Usługi cyfrowe w nauce i edukacji

Edukacja jest bardzo ważnym zagadnieniem w społeczeństwie informa-cyjnym. Wykształceni obywatele mają zwykle lepszą pracę i wyższe wyna-grodzenie, lepiej chronią swoje zdrowie i mogą lepiej zadbać o przyszłość swoich dzieci. System edukacji powinien być nastawiony na wykształcenie u uczniów i studentów kreatywności oraz wysoko premiować jej przejawy. Strategicznym zadaniem każdego państwa powinno być wypracowanie ta-kiego systemu edukacji, z którego będą mogli skorzystać ludzie w różnym wieku i którego programy oraz metody edukacyjne będą adekwatne do po-trzeb współczesności. W szkołach wprowadza się nowe przedmioty oraz techniki IT urozmaicające lub ułatwiające naukę, czego przykładem są tablice

64 Usługi cyfrowe. Perspektywy wdrożenia i akceptacji...

interaktywne. Jeżeli są zintegrowane np. z elektronicznym dziennikiem, uczniowie mogą w domu odtwarzać wszystkie informacje, które w czasie lek-cji były zapisywane na tablicy. Elektroniczne dzienniki pełnią zatem nie tylko funkcje informacyjne dla rodziców.

E-learning to nowoczesna forma edukacji wykorzystująca kompute-ry, multimedia i Internet w procesie nauczania. Możliwość zdobywania lub uzupełniania wiedzy bez konieczności dojeżdżania do placówki eduka-cyjnej, w chwilach wygodnych dla uczącego się, jest dla pewnej grupy bar-dzo pożyteczną formą. Metoda e-learning odpowiada szczególnie ludziom zapracowanym, którzy nie mają czasu na zajęcia w tradycyjnych porach dnia, oraz mieszkańcom małych miejscowości leżących daleko od siedzib wyższych uczelni. Mogą oni albo brać udział w otwartych kursach przezna-czonych do samokształcenia, albo uczestniczyć w zajęciach na wirtualnych uczelniach. Przedsiębiorstwa dostrzegły w takiej formie kształcenia lub do-szkalania swoich pracowników duże oszczędności (Papińska-Kacperek, 2006).

Wraz z trendem tworzenia aplikacji Web 2.0 powstała moda na kolej-ne pojęcia 2.0, jak Higher Education 2.0 lub Science 2.0. Na świecie rośnie bowiem liczba naukowców korzystających z narzędzi Web 2.0. Serwisy wiki i blogi coraz częściej służą prowadzeniu dzienników badań. Ich wyniki są dyskutowane na blogach naukowych czy portalach społecznościowych. Po-wstają nowe projekty, jak np. OpenWetWare, ResearchGate czy Mendeley. Dzięki nim naukowcy dowiadują się też o istnieniu mniej popularnych publi-kacji naukowych (Papińska-Kacperek, 2011b).

Science 2.0 to nowa praktyka w nauce, często związana z ideą Open Access, polegająca na publikowaniu w Internecie nie tylko raportów i arty-kułów naukowych, ale także surowych wyników badań. Naukowcy z całego świata mogą je poznać i skomentować, w ten sposób rozpoczyna się współ-praca, której rezultaty mogą być dużo lepsze niż grupy, która badania rozpo-częła, co przyczynia się do postępu nauki (Grudzińska-Kuna, Papińska-Kacpe-rek, 2011).

Trend dzielenia się i otwartości przenoszony jest także do sfery edukacji. Higher Education 2.0 to zastosowanie w edukacji uniwersyteckiej narzędzi Web 2.0, które mogą być efektywnie wykorzystywane w procesie naucza-nia. Serwisy wiki okazują się pomocne w realizacji studenckich projektów, w opracowywaniu trudnych tematów, tworzeniu słowników pojęć związa-nych z danym wykładem lub kursem. W e-learning 2.0 student ma stać się nie tylko odbiorcą treści elektronicznego kursu, ale także jego współtwórcą. Może tworzyć materiały dydaktyczne, które potem są dołączane jako ele-ment e-kursu. Na uczelniach powstają otwarte repozytoria materiałów dy-daktycznych, w tym nagrań wideo z zajęć na znanych uczelniach (np. MIT

65 3. Podaż i popyt na usługi cyfrowe w kluczowych obszarach życia

OpenCourseWare czy Stanford on iTunes), opatrzone licencją CC. Nauczycie-le akademiccy czasem samodzielnie podejmują decyzję o włączeniu nowych narzędzi komunikacji do procesu nauczania7.

3.3.4. E-turystyka

Elektroniczna turystyka zwykle kojarzona jest z internetowymi strona-mi biur turystycznych lub agregatorów ofert. Podobnie jak każdy terstrona-min „e-”, także e-turystyka to nie tylko zastosowanie Internetu, ale również innych technik IT, które w tym wypadku ułatwiają planowanie podróży i zwiedza-nie. Przykładem są audioprzewodniki i przewodniki mobilne, elektroniczne rozkłady jazdy, elektroniczne karty w muzeach, kody 2D8 na plakatach, przy przystankach transportu miejskiego lub na obiektach turystycznych (np. projekt Odkoduj Łódź). Pomocne są też strony z informacjami dla turystów indywidualnych, systemy informacji przestrzennej (np. Google Street View), społecznościowe portale rekomendacyjne, pro ile miast na portalach spo-łecznościowych. Przez e-turystykę należy zatem rozumieć wykorzystanie technik ICT we wszystkich procesach związanych z turystyką, czyli w pro-wadzeniu działalności turystycznej, promocji produktu turystycznego oraz w zwiedzaniu i poruszaniu się po miejscach docelowych podróży (Gontar, Papińska-Kacperek, 2012; Papińska-Kacperek 2013b).

W Polsce od roku 2011 popularność zdobywać zaczęły mobilne prze-wodniki po miastach, czyli aplikacje dedykowane telefonom, najczęściej z sys-temami iOS lub Android, komercyjne albo bezpłatne, w obu przypadkach do pobrania z elektronicznych sklepów Apple Store i Android Market. Cza-sami przygotowywane są na zlecenie administracji lokalnej, np. Łódź Insider czy Visit Szczecin, lub stanowią projekt komercyjny, jak TreeSpot w Krakowie. Istnieje też wiele aplikacji mobilnych tworzonych przez osoby prywatne, któ-re publikują je we wspomnianych sklepach internetowych. Powstają również audioprzewodniki w postaci programów albo plików MP3, dzięki czemu moż-liwe są do odsłuchania na większej liczbie urządzeń, co poszerza grupę od-biorców danej usługi. Innowacyjnym zastosowaniem technik radiowych był projekt Nokia zbliża do sztuki w Muzeum Narodowym w Krakowie, w ramach którego umieszczono w pobliżu 20 eksponatów tagi NFC (Near Field Commu-nication)9 – łatwiejsze do odczytania niż kody 2D. Po zbliżeniu telefonu obsłu-gującego technikę NFC do znacznika na ekranie wyświetlały się dodatkowe wiadomości na temat danego obrazu, także multimedialne.

7 Wyniki ankiety, w jakim stopniu naukowcy polscy wykorzystują narzędzia elektroniczne w procesie kształcenia, można znaleźć w publikacji Grudzińskiej-Kuny i Papińskiej-Kacperek (2013b).

8 Kody 2D, kody QR lub fotokody to nowa generacja dwuwymiarowych kodów kreskowych, umożliwiająca zapis dużej ilości informacji na małej powierzchni i znajdująca zastosowanie nie tylko do oznaczania produktów, ale także w promocji.

66 Usługi cyfrowe. Perspektywy wdrożenia i akceptacji...