Cechy kwalifikacji przestępstwa oszustwa w ustawodawstwie karnym Federacji Rosyjskiej
9. Przestępstwa oszustwa na tle ogółu przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Rosyjskiej w latach 2007-2018
Materiały zgromadzone przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Ro-syjskiej, dotyczące przestępstw popełnionych na terytorium Federacji Rosyjskiej w la-tach 2007-2018 dowodzą, że w badanym okresie liczba zarejestrowanych przestępstw ogółem systematycznie malała. Najwięcej przestępstw zostało dokonanych w Rosji w roku 2007 (3.582.541 przestępstw), a najmniej – w roku 2018 (1.991.532 przestęp-stwa).
W przypadku przestępstw oszustwa, popełnionych na terytorium Federacji Ro-syjskiej, można mówić o innej tendencji. W latach 2007-2011 zaobserwowano sys-tematyczny spadek przestępstw tego rodzaju, natomiast w latach 2015-2017 nastąpił znaczący wzrost przestępstw oszustwa, ujawnionych przez rosyjskie organy ścigania (zob. tab. 2).
Tabela 2. Liczba zarejestrowanych przestępstw ogółem i przestępstw oszustwa, popełnionych na teryto-rium Federacji Rosyjskiej w latach 2007-2018 oraz sprawców przestępstw oszustwa
Rok Liczba zarejestrowanych
przestępstw ogółem Liczba zarejestrowanych
przestępstw oszustwa Liczba sprawców przestępstw oszustwa
2007 3.582.541 211.277 67.766
2008 3.209.862 192.490 61.933
2009 2.994.820 188.723 57.170
2010 2.628.799 160.081 49.607
2011 2.404.807 147.468 40.961
2012 2.302.168 161.969 38.895
2013 2.206.249 164.629 39.197
2014 2.190.578 160.214 39.267
2015 2.388.476 200.598 39.953
2016 2.160.063 208.926 35.376
2017 2.058.476 222.772 36.527
2018 1.991.532 215.036 37.018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [9]
Materiały rosyjskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wskazują na to, że w ba-danym okresie najwięcej sprawców przestępstw oszustwa zostało wykrytych w roku 2007 (67.766 osoby), a najmniej – w roku 2016 (35.376 osób). Można zatem stwier-dzić, że w analizowanym okresie zmniejszyła się liczba ujawnionych sprawców prze-stępstw oszustwa, natomiast wzrosła liczba popełnionych przeprze-stępstw tego rodzaju.
Prokuratura Generalna Federacji Rosyjskiej od roku 2010 gromadzi dane, stano-wiące podstawę do raportowania społecznego portretu rosyjskiej przestępczości [10].
Materiały zgromadzone przez rosyjską Prokuraturę Generalną pozwoliły na skla-syfikowanie sprawców przestępstw, jakie zostały popełnione na terytorium Federacji Rosyjskiej w latach 2010-2018 ze względu na wykształcenie, wiek, obywatelstwo, wykonywany zawód oraz płeć.
Klasyfikacja sprawców przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Rosyj-skiej w latach 2010-2018 ze względu na wykształcenie pozwala wydzielić cztery za-sadnicze kategorie: osoby z wykształceniem podstawowym, średnim ogólnym, śred-nim zawodowym oraz osoby z wykształceniem wyższym.
W analizowanym okresie największa liczba sprawców przestępstw posiadała wy-kształcenie podstawowe, przy czym dotyczyło to zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Na-tomiast najmniej wśród sprawców przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Rosyjskiej w latach 2010-2018 było osób z wykształceniem wyższym (zarówno męż-czyzn, jak i kobiet).
Klasyfikacja sprawców przestępstw ze względu na wiek pozwala na wydzielenie sześciu kategorii: osób w wieku od 14 do 15 lat, od 16 do 17 lat, od 18 do 24 lat, od 25 do 29 lat, od 30 do 49 lat oraz osób, które w chwili popełnienia przestępstwa miały 50 i więcej lat.
Najczęściej sprawcami przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Rosyj-skiej w latach 2010-2018, były osoby w przedziale wiekowym od 30 do 49 lat, przy czym w tej grupie wiekowej sprawców przestępstw dominowały kobiety. Natomiast najmniej przestępstw popełnionych w Rosji w analizowanym okresie popełniły osoby w wieku od 14 do 15 lat.
Klasyfikacja sprawców przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Ro-syjskiej w latach 2010-2018 ze względu na obywatelstwo pozwala wysnuć wniosek, że ich zdecydowana większość była obywatelami Federacji Rosyjskiej, przy czym dotyczyło to zarówno grupy kobiet, jak i mężczyzn. Odsetek sprawców przestępstw, popełnionych w Rosji w badanym okresie, będących obywatelami innych krajów oraz osobami bez obywatelstwa, był niewielki i wahał się od 3,6% do 4,1% w przypadku mężczyzn i od 2,2% do 2,7% w przypadku kobiet.
Największą grupę sprawców przestępstw, popełnionych na terytorium Federacji Rosyjskiej w latach 2010-2018, stanowiły osoby bez stałych źródeł dochodów, przy czym odsetek mężczyzn, należących do tej kategorii przestępców, wahał się od 65,4%
do 69,6%, a kobiet – od 64,2% do 68,8%.
Najmniej liczną kategorią sprawców przestępstw, popełnionych w Rosji w ana-lizowanym okresie, stanowili pracownicy organów władzy państwowej, przy czym dotyczyło to zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Niewielką grupę sprawców przestępstw stanowili także przedsiębiorcy niebędący osobami prawnymi.
Podsumowując, można stwierdzić, że materiały zgromadzone przez Prokuraturę Generalną Federacji Rosyjskiej, dotyczące sprawców przestępstw popełnionych w
Ro-sji w latach 2010-2018 wskazują, że w analizowanym okresie najwięcej przestępstw zostało popełnionych przez osoby między 30 a 49 rokiem życia, nieposiadających stałych źródeł dochodów, z wykształceniem podstawowym, będących obywatelami Federacji Rosyjskiej, przy czym dotyczyło to zarówno grupy mężczyzn, jak i kobiet.
10. Podsumowanie
Analizując kwestię bezpieczeństwa, utożsamianego z gwarantowaną przez kon-stytucję, instytucje prawne i przedsięwzięcia praktyczne ochroną i obroną przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zagrożeniami żywotnych interesów państwa, społe-czeństwa i obywatela we wszystkich sferach życia społecznego, nie sposób pominąć kwestii przestępstw związanych z szeroko pojmowanym oszustwem. Ta kategoria przestępstw w istotny sposób wpływa zarówno na bezpieczeństwo ekonomiczne, jak i bezpieczeństwo społeczne każdego kraju.
W polskiej literaturze przedmiotu [11-13] tematyka przestępstw oszustwa jest dość dobrze opisana. Brak jednak na polskim rynku wydawniczym monografii i opraco-wań, traktujących o unormowaniach przestępstwa oszustwa w prawie karnym Federa-cji Rosyjskiej. Fakt ten skłonił autorkę opracowania do przestawienia tematyki, zapre-zentowanej w niniejszym artykule.
Celem dokonanej w pracy szczegółowej analizy przepisów Kodeksu karnego Fede-racji Rosyjskiej, odnoszących się do przestępstwa oszustwa, było przedstawienie usta-wowych opisów tego przestępstwa, stanowiącego jedno z najczęściej popełnianych przestępstw w obrocie gospodarczym.
Analizowane w artykule przestępstwa oszustwa dotyczą oszustwa w klasycznej po-staci, rozumianego jako zabór cudzego mienia lub nabycie prawa do cudzego mienia drogą oszukania lub nadużycia zaufania, jak i oszustwa w sferze kredytowania, oszu-stwa związanego z otrzymaniem wypłat, oszuoszu-stwa z wykorzystaniem kart płatniczych, oszustwa w sferze ubezpieczeń oraz oszustwa w sferze informacji komputerowych.
Wszystkie wyżej wymienione kategorie przestępstw zostały unormowane w art. 159-195.6 Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.
Przedmiotem ochrony klasycznego oszustwa w prawie rosyjskim jest mienie, stąd też zasadniczym celem popełnianych przestępstw tego rodzaju jest dążenie do osią-gnięcia zysku. Cel w postaci osiągania zysku z popełnionego przestępstwa oszustwa należy rozpatrywać jako znamię czynu zabronionego, a także jako efekt finalny, do-tyczący wskazanych w opracowaniu czynów zabronionych, występujących niemal w każdej sferze rzeczywistości społeczno-gospodarczej Federacji Rosyjskiej.
Przeprowadzona analiza materiałów zgromadzonych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej za lata 2007-2018 wskazuje na to, że działania podejmowane przez rosyjskie struktury państwowe w dziedzinie prewencji prawnej i skutecznego ścigania przyniosły rezultaty, przejawiające się w spadku liczby spraw-ców przestępstw oszustwa, natomiast problem popełnianych na terytorium Federacji Rosyjskiej przestępstw tego rodzaju cały czas pozostaje aktualnym i ważnym zada-niem, z jakim mają i będą miały do czynienia rosyjskie organy ścigania.
Zaprezentowane w opracowaniu wyniki badań nad przestępstwami oszustwa mogą być wykorzystane do doskonalenia ustawodawstwa innych krajów, w tym m.in. Polski czy Ukrainy, w zakresie penalizacji przestępstw tego rodzaju ze względu na ich złożo-ny charakter oraz rosnącą skalę tego zjawiska.
Literatura:
1. Коимшиди Г.Ф., Литвинов A.A., Саркисян А.Ж., Преступления против
собственности. Динамика и прогноз, Вестник Московского университета МВД России № 5, 2017, s. 169.
2. Kodeks karny Federacji Rosyjskiej z dnia 13 czerwca 1996 r. Nr 63 (Уголовный кодекс Российской Федерации от 13 июня 1996 г. N 63-ФЗ), z późniejszymi zmianami i www.mvd.ru [data dostępu: 18 września 2019 r.].
10. Социальный портрет преступности, Генеральная Прокуратура Российской Федерации, www.crimestat.ru.
11. Oczkowski T., Oszustwo jako przestępstwo majątkowe i gospodarcze, Wolters Kluwer S.A., Kraków 2004.
12. Zawłocki R., Oszustwa gospodarcze. Analiza przepisów art. 297 i 298 k.k., Monitor Praw-niczy, Nr 6, 2003, s. 258-267.
13. Preibisz A.N., Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako znamię oszustwa (art. 286
§ 1 k.k.), Prokuratura i Prawo Nr 10, 2005, s. 63-81.
Cechy kwalifikacji przestępstwa oszustwa w ustawodawstwie karnym Federacji Rosyjskiej
Streszczenie
Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie przestępstw oszustwa w prawie karnym Federacji Ro-syjskiej. W artykule rozpatrywana jest problematyka dotycząca kwalifikacji oszustwa w rosyjskim prawie karnym. W opracowaniu zanalizowano art. 159-159.6 Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej, odnoszące się do przestępstw związanych z oszustwem.
Słowa kluczowe: oszustwo, ustawodawstwo karne, Federacja Rosyjska, Kodeks karny Federacji Rosyjskiej
Features of qualifications fraud in the criminal legislation of the Russian Federation
Abstract
The main purpose of the article is to present crimes related to fraud in the criminal law of the Russian Fe-deration. The article considers the problems of determining a fraud in the Russian criminal law. The work was analyzes art. 159-159.6 of Crininal Code of the Russian Federation, refering to fraud.
Keywords: fraud, criminal legislation, the Russian Federation, the Criminal Code of the Russian Federation
Deborah Migórska