2. PRACA OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZA Z DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ. WYBRANE OBSZARY
2.4. Uwagi końcowe
W obecnej rzeczywistości charakteryzującej się niestabilną i trudną sytuacją społeczno – gospo-darczą kraju nie może mieć miejsca dysonans między potrzebami w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą a możliwościami ich zaspokojenia. Rzeczywistość, w której przyszło żyć współczes-nym rodzicom, jest czasem ogromnego napięcia i stresów. Najważniejszym jest, aby w świecie pełnym zagrożeń, odbudowując przystań, jaką jest rodzina, pamiętać o najważniejszej „zasadzie pomocniczości”148, która polega na ochronie dzieci i młodzieży.
W świetle powyższych rozważań zarysowuje się konieczność szeroko zakrojonej pomocy rodzinie i pracy opiekuńczo – wychowawczej, a nie tylko obecnie zauważalnych działań ratowniczych, które przybierają często charakter rutynowy, przypadkowy czy wręcz nieświadomy149w środo-wisku lokalnym. Jest rzeczą wskazaną, by poważny udział w tworzeniu placówek opiekuńczo – wychowawczych miały samorządy lokalne, które zapewniłyby właściwe warunki materialne i finansowe, a tym samym przyczyniłyby się do lepszego i pełniejszego wypełniania przez nie zasadniczych zadań z zakresu, m.in. wychowania i opieki, zgodnie z ideą praw dziecka i zasadą jego dobra.
Bibliografia
Albińska A., Odpowiedzialność, w: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku (red.) T. Pilch, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
Andrukowicz W., Edukacja integralna, Wyd. Impuls, Kraków 2001. Andrzejewski M., Prawna ochrona rodziny, WSiP, Warszawa 1999.
146 Szerzej piszą na ten temat autorzy: D. Rorty, Edukacja i wyzwanie postnowoczesności, w: Z. Kwieciński, L.Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa/Toruń 1993; H. R. Schaffer, Epizody wspólnego zaangażowania jako kontekst rozwoju poznawczego, w: A. Brzezińska, G. Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, Poznań 1994/2002, s. 150-188; Schaffer, H. R. Psychologia dziecka. Warszawa 2005; Wood, D. Społeczne interakcje jako tutoring, w: A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, Poznań 1995/2002.
147 Zob. E. Dobrzycka, Etyka w wychowaniu, w: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku (red.) T. Pilcha, t. I, Warszawa 2004, s.1081.
148 Zob. W. Andrukowicz, Edukacja integralna, Kraków 2001, s.194.
149 Zob. A. Olubiński, Wsparcie społeczne w pracy socjalno – wychowawczej – zarys problematyki, w: Wsparcie społeczne w różnych układach ludzkiego życia, (red.) E. Kantowicz, Olsztyn 1997, s. 20 – 23.
Praca opiekuńczo-wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Wybrane obszary i kierunki jej usprawniania
Balcerzak – Paradowska B., Sytuacja dzieci w Polsce w okresie przemian (red. nauk.), IPiSS, Warszawa 1999.
Brągiel J., Metodyka pracy opiekuńczo – wychowawczej. Wybrane zagadnienia do ćwiczeń, UO, Opole 1984.
Brzezińska A., Brzeziński J. (red.), Ewaluacja procesu kształcenia w szkole wyższej. Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 2000.
Brzezińska A., Refleksja w działalności nauczyciela. „Studia Edukacyjne” 1997, nr 3.
Buliński T., Kulturowy wymiar wychowania: praktyki i ideologie, w: Wychowanie. Pojęcia, praktyki, konteksty, (red.) M. Dudzikowa, M. Czerpaniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007.
Czerpaniak – Walczak M., Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, GWP, Gdańsk 2006.
Dobrzycka E., Etyka w wychowaniu, w: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku (red.) T. Pilch, t. I, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
Dyczewski L., Rodzina – społeczeństwo – państwo, w: Rodzina w okresie transformacji systemowej (red.), A. Kurzynowski, WSP TWP, Warszawa1995.
Freire P., Edukacation for Critical Consciousness, New York: Seabury 1973.
Frysztacki K., Piątek K., Wielowymiarowość pracy socjalnej, Wyd. Edukacyjne Akapit, Toruń 2002. Giza A., Sikorska M. (red. nauk.), Współczesne społeczeństwo polskie, PWN, Warszawa 2012. Gołąb A. (red), Wychowanie jako podmiot doświadczeń, UW, Warszawa 1989.
Gurycka A., O Sztuce wychowywania dla wychowawców i nauczycieli, CODN, Warszawa 1997. Harwas – Napierała B., Komunikacja interpersonalna w rodzinie, UAM, Poznań 2006.
Izdebska J., Sytuacja dziecka u progu nowego wieku. Konieczność integracji różnych kierunków i form działania w środowisku, w: B. Matyjas (red.), Formy pomocy dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym, T.I., WŚ, Kielce 2002.
Jan Paweł II, Adhortacja Familiaris consortio, Watykan 1981, nr 36.
Jan Paweł II, Evangelium Vitae, w: idem, Encykliki Ojca Świętego, Kraków 2005. Kantowicz E., Elementy teorii i praktyki pracy socjalnej, UWM, Olsztyn 2001.
Kawula S., (red.), Pedagogika społeczna. Dokonania, aktualność, perspektywy, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001.
Kelm A., Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2000. Kofta M., (red.), Wychowanek jako podmiot działań, UW, Warszawa 1989.
Korzeniowski K., Zieliński R., Waniecki W., Podmiotowość jednostki w koncepcjach psychologicznych i organizacyjnych, Warszawa 1983.
Praca socjalna z dziećmi, młodzieżą i rodziną
68
Kubiak –Jurecka E., Molesztak A., Podmiotowość i podmioty wychowania, w: Wychowanie w kon-tekście teoretycznym, (red.) A. Tchorzewski, UKW, Bydgoszcz 1993.
Lubiński G., Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej, w: Encyklopedia Pedagogiczna (red.) W. Pomykało, Wyd. I, Fundacja Innowacja, Warszawa 1993.
Łobocki M., Organizowanie pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą, UMCS, Lublin 1984. Łobocki M., Praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą, UMCS, Lublin 1998.
Łukaszewski W., Szanse rozwoju osobowości, KiW, Warszawa 1984.
Maj B., Współczesna rodzina jako podmiot pracy socjalnej, w: Współczesne wyzwania pracy socjalnej, (red.), J. Kędzior, A. Ładyżyński, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006.
Maszke A. W., Lewicki Cz., Współpraca i partnerstwo w środowisku lokalnym. Problemy teoretyczno--praktyczne (red. nauk.), PCEN, Rzeszów 2005.
Matyjas B., Praca socjalna z dzieckiem i rodziną dysfunkcyjną – w poszukiwaniu nowych rozwiązań i modeli działań, w: Działania społeczne w pracy socjalnej na progu XXI wieku (red.), E. Kantowicz, A. Olubiński, Wyd. Akapit, Toruń 2003.
Mazurkiewicz E., Walory praktyczności pedagogiki społecznej, w: Pedagogika społeczna (red.), T. Pilch i I. Lepalczyk, PWN, Warszawa 1985.
Mikołajewicz W., Praca socjalna jako działanie wychowawcze, Wyd. „Śląsk”, Katowice 1999. Olubiński A., Wsparcie społeczne w pracy socjalno – wychowawczej – zarys problematyki, w: Wsparcie społeczne w różnych układach ludzkiego życia, (red.) E. Kantowicz, Olsztyn 1997.
Piątka K. (red.), Polityka społeczna na drodze do Unii Europejskiej, WSHE, Włocławek 1997.
Półturzycki J., Metodyka pracy opiekuńczo-wychowawczej, w: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku (red.) T. Pilch, t. III, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
Przecławska A., Wychowanie jako spotkanie, w: A. Przecławska (red.), Relacje między ludźmi jako przedmiot badań pedagogicznych, Warszawa 1993.
Sawicki M., Dziecko jest osobą. Szkice z teorii kształcenia i wychowania, Wyd. Semper, Warszawa 1995. Schaffer H. R., Epizody wspólnego zaangażowania jako kontekst rozwoju poznawczego. [w:] A. Brzezińska, G. Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, UAM, Poznań 2002. Scheler M., Istota i formy sympatii, PWN, Warszawa 1980.
Segiet K., Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczy-wistości. Studium pedagogiczno – społeczne, UAM, Poznań 2011.
Segiet W., Kształtowanie się nowej mapy problemów opiekuńczo – wychowawczych (państwo – spo-łeczeństwo – jednostka, w: Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość (red.), E. Jundził i R. Pawłowska, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2008.
Praca opiekuńczo-wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Wybrane obszary i kierunki jej usprawniania
Smolińska-Theiss B., Źródła pracy socjalnej – od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demo-kracji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 6, 1994.
Staręga – Piasek J., Opieka nad dzieckiem w systemie pomocy społecznej, w: Zmiany w systemie opieki nad dziećmi i młodzieżą . Perspektywa europejska (red.) Z. W. Stelmaszuk, Wyd. „ Śląsk”, Katowice 2001.
Sztompka P., Socjologiczna teoria podmiotowości, w: Podmiotowość, możliwość, rzeczywistość, ko-nieczność (red.), Buczkowski P, Cichocki R, Wyd. Nakom, Poznań 1989.
Szuman S., Rozwój pytań dziecka. Badania nad rozwojem umysłowości dziecka na tle jego pytań, w: Studia nad rozwojem psychicznym dziecka (red.), t.1 Warszawa 1995.
Śliwerski B., Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, GWP, Gdańsk 2007. Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Wyd. Impuls, Kraków 1998.
Tchorzewski A, Dyskurs wokół paradygmatu teorii wychowania, w: Z problematyki metodologicznej teorii wychowania (red.), Tchorzewski A, UKW, Bydgoszcz 1992.
Tischner J., Zarys filozofii człowieka, PAT, Kraków 1991; idem, Filozofia dramatu, Dialogue, Paris 1990. Tomaszewski T., Psychologia (red), Tomaszewski T, PWN, Warszawa 1978.
Tyszka T. (red.), Współczesne rodziny polskie – ich stan i kierunek przemian, UAM, Poznań 2001 Tyszka Z., Rodzina we współczesnym świecie, UAM, Poznań 2002.
Wilk J. SDB, Wychowawca wobec pytania, „Kim jest dziecko”, w: Oblicza dzieciństwa, (red.) D. Kornas-Biela, KUL, Lublin 2001.
Winiarski M., Rodzina – szkoła – środowisko lokalne. Problemy edukacji środowiskowej, IBE, Warszawa 2000.
Wojcieszek K. A., Antropologiczne podstawy okresu dzieciństwa, w: Oblicza dzieciństwa, (red.) D. Kornas-Biela, KUL, Lublin 2001.
Dr hab. Ewa Jarosz
Uniwersytet Śląski w Katowicach