeciwu przedstawicieli Zjednoczonego Króle-stwa i innych państw. Natomiast wzmianka o ogólnych zasadach prawa międzynarodowego została następnie włączona do tego posta-nowienia i była przedmiotem różnych wypowiedzi, z których wynika, że odnosi się ona tylko do cudzoziemców. Powołując się dodatkowo na Rezolucję nr 52 z 1952 r. Komitetu Ministrów aprobującą tekst Proto-kołu I i otwierającą go do podpisu, w której stwierdzono, iż ogólne zasady prawa międzynarodowego oznaczają obowiązek zapłaty odszkodowania cudzoziemcom w przypadku wywłaszczenia, Trybu-nał stwierdził: „mając na uwadze całą historię negocjacji, TrybuTrybu-nał uznaje, iż odwołanie do ogólnych zasad prawa międzynarodowego stanowi wyraźną wskazówkę, że wzmianka ta nie była zamierzona 34 Wyrok w sprawie Lithgow i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu z 08.07.1986 r., skarga

jako obejmująca obywateli”. W rezultacie ETPC uznał, iż travaux

prépa-ratoires nie potwierdzają interpretacji, na którą powołują się skarżący35.

Z kolei w sprawie Johnston i inni przeciwko Irlandii ETPC musiał zdecydować, czy skarżący mogą wywieść prawo do rozwodu z art. 12 Konwencji mówiącego o prawie do zawarcia małżeństwa. Trybunał postanowił, iż będzie dążył do stwierdzenia zwykłego znaczenia tych terminów w ich kontekście oraz w świetle ich przedmiotu i celu36. W uzasadnieniu wyroku ETPC nie poprzestał jednak na stwierdzeniu, iż słowa „prawo do zawarcia małżeństwa” „są jasne w tym sensie, iż obejmują utworzenie związku małżeńskiego, a nie jego rozwiązanie”37. Trybunał stwierdził dalej m.in., iż ta interpretacja jest zgodna z przed-miotem i celem ujawnionym w travaux préparatoires. Tekst art. 12 został bowiem oparty na art. 16 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, z którego celowo przejęto tylko część mówiącą o prawie do zawarcia małżeństwa w celu zagwarantowania tego właśnie prawa, a nie dalszy fragment mówiący o równości praw małżonków. W rezultacie ETPC stwierdził, iż „z travaux préparatoires nie wynika żaden zamiar włącze-nia do art. 12 jakiejkolwiek gwarancji prawa do rozwiązawłącze-nia więzi małżeńskich przez rozwód”38.

Pomimo że w tej sprawie skarżący powoływali się na rozwój społeczny, jaki miał miejsce od czasu, gdy przyjmowano tekst Kon-wencji, wyrażający się w znacznym wzroście przypadków rozpadów małżeństw, ETPC stwierdził, iż „Trybunał nie może, poprzez interpre-tację ewolucyjną, wyprowadzać z tych instrumentów prawa, którego nie było tam od samego początku. Tak jest szczególnie w tym przy-padku, gdy ominięcie tego prawa było celowe”39.

W sprawie Litwa przeciwko Polsce reguły interpretacji z KWPT zostały zastosowanie przez Komisję Praw Człowieka oraz EPTC w związku z interpretacją pojęcia „alkoholik” występującego w art. 5 ust. 1 lit. e Konwencji. Zarysował się tu przy tym interesujący spór dotyczący zastosowania reguł interpretacji przewidzianych w KWPT 35 Ibidem, par. 117.

36

Wyrok w sprawie Johnston i inni przeciwko Irlandii z 18.12.1986 r., skarga nr 9697/82, par. 51

37 Ibidem, par. 52.

38 Ibidem.

pomiędzy rządem RP a Trybunałem (i wcześniej Komisją). Rząd polski zdecydowanie sprzeciwił się dokonywaniu interpretacji tego pojęcia zgodnie z postanowieniem art. 31 ust. 1 KWPT, tj. zgodnie z jego zwy-kłym znaczeniem (takie rozumienie przyjęły Komisja oraz Trybunał), stając na stanowisku, iż terminowi „alkoholicy” z art. 5 ust. 1 lit. e Konwencji powinno zostać nadane znaczenie specjalne w myśl posta-nowienia art. 31 ust. 4 KWPT. Państwa zobowiązujące się bowiem, jak wywodził rząd RP, miały zamiar nadać szerokie – a tym samym spe-cjalne – znaczenie słowu „alkoholicy”. Przemawiać za tym miały mate-riały z prac przygotowawczych KWPT, które wykazały, że ratio legis zezwolenia na „zgodne z prawem pozbawienie wolności (…) alkoholi-ków” w art. 5 było „uwzględnienie prawa państw członkowskich do przedsiębrania niezbędnych kroków w celu zwalczania (…) pijaństwa”40.

Dodatkowo, zdaniem polskiego rządu, nadanie pojęciu „alkoho-licy” wąskiego, typowego i zwyczajnego znaczenia miałoby ten sku-tek, iż taka interpretacja art. 5 ust. 1 (e) prowadziłaby do absurdalnych i nierozsądnych wyników. Pozbawienie bowiem wolności tego rodzaju osób musiałoby być oparte wyłącznie na uprzedniej wiedzy policji, że dana osoba została medycznie zaklasyfikowana jako alkoholik. Wąska interpretacja tego pojęcia mogłaby także prowadzić do absurdalnych lub nierozsądnych wyników w sprawach, gdzie alkoholik miałby być pozbawiony wolności podczas swoich „trzeźwych dni”, na przykład w trakcie terapii41.

W uzasadnieniu wyroku Trybunał powtórzył formułę znaną w orzecznictwie od czasu sprawy Golder, iż generalna zasada interpre-tacji z art. 31 KWPT oznacza, że proces odkrywania i określania praw-dziwego znaczenia pojęć traktatowych stanowi jedność, pojedynczą łączną operację. W konsekwencji „ta generalna zasada, ściśle zintegro-wana, stawia na tej samej płaszczyźnie różnorodne elementy wyli-czone w czterech paragrafach tego artykułu”42. Trybunał dodał także, iż istotna jest też sekwencja, w jakiej elementy te są wyliczone w art. 31 Konwencji Wiedeńskiej. Sekwencja ta bowiem zakłada kolejność, 40 Wyrok w sprawie Litwa przeciwko Polsce z 4.04.2000 r., skarga nr 26629/95, par. 55.

41 Ibidem, par. 56.

w jakiej proces interpretacji powinien mieć miejsce. Proces ten zatem musi rozpocząć się od określenia zwykłego znaczenia pojęć traktato-wych – w ich kontekście i w świetle ich przedmiotu i celu, zgodnie z założeniami określonymi w paragrafie 1 art. 31. Zdaniem Trybunału, „ma to miejsce w szczególności w odniesieniu do postanowień, które podobnie jak art. 5 ust. 1 Konwencji, odnoszą się do wyjątków od generalnej zasady i które z tego powodu nie mogą podlegać eksten-sywnej interpretacji”43.

Zwykłe, typowe znaczenie słowa „alkoholicy” odnosi się, zda-niem ETPC, do osób, które są uzależnione od alkoholu. Nie można jednak abstrahować, od faktu, iż wyraz ten pojawia się w kontekście kilku innych kategorii osób, tzn. osób szerzących chorobę zakaźną, osób chorych umysłowo, narkomanów i włóczęgów. Związek pomię-dzy wszystkimi tymi osobami polega na tym, iż – mogą one być pozbawione wolności albo w celu udzielenia im leczenia medycznego lub ze względu na uwarunkowania wynikające z polityki społecznej. Jak zauważa Trybunał „w tym kontekście, zasadniczym powodem, dla którego Konwencja pozwala na pozbawienie wolności osób wymienio-nych w ust. 1 (e) art. 5 jest nie tylko to, że są one niebezpieczne dla porządku publicznego, ale również to, że ich własny interes może wymagać pozbawienia ich wolności”44.

Wprawdzie wg ETPC art. 5 ust. 1 (e) Konwencji nie powinien być interpretowany jako pozwalający na pozbawienie wolności danej osoby wyłącznie ze względu na spożycie alkoholu, jednak według EPTC w tekście art. 5 nie istnieje nic, co by sugerowało, że artykuł ten uniemożliwia zastosowanie tego środka przez państwo w stosunku do obywatela nadużywającego alkoholu w celu zapobieżenia jego niebez-piecznemu zachowaniu po spożyciu alkoholu. Szkodliwe korzystanie z alkoholu stwarza bowiem zagrożenie dla społeczeństwa, a osoba będąca w stanie po spożyciu alkoholu może stwarzać zagrożenie dla siebie i innych, niezależnie od tego, czy jest ona uzależniona od alko-holu, czy też nie45. Interpretacja ta znajduje potwierdzenie, według ETPC, w pracach przygotowawczych do EKPC – w komentarzu do 43 Ibidem, par. 59.

44 Ibidem, par. 59.

wstępnego projektu Konwencji stwierdzono, że tekst właściwego arty-kułu obejmował prawo państwa do przedsiębrania środków mających na celu zwalczanie włóczęgostwa i „pijaństwa” (l’alcolisme w języku francuskim). W dalszej części tego komentarza wspomniano, iż Komi-tet Ekspertów nie ma wątpliwości, „że tego rodzaju ograniczenia były usprawiedliwione przez wymagania moralności publicznej i porządku”. Rozważania te doprowadziły Trybunał do wniosku, iż pozbawienie wolności skarżącego mieściło się w ramach art. 5 ust. 1 (e) Konwencji46. Co więcej jednak, jak wynika z dalszej części uzasad-nienia wyroku, argumentacja oparta na zwykłym znaczenia pojęcia „alkoholik”, wsparta materiałami z prac przygotowawczych, pozwala, zdaniem Trybunału, na uznanie tego pojęcia za posiadające znaczenie autonomiczne na gruncie EKPC47.

Uzasadnienie wyroku w sprawie Litwa jest interesujące z kilku powodów. Po pierwsze, jak to pokazuje spór pomiędzy rządem RP z jednej oraz Komisją i Trybunałem z drugiej strony, zastosowanie reguł interpretacji z KWPT może prowadzić do różnych wniosków interpretacyjnych. Po drugie, w sytuacji, gdy na interpretację opartą na KWPT powołuje się jedna ze stron sprawy, Trybunał nie może, jak się wydaje, w takiej sytuacji pominąć reguł interpretacyjnych z Konwencji Wiedeńskiej w swoim rozumowaniu. Po trzecie, zastosowanie reguł wykładni z art. 31 KWPT do interpretacji pojęcia konwencyjnego może stanowić potwierdzenie jego autonomicznego znaczenia na gruncie EKPC. Po czwarte wreszcie, fragmenty uzasadnienia tego orzeczenia dotyczące metod interpretacji z KWPT są w tym orzeczeniu jedynymi częściami uzasadnienia, w których omawiane są mające zastosowanie dla potrzeb rozstrzygnięcia reguły interpretacji. Poza wspomnianym już nawiązaniem do znaczenia autonomicznego określenia „alkoholik”, Trybunał nie rozwija wątków dotyczących innych, specy-ficznych metod interpretacji, które pełnią tak istotną rolę w jego orzecznictwie. Warto przy tym zauważyć, iż w zdaniu odrębnym do tego orzeczenia sędziego Baki znalazło się odwołanie do doktryny

46 Ibidem, par. 64.

marginesu oceny powołane jako argument na rzecz stanowiska, iż nie doszło do naruszenia Konwencji.

Kwestia interpretacji wyrazów użytych w art. 5 EKPC pojawiła się także w sprawie Saadi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu. Trybunał stwierdził, iż po raz pierwszy musi dokonać interpretacji wyrazów użytych w pierwszej części art. 5 § 1 lit. f Konwencji, a mianowicie „zgodnego z prawem (…) zatrzymania osoby w celu zapobieżenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa”. ETPC podkreślił przy tym, iż będzie „jak zawsze kierował się postanowieniami artyku-łów 31 do 33 Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów”48.

Warto zauważyć, iż podobnie jak w sprawie Litwa, kwestię inter-pretacji art. 5 § 1 lit. f Konwencji w oparciu o postanowienia art. 31–33 KWPT podniosła jedna ze stron sporu – w tym przypadku skarżący, wywodząc m.in., iż z określenia „wkroczenie” wynika konieczność ist-nienia bezpośredniego i precyzyjnego związku pomiędzy zatrzyma-niem oraz ryzykiem takiego nielegalnego wkroczenia na terytorium państwa49.

W uzasadnieniu orzeczenia powtórzony został znany z poprzed-nich orzeczeń fragment mówiący o tym, co ETPC będzie brał pod uwagę przy interpretacji w oparciu o postanowienia z art. 31–33 KWPT: zwykłe znaczenie interpretowanych wyrazów, w ich kontek-ście oraz w świetle przedmiotu i celu postanowienia, w którym są zawarte, znaczenie Konwencji jako instrumentu przeznaczonego do skutecznej ochrony praw człowieka, konieczność interpretacji Kon-wencji jako całości, uwzględnianie także wszelkich odpowiednich reguł oraz zasad prawa międzynarodowego mających zastosowanie pomiędzy państwami-stronami oraz biorąc pod uwagę możliwość się-gania do uzupełniających środków interpretacji50. W rezultacie ETPC uznał, iż nie można interpretować art. 5 ust. 1 lit. f EKPC jako pozwa-lającego na zatrzymanie jedynie osoby, której zostanie udowodnione, że usiłuje uniknąć ograniczeń dotyczących wjazdu na terytorium, ponieważ taka interpretacja prowadziłaby do nałożenia zbytniego 48

Wyrok w sprawie Saadi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu z 29.01.2008 r., skarga nr 13229/03, par. 61.

49 Ibidem, par. 51.

zawężenia kompetencji państwa do wykonywania „jego bezsprzecz-nego prawa do kontroli” osób przybywających na jego terytorium51.

Co ciekawe, ustalając z kolei co to znaczy, iż zatrzymanie nie może być arbitralne, ETPC stwierdził, opierając się nie na zasadach z KWPT, ale na zasadach rozwiniętych w jego własnym orzecznictwie, iż zatrzymanie takie musi być dokonane w dobrej wierze i ściśle zwią-zane z celem w postaci zapobieżenia nielegalnemu wkroczeniu na terytorium kraju. Miejsce oraz warunki zatrzymania muszą być wła-ściwe, a czas jego trwania nie może przekraczać czasu rozsądnie potrzebnego do realizacji tego celu52.

W części wyroku zawierającej rozstrzygnięcie Trybunał uznał, iż biorąc pod uwagę trudne administracyjne problemy, z którymi bory-kało się Zjednoczone Królestwo w okresie, którego dotyczyła skarga, z uwagi na rosnącą liczbę osób ubiegających się o azyl, zatrzymanie skarżącego przez siedem dni we właściwych warunkach w celu rychłego rozpoznana jego skargi, nie stanowiło naruszenia art. 5 ust. 1 EKPC53. Stwierdzono natomiast naruszenie art. 5 ust. 2 EKPC z uwagi na trwającą 76 godzin zwłokę w przedstawieniu przyczyn zatrzyma-nia54. Poza wspomnianą już przytoczoną z innych orzeczeń formułką o znaczeniu zasad wykładni z KWPT, w uzasadnieniu tego wyroku trudno dostrzec jakie było rzeczywiste znaczenie artykułów 31–33 tej Konwencji w osiągnięciu takiego, a nie innego rozstrzygnięcia.

Trybunał odwoływał się do reguł interpretacji z KWPT także w szeregu spraw, w których pojawiały się kwestie z zakresu ogólnego prawa międzynarodowego korzystając niekiedy również, zgodnie z art. 32 KWPT, z uzupełniających środków interpretacji w postaci materiałów z prac przygotowawczych nad tekstem EKPC.

W sprawie Bankovic Wielka Izba ETPC musiała rozstrzygnąć, czy akcja państw NATO polegająca na bombardowaniu terytorium byłej Federalnej Republiki Jugosławii spowodowała, iż państwa te rozcią-gnęły w czasie tych bombardowań swoją jurysdykcję na terytorium RFJ, która w tym czasie (kwiecień 1999 r.) nie była stroną EKPC. Klu-51

Ibidem, par. 65.

52 Ibidem, par. 67–74.

53 Ibidem, par. 80.

czową dla rozstrzygnięcia tej sprawy była interpretacja zawartego w art. 1 Konwencji określenia „podlegającemu ich jurysdykcji”. Sięga-jąc do dyrektyw interpretacji z KWTP, ETPC stwierdził, iż „Konwencja musi być interpretowana zgodnie z regułami określonymi w Konwen-cji Wiedeńskiej” z 1969 r.55 W związku z tym określenie „podlegają-cemu ich jurysdykcji” poddane powinno zostać wykładni zgodnie z jego zwykłym znaczeniem, w jego kontekście i w świetle przedmiotu oraz celu Konwencji”. Charakterystyczne przy tym jest, iż ETPC odwo-łał się także do art. 32 KWPT zatytułowanego „Uzupełniające środki interpretacji”, zgodnie z którym można odwoływać się do uzupełnia-jących środków interpretacji, łącznie z pracami przygotowawczymi do traktatu oraz okolicznościami jego zawarcia, aby potwierdzić znacze-nie wynikające z zastosowania artykułu 31 lub aby ustalić znaczeznacze-nie, gdy interpretacja oparta na artykule 31:

a) pozostawia znaczenie dwuznacznym lub niejasnym albo

b) prowadzi do rezultatu wyraźnie absurdalnego lub nierozsąd-nego.

ETPC powołał się przy tym na komentarz do KWPT Komisji Prawa Międzynarodowego, w którym Komisja ta stwierdziła, iż art. 31 i 32 tej Konwencji powinny działać w związku i nie mieć skutku nakre-ślającego sztywną linię pomiędzy „ogólną regułą” i „uzupełniającymi środkami interpretacji”56. W uzasadnieniu swojego orzeczenia w tej sprawie Trybunał stwierdził m.in., iż zarówno praktyka państw w sto-sowaniu Konwencji od czasu jej ratyfikacji, jak i travaux preparatoires EKPC potwierdzają zasadniczo terytorialne pojęcie jurysdykcji, o któ-rej mowa w art. 1 tej Konwencji57.

Ostatecznie ETPC uznał, iż w sprawie tej nie zachodziły wyjąt-kowe okoliczności, które mogłyby uzasadnić poza-terytorialne wyko-nywanie jurysdykcji przez pozwane państwa-strony. Ponieważ nie istniał jakikolwiek związek jurysdykcyjny pomiędzy osobami, które

55

Decyzja w kwestii dopuszczalności Bankovic i in. przeciwko Belgii i in. z 12.12.2001 r., skarga nr 52207/99, par. 55.

56 Ibidem, par. 60.

były ofiarami zaskarżonego czynu a pozwanymi państwami, skarga została uznana za niedopuszczalną58.

Znamienne w sprawie Bankovic jest to, iż na wykładnię dyna-miczną Konwencji powoływali się skarżący. Odpowiadając ETPC stwierdził: „prawdą jest, że wyobrażenie o Konwencji jako żyjącym instrumencie, który należy interpretować w świetle warunków dnia dzisiejszego, jest mocno zakorzenione w orzecznictwie Trybunału”59. Dlaczego w takim razie podejście oparte na założeniu, iż EKPC to

living instrument nie było decydujące w tej sprawie? Z uzasadnienia

wynika, iż zdecydowało o tym, po pierwsze, znaczenie art. 1 EKPC, który „determinuje zakres pozytywnych obowiązków państw-stron i jako taki decyduje o zakresie i zasięgu całego konwencyjnego sys-temu ochrony praw człowieka”60. Nadto wpływ na to miało także „jasne wskazanie zamierzonego rozumienia art. 1 Konwencji, które nie może być zignorowane” w travaux preparatoires. ETPC zastrzega przy tym, iż chociaż travaux preparatoires nie miało znaczenia decydującego, to jednak stanowiło istotny argument potwierdzający zasadność opar-cia się na „zwykłym” znaczeniu art. 1 Konwencji.

Oceniając decyzję w sprawie Bankovic w części dotyczącej zasto-sowanych metod wykładni można pozytywnie ocenić fakt, iż ETPC wyjaśnił, dlaczego prymat przyznał metodom wykładni przewidzia-nym w KWTP przed metodą dynamiczną. Z drugiej strony, można zastanawiać się czy podane przez EPTC ratio zastosowania w pierw-szym rzędzie metody tekstualnej przewidzianej w KWPT wspartej

tra-vaux preparatoires, z uwagi na zasadnicze znaczenie art. 1 dla

stosowania całej EKPC, stanowić może wskazówkę dotyczącą kolejno-ści stosowania poszczególnych metod wykładni w innych sprawach? Odwołanie do zasad interpretacji z KWPT pojawiło się także w jednym z późniejszych orzeczeń dotyczących zagadnienia zakresu terytorialnego zastosowania Konwencji Europejskiej, a mianowicie w sprawie Al-Saadoon i Mufdhi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu z 2010 r. W stanie faktycznym chodziło o przekazanie przez Brytyjczy-ków władzom irackim dwóch skarżących, podejrzanych w sprawie 58 Ibidem, par. 74 i 82.

59 Ibidem, par. 64.

o zabójstwo dwóch żołnierzy brytyjskich, w celu ich osądzenia za zarzucane zbrodnie. Skarżący zarzucili władzom Zjednoczonego Kró-lestwa, że przetrzymywanie ich przez brytyjskie siły zbrojne w Basrze, a następnie przekazanie władzom irackim nastąpiło w sytuacji, gdy podlegali oni jurysdykcji brytyjskiej. W związku z tym nastąpiło naru-szenie ich praw chronionych Artykułami 2, 3, 6, 13 oraz 34 Konwencji, a także artykułem 1 Protokołu 13 do Konwencji. Skarżący powołali się przy tym na art. 30 KWPT argumentując, iż art. 2 EKPC należy inter-pretować w świetle art. 1 Protokołu 13 EKPC. W związku z tym w przypadku państw, które ratyfikowały ten protokół nie powinien mieć zastosowania wyjątek przewidziany w części drugiej drugiego