Przygotowywanie formularzy przez administrację podatkową

W wielu krajach deklaracje PIT są wstępnie lub całkowicie przygotowy-wane przez administrację skarbową, a podatnicy tylko poprawiają zauważo-ne w nich błędy lub dopisują brakujące informacje. Takie rozwiązanie zostało w pierwszej kolejności zastosowane w krajach skandynawskich (Dania, Fin-landia, IsFin-landia, Norwegia i Szwecja) oraz w Estonii, potem w innych pań-stwach (Australia, Belgia, Chile, Francja, Hiszpania, Holandia, Portugalia, Re-publika Południowej Afryki i Słowenia), a wiele państw zamierza taką usługę wprowadzić. Jest wśród nich Polska, w której planowano to zrobić w 2013 roku (MF, 2010), ale w 2012 roku okres realizacji projektów e-Podatki oraz e-Deklaracje 2 został wydłużony do 31 marca 2015 roku5.

Przygotowanie formularza PIT wiąże się z wypełnieniem pól w zezna-niu podatkowym z wykorzystaniem danych będących w posiadazezna-niu urzę-dów podatkowych, czyli informacji o tożsamości podatnika, jego historii podatkowej, uzyskanych w danym roku dochodach (przekazywane przez pracodawców, w Polsce jako formularze PIT-11). Tak przygotowane zezna-nia są udostępzezna-niane podatnikom w celu ich zwery ikowazezna-nia i ewentual-nego poprawienia. W zależności od stopnia zaawansowania usługi (i ram prawnych w danym kraju) całkowicie lub częściowo wypełnione deklaracje

158 Usługi cyfrowe. Perspektywy wdrożenia i akceptacji...

podatkowe mogą być udostępnione w formie elektronicznej lub papierowej. W najbardziej zaawansowanej postaci przygotowanie formularza w peł-ni zautomatyzowano dla zdecydowanej większości lub wszystkich podat-ników. W przypadku krajów skandynawskich znaczna część deklaracji jest całkowicie wypełniona (np. w Danii – 84%, a w Finlandii – 94%). W 2009 roku dla większości osób deklaracje udostępniono także w Chile, Hiszpanii, Norwegii, Słowenii i Szwecji, a dla 30–50% podatników w Nowej Zelandii i Singapurze. Częściowo wypełnione zeznania przygotowano dla większości obywateli w Australii, Belgii, Estonii, Francji, Holandii i Portugalii. Czasami jednak częściowe wypełnienie deklaracji ograniczało się jedynie do wpisa-nia danych personalnych podatnika. Aż 19 z 49 badanych państw deklaro-wało użycie wstępnie wypełnionych formularzy, co sugeruje, że organy po-datkowe zdają sobie sprawę z istotnych korzyści, które mogą zostać dzięki temu osiągnięte (OECD, 2011c).

Większość krajów oferujących jakąś formę wypełniania zeznania podat-kowego ma stosunkowo niewielką populację podatników. W Danii, państwie dla wielu modelowym w tej dziedzinie, w 2009 roku było zarejestrowanych tylko 4,7 mln podatników. Z tego powodu powodzenie wdrożenia elektronicz-nych deklaracji podatkowych w takich krajach jest bardziej realne niż w tych o znacznie większych populacjach. Istnieją jednak dwa wyjątki: Francja (ok. 36 mln podatników) i Hiszpania (ok. 21 mln), czyli państwa z kilkukrotnie większą populacją.

Dania

Dania jest pierwszym w Europie i najbardziej zaawansowanym kra-jem w dziedzinie wypełniania przez administrację skarbową formularza PIT. Proces przygotowywania wstępnie wypełnionych zeznań podatkowych na papierze rozpoczął się w 1988 roku. Wybrani podatnicy byli zobowiąza-ni do uzupełzobowiąza-niezobowiąza-nia swoich zeznań i wysłazobowiąza-nia ich do organów skarbowych. W 1992 roku uruchomiono całkowite przygotowanie zeznań, nadal w formie papierowej, wysyłanej do wielu podatników. Przyjęto wtedy również tzw. system milczącej akceptacji – w przypadku poprawnej deklaracji podatnik był zwolniony z obowiązku potwierdzenia tego faktu. W 1995 roku urucho-miono system elektronicznego składania deklaracji podatkowych, jeszcze bez ich wstępnego opracowania, czyli podatnicy zostali zobowiązani do wy-pełnienia wszystkich danych samodzielnie. Wstępnie przygotowane, elektro-niczne zeznania dostępne były w 1999 roku, a w 2004 roku – już całkowi-cie wypełnione deklaracje. Od 2008 roku wysyłane są tylko zawiadomienia o kwocie naliczonego podatku. Zapewniony jest dostęp online do szczegó-łowej deklaracji podatkowej, która została przygotowana w celu ustalenia

159 5. Elektroniczne rozliczanie podatku dochodowego od osób izycznych

należności. Podatnicy nadal mają obowiązek powiadomienia organów skar-bowych o niezbędnych korektach. W 2009 roku zostało w ten sposób obsłu-żonych 4 mln podatników (z 4,7 mln) (OECD, 2011c).

Francja

We Francji system podatku dochodowego oparty jest na rocznym zezna-niu podatkowym. Stosuje się tu regułę jednego podatku w gospodarstwie do-mowym. Głowa rodziny, którą jest mąż, wraz ze swoimi dochodami deklaruje dochody żony, dzieci i pozostałych osób mieszkających pod jednym dachem. Przygotowane zeznania są wysyłane do podatników w końcu kwietnia, a ci mają czas do końca maja, by złożyć deklarację papierową we właściwym urzędzie. Jeśli złożą ją online, zyskują dodatkowo od 10 do 25 dni w zależno-ści od obszaru geogra icznego.

Przygotowywanie zeznań podatkowych zostało wprowadzone w całej Francji w 2006 roku. Początkowo dane obejmowały wynagrodzenia, ustawo-we zasiłki choroboustawo-we, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych i wczesne świad-czenia emerytalne. W czasie realizacji tego procesu równolegle prowadzono szereg następujących działań:

• zarządzanie zmianą w zgłaszaniu danych przez irmy zatrudniające inne podmioty: ustalono nowe harmonogramy przekazywania informacji po-trzebnych do wstępnego przygotowania zeznań i oceny ich kompletności;

• zapewnienie poprawności danych identy ikacyjnych podatników na poziomie administracji podatkowej: w tym celu w 2004 roku wysłano 3,6 mln pism do obywateli, których stan cywilny nie został poświadczony; akcja ta poprawiła stan wiedzy o statusie obywateli z 82,7% w 2003 roku do 95,2% w 2006 roku;

• modernizację procesu gromadzenia danych, w tym obowiązkowej sprawozdawczości elektronicznej dla większych przedsiębiorstw.

Wszystkie irmy zatrudniające pracowników mogą wysyłać odpowied-nie formularze elektroniczodpowied-nie, a największe muszą robić to obligatoryjodpowied-nie. Informacje są zbierane od 1 stycznia do połowy marca każdego roku. Do koń-ca kwietnia przygotowuje się 36 mln papierowych zeznań podatkowych, do których zapewniony jest również dostęp online.

W wyniku przeprowadzenia powyższych działań wzrosła poprawność informacji przesyłanych przez pracodawców i samych podatników: z 40% w 1999 roku do ponad 85% w 2005 roku zwiększył się odsetek formularzy, w których nie było różnic w informacjach przysłanych z obu źródeł.

W 2009 roku ponad 90% gospodarstw domowych skorzystało z usługi wstępnego wypełnienia deklaracji z co najmniej jednego ze swoich docho-dów. Dokładnie 98% podatników otrzymało wstępnie wypełnione zeznania

160 Usługi cyfrowe. Perspektywy wdrożenia i akceptacji...

z danymi identy ikacyjnymi, 87% z pełnego dochodu. W 15% przypadków deklaracje nie były poprawiane. Jednak tylko 27% podatników wysłało de-klaracje elektronicznie. W 2010 roku zrobiło to już 40%.

Hiszpania

Hiszpania jest kolejnym krajem z dużą populacją – ok. 46 mln obywa-teli (21 mln podatników) – oferującym powszechne wstępne wypełnianie rocznych zeznań podatkowych. Organ podatkowy udostępnił system, który pozwala podatnikom skompletować wszystkie lub większość danych po-trzebnych do obliczenia własnych dochodów. Można też z niego skorzystać w urzędach podatkowych i w instytucjach pomagających w przygotowywa-niu rocznych zeznań. Urząd dostarcza dane w jeden z dwóch sposobów: jako zbiór informacji albo jako wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe, które wysyła się do domów podatników na ich prośbę. Wstępnie wypełnione for-mularze można zmienić lub potwierdzić z wykorzystaniem wielu różnych ka-nałów komunikacji, takich jak telefon, SMS czy dostęp online. W 2009 roku ponad 20,6 mln podatników skorzystało z takiej możliwości: 13,8 mln otrzy-mało wstępnie wypełnione zeznania (z czego prawie 40% było odesłanych bez poprawek), a zestawy informacji – 6,8 mln osób. Elektronicznie zeznanie wysłało jednak tylko 36% podatników. Zaledwie 1% deklaracji PIT wypeł-niono odręcznie, a 99% za pomocą programu udostępnionego przez admini-strację podatkową.