Podsumowanie wyników badań własnych

Zdaniem psychoterapeutów zmiany w psychoterapii uzależnień są ciągle obecne i udoskonalanie terapii jest dostrzegalne z dwóch perspektyw. Pierwsza wiąże się z tym, że terapeuci dostosowują scenariusze do sposobu indywidualnego prowadzenia przez siebie zajęć, a także w sposób dynamiczny reagują na zachowania oraz potrzeby pacjentów i na to, co może przynieść lepszy efekt dla pełnego procesu terapeutyczne-go. Druga wiąże się z tym, że w wyniku indywidualnego, sprofilowanego podejścia do scenariuszy, również i te ulegają swoistej modyfikacji, usprawnieniu, które ma pomagać w lepszym formułowaniu szablonu (co będzie przydatne także dla nowych praktyków). Jest to widoczne, chociażby we wprowadzaniu formy dialogu motywu-jącego, który wcześniej w scenariuszach nie był zaznaczony, a jedynie poszczególni terapeuci mogli wprowadzać jego swoiste elementy w ramach własnej specyfiki pro-wadzenia zajęć.

Program psychoterapii uzależnień na Oddziale Dziennym Odwykowym Woje-wódzkiego Ośrodka Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Toruniu w opinii pa-cjentów i psychoterapeutów jest zatem oceniany pozytywnie. Świadomość istnieją-cych wad oraz elementów wymagająistnieją-cych konkretnych poprawek bądź takich, które

nie są możliwe do zmiany z perspektywy samych prowadzących terapię, usprawnia dostosowanie oferty terapeutycznej do pacjentów, a pacjenci mogą lepiej trwać w le-czeniu swojego uzależnienia.

W obecnej terapii można poprawić pewne elementy, tu przydatne byłoby podzie-lenie terapii na etapy lecznicze. Istotnym zagrożeniem dla skutecznej psychoterapii jest fakt, że pacjenci niejednokrotnie dołączają do terapii przy okazji realizowania tematów, które nie powinny być poznawane na samym początku procesu terapeutycz-nego. Nieobowiązkowa grupa wstępna (w której nie wszyscy pacjenci uczestniczą) to za mało, aby zniwelować pewne trudności w przyswojeniu specyficznego i trudnego materiału.

Terapeuci podkreślają, że zmiany czasem są konieczne i stąd obecnie trwa modyfi-kacja scenariuszy, usprawnienie ich (należy poczekać i dopiero w późniejszym czasie będzie można dokonać ewaluacji nowej formy terapii). W terapii należałoby zmienić to, aby pacjenci mieli większy dostęp do swoich terapeutów indywidualnych. Terapeu-ci wskazują na to, że przez natłok pracy jest to czasem niemożliwe, co wiąże się z tym, że na Oddziale Dziennym pracują terapeuci, którzy jednocześnie przyjmują pacjen-tów w poradni alkoholowej i poradni narkotykowej. Utrudnia to kontakt pacjenpacjen-tów z terapeutami. Ograniczenia i zagrożenia przy skutecznej psychoterapii tkwią przede wszystkim w systemie oraz podejściu pacjentów. Nie da się udoskonalić terapii, jeśli leczony pacjent będzie zamknięty na wszelkie procesy terapeutyczne. Wprowadzenie osobnych terapeutów pracujących tylko na Oddziale Dziennym Odwykowym mogło-by wspomóc proces terapeutyczny, ale są to zmiany, które obecnie mogą wyjść jedynie ze strony ministerstwa i Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zagrożeniem może być również to, że zależnie od liczebności grupy może zo-stać zaburzony aspekt indywidualizacji terapii. W przypadku grup większych (ponad 20 osób – sytuacja taka miała miejsce, kiedy byłem na praktykach na ODO) o wiele trudniej jest utrzymać dyscyplinę i uwagę pacjentów, a także o wiele trudniej prowadzi się zajęcia z jednoczesnym utrzymaniem balansu pomiędzy wypowiedziami wszyst-kich pacjentów a prowadzeniem zajęć przez terapeutę.

Psychoterapeuci zalecają, aby psychoterapię łączyć ze spotkaniami wspólnot AA, grupach spotkań dla rodzin i osób współuzależnionych. Według badań najlepsze wy-niki w terapii daje uczestnictwo terapii ambulatoryjnej oraz spotkaniach grup AA.

Istotny jest też nacisk, który kładzie się w trakcie psychoterapii grupowej na to, aby pacjenci uczestniczyli w grupach samopomocowych [13,15]. Nie każda wspólnota AA jest miejscem odpowiednim dla konkretnej osoby. Tu warto jest zachęcać pacjentów do spróbowania swoich sił w ramach kilku grup, aby odnaleźć taką, której spotkania będą spełniały oczekiwania pacjenta. Zniechęcenie się do wspólnot AA po pierwszej, nieudanej próbie dołączenia, może osłabić skuteczność psychoterapii. Dlatego właśnie wśród zadań dla pacjentów na ODO w Toruniu jest pójście na spotkanie wspólno-ty AA oraz poznanie programu 12 kroków. Idea trzeźwości w rozumieniu programu 12 kroków jako radość z uwolnienia od chęci picia, zażywania bądź podejmowania innych zachowań związanych z nałogami jest kultywowana na Oddziale Dziennym Odwykowym [15].

Po analizie badań własnych stwierdziłem, że w dalszej perspektywie można prze-badać to, jak modyfikacje przeróżnych programów terapeutycznych wpływają na

Szanse i zagrożenia w skutecznej terapii pacjentów

skuteczność tejże terapii m.in. poprzez analizę porównawczą dialogu motywującego (metody obecnie wdrażanej na ODO) ze wcześniejszymi formami, choć na faktycznie skuteczną ewaluację nowej metody należy poczekać do czasu, aż zostanie ona kilku-krotnie zastosowana w praktyce.

Literatura:

1. Woronowicz B., Alkoholizm jest chorobą, wyd. Państwowa Agencja Rozwiązywania Pro-blemów Alkoholowych, Warszawa 1997.

2. Guerreschi C., Nowe uzależnienia, przeł. A. Wieczorek-Niebielska, Wydawnictwo Salwa-tor, Kraków 2006.

3. Woronowicz B., Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu¸ wyd. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2001.

4. Carlton E., Nauka o uzależnieniach; od neurobiologii do skutecznych metod leczenia, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.

5. Kyc K., Uzależnienie od alkoholu, [w:] Mosiołek A. (red.), Uzależnienia w Ujęciu in-terdyscyplinarnym: diagnoza, leczenie, konsekwencje, wydawnictwo Prawo Medyczne 24 Marta Ziółkowska-Beta, Nowa Wola 2017, s. 9-28.

6. Jędrzejko M., Netczuk-Gwoździewicz M., Człowiek wobec uzależnień, alkohol-narkotyki--dopalacze, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Zielona Góra 2013.

7. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Profilaktyka i rozwiązy-wanie problemów alkoholowych w Polsce w samorządach gminnych w 2018 roku. https://

www.parpa.pl/zestawienia_2018.pdf [dostęp: 19.01.2020 r.].

8. Rathus S.A., Psychologia współczesna, tłum. Wojciszke B., Wydawnictwo Psychologicz-ne, Gdańsk 2004.

9. Zajączkowski K., Uzależnienia od substancji psychoaktywnych, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2003.

10. https://www.alkoholizm.org.pl/jak-utrzymac-sie-w-trzezwosci-program-halt/ [dostęp:

08.12.2019 r.].

11. Ryś M., Rodzina z problemem alkoholowym: metody badań relacji interpersonalnych w dysfunkcyjnych systemach rodzinnych; Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej 2014.

12. Woronowicz B., Bez tajemnic: o uzależnieniach i ich leczeniu, Instytut Psychiatrii i Neu-rologii, Warszawa 2001.

13. Gierus J., Psychoterapia uzależnień, [w:] Mosiołek A. (red.), Uzależnienia w Ujęciu in-terdyscyplinarnym: diagnoza, leczenie, konsekwencje, wydawnictwo Prawo Medyczne 24 Marta Ziółkowska-Beta, Nowa Wola 2017, s. 81-89.

14. Apanowicz J., Metodologia ogólna, wyd. Bernardium, Gdynia 2002.

15. Więdłocha M., Program 12 kroków i wspólnoty typu AA, [w:] Mosiołek A. (red.), Uzależ-nienia w Ujęciu interdyscyplinarnym: diagnoza, leczenie, konsekwencje, wydawnictwo Prawo Medyczne 24 Marta Ziółkowska-Beta, Nowa Wola 2017, s. 67-79.

Grupowa terapia uzależnień na przykładzie Oddziału Dziennego Odwykowego w Toruniu. Szanse i zagrożenia w skutecznej terapii pacjentów

Streszczenie

Wystąpienie poświęcone jest szczególnej formie terapii grupowej osób uzależnionych, jaką napotkać można m.in. w Oddziale Dziennym Odwykowym w Wojewódzkim Ośrodku Terapii Uzależnienia i Współuzależnień w Toruniu. Praca pokazuje, jak na skuteczną readaptację ze społeczeństwem wpływa forma terapii na ODO. W pracy przedstawiona została specyfika tej formy, opierająca się m.in. na kon-kretnym schemacie codziennych (od poniedziałku do piątku) spotkań bez oderwania od życia codzienne-go, co ma miejsce np. w placówkach stacjonarnych.

Autor w opracowaniu opierał się na obserwacjach, doświadczeniach i wnioskach wypływających z prak-tyk odbytych w tejże placówce. Ponadto, opierał się na wywiadach przeprowadzonych celem skonstru-owania pracy licencjackiej poświęconej programowi terapii uzależnień w ODO.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że forma niestacjonarnej terapii grupowej posiada szereg wad i zalet.

W początkowym etapie terapii istnieje większe ryzyko styczności z tzw. wyzwalaczami, lecz taka forma w niweluje problem pojawiający się podczas powrotu pacjentów do rodziny, społeczeństwa, które napo-tykają oni opuszczając oddziały o charakterze stacjonarnym.

Z pracy wynika, że zwiększa się świadomość wśród uzależnionych dotycząca tego, czym jest choroba al-koholowa, jakie są jej symptomy i główne cechy. Dzięki właściwie prowadzonej terapii można zatrzymać postępowanie choroby, a uzależnieni są w stanie skutecznie reintegrować się ze społeczeństwem, a zatem można skutecznie cofać proces marginalizacji.

W przypadku dokonywania przyszłych badań warto zbadać, jak modyfikacje programów terapeutycznych wpływają na skuteczność tejże terapii m.in. poprzez analizę porównawczą dialogu motywującego (me-tody obecnie wdrażanej na ODO) ze wcześniejszymi formami, choć na faktycznie skuteczną ewaluację nowej metody należy poczekać do czasu, aż zostanie ona kilkukrotnie zastosowana w praktyce.

Słowa kluczowe: alkoholizm, terapia uzależnień, Oddział Dzienny Odwykowy

Group addiction therapy on the example of the Day Rehab Department in Toruń. Chances and threats in effective patient therapy

Abstract: The presentation is devoted to the special form of group therapy of addicts, which can be enco-untered, among others in the Rehab Day Department at the Provincial Center for Addiction and Co-Ad-diction Therapy in Toruń. The work shows how ODO affects the effective readaptation with society. The work presents the specificity of this form, based, among others on a specific schedule of daily (Monday to Friday) meetings without detaching from everyday life, which is the case e.g. in stationary facilities.

The author based the study on observations, experiences and conclusions resulting from the practices carried out in that institution. In addition, it was based on interviews conducted to construct a BA thesis devoted to the addiction therapy program in ODO.

The analysis shows that the form of non-stationary group therapy has a number of pros and cons. At the initial stage of therapy there is a greater risk of contact with the so-called Triggers, but this form elimi-nates the problem arising when patients return to the family, the society they encounter leaving stationary wards.

The work shows that awareness among addicts about what alcoholism is, what are its symptoms and main features is increasing. Thanks to properly conducted therapy, you can stop the progression of the disease, and addicts are able to successfully reintegrate into society, and thus you can effectively reverse the process of marginalization.

In the case of future research, it is worth examining how modifications of therapeutic programs affect the effectiveness of this therapy, including through a comparative analysis of the motivational dialogue (me-thod currently implemented at ODO) with previous forms, although the effective evaluation of the new method should be allowed to wait until it has been put into practice several times.

Keywords: alcoholism, addiction therapy, Rehab Day Department

Indeks Autorów:

Adamczyk P. ... 176

Duraj N. ... 63, 73 Karita K. ... 102

Kaźmierczak A.K. ... 166

Korzeniowska M. ... 40

Kość-Ryżko K. ... 129

Kufel-Orłowska J. ... 92

Kumirska J. ... 7

Migórska D. ... 84

Omeljaniuk J. ... 48

Ostrowska M. ... 166

Paszelke P. ... 184

Pułczyńska-Kurek U. ... 149

Stepnowski P. ... 7

Śmigiel-Kamińska D. ... 7

Walczak U. ... 102

Wąs-Gubała J. ... 7

Wiergowska O. ... 29

Wojnarowska J. ... 18