1. Udział na prawach strony organizacji społecznych w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
Do.Rzecznika.wpłynął.wniosek.organizacji.społecznej.w.sprawie.braku.możliwo- ści.udziału.w.postępowaniu.w.sprawie.wydania.pozwolenia.wodnoprawnego..Usta-wą.o.zmianie.ustawy.–.Prawo.ochrony.środowiska.oraz.niektórych.innych.ustaw108,.
zmieniono.art..127.ust..8.ustawy.–.Prawo.wodne109.w.ten.sposób,.iż.wyłączono.udział.
organizacji.społecznych.na.zasadach.określonych.w.art..33.ustawy.Prawo.ochrony.
środowiska.
Obecnie. możliwość. udziału. organizacji. społecznych. istnieje. tylko. w. postępo-waniach,. w. których. przed. wydaniem. pozwolenia. wodnoprawnego. wymagane. jest.
105. Pismo.z.13.października.2008.r.
106. RPO-601153-II/08.z.7.listopada.2008.r.
107. Pismo.z.21.listopada.2008.r.
108. Ustawa.z.26.kwietnia.2007.r..(Dz.U..Nr.88,.poz..587).
109. Ustawa.z.18.lipca.2001.r..(Dz.U..z.2005.r..Nr.239,.poz..2019.z.późn..zm.).
działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności
wcześniejsze.uzyskanie.decyzji.o.środowiskowych.uwarunkowaniach..Decyzja.ta.jest.
jednak.wymagana.tylko.przed.uzyskaniem.pozwolenia.wodnoprawnego.na.wykony-wanie.urządzeń.wodnych,.a.więc.nastąpiło.istotne.zawężenie.możliwości.uczestnictwa.
organizacji.społecznych.w.stosunku.do.postępowań.wymienionych.w.katalogu.art..
122.ustawy.–.Prawo.wodne.w.przedmiocie.wydania.pozwolenia.wodnoprawnego..Jest.
ono.niezbędne.dla.realizacji.przedsięwzięć,.które.wkraczają.w.środowisko.naturalne..
Tym.samym.zrozumiałe.wydaje.się.wzmocnienie.kontroli.organizacji.ekologicznych.
poprzez.możliwość.uczestnictwa.w.ramach.prowadzonych.postępowań.wodnopraw-nych.innych.niż.wykonanie.urządzeń.wodnych..Rzecznik.zwrócił.się110.do.Ministra.
Środowiska.o.przedstawienie.stanowiska.w.sprawie..
Minister.poinformował111,.iż.co.do.zasady.podziela.ustalenia.poczynione.przez.
Rzecznika.w.kwestii.uzasadnienia.nowelizacji.art..127.ust..8.ustawy.–.Prawo.wodne..
Wyjaśnił.powody.zmiany.przepisów.ustawy.–.Prawo.wodne.w.drodze.ustawy.o.zmia-nie.ustawy.Prawo.ochrony.środowiska.oraz.niektórych.innych.ustaw..
Ponadto. zapewnił,. że. ustawa. o. udostępnianiu. informacji. o. środowisku. i. jego.
ochronie,.udziale.społeczeństwa.w.ochronie.środowiska.oraz.o.ocenach.oddziaływa-nia.na.środowisko112 .przewiduje.zasadnicze.rozszerzenie.dostępu.organizacji.ekolo-gicznych.do.udziału.w.postępowaniach.o.wydanie.pozwolenia.wodnoprawnego.
2. Niedopuszczalność skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia sądu wyrządzającego szkodę, które stało się prawomocne przed dniem 1 września 2004 r.
Rzecznik. zgłosił. udział113. w. postępowaniu. w. sprawie. skargi. konstytucyjnej114. Krystyny.H..dotyczącej.niedopuszczalności.skargi.o.stwierdzenie.niezgodności.z.pra-wem. orzeczenia. sądu. wyrządzającego. szkodę,. które. stało. się. prawomocne. przed.
dniem.1.września.2004.r..i.przedstawił.następujące.stanowisko:.art..5.ustawy.o.zmia-nie.ustawy.–.Kodeks.cywilny115.oraz.niektórych.innych.ustaw,.w.zakresie,.w.jakim.
niedopuszczalna.jest.skarga.o.stwierdzenie.niezgodności.z.prawem.orzeczenia.sądu.
wyrządzającego.szkodę,.które.stało.się.prawomocne.przed.dniem.1.września.2004.r..
–.jest.niezgodny.z.art..45.ust..1.i.art..77.ust..2.Konstytucji.
Kwestionowany. przepis. stanowi,. że. za. szkody. wyrządzone. działaniem. władzy.
publicznej.przed.dniem.1.września.2004.r.,.Skarb.Państwa.(jednostka.samorządu.te-rytorialnego).ponosi.odpowiedzialność.na.poprzednich.zasadach..
Sama.zasada.intertemporalna.jako.taka.nie.budzi.zastrzeżeń,.niemniej.jednak.
nabrała.ona.szczególnego.znaczenia.na.skutek.wydania.przez.Sąd.Najwyższy.uchwały.
składu.siedmiu.sędziów.(mającej.moc.zasady.prawnej).z.dnia.26.października.2005.r...
110. RPO-568853-IV/07.z.16.czerwca.2008.r.
111. Pismo.z.5.listopada.2008.r.
112. Ustawa.z.3.października.2008.r..(Dz.U..Nr.199,.poz..1227)..
113. RPO-591754-IV/08.z.11.sierpnia.2008.r..
114. Sygn..akt.SK.34/08.
115. Ustawa.z.17.czerwca.2004.r..(Dz.U..Nr.162,.poz..1692).
Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008
(III.BZP.1/05)..Uchwała.ta.dotyczy.odpowiedzialności.Skarbu.Państwa.za.wydanie.
niezgodnego.z.prawem.orzeczenia.sądowego,.przesądzając,.iż.od.orzeczeń,.które.stały.
się.prawomocne.przed.1.września.2004.r..nie.przysługuje.skarga.o.stwierdzenie.nie- zgodności.z.prawem.prawomocnego.orzeczenia..Ponieważ.jest.to.jedyny.tryb,.w.ja- kim.można.uzyskać.potwierdzenie.bezprawności.orzeczenia.sądu,.a.przed.wprowa-dzeniem.skargi.z.art..424.k.p.c..z.dniem.6.lutego.2005.r..przepisów.takich.w.systemie.
prawnym.w.ogóle.nie.było,.oznacza.to,.że.w.okresie.od.wejścia.w.życie.Konstytucji.
do.nowelizacji.k.p.c..nie.istniała.prawna.możliwość.domagania.się.odszkodowania.
od.Skarbu.Państwa.z.tego.tytułu..Obywatele.zostali.zatem.pozbawieni.ustanowionego.
w.art..77.ust..1.Konstytucji.prawa.do.wynagrodzenia.szkody.wyrządzonej.przez.nie-zgodne.z.prawem.działanie.organu.władzy.publicznej..Z.tego.też.powodu.w.ocenie.
Rzecznika. przyjęta. w. cytowanej. uchwale. wiążąca. SN. wykładnia. kwestionowanego.
przepisu.pozostaje.w.sprzeczności.z.art..77.ust..2.Konstytucji,.zgodnie.z.którym.usta-wa.nie.może.nikomu.zamykać.drogi.sądowej.dochodzenia.naruszonych.wolności.lub.
praw..Jednocześnie.z.uwagi.na.zamknięcie.dostępu.do.sądu.w.tych.sprawach.stanowi.
to.naruszenie.prawa.do.sądu.wyrażonego.art..45.ust..1.Konstytucji.
3. Dopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej w sprawie o zwrot opłaty za wy-danie karty pojazdu)
W.toku.rozpoznawania.skargi.kasacyjnej.Starosty.W..od.wyroku.Wojewódzkiego.
Sądu.Wojewódzkiego.w.Kielcach.z.dnia.8.czerwca.2006.r.,.Naczelny.Sąd.Admini-stracyjny.przedstawił116 .składowi.siedmiu.sędziów.tego.Sądu.do.rozstrzygnięcia.za- gadnienie.prawne.budzące.wątpliwości:.czy.w.sprawie.o.zwrot.części.opłaty.za.kar-tę.pojazdu.pobranej.na.podstawie.§.1.pkt.1.rozporządzenia.Ministra.Infrastruktury.
w.sprawie.wysokości.opłat.za.kartę.pojazdu117 ,.dopuszczalna.jest.droga.administracyj-na,.a.w.konsekwencji.skarga.do.sądu.administracyjnego.?
Wskazane.zagadnienie.prawne.powstało.na.tle.żądań.kierowanych.do.starostów.
powiatu,.dotyczących.zwrotu.pobranej.zawyżonej.opłaty.za.kartę.pojazdu..
Rzecznik. przystąpił118. do. postępowania. przed. Naczelnym. Sądem. Administra-cyjnym,.przedstawiając.stanowisko,.że.w.przedmiotowej.sprawie.właściwa.jest.droga.
administracyjna,.a.w.konsekwencji.dopuszczalna.jest.skarga.do.sądu.administracyj-nego..
Pogląd. ten. podzielił. Naczelny. Sąd. Administracyjny,. który. podjął119. uchwałę,.
że.jest.to.sprawa.administracyjna,.którą.organ.załatwia.w.drodze.aktu.lub.czynności,.
na.które.przysługuje.skarga.do.sądu.administracyjnego.na.podstawie.art..3.§.2.pkt.4.
ustawy.–.Prawo.o.postępowaniu.przed.sądami.administracyjnymi120.
116. Postanowienie.z.11.września.2007.r.
117. Rozporządzenie.z.28.lipca.2003.r..(Dz.U..Nr.137,.poz..1310).
118. RPO-579670-VI/08.z.24.stycznia.2008.r.
119. Uchwała.NSA.z.4.lutego.2008.r.,.sygn..akt.I.OPS.3/07
120. Ustawa.z.30.sierpnia.2002.r..(Dz.U..Nr.153,.poz..1270.z.późn..zm.).
działania podejmowane dla ochrony konkretnych praw i wolności
4. Odrzucenie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orze-czenia
Rzecznik.zgłosił.udział121 .w.sprawie.skargi.konstytucyjnej.Gminnej.Spółdziel-ni.„Samopomoc.Chłopska”122.i.przedstawił.następujące.stanowisko:.artykuł.4248.§.1.
w.związku.z.art..4245.§.1.pkt.3.ustawy.–.Kodeks.postępowania.cywilnego123 .w.za- kresie,.w.jakim.przewiduje.odrzucenie.–.bez.wezwania.do.usunięcia.braków.–.skar-gi.o.stwierdzenie.niezgodności.z.prawem.prawomocnego.orzeczenia.niespełniającej.
wymagań.określonych.w.art..4245.§.1.pkt.3.powołanej.ustawy,.jest.niezgodny.z.art..45.
ust..1.w.związku.z.art..31.ust..3.i.art..2.Konstytucji.
W.uzasadnieniu.stanowiska.Rzecznik.podkreślił124 ,.że.zgodnie.z.danymi.staty-stycznymi. udostępnianymi. przez. Sąd. Najwyższy,. odrzucenie. skargi. o. stwierdzenie.
niezgodności.z.prawem,.stanowi.regułę.w.załatwianiu.tego.środka..Do.końca.kwiet-nia.2008.r..jedynie.49.spośród.wszystkich.skarg.zostało.merytorycznie.rozpoznanych,.
a.tylko.trzy.skargi.zostały.przez.Sąd.Najwyższy.uwzględnione..Trudno.mówić.w.tym.
przypadku,.że.postępowanie,.jakie.przewidziano.w.kodeksie.postępowania.cywilne-go,.spełnia.postulat.rzeczywistego.i.skutecznego.korzystania.z.praw.gwarantowanych.
przez.art..6.ust..1.Europejskiej.Konwencji.Praw.Człowieka..
W.ocenie.Rzecznika.kształt.przepisów.nakazujący.stosowanie.niezwykle.restryk-cyjnego.formalizmu.przy.wnoszeniu.skargi.o.stwierdzenie.niezgodności.z.prawem.
prawomocnego.orzeczenia,.nieprzewidujący.wezwania.do.uzupełnienia.braków.skar- gi,.przed.jej.odrzuceniem,.wskazuje.na.jedynie.pozorną,.iluzoryczną.możliwość.reali-zacji.prawa.wyrażonego.w.art..77.ust..1.Konstytucji.
Zasadniczym.powodem.wprowadzenia.systemu.odrzucenia.skargi.o.stwierdze- nie.niezgodności.z.prawem.bez.wzywania.do.uzupełnienia.jej.braków.było.zapew-nienie. szybkości. postępowania. i. zniwelowanie. zagrożenia,. jakiego. projektodawca.
upatrywał.w.upowszechnieniu.skargi..Założeniem.było.zapewnienie,.by.napływ.skarg.
nie. zakłócił. pracy. Sądu. Najwyższego. i. nie. powodował. przewlekłości. postępowań..
W.przekonaniu.Rzecznika,.co.również.zostało.wielokrotnie.podkreślone.w.orzecz-nictwie.Trybunału.Konstytucyjnego,.szybkość.rozpoznania.sprawy.nie.jest.wartością,.
na.rzecz.której.można.poświęcić.ochronę.praw.podmiotowych..