Odniesienie do hipotez

• Nauczyciele znają procedurę „Niebieskie Karty” – nauczyciele znają pojęcie pro-cedury „Niebieskie Karty”, nie zawsze wskazują prawidłowo skład grup roboczych, większość badanych nauczycieli dotychczas nie uczestniczyła w grupach roboczych ani nie wszczynała procedury. Większość nauczycieli nie ma wiedzy, kiedy powinna zostać wszczęta procedura.

• Nauczyciele wszczynają procedurę „Niebieskie Karty”, gdy tylko mają podej-rzenie, że uczeń doznaje przemocy w rodzinie – ośmiu spośród 10 nauczycieli, któ-rzy dotychczas mieli podejrzenie, że uczeń jest ofiarą przemocy w rodzinie wszczęło procedurę „Niebieskie Karty”. Spośród 48 badanych nauczycieli 38 zaznaczyło, że uczniowie nie zgłaszali im, że doznają przemocy w rodzinie.

• Nauczyciele znają obszary pracy z rodziną w świetle procedury „Niebieskie Kar-ty” – ogólnie nauczyciele znają obszary pracy z rodziną w świetle procedury.

• Uczniowie mają zaufanie do nauczycieli, często opowiadają im o swoich pro-blemach – tylko 10 nauczycieli zadeklarowało, że uczniowie zgłosili im, że doznają przemocy w rodzinie. Spośród wszystkich badanych, 38 nauczycieli nigdy nie znala-zło się w takiej sytuacji. Może to wynikać, stąd, że przemoc często jest tematem tabu w rodzinach, często uczniowie sami nie zgłaszają się do nauczycieli z tym problemem.

• Nauczyciele uczestniczą w grupach roboczych – 6 nauczycieli spośród badanych uczestniczyło w grupach roboczych. W przypadku prowadzonych procedur, zawsze nauczyciele są zapraszani na grupy robocze.

• Nauczyciele dostrzegają pozytywne skutki prowadzenia procedury „Niebieskie Karty” – 19 spośród 48 nauczycieli dostrzega pozytywne skutki prowadzonej proce-dury, 10 spośród 19 nauczycieli wymieniło pozytywne skutki prowadzenia procedury.

5. Podsumowanie

W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienia związane z procedurą „Niebie-skie Karty”, opisano zjawisko przemocy w rodzinie wobec dzieci, wskazano prawne aspekty procedury oraz rolę nauczyciela edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

w procedurze i we wsparciu dziecka. Zwrócono również uwagę na to, jakie kompeten-cje powinien mieć nauczyciel, aby mógł prawidłowo wspierać ucznia.

Przedstawiono również badania własne, z których wynika, że nauczyciele nie po-siadają wiedzy i świadomości w kontekście przeciwdziałania przemocy w rodzinie i procedury „Niebieskie Karty”. Pytania zadane nauczycielom miały na celu diagnozę ich wiedzy i świadomości w kontekście samej procedury „Niebieskie Karty”. Nauczy-ciele zostali zapytani tylko o to, czy uczniowie sami zgłosili im, że są ofiarami prze-mocy w rodzinie. Nie zostali zapytani czy sami po zachowaniu, wyglądzie czy specy-ficznych sytuacjach w funkcjonowaniu społecznym uczniów podejrzewali przemoc.

Bardzo mała liczba nauczycieli wszczęła procedurę. Przeprowadzone badania byłyby pełniejsze, gdyby wzbogacić je o pytania dotyczące tego, czy nauczyciele dotychczas mieli podejrzenia, że uczeń może doświadczać przemocy na podstawie konkretnych symptomów u ucznia. Korelacja podejrzenia występowania przemocy u dzieci z wie-dzą i świadomością nauczycieli na temat algorytmów postępowania w sytuacji po-dejrzenia przemocy w rodzinie może dać pełny obraz aktualnej sytuacji w szkołach i faktycznych przyczyn niskiej świadomości wśród nauczycieli. Wskazany dylemat wymaga pogłębienia w kolejnych badaniach.

Nauczyciele nie posiadają wiedzy na temat opisywanej procedury i różnych na-rzędzi mających na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Wynika to z nieod-powiedniego przygotowania na studiach oraz niewystarczającej liczby szkoleń w tym zakresie.

Temat jest ważny, wymaga pogłębiania i prowadzenia dalszych badań. Zagadnie-nie jest bardzo istotne ze względu na fakt, iż pierwsze doświadczenia dzieci mają wpływ na ich funkcjonowanie psychospołeczne na różnych etapach rozwojowych.

Szczególnie jest to ważne, ponieważ pierwsze doświadczenia dziecka, które nabywa w pierwszych latach życia, pozostaną na zawsze. Należy pamiętać, że trzeba traktować dziecko podmiotowo, pamiętając, że nie jest ono dorosłym, że również ma uczucia, emocje i przeżywa je inaczej niż osoby dorosłe. Dziecko nie bierze też odpowiedzial-ności za decyzje i czyny dorosłych, ale ponosi ich konsekwencje.

Literatura:

1. Statystyki policyjne, przemoc w rodzinie w roku 2018, [w:] http://statystyka.policja.pl/st/

wybrane-statystyki/przemoc-w-rodzinie/50863,Przemoc-w-rodzinie.html, [dostęp: kwie-cień 2019 r.].

2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tj. Dz.U. z 2015.

poz. 1390 ze zm.).

3. Piekarska A., Przemoc, kary cielesne i krzywdzenie dzieci, [w:] Dziecko krzywdzone. Teo-ria Badania Praktyka., Vol 2, No 2, 2003.

4. Karasowska A., Krzywdzenie dzieci w rodzinie alkoholowej, [w:] Dziecko krzywdzone.

Teoria Badania Praktyka., Vol 3, No 3, 2004.

5. Walc W., Wychowanie czy psychiczna przemoc?, [w:] Rodzina wobec zagrożeń, (red.) T. Sekunda, Wydawnictwo PAT, Kraków 2008, s. 90. Za: Pospiszyl I., Przemoc w rodzi-nie, Wydawnictwo szkolne pedagogiczne, Warszawa 1994.

6. Wiśniewska I.A., Konsekwencje maltretowania w dzieciństwie, [w:] Poradnik dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą. Jak rozpoznać dziecko krzywdzone?, (Red.) A Grajca-rek, Wydawnictwo ad vocem im. Prof. Marka Hieronima Sycha, Kraków 2016, s. 90.

7. Adamski F., Socjologia małżeństwa i rodziny. Wprowadzenie, PWN, Warszawa 1984.

8. Wyrębek E., Role dzieci w rodzinie dysfunkcyjnej, [w:] http://psychoterapiapomaga.pl/ro-le-dzieci-w-rodzinie-dysfunkcyjnej/, [dostęp: marzec 2019 r.].

9. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Informator dla osób dotkniętych prze-mocą w rodzinie, Wydawnictwo Pascal, Warszawa 2015.

10. Rozporządzenie rady ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebie-skie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (tj. Dz.U. nr 209 Poz. 1245).

11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tj. Dz.U. z 2015.

poz. 1390 ze zm.).

12. Instytut psychologii zdrowia – Niebieska Linia, Postępowanie w związku z występowa-niem przemocy wobec dziecka – przewodnik dla pracowników oświaty, Wydawnictwo zielone drzewo, Warszawa 2015.

13. ANON, Procedura „Niebieskie Karty” w oświacie, s. 6-7. [w:] http://www.bc.ore.edu.pl/

Content/882, [dostep: 17.06.2019 r.].

14. Kołodziejczyk J., Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, Wydawnictwo Spohia, Kraków 2004.

15. Cygan M., Przemoc wobec dzieci, jak ją rozpoznać, [w:] https://zdrowyprzedszkolak.pl/

wychowanie/662/przemoc-wobec-dzieci-jak-ja-rozpoznac.html, [dostęp: marzec 2019 r.].

16. Kolczyk M., Definicje i formy przemocy wobec dziecka. Przemoc seksualna, [w:] https://

boleslawiec.eu/przemoc/index.php/pelnomocnik-ds-uzaleznien/9-przemoc/29-przemoc--wobec-dziecka, [dostęp: marzec 2019 r.].

17. Nikodemska S., Przemoc wobec dzieci – przegląd badań, [w:] Niebieska Linia, nr. 4, Rok wydania 2000, [w:] http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/59-niebieska-linia/654-prze-moc-wobec-dzieci-przeglad-badan.html, [dostęp: kwiecień 2019 r.].

18. Grajcarek A., Jak rozpoznać dziecko krzywdzone?, Wydawnictwo fundacji ad vocem, Kra-ków 2017.

19. Stowarzyszenie „Niebieska Linia”, Formy przemocy, [w:] http://www.niebieskalinia.pl/

edukacja/podstawowe-informacje-o-przemocy/wybrane-informacje-i-artykuly/4045-for-my-przemocy, [dostęp: marzec 2019 r.].

20. Zespół Stowarzyszenia „Niebieska Linia”, Rodzaje przemocy – przemoc fizyczna, [w:] http://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/8-rodzaj-przemocy, [dostęp: kwiecień 2019 r.].

21. Jędrzejewski M., Rodzina wobec agresji i przemocy, [w:] Kiryjow J., Komunikacja w Ro-dzinie, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2016.

Rola nauczyciela w diagnozie i wsparciu ucznia doświadczającego przemocy w rodzinie

Streszczenie

Osobą doświadczającą przemocy w rodzinie może być każdy, jednak szczególnie narażone są dzieci.

Rodzina staje się pierwszym i naturalnym środowiskiem socjalizacji. Dzieci mają świadomość świata na podstawie funkcjonowania rodziny, w której się wychowują. Często to, czego doświadcza dziecko żyjące w przemocy staje się normalnością, a ból, lęk, strach tracą swoją siłę oddziaływania.

Drugim środowiskiem wychowawczym są instytucje edukacyjne, wpływające na proces socjalizacji. Jed-nym z zadań placówek oświatowych jest diagnoza występowania przemocy w rodzinie, a w przypadku jej podejrzenia wszczęcie procedury „Niebieskie Karty”.

Celem referatu jest uświadomienie nauczycieli i wychowawców o ważności oddziaływania procedury

„Niebieskiej Karty” w sytuacji podejrzenia stosowania przemocy wobec dzieci.

Rozważania oparte o literaturę przedmiotu zostały wzbogacone przedstawieniem wyników badań wła-snych metodą sondażu, diagnozujące poziom podstawowej wiedzy nauczycieli w zakresie procedury

„Niebieskie Karty” i studium przypadku. Przedstawiono badania, z których wynika, że nauczyciele po-mimo podejrzeń, że uczeń doświadcza przemocy nie podejmują stosownych działań.

Przedstawiono jak ważne jest posiadanie wiedzy na temat: przemocy, jej diagnozy, przepisów prawnych i własnych kompetencji. Wskazano, że nauczyciel odgrywa istotną rolę w procesie diagnozy przemocy i wsparcia dzieci.

Słowa kluczowe: procedura Niebieskie Karty, przemoc wobec dzieci, grupa robocza

Teacher role in making diagnosis and providing support to a student experiencing domestic violence

Abstract

Although anyone can be exposed to domestic violence, children are the most susceptible to it.

Family is the primal and most natural socialization environment. Children’s worldview is shaped by its family. It happens very often that children growing up in violent household becomes used to it, while pain and fear are losing their impact.

Second upbringing environment are educational institutions facilitating socialization process. One of their tasks is to conduct domestic violence diagnosis and if it is detected introduce ‘Blue Card’ procedure.

Purpose of hereby essay is to raise awareness among teaching staff about ‘Blue Card’ procedure in case of domestic violence suspicion.

Studies based on the subject’s bibliography were additionally supplemented by author’s opinion poll results, that were meant to check level of teaching staff basic knowledge about ‘Blue Card’ procedure and case study.

Results show that although teacher may be aware of the domestic violence problem, they take no further action.

It was discussed how important it is to have knowledge in the following areas: violence, its diagnosis, laws and individual responsibilities. It was indicated that teacher has a major role in the process of vio-lence diagnosis and support among children.

Keywords: Blue card procedure, child violence, working group

Anna Karolina Kaźmierczak, Magda Ostrowska

Mężczyźni jako ofiary przemocy domowej –