Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych

1. Dane ujawnione w raporcie o Wojskowych Służbach Informacyjnych

Kierując.się.troską.o.jak.najlepszą.ochronę.konstytucyjnych.praw.podmiotowych.

obywateli,.a.głównie.mając.na.uwadze.art..51.ust..4.Konstytucji,.w.świetle.którego.

każdy.ma.prawo.do.żądania.sprostowania.oraz.usunięcia.informacji.nieprawdziwych,.

niepełnych.lub.zebranych.w.sposób.sprzeczny.z.ustawą,.Rzecznik.już.2007.r..przed-stawił⁴⁰⁷.Ministrowi.Obrony.Narodowej.problem.dotyczący.skarg.osób,.których.dane.

osobowe. zostały. zamieszczone. w. Raporcie. o. działaniach. żołnierzy. i. pracowników.

WSI.

W.2008.r..we.wnioskach.kierowanych.do.Rzecznika.skarżący.podnosili,.iż.jako.

pracownicy.wywiadu.bądź.kontrwywiadu.wojskowego.nigdy.nie.podejmowali.opi-sanych.w.Raporcie.działań..Wpływały.także.skargi.osób.twierdzących,.że.nigdy.nie.

współpracowały.–.w.jakiejkolwiek.formie.–.z.wojskowymi.służbami.wywiadowczymi.

lub.kontrwywiadowczymi..Na.tle.tych.skarg.ujawnił.się.problem.braku.odpowied-niego.środka.prawnego,.który.pozwalałby.na.kwestionowanie.informacji.zawartych.

w.Raporcie.tym.osobom,.których.dane.są.w.nim.zamieszczone..

Rzecznik.zwrócił.się⁴⁰⁸ .do.Ministra.Obrony.Narodowej.o.przedstawienie.stano-wiska.w.tej.sprawie..

W. odpowiedzi.poinformowano⁴⁰⁹. Rzecznika,.że. w. resorcie. obrony. narodowej.

podjęto.prace.legislacyjne.nad.projektem.ustawy.o.zmianie.ustawy.–.Przepisy.wpro- wadzające.ustawę.o.Służbie.Kontrwywiadu.Wojskowego.oraz.Służbie.Wywiadu.Woj-skowego.oraz.ustawę.o.służbie.funkcjonariuszy.Służby.Kontrwywiadu.Wojskowego.

oraz.Służby.Wywiadu.Wojskowego.

2. Problem nieuznawania przez polskie urzędy stanu cywilnego odpisów skróconych aktów stanu cywilnego wydanych w państwach będących stronami Konwencji nr 16 do-tyczącej wydawania wielojęzycznych odpisów skróconych aktów stanu cywilnego, spo-rządzonej w Wiedniu dnia 8 września 1976 r. i ratyfikowanej dnia 21 sierpnia 2003 r.

przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Do.Rzecznika.napływały.skargi.dotyczące.problemów.związanych.z.nieuznawa-

niem.przez.polskie.urzędy.stanu.cywilnego.odpisów.skróconych.aktów.stanu.cywil-407. Informacja.RPO.za.rok.2007,.str..118-119.

408. RPO-552919-I/07.z.18.marca.2008.r.

409. Pismo.z.11.kwietnia.2008.r.

148

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

nego. wydanych. w. państwach. będących. stronami. Konwencji. nr. 16⁴¹⁰.. Problem. ten.

wynika.z.obowiązujących.wzorów.polskich.odpisów.aktów.stanu.cywilnego,.określo-nych.w.rozporządzeniu.Ministra.SWiA⁴¹¹..Polski.wzór.skróconego.aktu.małżeństwa.

zawiera.rubrykę.„dane.rodziców”,.której.to.informacji.brakuje.w.odpisie.wydawanym.

za.granicą..Odmowa.uznania.skróconego.odpisu.aktu.małżeństwa,.sporządzonego.

zgodnie.z.wzorem.określonym.w.Konwencji.jest.niezgodna.z.postanowieniami.tej.

Konwencji..Istniejące.uregulowania.podważają.zaufanie.obywateli.do.państwa.oraz.

narażają.ich.na.dodatkowe.koszty.związane.z.koniecznością.uzyskiwania.w.obcym.

państwie. pełnego. odpisu. aktu. małżeństwa.. Rzecznik. zwrócił. się. w. tej. sprawie⁴¹². do.Ministra.Spraw.Wewnętrznych.i.Administracji.o.rozważenie.podjęcia.stosownych.

działań.legislacyjnych.

W.odpowiedzi⁴¹³.poinformowano,.iż.na.skutek.przekazanych.przez.Rzecznika.

sygnałów,.w.czerwcu.2008.r..wystosowano.pismo.okólne.do.organów.nadzoru.woje- wódzkiego.wskazujące.na.błędy.w.stosowaniu.Konwencji.nr.16,.a.szczególnie.na.pod-niesiony. przez. Rzecznika. w. ww.. wystąpieniu. problem,. co. pozwoli. między. innymi.

na.wyeliminowanie.problemu,.który.został.zasygnalizowany.przez.Rzecznika.

G. Lustracja

1. Sankcje za tzw. kłamstwo lustracyjne osób wykonujących zawody prawnicze Rzecznik. wniósł⁴¹⁴. do. Trybunału. Konstytucyjnego. wniosek. o. stwierdzenie,.

że.art..21.f.ust..2.ustawy.o.ujawnianiu.informacji.o.dokumentach.organów.bezpie-czeństwa.państwa.z.lat.1944-1990.oraz.treści.tych.dokumentów⁴¹⁵ .–.w.brzmieniu.na-danym.przez.ustawę.z.dnia.7.września.2007.r.⁴¹⁶.–.w.zakresie,.w.jakim.dotyczy.osób.

pełniących.funkcje.publiczne.wymienione.w.art..4.pkt.13-16,.47.i.48.tej.ustawy.jest.

niezgodny.z.art..2.oraz.art..65.ust..l.w.zw..z.art..31.ust..3.Konstytucji,.a.także.art..66.

ustawy.wymienionej.w.pkt.1.w.części.obejmującej.zwrot:.„z.wyjątkiem.art..30”.–.w.za-kresie,.w.jakim.dotyczy.osób.pełniących.funkcje.publiczne.wymienione.w.art..4.pkt.

13-15.i.47.tej.ustawy.(wykonywanie.zawodu.adwokata).jest.niezgodny.z.art..2.i.z.art..

65.ust..l.w.zw..z.art..31.ust..3.Konstytucji.

410. Konwencja.nr.16.dotycząca.wydawania.wielojęzycznych.odpisów.skróconych.aktów.stanu.cywilnego,.

sporządzona.w.Wiedniu.dnia.8.września.1976r.,.ratyfikowana.dnia.21.sierpnia.2003r..przez.Prezyden-ta.Rzeczypospolitej.Polskiej.(Dz.U..z.2004.r..Nr.166,.poz..1735).

411. Rozporządzenie.Ministra.Spraw.Wewnętrznych.i.Administracji.z.dnia.28.października.1998r..w.spra-wie. szczegółowych. zasad. sporządzania. aktów. stanu. cywilnego,. sposobu. prowadzenia. ksiąg. stanu.

cywilnego,.ich.kontroli,.przechowywania.i.zabezpieczania.oraz.wzorów.aktów.stanu.cywilnego,.ich.

odpisów,.zaświadczeń.i.protokołów.(Dz.U..Nr.136,.poz..884.z.późn..zm.).

412. RPO-587751-I/08/AK.z.6.czerwca.2008.r..oraz.z.14.listopada.2008.r.

413. Pismo.z.18.grudnia.2008.r..

414. RPO-559982-I/07.z.20.czerwca.2008.r..(sygn..akt.K.19/08).

415. Ustawa.z.18.października.2006.r..(Dz.U..z.2007.r..Nr.63,.poz..425.z.późn..zm.).

416. Dz.U..Nr.165,.poz..1171.

149 działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności

Zgodnie. z. zaskarżonym. przez. Rzecznika. art.. 21f. ust.. 2. ustawy. lustracyjnej,.

za.złożenie.przez.sędziego,.prokuratora,.radcę.Prokuratorii.Generalnej.Skarbu.Pań-stwa,.adwokata,.radcę.prawnego,.notariusza.lub.komornika,.niezgodnego.z.prawdą.

oświadczenia.lustracyjnego,.stwierdzone.prawomocnym.orzeczeniem.sądu,.sąd.dy-scyplinarny.orzeka.karę.złożenia.z.urzędu.lub.inną.przewidzianą.w.odpowiednich.

ustawach.karę.dyscyplinarną.skutkującą.pozbawieniem.pełnionej.funkcji.publicznej..

Mimo.iż.obecnie.orzeczenie.o.skutkach.wyroku.sądu.dyscyplinarnego.należy.wyłącz- nie.do.zawodowych.sądów.dyscyplinarnych,.to.jednakże.ich.rola.jest.wyłącznie.no-tyfikacyjna.. Jednowymiarowa. sankcja. jest. bowiem. przewidziana. przez. ustawę,. sąd.

nie.ma.w.tym.wypadku.żadnej.„swobody.decyzyjnej”..Należy.uznać,.iż.automatyzm.

sankcji.za.złożenie.nieprawdziwego.oświadczenia,.bez.możliwości.niuansowania.od- powiedzialności.w.ramach.działalności.orzeczniczej.wyspecjalizowanych.sądów.dy-scyplinarnych,.znających.specyfikę.danej.profesji,.narusza.zarówno.zasadę.rzetelnej.

legislacji,.jak.i.zasadę.proporcjonalności..

Rzecznik.zakwestionował.także.zgodność.z.Konstytucją.art..66.ustawy.lustracyjnej.

w.zakresie,.w.jakim.utrzymuje.w.mocy.art..30.ustawy.z.dnia.11.kwietnia.1997.r..o.ujaw-nieniu.pracy.lub.służby.w.organach.bezpieczeństwa.państwa.lub.współpracy.z.nimi.

w.latach.1944-1990.osób.pełniących.funkcje.publiczne,.w.odniesieniu.do.osób.pełnią-cych.funkcje.publiczne.wymienione.w.art..4.pkt.13-15.i.47.ustawy.lustracyjnej..

Obecne.uregulowanie.skutków.prawnych.złożenia.niezgodnego.z.prawdą.oświad-czenia.lustracyjnego.narusza.wolność.wykonywania.zawodu.przewidzianą.przez.art..

65.ust..1.Konstytucji.–.poprzez.niezachowanie.proporcjonalności.możliwych.ograni-czeń,.określonej.przez.art..31.ust..3.Konstytucji.

Rzecznik.oczekuje.na.wyznaczenie.terminu.rozprawy.przez.Trybunał.Konstytucyjny.

2. Błędy formalne w oświadczeniach lustracyjnych

Na.mocy.ustawy.o.Instytucie.Pamięci.Narodowej⁴¹⁷,.ustawodawca.uczynił.Biuro.

Lustracyjne. IPN. podmiotem. odpowiedzialnym. za. prowadzenie. rejestru. oświadczeń.

lustracyjnych,.analizę.tych.oświadczeń.oraz.zbieranie.informacji.niezbędnych.do.ich.

oceny..Ustawa.nie.precyzuje.jednak.trybu.postępowania.z.oświadczeniami,.które.choć.

złożone.w.przewidzianym.prawem.terminie.zawierają.braki.lub.błędy.formalne..Z.in-formacji.przekazanych.Rzecznikowi.przez.Prezesa.IPN.wynika,.iż.w.praktyce,.będącej.

niewiążącą.interpretacją.przepisów,.Biuro.Lustracyjne.zwracało.wadliwe.oświadczenia.

organom,.o.których.mowa.w.art..8.ustawy.lustracyjnej,.uznając,.iż.to.właśnie.organ.

przyjmujący.oświadczenie.lustracyjne.i.mający.bezpośredni.kontakt.z.osobą.zobowią-zaną.winien.przeprowadzić.wstępną.kontrolę.formalną.oświadczenia.lustracyjnego..

Mając. na. uwadze. postulat. jasności. i. określoności. przepisów. prawa,. Rzecznik.

zwrócił.się⁴¹⁸.do.Prezesa.Rady.Ministrów,.jako.organu.wyposażonego.w.inicjatywę.

417. Ustawa.z.18.grudnia.1998.r..(Dz.U..z.2007.r..Nr.63,.poz..424.z.późn..zm.)..

418. RPO-587847-I/08.z.8.września.2008.r.

150

Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008

ustawodawczą,.o.rozważenie.możliwości.doprecyzowania.przepisów.ustawy.lustra- cyjnej.oraz.ustawy.o.IPN.tak,.aby.sposób.postępowania.z.oświadczeniami.lustracyj-nymi. zawierającymi. błędy. formalne. nie. budził. wątpliwości.. Stanowisko. Rzecznika.

w.tej.kwestii.poparła.Helsińska.Fundacja.Praw.Człowieka.

W. odpowiedzi. poinformowano⁴¹⁹. Rzecznika,. że. Rada. Ministrów. nie. planuje.

podjęcia.takiej.inicjatywy.ustawodawczej..

Prace.takie.są.jednak.prowadzone.przez.Klub.Parlamentarny.Platformy.Obywa-telskiej..