Struktura rynku piwa w Polsce

Branża browarnicza w Polsce ma charakter silnie skonsolidowany (rys. 4.5). Przeważającą część rynku (95%) obejmują swoim zasięgiem trzy najważniejsze przedsiębiorstwa: Kompania Piwowarska, Grupa Żywiec i Carlsberg Polska131. Jak widać na wykresie 4.5, najbardziej znacząca z firm, Kompania Piwowarska, należy do międzynarodowego koncernu SABMiller i posiada 33,1% udziału w rynku. Grupa Żywiec plasuje się na drugiej pozycji z 28,8% udziałem, a spółka Carlsberg Polska

130 Strona internetowa Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie, www.browary-polskie.pl [dostęp: 26.01.2016].

posiada 18,4%. Pozostali producenci piwa mają 1–2% udziału w rynku. Znaczenie lokalnych i regionalnych piw, mimo że wciąż uznawane za marginalne, stopniowo jednak rośnie, gdyż marki te znajdują grono swoich amatorów132.

Rys. 4.5. Udział poszczególnych przedsiębiorstw w sprzedaży piwa w Polsce w 2015 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Euromonitor International, Napoje alkoholowe – Piwo, www.euromonitor.com [dostęp: 07.02.2016].

Na wykresie 4.6. zobrazowany został trend pokazujący udziały poszczególnych producentów w rynku w latach 2010–2015. Udział Kompanii Piwowarskiej, która jest najsilniejszą spółką w branży browarniczej w Polsce, stopniowo maleje – od 38,9% w 2010 roku do 33,1% w 2015 roku. Grupa Żywiec utrzymuje swoją pozycję na stosunkowo stałym poziomie, odnotowując lekki spadek od 30,1% w 2010 roku do 27% w 2014 roku, jednak jej udział w rynku znowu rośnie i w 2015 roku wyniósł 28,8%. Pomimo że spółka Carlsberg Polska posiada najsłabszą spośród trzech przedsiębiorstw pozycję, jej udział w sprzedaży stale rośnie: od 14,1% na początku badanego okresu do 18,4% w 2015 roku.

Rys. 4.6. Udział poszczególnych przedsiębiorstw w sprzedaży piwa w Polsce w latach 2010–2015.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Euromonitor International, Napoje alkoholowe – Piwo, www.euromonitor.com [09.02.2016].

Pod koniec 2013 roku w Polsce aktywnych było 155 browarów, co oznacza spory wzrost ich liczby w porównianiu do 2008 roku (86 browarów), 2010 roku (103) i 2012 roku (132). Liczba mikrobrowarów w 2012 roku wynosiła 50 zakładów produkcyjnych. W tymże roku w branży browarniczej znalazło zatrudnienie 16 000 pracowników.

Na wykresie 4.7 przedstawiony został trend dotyczący kształtowania się średniej ceny za litr piwa w handlu krajowym w latach 2002–2012. W 2002 roku cena wynosiła 4,89 zł i wtedy został zapoczątkowany spadek. Wartość minimalna wynosząca 4,66 zł została osiągnięta w 2006 roku133. Następnie sytuacja na rynku zaczęła się poprawiać z korzyścią dla producentów piwa i w 2009 roku cena wzrosła i osiągnęła rekordową wartość 5,37 zł. Wskutek kryzysu gospodarczego nastąpił jednak kolejny, niezbyt gwałtowny spadek do poziomu 5,19 zł w 2012 roku. Wzrost cen piwa w analizowanym okresie okazał się wyższy niż w przypadku innych napojów alkoholowych¹³⁴, co spowodowane było wzrostem popytu i zmianą jego struktury, a także wzrostem cen surowców i podwyżką akcyzy.

133Nielsen – off-trade market prices, Browary Polskie, Warszawa, 2013.

134 Klimek K., Ewolucja rynku piwa w Polsce, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki

Żywnościowej, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, Tom XVI, Zeszyt 2, s. 121.

Rys. 4.7. Średnia cena litra piwa w handlu w Polsce w latach 2002–2012. Źródło: Nielsen – off-trade market prices, Browary Polskie, Warszawa, 2013.

Analizując strukturę rynku piwa pod względem segmentów sprzedaży, można wyróżnić cztery kategorie:

 piwa klasy ekonomicznej;  piwa segmentu mainstream;  piwa klasy premium;

 piwa superpremium.

Piwa mainstream posiadają największy udział w sprzedaży, który w 2012 roku stanowił 47,5%, co oznacza lekki trend wzrostowy w porównaniu z rokiem poprzednim (46,3%). Kolejnym segmentem są piwa klasy ekonomicznej, których udział w rynku stanowił 33,6% w 2012 roku. Liczba ta oznacza lekki spadek o 0,1% w porównaniu z rokiem poprzednim, jednak segment ten znacznie wzrósł od 2010 roku, kiedy jego wartość wynosiła 29,9%. Sprzedaż piw premium stanowi 17% wielkości rynku i wykazuje tendencję spadkową (w 2010 roku było to 20,4%), a klasa superpremium obejmuje 1,9% rynku, co daje wzrost w porównaniu do dwóch poprzednich lat (1,5%)135.

Rys. 4.8. Struktura piwa pod względem segmentu sprzedaży w latach 2010–2012. Źródło: Browary Polskie, Warszawa, 2013.

Kolejnym ważnym czynnikiem na tym rynku jest rodzaj konsumowanego piwa. W Polsce nieprzerwanie najbardziej popularną grupą piw są lagery, których udział w rynku wynosił 74,2% w 2012 roku. Na drugiej pozycji znajdują się piwa mocne, z wyłączeniem porterów, których udział w rynku nieznacznie spadł w ostatnich latach – 16,9% udziału w sprzedaży w 2012 roku. Dynamicznie rozwijającą się kategorią są piwa niepasteryzowane, które w 2010 roku obejmowały 0,8% rynku, po czym osiągnęły 3,1% w 2012 roku, a ich popularność stale rośnie. Warto wspomnieć także o kategorii piw shandy/radler, która została odnotowana w sprzedaży z wartością 0,8% w 2012 roku. Jest to nowy rodzaj piwa, stanowiący mieszankę piwa i lemoniady, który zaczął cieszyć się w Polsce popularnością w ostatnich latach, zwłaszcza w porze letniej¹³⁶.

Rys. 4.9. Struktura piwa pod względem rodzaju w latach 2010–2012. Źródło: Browary Polskie, Warszawa, 2013.

Analizując wykres 4.10, można przedstawić strukturę rynku piwa pod względem wybieranych przez konsumentów opakowań. Najbardziej popularne w 2012 roku stały się piwa butelkowane – wybiera je ponad 50% kupujących. Na kolejnej pozycji są piwa w puszce z 45-procentowym udziałem w sprzedaży, natomiast najmniejszy wolumen sprzedawanych piw stanowią te oferowane w opakowaniach typu KEG, używane w gastronomii¹³⁷.

Rys. 4. 10. Struktura opakowań piwa w latach 2005–2012.

Źródło: Związek Prawodawców Przemysłu Piwowarskiego, www.zppp.pl [dostęp: 10.02.2016].

Jak widać na wykresie 4.11, w ciągu ostatnich ponad dwudziestu lat znacząco zmieniła się struktura konsumpcji napojów alkoholowych. Zaobserwować można istotny trend wzrostowy spożycia napojów piwnych od 2,12 litra 100% alkoholu na osobę w 1992 roku do 5,44 litra w 2014 roku. W przypadku napojów spirytusowych nastąpił spadek spożycia od najwyższej wartości wynoszącej 3,8 litra na osobę w latach 1993 i 1994. Najniższa wartość konsumpcji napojów wysokoprocentowych została odnotowana w 2001 i 2002 roku i wynosiła 1,7 litra, a następnie miał miejsce nieznaczny wzrost. W 2014 roku spożycie kształtowało się na poziomie 3,2 litra na osobę. Wino jest wciąż najmniej popularnym trunkiem w Polsce, a wielkość jego konsumpcji utrzymuje się na względnie stałym, niskim poziomie. W 2014 roku statystyczny Polak spożywał 0,76 litra czystego alkoholu w postaci wina i miodów pitnych w ciągu roku. Przedstawione w postaci słupków łączne spożycie napojów alkoholowych per capita pokazuje trend wzrostowy, z lekkimi wahaniami w obie strony w latach 2007–2014. Można jednak zaobserwować, że jego wartość wzrosła od poziomu 6,5 litra na osobę w 1992 roku do 9,4 litry pod koniec badanego okresu. Rynek napojów alkoholowych w Polsce ma charakter nasycony, a najważniejszą tendencją jest odejście od spożycia napojów wysokoprocentowych w kierunku spożycia piwa138.

Rys. 4. 11. Konsumpcja alkoholu w Polsce w latach 199 –2014 według rodzaju alkoholu Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych – PARPA, Statystyki, Średnie spożycie napojów alkoholowych Spożycie w litrach na jednego mieszkańca (obliczenia na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego), www.parpa.pl [dostęp: 11.02.2016].

Na wykresie 4.12 pokazana została konsumpcja piwa w Polsce w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Widać wyraźny trend wzrostowy w bardzo dynamicznym tempie od poziomu 38,6 litrów na osobę w roku 1992 do 94,4 litrów w 2008 roku. Wtedy to nastąpiło lekkie zahamowanie rozwoju rynku i ponowny wzrost od 2010 roku. Pod koniec badanego okresu, w 2014 roku, przeciętny Polak spożywał 98,9 litrów piwa w ciągu roku, co stanowi najwyższą wartość w ciągu analizowanego dwudziestolecia.

Rys. 4. 12. Konsumpcja piwa w Polsce w latach 1992–2014.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych – PARPA, Statystyki, Średnie spożycie napojów alkoholowych Spożycie w litrach na jednego mieszkańca (obliczenia na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego), www.parpa.pl [dostęp: 20.02.2016].

Struktura sprzedaży piwa na rynku polskim w podziale na marki została zaprezentowana w tabeli 4.1. Zdecydowanym liderem na rynku jest marka piwa Żubr, której udział w sprzedaży utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie i w 2015 roku wyniósł 12,3%. Na drugiej pozycji znalazła się marka Tyskie z udziałem 11,6%, następnie Harnaś – 8,9%, Tatra – 7,3% i Żywiec – 5,5%. Najbardziej popularnym piwem smakowym jest Desperados, który osiągnął 2% udziału w rynku w 2015 roku. Warto także zauważyć, że pierwsze 21 pozycji na rynku polskim zajmują piwa typu lager, a dopiero na 22. miejscu znalazł się Żywiec Porter, pierwsze piwo typu porter z 0,7-procentowym udziałem w rynku.

Tabela 4.1. Sprzedaż piwa w Polsce według marek w latach 2010–2015 (w %). Marka piwa 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Żubr 13.5 12.8 12.9 12.9 13.4 12.3 Tyskie 13.8 13.3 13.6 13.1 12.6 11.6 Harnaś 5.9 7.5 7.8 8.1 8.5 8.9 Tatra 6.8 7.8 7.6 7.3 7.0 7.3 Żywiec 5.2 4.8 4.7 4.9 4.9 5.5 Warka 6.1 4.6 4.8 4.9 4.8 4.8 Lech 5.2 4.7 4.8 4.9 5.0 4.5 Specjal 5.3 5.0 4.7 4.4 3.9 4.0 Kasztelan 2.2 2.3 2.3 2.7 2.9 3.2 Desperados 1.7 1.9 1.9 1.9 1.8 2.0 Łomża 1.1 1.6 1.6 1.7 1.8 1.9 Carlsberg 1.6 1.5 1.6 1.6 1.7 1.8 Redd's 2.1 2.2 1.9 1.9 1.7 1.4 Królewskie 1.3 1.2 1.2 1.2 1.3 1.3 Leżajsk 1.2 1.1 1.1 1.1 1.0 1.1 Heineken 1.1 1.1 1.0 1.0 1.0 1.1 Okocim 1.0 1.0 0.8 0.9 0.9 0.9 Książ 0.9 0.9 0.8 0.9 0.9 0.9 Bosman 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 Perła 0.7 0.7 0.6 0.7 0.8 0.8 Wojak 1.1 0.9 0.8 0.9 0.9 0.8 Żywiec Porter 0.6 0.7 0.7 0.7 0.7 0.7 Grolsch 0.3 0.5 0.7 0.9 0.8 0.7 Książęce 0.6 0.6 0.6 0.6 0.7 0.7 Dębowe - - - - 0.8 0.6 Somersby - - 0.3 0.4 0.5 0.6 Karmi 0.6 0.6 0.6 0.6 0.5 0.6 Brackie 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 Paulaner 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.5 Piast 1.1 1.1 1.0 0.7 0.6 0.4 EB - - - - - 0.4 Ciechan - - - 0.1 0.2 0.2 Gingers 0.3 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 Strzelec - 0.6 0.6 0.4 0.3 0.2 Van Pur 1.3 1.2 1.3 0.9 0.4 0.2 Brok 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 Pilsner Urquell 0.3 0.2 0.2 0.2 0.1 0.2 Tyskie Radler - - - - - 0.2 Ciechan Miodowe 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 Abbot Ale 0.1 0.2 0.2 0.2 0.1 0.1 Faxe 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 Murphy's 0.1 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Euromonitor International, Napoje alkoholowe