B ADANIE WPŁYWU ORIENTACJI ZASOBOWEJ NA RÓŻNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA ORGANIZACJI

Ten kierunek badań orientacji zasobowej jest najbardziej rozpowszech-niony, gdyż pozwala prowadzić obserwację zarówno w ujęciu nomotetycz-nym na dużych próbach, jak i w ujęciu idiograficznomotetycz-nym na podstawie opisów jednostkowych przypadków. Obejmuje on badania relacji przyczynowo-skutkowych (w ujęciu statycznym lub dynamicznym), gdzie zmienną nieza-leżną są zasoby przedsiębiorstwa (cały ich profil lub pojedyncza ich katego-ria), a zmienną zależną – różne aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa lub jego cechy. Najczęściej wybieranymi zmiennymi zależnymi są: konku-rencyjność podmiotu (w aspekcie budowania potencjału konkurencyjnego lub wynikowej pozycji rynkowej); jego innowacyjność; oraz kondycja finan-sowa (patrz rys. 2).

Rysunek 2. Badania zależności przyczynowo-skutkowych Źródło: Opracowanie własne.

Jako przykład badań zależności pomiędzy całościowym profilem zaso-bów, a poziomem konkurencyjności podmiotu mogą posłużyć badania pro-wadzone przez: D. Grego-Planer, W. Popławskiego oraz M. Zastempowskie-go⁶. Ich celem była analiza wpływu poszczególnych kategorii zasobów na potencjał konkurencyjny i innowacyjny tzw. tajemniczych mistrzów polskiej gospodarki. Badacze wyodrębnili sześć kategorii zasobów: zasoby fizyczne;

reputacyjne; organizacyjne; finansowe; ludzkie i intelektualne; oraz techno-logiczne, przyporządkowując każdej z nich odpowiednie składniki material-ne i niematerialmaterial-ne. Badamaterial-ne podmioty w ocenie stopnia oddziaływania każ-dego ze składników zasobowych kierowały się pięciostopniową skalą; od

6 D. Grego-Planer, W. Popławski, M. Zastempowski, Niematerialne wartości źródłem ukrytej przewagi konkurencyjnej tajemniczych mistrzów polskiej gospodarki, UMK w Toruniu, Toruń 2011, rozdz. 3.1 i 5.1.

zdecydowanie pozytywnego wpływu, przez brak wpływu, do zdecydowanie negatywnego wpływu. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, iż największy wpływ (ocena powyżej 4,30) na budowanie potencjału konku-rencyjnego miały następujące składniki zasobowe: elastyczność struktury organizacyjnej (4,51); renoma przedsiębiorstwa (4,49); poziom wykształce-nia pracowników (4,46); posiadanie unikalnych umiejętności (4,44); posia-dane maszyny i urządzania (4,44); znajomość potrzeb, preferencji i zacho-wań klientów (4,39); oraz dostęp do infrastruktury, postrzeganie jakości produktów i potencjał finansowy przedsiębiorstwa (wszystkie po 4,32). Bar-dzo podobne wyniki uzyskano badając wpływ poszczególnych składników zasobowych na potencjał innowacyjny tajemniczych mistrzów.

Natomiast, przykładem badań zależności pomiędzy jedną wybraną ka-tegorią zasobu, a konkurencyjnością podmiotu mogą być badania prowa-dzone kilka lat temu przez autorkę powyższego artykułu⁷. Badała ona zwią-zek pomiędzy szczególną kategorią zasobu – kapitałem intelektualnym (wiedzą posiadającą możliwość przekształcania się w wartość) spółek noto-wanych w sposób ciągły na GPW w Warszawie w latach 2002-2006, a ich wynikową konkurencyjnością. W tym celu dla każdej ze spółek zestawiono dwa parametry: dynamikę zmian kapitału intelektualnego (KI) oraz dyna-mikę zmian wartości rynkowej (WR). Przeprowadzone badania wykazały, iż istnieje wyraźny związek pomiędzy dynamiką zmian kapitału intelektualne-go, a dynamiką zmian wartości wynikowej konkurencyjności. Aż w 90 % przebadanych spółek dynamika zmiany wartości KI wywierała wpływ na dynamikę zmiany WR, przy czym kierunek tych zmian był zbieżny, choć poziom siły wpływu był zróżnicowany dla poszczególnych spółek.

P

Zaprezentowane powyżej kierunki i metody badania orientacji zasobo-wej w tworzeniu strategii nie wyczerpują długiej listy możliwych ujęć, mimo to uświadamiają złożoność problematyki i jej wielowątkowość. Konsekwen-cją tej wielowątkowości jest niemożność opowiedzenia się za jednym uję-ciem badawczym (nomotetycznym lub idiograficznym). Przeciwnie, w tych okolicznościach, słusznym wydaje się tworzenie ujęcia hybrydowego. Podej-ście hybrydowe oznaczałoby, zdaniem autorki, płynne przejPodej-ście z jednego ujęcia do drugiego w trakcie realizacji badań. Na przykład: wtórne uzupeł-nianie analizą przypadków badań, które pierwotnie były szeroko zakrojone i prowadzone za pomocą narzędzi statystycznych na metodycznie dobra-nych próbach. Takie podejście pozwoliłoby połączyć atuty obu ujęć, zapew-niając możliwość równoczesnego formułowania uogólnionych prawidłowości (charakterystycznych dla podejścia nomotetycznego) z pogłębioną analizą szczególnie interesujących przypadków (charakterystyczną dla badan idio-graficznych).

7 A. Sopińska, Wiedza jako strategiczny zasób przedsiębiorstwa. Analiza i pomiar kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, wydanie II, War-szawa 2010, rozdz. 4.2.

L

:

[1] Brown T. E., Davidsson P., J. Wiklund, An Operationalization of Stevenson’s Conceptualization of Entrepreneuership as Opportunity-based Firm Behaviour,

“Strategic Management Journal”, 2001,vol. 22, s. 953-968.

[2] Dyduch W., Koncepcje przedsiębiorczości organizacyjnej w świetle podejścia zasobowego – ujecie teoretyczne i wyniki badań, [w:] Rozwój szkoły zasobo-wej zarządzania strategicznego, (red.) R. Krupski, WWSZiP, Wałbrzych 2011.

[3] Grego-Planer D., Popławski W., Zastempowski M., Niematerialne wartości źródłem ukrytej przewagi konkurencyjnej tajemniczych mistrzów polskiej go-spodarki, UMK w Toruniu, Toruń 2011.

[4] Krupski R., Orientacja zasobowa w badaniach empirycznych. Identyfikacja horyzontu planowania rynkowego i zasobowych wielkości strategicznych, Prace Naukowe WWSZiP, Wałbrzych 2011.

[5] Sopińska A., Wiedza jako strategiczny zasób przedsiębiorstwa. Analiza i po-miar kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, wydanie II, Warszawa 2010.

[6] Urbanowska-Sojkin E. (red.), Podstawy wyborów strategicznych w przedsię-biorstwach, PWE, Warszawa 2011.

[7] Zakrzewska-Bielawska A., Relacje między strategią a strukturą organizacyjną w przedsiębiorstwach sektora wysokich technologii, Zeszyty Naukowe nr 1095, Politechnika Łódzka, Łódź 2011, s. 377.

S

Konsekwencją dynamicznego rozwoju podejścia zasobowego do tworze-nia strategii jest wzrost liczby prowadzonych badań. Zdaniem autorki, większość prowadzonych badań można przyporządkować do jednego z trzech kierunków. Pierwszy kierunek tworzą badania, których celem jest identyfikacja orientacji zasobowej w tworzeniu strategii i pomiar skali tego zjawiska na tle innych podejść. Drugi kierunek tworzą badania mające na celu pomiar stopnia intensywności występowania orientacji zasobowej przy zastosowaniu określonej skali. Trzeci- badania relacji przyczynowo-skut-kowych, gdzie zmienną niezależną są zasoby, a zmienną zależną – określone parametry i cechy organizacji. Omówienie podstawowych kierunków i me-tod badań prowadzonych w ramach orientacji zasobowej stanowi zasadni-czą treść artykułu.

S

Directions and methods of research on resource orientation in strate-gy creation

A consequence of development of a resource approach to the strategy creation is a greater amount of research carried out. According to the au-thor, the majority of research carried out could be related to one of three directions. The first direction refers to research aimed at identifying re-source orientation in strategy creation and measuring the scale of this phenomenon against the background of other approaches. The second di-rection refers to research aimed at measuring the intensity of resource ori-entation, using a defined scale. The third direction concerns research on causal relationships, where resources are an independent variable and cer-tain parameters and features of an organisation are a dependent variable.

The main content of the article is the discussion on basic directions and methods of research carried out with reference to resource orientation.