odpowiednio kształtowane relacje między strategią a strukturą organizacyj-ną są stymulatorem rozwoju przedsiębiorstw wysokich technologii15. W rze-czywistości badania obejmowały też identyfikację strategii przedsiębiorstw i ich związku z otoczeniem. Autorka zastosowała tu dwie metody badawcze:
badania eksperckie w formie rozsyłanej ankiety, których celem było uzu-pełnienie wiedzy zdobytej w wyniku studiów literatury oraz badania empi-ryczne w 61 przedsiębiorstwach branży wysokich technologii (próba niere-prezentatywna). Badania przeprowadzono stosując technikę wywiadu stan-daryzowanego z przedstawicielami naczelnej kadry kierowniczej. Badania były uzupełnione analizą dokumentów organizacyjnych. Materiały z wywia-dów zostały opracowane za pomocą narzędzi statystycznych (wskaźniki struktury, statystyki opisowe, testy statystyczne, miary korelacji). W opisie sektora wysokich technologii w Polsce wykorzystano statystyki GUS. Bada-nia te charakteryzują się dość szerokim zakresem tematycznym obejmują-cym określony typ przedsiębiorstwa. Zastosowano zestaw różnych metod badawczych i wykorzystano analizę ilościową i jakościową do opracowania materiałów z badań.
Przykład IV Marzanna K. Witek-Hajduk zrealizowała w latach 2007-2009 projekt badawczy pt. „Modele internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw w warunkach akcesji Polski do Unii Europejskiej”16. Badania były skoncen-trowane na badaniu rzeczywistych strategii internacjonalizacji, ich moty-wów i uwarunkowań z uwzględnieniem zmian strategii internacjonalizacji w okresie przed (2003 r.) i po akcesji Polski do Unii Europejskiej (2008 r.) Sformułowano osiem hipotez badawczych. Do zebrania danych wykorzysta-no metodę CATI. Dobrawykorzysta-no próbę losową warstwową w trzech branżach w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 50 pracowników. W wyloso-wanej próbie przeprowadzono 257 wywiadów głównie z przedstawicielami najwyższej kadry menedżerskiej. Dodatkowo przeprowadzono pogłębione wywiady z kadrą zarządzającą 6 przedsiębiorstw. Materiały z wywiadów posłużyły do opracowania opisów przypadków, natomiast materiały z ankiet opracowano wykorzystując metody analizy statystycznej. Badania miały charakter historyczny, były spojrzeniem „od wewnątrz” zarówno na badane przedsiębiorstwa, jak i na wpływ otoczenia. Zastosowanie równocześnie badań ilościowych na dużej próbie i badań jakościowych na małej próbie pozwoliło na uchwycenie skali i dynamiki zjawiska, a równocześnie przyj-rzenie się motywom i decyzjom kadry menedżerskiej.
Przykład V W latach 2008‒2010 zespół pracowników Katedry Zarządzania w Gospodarce zrealizował projekt badawczy pt. „Wpływ zmian strategii na przekształcenia strukturalne grup kapitałowych w Polsce w latach
15 A. Zakrzewska-Bielawska, Relacje między strategią a strukturą organizacyjną w przedsię-biorstwach sektora wysokich technologii, Politechnika Łódzka, „Zeszyty Naukowe” nr 1095, Rozprawy Naukowe, Z. 409, Łódź 2011.
16 M. K. Witek-Hajduk, Strategie internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw w warunkach akcesji Polski do Unii Europejskiej, OW SGH, Warszawa 2010.
1989‒2008”17. Badaniami objęto 101 grup kapitałowych z różnych sekto-rów, które miały najwyższą wartość kapitalizacji giełdowej w lipcu 2008 r. – był to zatem dobór celowy obejmujący cała populację dużych grup kapita-łowych notowanych na GPW. Badania miały na celu odtworzenie ich histo-rii od momentu utworzenia oraz identyfikację przyjętych strategii rozwoju.
Skupiono się przede wszystkim na badaniu strategii rozwoju rynku, w tym przede wszystkim internacjonalizacji, a także strategii dywersyfikacji bran-żowej oraz sposobów rozwoju. Starano się zbadać związki między strate-giami rozwoju realizowanymi przez badane grupy z rozwiązaniami struktu-ralnymi wewnątrz nich. Dla każdej grupy opracowano minimonografie za-wierające wszystkie dostępne informacje potrzebne do weryfikacji hipotez.
Informacje zebrano na podstawie badania dokumentacji spółek, artykułów prasowych i zamieszczonych w Internecie. Minimonografie stały się pod-stawą do dalszych badań dotyczących struktury i strategii i innych wymia-rów grup kapitałowych. Dokonano ilościowego pomiaru skutków ekono-micznych poszczególnych rodzajów strategii. Do analizy i interpretacji wy-ników badań wykorzystano analizę regresji oraz klasyczne miary współwy-stępowania i dynamiki. Badania miały charakter historyczny, były robione
„od zewnątrz” – na tle zmian w otoczeniu zidentyfikowano reakcje strate-giczne badanych przedsiębiorstw.
P
ODSUMOWANIEWydaje się, że opis osiągnięć badawczych i publikacyjnych w zakresie ważnej części nauk o zarządzaniu, jakim jest zarządzanie strategiczne, za-warty w przywołanym we Wstępie opracowaniu, jak też przedstawiony w niniejszym artykule krótki przegląd metod badawczych stosowanych współcześnie w badaniach strategii w Polsce, pozwalają na odparcie zarzutu o nienaukowym charakterze badań z zakresu zarządzania. Jak wynika z kilku tylko przykładów, badania empiryczne prowadzone w Polsce nad strategiami chociaż różnią się tematyką i szerokością tematyczną badań oraz zastosowanych technik badawczych, odznaczają się starannością me-todyczną i są prowadzone na reprezentatywnych lub dużych próbach przedsiębiorstw. Nie występuje nadużywanie analiz jakościowych w bada-niach strategicznych – bez względu na stosowane techniki badacze używali w opracowaniu materiałów empirycznych metod analizy statystycznej, któ-rym towarzyszyła pogłębiona analiza jakościowa.
17 M. Romanowska (red.), Grupy kapitałowe. Strategie i struktury, PWE, Warszawa 2011.
L
ITERATURA:
[1] Apanowicz J., Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Difin, War-szawa 2005.
[2] Koźmiński A. K., Latusek-Jurczak D., Rozwój teorii organizacji, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.
[3] Krupski R., Orientacja zasobowa w badaniach empirycznych. Identyfikacja horyzontu planowania rynkowych i zasobowych wielkości strategicznych, WWSZiP, Seria „Zarządzanie”, Wałbrzych 2011.
[4] Nowaka S. (red.), Metody badań socjologicznych, PWE, Warszawa 1965.
[5] Obłój K., Pasja i dyscyplina strategii. Jak z marzeń i decyzji zbudować sukces firmy?, Poltext, Warszawa 2010.
[6] Romanowska M., Krupski R., Rozwój i perspektywy zarządzania strategicz-nego w Polsce. Przegląd badań i podstawowych publikacji, [w:] Osiągnięcia i perspektywy nauk o zarządzaniu, Oficyna a Wolters Kluwer Business, War-szawa 2010.
[7] Romanowska M. (red.), Grupy kapitałowe. Strategie i struktury, PWE, War-szawa 2011.
[8] Sławińska M., Witczak H. (red.), Podstawy metodologiczne prac doktorskich w naukach ekonomicznych, PWE, Warszawa 2008.
[9] Sudoł St., Nauki o zarządzaniu. Węzłowe problemy i kontrowersje, Dom Or-ganizatora, Toruń 2007.
[10] Urbanowska-Sojkin E. (red.), Podstawy wyborów strategicznych w przedsię-biorstwach, PWE, Warszawa 2011.
[11] Wit B. de, Meyer R., Synteza strategii, PWE, Warszawa 2007.
[12] Witek-Hajduk M. K., Strategie internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw w warunkach akcesji Polski do Unii Europejskiej, OW SGH, Warszawa 2010.
[13] Wojtysiaka-Kotlarskiego M., Wywiad z prof. Stasiewiczem zamieszczony w książce O metodologii nauk ekonomicznych. Wybrane zagadnienia teore-tyczne, rozmowy z przedstawicielami profesji, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
[14] Zakrzewska-Bielawska A., Relacje między strategią a strukturą organizacyjną w przedsiębiorstwach sektora wysokich technologii, Politechnika Łódzka,
„Zeszyty Naukowe” nr 1095, Rozprawy Naukowe, Z. 409, Łódź 2011.
[15] Zakrzewska-Bielawska A., Trocki M., Aktywność badawcza doktorantów i habilitantów polskich ośrodków akademickich, [w:] Osiągnięcia i perspekty-wy nauk o zarządzaniu, red. S. Lachiewicz, B. Nogalski, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010.
S
TRESZCZENIEArtykuł jest głosem w dyskusji o dojrzałości metodologicznej polskiej szkoły zarządzania strategicznego, zainteresowaniach badaczy i sposobie prowadzenia badań empirycznych. Krótki przegląd badań nad strategiami prowadzonych w ostatnich latach pokazuje, z jednej strony dużą różnorod-ność tematów, podejść badawczych i stosowanych metod badawczych, z drugiej strony, dowodzi dużej staranności metodycznej polskich badaczy strategii.
S
UMMARYThe article serves as an input into the discussion about methodological maturity of Polish Strategic Management School, the interest of researchers and the way of conducting empirical research. A short review of research on strategy performed in recent years shows on the one hand a great diver-sity of topics, study approaches and research methods applied and on the other hand proves methodical meticulousness of Polish strategy research-ers.