Wymogi nadrzędnego interesu publicznego

Zagadnieniem wymagającym szerszego omówienia jest problem związany z określeniem tego, co należy rozumieć jako „wymogi nadrzędnego interesu pub-licznego” mogące uzasadniać zezwolenie na realizację planu lub

przedsięwzię-ODSTĘPSTWA OD ZAKAZU REALIZACJI INWESTYCJI

105

cia w przypadku negatywnego wyniku oceny ich skutków dla obszarów Natura 2000. Pojęcie to nie jest zdefi niowane na gruncie dyrektywy siedliskowej, ustawy o ochronie przyrody, ani też ustawy Prawo ochrony środowiska. Ponadto – będąc pojęciem nieostrym – generuje ono szereg wątpliwości i problemów związanych z jednoznacznym ustaleniem jego zakresu. Niniejsze opracowanie poświęcone będzie jednak nie próbom określenia tego pojęcia w ogóle, w tym przez polskie sądy i przedstawicieli doktryny, jako że jest to przedmiotem szeregu bogatych i wartościowych prac i publikacji, lecz wyłącznie wskazówkom, jakie znajduje-my w tym zakresie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości odnoszącym się do problematyki sieci Natura 2000.

Doprecyzowanie tego pojęcia ma szczególne znaczenie z jednej strony ze względu na zauważalne tendencje władz krajowych różnych państw członkow-skich do rozszerzania koncepcji „nadrzędnego interesu publicznego”, co nierzad-ko okazuje się być sprzeczne z prawem unijnym, z drugiej natomiast ze względu na konieczność jego zawężającej interpretacji związanej z faktem, iż art. 6 ust.

4 dyrektywy siedliskowej wprowadza wyjątek od zasady, jaką jest zakaz reali-zacji inwestycji mogących wpływać niekorzystnie na tereny chronione. Istotne znaczenie ma w tym zakresie wyrok ETS z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie C-182/10 Marie-Noëlle Solvay i inni v. Région wallonne², który odnosił się do inwestycji infrastrukturalnych. Postępowanie dotyczyło zezwolenia na przed-sięwzięcie związane z rozbudową portów lotniczych, dworców oraz linii kolejo-wych uznanych za uzasadnione „nadrzędnymi względami interesu ogólnego”.

Pytaniem, do którego rozwiązania sprowadzało się postępowanie było to, czy art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej powinien być rozumiany w taki sposób, iż pozwala na uznanie, że budowę infrastruktury mającej posłużyć do utworzenia centrum administracyjnego spółki prywatnej można uznać za nadrzędny inte-res publiczny uzasadniający zezwolenie na realizację przedsięwzięcia mogącego znacząco negatywnie oddziaływać na tereny Natura 2000. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, że interes mogący zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej uzasadniać wydanie takiego zezwolenia powinien być jednocześ-nie „publiczny” i „nadrzędny”, co należy rozumieć w ten sposób, że „jego waga winna być na tyle duża, by można było ją przeciwstawić nakreślonemu przez tę dyrektywę celowi ochrony siedlisk przyrodniczych dzikiej fauny i fl ory” (pkt 75 sentencji). Ze stanowiska takiego wnioskować można, iż przynajmniej w oma-wianym kontekście inwestycje celu publicznego nie powinny być mechanicznie utożsamiane z nadrzędnym interesem publicznym.

Po drugie, ze stanowiska ETS w sprawie C-182/10 Marie-Noëlle Solvay i inni v. Région wallonne wynikają wskazówki dotyczące możliwości takiej

kwa-2 Wyrok ETS z  dnia 16 lutego 2012  r., sygn. C-182/10, LEX nr  1109358.

106

lifi kacji przedsięwzięć prywatnych. W omawianym przypadku Trybunał odniósł się do przedsięwzięć związanych z budową lub też rozbudową przedsiębiorstwa wskazując, że ich uznanie za przedstawiające charakter nadrzędnego intere-su publicznego będzie mogło mieć miejsce jedynie w wyjątkowych okolicznoś-ciach. Jednakże możliwości takiej nie można z góry wyłączać – przedsięwzięcie o charakterze prywatnym może bowiem ze względu na sam swój charakter oraz kontekst gospodarczy i społeczny, w jaki się wpisuje, przedstawiać nadrzędny interes publiczny. Mimo to odpowiedź udzielona przez Trybunał w omawianej sprawie była negatywna – uznał on, że art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej „na-leży interpretować w ten sposób, że budowy infrastruktury mającej posłużyć do utworzenia centrum administracyjnego nie można co do zasady uznać za nad-rzędny wzgląd interesu publicznego, w tym wzgląd o charakterze społecznym lub gospodarczym w rozumieniu tego przepisu, mogący uzasadniać realizację planu lub przedsięwzięcia naruszającego integralność danego terenu” (pkt 6 sentencji).

Omawiane orzeczenie ETS ułatwia w pewnym stopniu rozwianie wątpliwości co do tego czy i jeśli tak to w jakich okolicznościach za przedstawiające charak-ter nadrzędnego incharak-teresu publicznego można uznać przedsięwzięcie prywatne.

Tradycyjnie Trybunał nierzadko przyznawał priorytet interesom gospodarczym oraz ważnym interesom społecznym, co sugerowałoby przyznanie pierwszeń-stwa inwestycjom realizującym cele publiczne czy działające na korzyść interesu publicznego, jak utworzenie potrzebnej infrastruktury, ale również zwiększenie zatrudnienia, nawet jeśli dotyczyłoby to zatrudnienia w sektorze prywatnym.

W sprawie C-182/10 Marie-Noëlle Solvay i inni v. Région wallonne Trybunał powstrzymał się jednak od nadmiernego ograniczenia celów środowiskowych w imieniu realizacji wartości gospodarczych. Z jednej strony wskazał, że rea-lizacja przedsięwzięcia prywatnego, takiego jak prace w zakresie budowy lub rozbudowy przedsiębiorstwa, jedynie w wyjątkowych okolicznościach może zo-stać uznana za stanowiącą nadrzędny interes publiczny uzasadniający podej-mowanie działań mogących negatywnie oddziaływać na tereny Natura 2000.

Z drugiej jednak uznał on, że nie jest to wykluczone w sytuacji, w której dane przedsięwzięcie, mimo iż ma charakter prywatny, ze względu na samą swoją naturę oraz kontekst gospodarczy i społeczny w jaki się wpisuje, rzeczywiście przedstawia charakter nadrzędnego interesu publicznego. Jeśli chodzi jednak o przedsięwzięcie realizowane na rzecz prywatnego podmiotu mogące znacząco negatywnie oddziaływać na tereny Natura 2000 to należy uznać, że w znacznej części przypadków przedsięwzięcia takie nie będą spełniały wskazanych prze-słanek. Stwierdzenie to może mieć zastosowanie m.in. do takich inwestycji jak np. budowa kolei linowych, modernizacja nartostrad, rozbudowa infrastruktury wokół przedsiębiorstwa prywatnego czy fermy.

ODSTĘPSTWA OD ZAKAZU REALIZACJI INWESTYCJI

107