Bezpieczeństwo obywateli. Uprawnienia Policji i innych służb mundurowych

1. Skargi na naruszenia praw i wolności człowieka i obywatela przez funkcjona-riuszy Policji

Zaniepokojenie.Rzecznika.wzbudziła.liczba.wpływających.do.niego.wniosków.

obywateli. dotyczących. działań. Policji,. zawierających. m.. in.. zarzuty. niedozwolone-go. używania. przymusu. fizyczneniedozwolone-go. wobec. osób. zatrzymanych. i. przesłuchiwanych..

W.2008.r..Rzecznik.otrzymał.322.takie.wnioski..Ponadto,.w.wielu.sprawach.Rzecznik.

podejmował.działania.z.urzędu.na.podstawie.doniesień.mediów.o.bulwersujących.

opinię. publiczną. przypadkach. –. niekiedy. bardzo. drastycznych. –. naruszenia. przez.

policjantów.takich.podstawowych.praw.i.wolności.jak.godność,.nietykalność.cielesna,.

czy.wolność.seksualna..We.wszystkich.tych.sprawach.prowadzone.są.lub.były.postę-powania.przez.właściwe.prokuratury.i.sądy..Przed.ich.prawomocnym.zakończeniem.

nie.można.jednak.przesądzać.o.zasadności.skarg.lub.informacji.prasowych,.które.dały.

Rzecznikowi.podstawę.do.podjęcia.działań..

Rzecznik. zwrócił. się²⁵⁰. do. Komendanta. Głównego. Policji. o. podjęcie. działań.

zmierzających.do.wyegzekwowania.przestrzegania.przez.funkcjonariuszy.Policji.obo-wiązujących.procedur,.a.także.praw.i.wolności.obywatelskich..

Rzecznik.podał.w.wystąpieniu.przykłady.podjętych.przez.niego.działań,.na.pod-stawie.otrzymanych.skarg,.a.także.publikacji.prasowych.

W.udzielonej.Rzecznikowi.odpowiedzi.Komendant.Główny.Policji.szczegółowo.od-niósł.się²⁵¹.do.szesnastu.spraw.wymienionych.w.wystąpieniu.Rzecznika..Poinformował.

też.o.pisemnym.zobowiązaniu.komendantów.szczebla.wojewódzkiego.do.niezwłoczne-go.podjęcia.działań.zapobiegawczych, które.w.dostatecznym.stopniu.zapewnią.zgodność.

z.obowiązującymi.przepisami.czynności.związanych.z.podejmowanymi.interwencjami.

i.zatrzymywaniem.osób..Aktualnie.w.komendach.wojewódzkich.Policji.trwa.proces.wdra-żania.przedmiotowych.zaleceń..Uwzględnione.w.nich.zostały.także.uwagi.adresowane.

do.Policji.przez.Rzecznika,.dotyczące.m.in..niewłaściwego.stosowania.przez.Policję.obo-wiązujących.uregulowań.prawnych.–.w.szczególności.skutecznego.informowania.osób.

zatrzymanych.o.możliwości.składania.zażaleń.na.zatrzymanie.oraz.możliwości.składania.

skargi.na.czynności.związane.z.podejmowaną.interwencją.

2. Ochrona praw osób zatrzymywanych przez Policję

W.dniu.3.czerwca.2008.r..w.audycji.TVP.„Magazyn.Ekspresu.Reporterów”,.wy-emitowany.został.reportaż.zatytułowany.„Policyjne.tortury”..Przedstawiono.w.nim.

250. RPO-603545-II/08.z.28.listopada.2008.r.

251. Pismo.z.23.grudnia.2008.r.

104

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

sprawę.sprzecznego.z.prawem.traktowania.osób.zatrzymywanych.w.jednej.z.komend.

powiatowych.Policji..

Reportaż. uwidocznił. wysoki. poziom. społecznego. niezadowolenia. ze. sposobu.

wykonywania.policyjnych.zatrzymań.i.nikłe.wykorzystywanie.uprawnień.do.wnosze-nia.skarg.i.zażaleń.na.działalność.policjantów.

Wątpliwości. budzi. obowiązująca. procedura. dokumentowania. zastosowania.

środka.przymusu.bezpośredniego.oraz.tryb.informowania.zatrzymanych.o.przysłu- gujących.im.prawach..Liczne.przepisy.nie.tworzą.czytelnego.systemu,.ponadto.prob-lemem.jest.dostęp.do.informacji.o.podstawowych.prawach..Obowiązujące.przepisy.

nakazują,.aby.osoba.zatrzymana.była.bezzwłocznie.informowana.o.uprawnieniach.

przysługujących.w.trakcie.pobytu.w.pomieszczeniach.dla.zatrzymanych.oraz.zapo-znana.z.regulaminem.pobytu..Rzecznik.zwrócił.się²⁵² .do.Komendanta.Głównego.Poli- cji.o.przedstawienie.stanowiska.w.sprawie.podjęcia.działań.zmierzających.do.zapew-nienia.skutecznej.ochrony.praw.osób.zatrzymywanych.przez.Policję..

W.opinii²⁵³ .Komendanta.przepisy.dotyczące.użycia.środków.przymusu.bezpo-średniego.są.wystarczające,.wymagają.jedynie.ścisłego.przestrzegania..

W.Komendzie.Głównej.Policji.opracowano.wzory.protokołów.zatrzymania.oso- by.oraz.zatrzymania.nieletniego.i.polecono.stosować.je.w.jednostkach.Policji..Na.for- mularzach.z.zatrzymania.będzie.znajdowało.się.pouczenie.o.możliwości.złożenia.za-żalenia.na.sposób.przeprowadzenia.zatrzymania..

W.Biurze.Prewencji.KGP.opracowano.projekt.nowego.zarządzenia.Komendanta.

w.sprawie.metod.i.form.wykonywania.zadań.w.pomieszczeniach.przeznaczonych.dla.

osób.zatrzymanych.lub.doprowadzonych.w.celu.wytrzeźwienia,.które.będzie.uwzględ-niało.sugestie.Rzecznika.dotyczące.skutecznego.zapoznania.osoby.zatrzymanej.z.jej.

uprawnieniami,.a.także.poprawi.uregulowanie.kwestii.dokumentowania.obrażeń.ciała.

osoby.zatrzymanej.(do.dokumentacji.dołączona.będzie.notatka.służbowa.o.okolicz-nościach.powstania.obrażeń.ciała.oraz.zaświadczenie.lekarskie.zawierające.ich.opis,.

które.będzie.mogło.stanowić.materiał.dowodowy).

3. Policyjny system rejestracji skarg

W.wystąpieniu.z.dnia.18.kwietnia.2007.r..Rzecznik.przedstawił²⁵⁴.ówczesnemu.

Ministrowi.Spraw.Wewnętrznych.i.Administracji.swoje.spostrzeżenia.dotyczące.wystę-pujących.w.praktyce.trudności.w.rejestrowaniu.i.monitorowaniu.skarg.na.niewłaściwe.

traktowanie.obywateli.przez.funkcjonariuszy.Policji,.a.także.w.ocenie.zasadności.roz-strzygnięć,.wydawanych.w.rezultacie.przeprowadzanych.postępowań.wyjaśniających..

Z. udzielonej. odpowiedzi²⁵⁵. wynikało,. że. Policja. podjęła. prace. nad. zmianami.

w.policyjnym.systemie.rejestracji.skarg,.tak.aby.dostosować.go.do.standardów.pozwa-252. RPO-591186-VII/08.z.23.września.2008 r.

253. Pismo.z.29.października.2008.r.

254. Informacja.RPO.za.rok.2007,.str..62.

255. Pismo.z.12.lipca.2007.r.

105 działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności

lających.na.sporządzanie.odpowiednich.statystyk.i.zestawień.wymaganych.przez.in-stytucje.międzynarodowe.monitorujące.działalność.organów.porządku.publicznego..

Nowy.system.miał.być.modyfikowany.i.testowany.do.końca.2007.r.,.a.od.2008.r..dane.

dotyczące.wpływających.skarg.miały.być.wprowadzane.według.nowych.zasad.

W.związku.z.powyższym.Rzecznik.zwrócił.się.do.Ministra.Spraw.Wewnętrznych.

i.Administracji²⁵⁶.oraz.Komendanta.Głównego.Policji²⁵⁷ .o.poinformowanie.o.rezulta-tach.modyfikacji.i.wdrożenia.nowego.policyjnego.systemu.rejestracji.skarg..

Minister.Spraw.Wewnętrznych.i.Administracji.poinformował²⁵⁸,.że.Komendant.

Główny.Policji.powołał.w.dniu.5.lutego.2008.r..Zespół.do.opracowania.planu.dzia-łań.Policji.w.zakresie.gromadzenia,.przetwarzania.i.analizowania.danych.dotyczących.

postępowań.skargowych.i.dyscyplinarnych.w Policji.na.lata.2008-2009.

Komendant.Główny.Policji.poinformował²⁵⁹ .natomiast,.że.nowy.system.rejestro-wania. skarg. ma. zostać. opracowany. do. końca. 2008. roku.. Rok. 2009. będzie. rokiem.

pilotażowego.wprowadzenia.nowego.systemu.klasyfikowania,.rejestrowania.i.prze-twarzania.danych.dotyczących.skarg..Po.rocznym.funkcjonowaniu.nowego.systemu.

zostanie.opracowany.raport.ewaluacyjny..

W. kolejnym. wystąpieniu. w. tej. sprawie. skierowanym. do. Komendanta,. Rzecz-nik. wskazał²⁶⁰. na. potrzebę. utworzenia. funkcjonalnego. systemu. skarg,. wyodręb-niającego.kategorię.tortur.i.nieludzkiego.lub.poniżającego.traktowania.lub.karania.

ze.wskazaniem,.które.ze.skarg.w.tej.kategorii.dotyczą.osób.pozbawionych.wolności..

Z.doświadczeń.podmiotów.międzynarodowych,.zwłaszcza.Europejskiego.Komitetu.

Rady.Europy.do.Spraw.Zapobiegania.Torturom.oraz.Nieludzkiemu.lub.Poniżającemu.

Traktowaniu.albo.Karaniu.wynika,.że.zagrożenie.torturami.oraz.innymi.formami.nie-właściwego.traktowania.jest.największe.w.pierwszym.okresie.pozbawienia.wolności.

domniemanego.sprawcy.przestępstwa,.a.jednym.z.miejsc,.w.których.niewłaściwe.for-my.traktowania.najczęściej.mają.miejsce,.są.policyjne.izby.zatrzymań..

Komendant.Główny.Policji.poinformował²⁶¹,.że.Policja.od.2.lat.podejmuje.usilne.

starania.mające.na.celu.rozwiązanie.problemu.związanego.z.wprowadzeniem.zmian.

systemu. rejestrowania,. przetwarzania. i. analizowania. skarg. na. działalność. Policji,.

w.kontekście.realizacji.przez.Polskę.postanowień.konwencji.międzynarodowych.oraz.

zaleceń.m.in..Europejskiego.Komitetu.Rady.Europy.do.Spraw.Zapobiegania.Tortu-rom.oraz.Nieludzkiemu.lub.Poniżającemu.Traktowaniu.albo.Karaniu.

Nie. przyniosły. one. jednak. pożądanych. efektów.. Policja. nie. posiada. własnych.

środków. finansowych. na. budowę. nowego. Informatycznego. Systemu. Rejestracji.

Skarg..Zadanie.to.zostało.ujęte.w.planach.na.pierwszą.połowę.2009.r.,.tym.niemniej.

256. RPO-541402-II/06.z.8.lutego.2008.r.

257. RPO-541402-II/08.z.9.maja.2008.r..

258. Pismo.z.12.marca.2008.r.

259. Pismo.z.10.września.2008.r.

260. RPO-541402-II/06.z.23.grudnia.2008.r.

261. Pismo.z.23.grudnia.2008.r..(dotyczące.sprawy.RPO-603545-II/08).

106

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

jego.realizacja.będzie.zależała.od.środków.finansowych.będących.w.dyspozycji.Po-licji..Komendant.Główny.Policji.podjął.jednak.szereg.działań.mających.na.celu.jak.

najszybsze.wprowadzenie.zmiany.dotychczasowego.systemu.klasyfikacji,.rejestracji.

i.przetwarzania.danych.skargowych..

Do. czasu. uruchomienia. nowego. systemu. informatycznego. dane. będą. groma- dzone.w.formie.papierowej.w.oparciu.o.nowy.katalog.kategorii.skarg..Program.war-sztatów. doskonalących. umiejętności. klasyfikowania,. rejestrowania. i. przetwarzania.

danych.skargowych.pozwoli.na.przeszkolenie.wszystkich.policjantów.zajmujących.się.

rozpatrywaniem.skarg.

4. Gromadzenie przez Policję informacji o osobach legitymowanych

Podjęta²⁶² .w.2007.r..sprawa.legalności.zbierania.przez.Policję.szczegółowych.da-nych.dotyczących.osób.legitymowanych.nie.straciła.na.aktualności.

Przepis.art..20.ust..2b.w.zw..z.ust..2a.ustawy.o.Policji²⁶³ .upoważnia,.w.stosun-ku.do.wskazanych.osób,.do.pobierania,.uzyskiwania.i.gromadzenia,.przetwarzania.

i.wykorzystywania.w.celu.realizacji.ustawowych.zadań.Policji.m.in..informacji.doty-czących.opisu.wizerunku,.cech,.znaków.szczególnych.i.pseudonimów,.czy.informacji.

o.środowisku.i.kontaktach.sprawców..A.zatem,.wyłącznie.dane.tej.grupy.osób.mogą.

znaleźć.się.w.Krajowym.Systemie.Informacyjnym.Policji..Wobec.treści.poprzedniej.

korespondencji. w. przedmiotowej. sprawie,. Rzecznik. zwrócił. się²⁶⁴. do. Komendanta.

Głównego. Policji. o. poinformowanie,. czy. legitymowanie. połączone. ze. zbieraniem.

informacji.dodatkowych.o.legitymowanej.osobie,.takich.jak:.pseudonimy,.blizny,.ta-tuaże,.znaki.szczególne,.kolczyki,.szaliki.klubowe.etc..mogą.być.dokonywane.także.

wobec.innych.osób,.niż.wskazane.w.przepisach.ustawowych,.a.jeżeli.tak,.to.jaka.jest.

podstawa.prawna.dla.takiego.działania.

Komendant.poinformował²⁶⁵ ,.że.gromadzenie.w.Krajowym.Systemie.Informa-cyjnym.Policji.danych.na.temat.legitymowań.dotyczy.wyłącznie.osób.wymienionych.

w.art..20.ust..2a.ustawy.o.Policji..Zgodnie.z.art..20.ust..2b.tej.ustawy.Policja.ma.pra-wo.gromadzić.m.in..zdjęcia,.szkice.i.opisy.wizerunku.oraz.cechy.i.znaki.szczególne,.

pseudonimy,.niezależnie.od.tego,.czy.gromadzenie.tych.danych.związane.jest.z.legi-tymowaniem.osoby..

5. Policyjne statystyki dotyczące wykrywalności przestępstw

Z.treści.publikacji.prasowej²⁶⁶.wynikało,.iż.Policja.wykrywa.mniej.przestępstw.

niż.podają.to.oficjalne.policyjne.statystyki..W.artykule.wskazano,.że.MSWiA.przy-gotowuje. zmiany. sposobu. opracowywania. zestawień. statystycznych. dotyczących.

262. Informacja.RPO.za.rok.2007,.str..62-65.

263. Ustawa.z.6.kwietnia.1990.r..(Dz.U..z.2007.r..Nr.43,.poz..277)..

264. RPO-555788-II/07.z.21.stycznia.2008.r.

265. Pismo.z.12.lutego.2008.r.

266. „Polska”.z.7.grudnia.2007.r..Policyjne zestawienia są mocno zawyżone.

107 działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności

bezpieczeństwa.obywateli.i.informowania.o.nich.opinii.publicznej..Rzecznik.zwrócił.

się²⁶⁷ .do.Ministra.Spraw.Wewnętrznych.i.Administracji.o.poinformowanie.o.aktual-nym.stanie.prac.nad.zmianami,.głównych.założeniach.tej.reformy.oraz.planowanym.

terminie.wejścia.jej.w.życie..

Rzecznik.wystąpił²⁶⁸.również.do.Komendanta.Głównego.Policji o.ustosunkowa- nie.się.do.treści.artykułu.i.poinformowanie,.jaka.jest.skala.nieprawidłowości.na.tere-nie.kraju.i.czy.podejmowane.są.działania.w.celu.wyeliminowania.nadużyć..

Komendant.Główny.Policji.poinformował²⁶⁹ ,.że.problematyka.rzetelności.da-nych. statystycz,.że.problematyka.rzetelności.da-nych. dotyczących. wykrywalności. przestępstw. i. wykroczeń. była.

od.wielu.lat.przedmiotem.kontroli.problemowych.i.doraźnych,.a.także.postępowań.

skargowych..Ujawniane.przypadki.wprowadzania.do.zestawień.wyników.pracy.jed- nostek.Policji.nieprawdziwych.danych.statystycznych.z.reguły.nie.wpływały.w.istot-ny.sposób.na.ogólną.ocenę.ich.pracy.i.nie.powodowały.zniekształcenia.statystyki.

wykrywalności..

Statystyka.policyjna.jest.częścią.statystyki.publicznej,.której.zasady,.w.tym.doty-czące.odpowiedzialności.karnej,.określa.ustawa.o.statystyce.publicznej²⁷⁰..Statystyka.

policyjna. objęta. jest. programem. badań. określanym. w. corocznym. rozporządzeniu.

Rady. Ministrów. w. sprawie. programu. badań. statystycznych. statystyki. publicznej..

Szczegółowe.metody.i.formy.wykonywania.przez.służby.policyjne.zadań.w.zakresie.

gromadzenia. i. przetwarzania. danych. o. przestępczości. określa. Zarządzenie. Nr. 350.

Komendanta.Głównego.Policji.z.dnia.1.lipca.2003.r..

Minister.SWiA.przekazał²⁷¹ .informacje.o.Policyjnym.Systemie.Statystyki.Prze-stępczości.„Temida”.oraz.sprawozdawczości.policyjnej..

Aktem. prawnym. regulującym. kwestie. sprawozdawczości. w. Policji. jest. Zarzą- dzenie.nr.159.Komendanta.Głównego.Policji.z.dnia.23.lutego.2007.r..w.sprawie.pla-nowania.i.sprawozdawczości.w.Policji..System.sprawozdawczości.w.Policji.obejmuje.

sporządzanie. dokumentów. sprawozdawczych. przez. jednostki. organizacyjne. Policji.

i. komórki. organizacyjne. KGP. oraz. ocenę. pracy. Policji. wynikającą. z. dokumentów.

sprawozdawczych,.służącą.m..in..ustalaniu.i.wprowadzaniu.zmian.Priorytetów.Ko-mendanta.Głównego.Policji,.a.także.mierników.oceny.efektywności.pracy.Policji..

Z.odpowiedzi.wynikało.ponadto,.że.w.MSWiA.zostały.podjęte.prace.zmierza-jące.do.wypracowania.systemowych.rozwiązań.w.zakresie.statystyki.przestępczości.

w.Polsce,.tak.aby.w.większym.stopniu.obrazowały.rzeczywisty.stan.przestępczości,.jak.

również.stały.się.realnym.narzędziem.umożliwiającym.rzetelną.ocenę.stanu.bezpie-czeństwa.i.porządku.publicznego.w.kraju..

267. RPO-575985-II/07.z.24.stycznia.2008.r..

268. RPO-575985-II/07.z.24.stycznia.2008.r..

269. Pismo.z.11.lutego.2008.r.

270. Ustawa.z.29.czerwca.1995.r..(Dz.U..Nr.88.poz..439).

271. W.piśmie.6.marca.2008.r.

108

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

W.związku.z.powyższym.Rzecznik.zwrócił.się²⁷² .do.Ministra.Spraw.Wewnętrz-nych.i.Administracji o.bieżące.informowanie.o.wdrażanych.rozwiązaniach.

Podsekretarz.Stanu.w.MSWiA.poinformował²⁷³ ,.iż.w.resorcie.podjęto.uzgodnie- nia.z.przedstawicielami.Ministerstwa.Sprawiedliwości,.Ministerstwa.Finansów,.Mi-nisterstwa. Środowiska,. Agencji. Bezpieczeństwa. Wewnętrznego,. Centralnego. Biura.

Antykorupcyjnego,.Komisji.Nadzoru.Finansowego,.Żandarmerii.Wojskowej.i.innych.

podmiotów.dotyczące.określenia.charakteru.zbieranych.danych.statystycznych.oraz.

sporządzanych.analiz,.a.także.zdefiniowanie.obszarów.zagrożeń.przestępczością..Pla-nowane. jest. opracowanie. raportu. diagnozującego. stan. bezpieczeństwa. i. porządku.

publicznego,.zarówno.w.ujęciu.przedmiotowym,.jak.i.obszarowym..Planuje.się,.ażeby.

raport.ten.powstawał.cyklicznie,.umożliwiając.identyfikację.zmian.w.obszarze.bez-pieczeństwa.i.porządku.publicznego..

W.ocenie.MSWiA.zasadnym.byłoby.uwzględnienie.w.Krajowym.Centrum.In- formacji.Kryminalnych.informacji.o.wyniku.postępowania.sądowego,.w.celu.umoż-liwienia.monitorowania.sprawy.od.zdarzenia.do.wyroku.sądowego.oraz.generowania.

jednolitej.informacji.statystycznej..W.tym.celu.trwają.konsultacje.z.kierownictwem.

Krajowego.Centrum,.mające.doprowadzić.do.określenia.sposobu.realizacji.przedmio-towego.rozwiązania,.a.także.oszacowanie.kosztów.oraz.zakresu.zmian.legislacyjnych.

związanych.z.jego.wprowadzeniem..

6. Działalność operacyjna uprawnionych służb

W. stałym. zainteresowaniu. Rzecznika. pozostawała. problematyka. prowadzenia.

działalności. operacyjnej. przez. uprawnione. służby. policyjne. i. wojskowe.. Kontrola.

operacyjna,.rozumiana.jako.niejawna.działalność.polegająca.na:.kontrolowaniu.treści.

korespondencji.i.zawartości.przesyłek,.uzyskiwaniu.i.utrwalaniu.treści.rozmów.tele- fonicznych.i.innych.informacji.przekazywanych.za.pomocą.sieci.telekomunikacyj-nych,.zawsze.związana.jest.z.głęboką.ingerencją.organów.władzy.publicznej.w.sferę.

praw.i.wolności.obywatelskich..

Podstawę.do.prowadzenia.działań.operacyjnych.zawierają.poszczególne.ustawy.

dotyczące.uprawnionych.służb..W.ocenie.Rzecznika.uregulowanie.uprawnień.tych.

służb.w.jednym.akcie.ustawowym.zapewniłoby.możliwość.skuteczniejszej.kontroli.

przestrzegania.praw.i.wolności.obywateli,.wobec.których.podejmowane.są.działania.

operacyjne.. W. aktach. normatywnych. dotyczących. działania. poszczególnych. służb.

zostałyby.natomiast.określone.przypadki,.w.jakich.funkcjonariusze.konkretnej.służby.

byliby.uprawnieni.do.prowadzenia.działań.operacyjnych.oraz.przepisy.kompetencyj- ne.wskazujące.podmioty,.które.mogą.podjąć.decyzję.co.do.stosowania.takich.dzia-łań,.względnie.występować.do.innych.właściwych.organów.z.wnioskami.o.wyrażenie.

272. RPO-575985-II/07.z.4.lipca.2008.r..

273. Pismo.z.6.sierpnia.2008.r.

109 działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności

zgody.w.tym.zakresie..Rzecznik.zwrócił.się²⁷⁴.do.Prezesa.Rady.Ministrów.o.zajęcie.

stanowiska.i.poinformowanie.o.podjętych.działaniach..

Podsekretarz.Stanu.w.MSWiA.poinformował²⁷⁵ ,.że.Minister.Spraw.Wewnętrz- nych.i.Administracji,.podzielił.pogląd.Rzecznika.i.powołał.specjalny.zespół.do.opra-cowania.projektu.ustawy.o.pracy.operacyjnej..Do.jego.prac.włączono.przedstawicieli.

wszystkich.służb.państwowych.uprawnionych.do.wykonywania.czynności.operacyj-no-rozpoznawczych..W.posiedzeniach.zespołu.uczestniczą.również.przedstawiciele.

Ministerstwa.Sprawiedliwości,.Ministerstwa.Finansów,.Sądu.Najwyższego.oraz.Pro-kuratury.Krajowej..

W.projekcie.ustawy.o.czynnościach.operacyjno-rozpoznawczych.zostały.opisane.

zasady. oraz. cele. prowadzenia. czynności. operacyjno-rozpoznawczych,. a. także. pre-cyzyjnie.wskazano.zakres.uprawnień.funkcjonariuszy.organów.i.służb.państwowych.

w.trakcie.wykonywania.czynności.operacyjno-rozpoznawczych.

Ponadto,.w.dniu.8.lutego.2008.r..został.wniesiony.do.Marszałka.Sejmu.poselski.

projekt.ustawy.o.czynnościach.operacyjno.–.rozpoznawczych.(druk.sejmowy.nr.353).

Rzecznik.będzie.monitorował.dalszy.bieg.prac.legislacyjnych.

7. Stan bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych w Polsce

Doniesienia.mediów.wskazywały.na.poważne.zagrożenia.bezpieczeństwa.sieci.

teleinformatycznych.urzędów.państwowych.w.Polsce,.między.innymi.poprzez.możli- wość.zakłócania.i.blokowania.ich.serwerów.internetowych..Zaniepokojenie.Rzeczni-ka.wzbudziły.także.informacje.zamieszczone.w.„Dzienniku”.z.19.sierpnia.2008.r.²⁷⁶,.

o.braku.dostatecznych.zabezpieczeń.przed.tego.rodzaju.zagrożeniami,.a.także.o.nie- zgłoszeniu.przez.Polskę.udziału.w.Centrum.Doskonalenia.Cyberobronności,.powo-łanym.przez.NATO.w.kwietniu.2008.r..

Rzecznik,.mając.na.względzie.swe.konstytucyjne.powinności.w.zakresie.szero- ko.rozumianych.praw.i.wolności.obywateli,.w.tym.gwarancji.zapewnienia.im.bez-pieczeństwa,.zwrócił.się²⁷⁷ .do.Szefa.Agencji.Bezpieczeństwa.Wewnętrznego.o.poin-formowanie,.czy.systemy.elektroniczne.w.Polsce.posiadają.stosowne.zabezpieczenia.

przed.zagrożeniami.mającymi.istotny.wpływ.na.stan.bezpieczeństwa.państwa..Popro- sił.również.o.przedstawienie.stanowiska.ABW.w.sprawie.obecnego.stanu.bezpieczeń- stwa.państwa.w.zakresie.ochrony.przed.bezprawnymi.działaniami.w.cyberprzestrze-ni,.a.także,.czy.odnotowano.tego.rodzaju.przypadki.i.jaka.jest.skala.zagrożeń.

Szef.ABW.przedstawił.²⁷⁸ .przygotowany.w.Agencji.raport.w.tej.sprawie,.skiero-wany.m.in..do.Prezydenta.RP.i.Prezesa.Rady.Ministrów.

274. RPO-578577-II/08.z.1.kwietnia.2008.r.

275. Pismo.z.15.maja.2008.r.

276. Artykuł.Polski internet zagrożony.

277. RPO-596458-II/08.z.20.sierpnia.2008.r.

278. Pismo.z 12.września.2008.r.

110

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

Po.zapoznaniu.się.z.treścią.raportu,.Rzecznik.zwrócił.się²⁷⁹ .do.Szefa.ABW.o.poin-formowanie,.czy.planowane.jest.przygotowanie.rozwiązań.legislacyjnych.problemów.

sygnalizowanych.w.raporcie..

Szef. ABW. poinformował²⁸⁰,. że. w. MSWiA. podjęto. prace. nad. rządowym. pla- nem.ochrony.cyberprzestrzeni..Zgodnie.z.założeniami.dokument.ma.mieć.charak-ter.strategiczny.i.stanowić.będzie.podstawę.do.stworzenia.projektów.wykonawczych.

służących.wdrożeniu.mechanizmów.ochronnych..Przyjęcie.planu.przez.Radę.Mini-strów.umożliwi.dalsze.działania.Agencji.w.aspekcie.ochrony.cyberprzestrzeni.RP..

W.projekcie.nowelizacji.ustawy.o.zarządzaniu.kryzysowym²⁸¹.zostały.uwzględnione.

rozwiązania.ochrony.cyberprzestrzeni.RP..Ponadto.MSWiA.planuje.powołanie.ze-społu.do.spraw.opracowania.rządowego.projektu.ustawy.antyterrorystycznej,.oraz.

ochrony.infrastruktury.krytycznej.państwa..ABW.zgłosi.propozycje.ochrony.cyber-przestrzeni.

Badając.problem.bezpieczeństwa.sieci.teleinformatycznych.w.Polsce,.Rzecznik.

zwrócił.się²⁸² .także.do.Podsekretarza.Stanu.w.Ministerstwie.Sprawiedliwości.o.powia-domienie.o.stanie.prac.legislacyjnych.zmierzających.do.ratyfikacji.Konwencji.Rady.

Europy.z.dnia.23.listopada.2001.r..o.cyberprzestępczości.oraz.Protokołu.dodatkowego.

do.Konwencji.o.cyberprzestępczości..Rzecznik.zwrócił.się.również.o.informację,.jakie.

zmiany.zostały.dotychczas.wprowadzone.do.polskiego.prawa.i.jakie.są.planowane,.

w.celu.usunięcia.przeszkód.formalnych.i.doprowadzenia.do.zgodności.naszego.prawa.

z.postanowieniami.konwencyjnymi..

W.odpowiedzi.adresat.wystąpienia.poinformował²⁸³ ,.iż.Ministerstwo.Sprawiedli-wości.podejmuje.działania.zmierzające.do.szybkiej.ratyfikacji.Konwencji.Rady.Europy.

o.cyberprzestępczości..Prace.legislacyjne,.podjęte.po.podpisaniu.Konwencji,.dopro-wadziły.do.zgodności.prawa.polskiego.z.większością.przepisów.Konwencji..Stosowne.

zmiany.wprowadzono.do.Kodeksu.karnego,.do.ustawy.–.Prawo.telekomunikacyjne.

oraz.do.ustawy.o.Policji..

Dla.pełnego.wdrożenia.Konwencji.do.polskiego.porządku.prawnego.pozostało.do- stosowanie.art..267.k.k..dotyczącego.kradzieży.informacji.(tzw..hackingu).do.art..2.Kon- wencji.przewidującego.karalność.umyślnego.czynu.polegającego.na.bezprawnym.dostę-pie.do.całości.lub.części.systemu.informatycznego,.a.także.zmiana.art..202.§.4.i.4a.k.k.

Rzecznik.będzie.monitorował.przebieg.prac.legislacyjnych.dotyczących.bezpie-czeństwa.sieci.teleinformatycznych.

279. RPO-596458-II/08.z.17.października.2008.r.

280. Pismo.z.7.listopada.2008.r.

281. Ustawa.z.26.kwietnia.2007.r..(Dz.U..Nr.89,.poz..590).

282. RPO-595750-II/08.z.12.września.2008.r..

283. Pismo.z.24.września.2008.r.

111 działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności

8. Działania funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego podejmowa-ne wobec dziennikarzy podczas przeszukania mieszkania jedpodejmowa-nego z członków Komisji Weryfikacyjnej Wojskowych Służb Informacyjnych

Rzecznik. otrzymał. wniosek. Prezesa. Stowarzyszenia. Dziennikarzy. Polskich.

o.zbadanie.prawidłowości.i.zasadności.działań.funkcjonariuszy.ABW wobec.dzienni-karzy.w.dniu.13.maja.2008.r..podczas.czynności.procesowych.w.mieszkaniu.p..Piotra.

B.,.jednego.z.członków.Komisji.Weryfikacyjnej.WSI..Funkcjonariusze.ABW odebrali.

dziennikarzom.służbową.kamerę.filmową,.kasety.z.nośnikami,.telefony.komórkowe.

i.prywatne.iPody,.a.ponadto.dokonali.upokarzającej.rewizji.osobistej..Z.wnioskiem.

o. zbadanie. sprawy. zwrócił. się. także. Prezes. Zarządu. Telewizji. Polskiej,. wskazując.

na.złamanie.przez.funkcjonariuszy.ABW prawa.do.wolności.i.nietykalności.osobistej.

dziennikarzy..Rzecznik.zwrócił.się²⁸⁴.do.Szefa.ABW o.przedłożenie.szczegółowej.in-formacji.o.okolicznościach.oraz.przebiegu.interwencji.podjętej.przez.funkcjonariuszy.

wobec.dziennikarzy,.wraz.z.oceną.jej.legalności.

Jednocześnie. Rzecznik. zwrócił. się²⁸⁵. do. Prokuratora. Krajowego. o. informację.

o.aktualnym.stanie.postępowania.przygotowawczego,.w.ramach.którego.funkcjona-riusze.ABW realizowali.czynności.procesowe.oraz.poinformowanie.o.podjętych.dzia-łaniach.w.sprawie.wyjaśnienia.zasadności.skarg.dziennikarzy.

Zastępca.Szefa.ABW.wyjaśnił²⁸⁶ ,.że.w.związku.z.zakłócaniem.przez.dzienni-karzy.czynności.procesowych,.funkcjonariusze.podjęli.zgodne.z.prawem.działania,.

a.dziennikarzom.nie.przysługuje.status.strony.w.postępowaniu.przygotowawczym,.

nie.mają.też.upoważnienia.do.udziału.w.niejawnych.ze.swej.istoty.czynnościach.

prowadzonego.śledztwa..Prokurator.Krajowy.poinformował²⁸⁷ .natomiast,.że.oko-liczności.incydentu.są.przedmiotem.śledztwa.wszczętego.w.dniu.9.czerwca.2008.

r..na.podstawie.zawiadomienia.złożonego.przez.dziennikarzy.TVP..Przebieg.i.oko- liczności.przedmiotowego.zdarzenia.zostaną.wyjaśnione.i.ocenione.przez.prokura-turę.okręgową..

W.odpowiedzi.na.kolejne.wystąpienie.do.Prokuratora.Krajowego²⁸⁸ .wywoła-ne.skargą.p..Piotra.B..na.czynności.procesowe,.Zastępca.Prokuratora.Generalnego.

poinformował²⁸⁹

poinformował²⁸⁹

W dokumencie Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008 (Stron 104-118)