Siły specjalne w Afgańskiej Armii Narodowej …

W miarę upływu czasu i wzrastających potrzeb bezpieczeństwa Afganistanu podjęto również decyzję o powołaniu w ramach ANA dwóch formacji sił specjalnych: Afgańskiej Brygady Komandosów (Afghan Commando Brigade – ACB) oraz Afgańskich Sił Specjalnych (Afghan National Army Special Forces – ANASF). Obie te formacje podlegają Dowództwu Operacji Specjalnych (ANA Special Operations Command – ANASOC), które ulokowane jest w Camp Morehead w prowincji Wardak. W 2013 siły ANASOC liczyły w sumie ok. 12 tys.

żołnierzy.

3.1.1 Afgańska Brygada Komandosów

W miarę narastania rebelii neotalibskiej od roku 2005, od początku 2007 r. Stany Zjednoczone zdecydowały się również na sformowanie, na bazie funkcjonujących już batalionów piechoty, elitarnych brygad afgańskich komandosów (na wzór amerykańskich

„Zielonych Beretów”)³⁰. Ponad 2,5 tys. żołnierzy wzięło udział w specjalistycznych szkoleniach w Jordanii oraz w Centrum Szkolenia Komandosów (Morehead Commando Training Center) pod Kabulem, gdzie przez trzy miesiące trenowali oni pod okiem amerykańskich marines oraz francuskich sił specjalnych. Po uzyskaniu dyplomu komandosi

28 Zob. Afghan National Security Forces, „NATO Media Backgrounder”, December 2013, na:

http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2012_12/20121205_121205-ansf-backgrounder-en.pdf.

29 Patrz np. Schroden et consortes, Independent Assessment of the Afghan National Security Forces, CNA

Analysis and Solutions, January 24, 2014, s. 110, na:

http://www.cna.org/sites/default/files/research/CNA%20Independent%20Assessment%20of%20the%20ANSF.p df .30 Patrz G. Lubold, „Americans build elite Afghan commando force”, Christian Science Monitor z 1 maja 2008 r., na: http://www.csmonitor.com/World/Asia-South-Central/2008/0501/p11s01-wosc.html .

powracają do baz, z których byli pierwotnie rekrutowani i, wraz z przypisanym zespołem ETT, kontynuują proces szkoleń przez kolejnych 18 tygodni. W zamierzeniu siły te mają poprawić ogólny wizerunek afgańskiej armii w społeczeństwie poprzez udowodnienie, że potrafi ona prowadzić skuteczne operacje bojowe.

W chwili obecnej przy każdym z korpusów ANA jest dyslokowany dedykowany dla danego korpusu oddział komandosów, który posiada zaawansowane umiejętności działań indywidualnych, jak i w małych grupach taktycznych na lądzie - prowadzenia pojazdów, pierwszej pomocy, komunikacji itp. Pierwsi komandosi (wśród których są także kobiety) byli zdolni do podejmowania działań już w czerwcu 2007, a zatem w kilka miesięcy po rozpoczęciu szkoleń. Są oni dobrze wyposażeni, na wzór amerykańskich sił specjalnych, i dzięki temu byli w stanie, już od końca 2008 r. wesprzeć m.in. siły kanadyjskie dyslokowane w Kandaharze w ramach misji ISAF oraz uczestniczyć w walkach na granicy afgańsko-pakistańskiej. Docelowo „Czerwone Berety” mają zostać sformowane w dwie brygady.

Pierwsze większe operacje, w jakich wzięły udział afgańskie „Wilki”, jak nieoficjalnie nazwano komandosów, to wrześniowa akcja w prowincji Nangarhar w 2009 r.

(dystrykt Sherzad), podczas której odkryto składy broni, narkotyków oraz zatrzymano wiele osób podejrzanych o konstruowanie improwizowanych ładunków wybuchowych (improvised explosice device - IED). Już wcześniej, w listopadzie 2007 r. komandosi uczestniczyli również w czterodniowej operacji przeciwko talibom o kryptonimie „Commando Fury” w prowincji Kapisa. W grudniu tego samego roku prowadzili również działania w Khowst przeciwko rebeliantom z ruchu Hizb-i-Islami. W marcu 2008 r. ponad stu komandosów afgańskich wzięło udział w dużej ofensywie w prowincji Helmand (marzec 2008 r.), która miała na celu zatrzymanie tamtejszego przywódcy talibów – M. Bariego. Jego którego bojówki regularnie atakowały siły brytyjskie stacjonujące w tamtym regionie. Podczas operacji udało się zlikwidować Bariego oraz 30 związanych z nim bojowników, a także skonfiskowano znaczącą liczbę ukrywanej przez talibów broni i amunicji oraz warte 8 mln dolarów narkotyki. W kwietniu 2008 r. komandosi amerykańsy i afgańscy próbowali, choć bez powodzenia, schwytać również Gulbuddina Hekmatyara w Nuristanie (operacja

„Commando Wrath”).

Komandosi afgańscy są uznawani za jedną z najbardziej efektywnych (dzięki intensywnym szkoleniom) i odpornych na korupcję formacji zbrojonych w Afganistanie³¹. Biorą oni udział, wraz z wojskami koalicji NATO, w operacjach bojowych przeciw rebelii, konfiskacie nielegalnych składów broni i amunicji, materiałów wybuchowych służących konstruowaniu IED itp. Do chwili momentu ukończenia niniejszej rozprawy (stan na 2014 rok) w gotowości bojowej utrzymywanych jest ok. 10 tys. komandosów. Przewiduje się, że ich głównym zadaniem pozostanie zwalczanie rebelii, szczególnie w południowo-wschodniej części kraju. Od roku 2012 trwa stopniowe przekazywanie im zadań związanych ze zwalczaniem rebelii przez siły amerykańskie i siły ISAF.

3.1.2 Afgańskie Siły Specjalne

W 2009 r. zdecydowano również o stworzeniu w strukturach ANA kolejnej formacji, także na bazie wzorców amerykańskich (U.S. Army Special Operation Forces), która pozwoli jej na efektywniejszą walkę z rebelią. Są to Siły Specjalne Afgańskiej Armii Narodowej. Ich pierwszy oddział (ok. 80 osób) zakończył dziesięciotygodniowy kurs przygotowawczy (później wydłużony do 15 tygodni) w maju 2010 r.³² Rekruci wywodzą się z elitarnych oddziałów afgańskich komandosów (ACB), którzy, oprócz uczestnictwa w klasycznych misjach bojowych, mają przede wszystkim doskonalić swoje umiejętności w nawiązywaniu efektywnych kontaktów z lokalnymi starszyznami w prowincjach (tzw. „key leader engagement”), pomocy ludności w przypadkach katastrof naturalnych, mediacje w lokalnych sporach itp. Celem tych szkoleń jest nabycie umiejętności nawiązania dobrych kontaktów z lokalnymi społecznościami (uznawane jako kluczowy element strategii counterinsurgency - COIN), tak by poprzez bliskie kontakty można było zapobiegać powstawaniu rebelii „na najniższym możliwym poziomie, poprzez utrudnianie kontaktów bojowników ze społeczeństwem, szkolenia na temat w jaki sposób mają przeciwstawiać się rebelii itp.”.

Każdy z oddziałów (tzw. A-Team) ANASF składa się z 15 żołnierzy z dowódcą w stopniu

31 Zob. I. Chloupek, Afganistan, Who is Who (2), „Special Ops” 6/2013, s. 18-26. Także: notatka ze spotkania z Williamem H. McRavenem, Dowódcą Operacji Specjalnych USA, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa, 26 października 2012, archiwum własne.

32 Patrz S.N. Taylor, No easy task: Making the Afghan Special Forces, May 18, 2010 na:

http://www.armytimes.com/news/2010/05/army_afghan_special_forces_051810w/ .

kapitana oraz dwóch zastępców. Poza tym, w oddziale są również żołnierze ze specjalizacją obsługi broni, medyczną, inżynieryjną, w zakresie komunikacji, wywiadu, współpracy cywilno-wojskowej itp. Co interesujące, do każdego z oddziałów planowano włączyć również specjalistę od spraw religii, ale zarzucono ten pomysł z powodu braku odpowiednich kandydatur³³.

Szkolenia ANASOC prowadzone są w szczególności przez amerykańskie Połączone Dowództwo Operacji Specjalnych w Afganistanie (CJSOTF-A), a także przez instruktorów sił specjalnych ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kanady, prywatnych kontraktorów z firmy MPRI, a także komandosów afgańskich³⁴.

Liczebność ANASF („Zielonych Beretów”) ma się stopniowo zwiększać do pułapu 4 batalionów, a ostatecznie siły te mają zostać sformowane w 1. Brygadę Sił Specjalnych (w skład której docelowo ma wejść 72 zespołów Team, sformowanych w bataliony po 18 A-Team każdy)³⁵. Pierwszy oddział ANASF został dyslokowany w północno-zachodnim Kandaharze (dystrykt Khakrez) w maju 2010 r.

Warto przy tym wspomnieć, iż od kwietnia 2012 r. pod dowództwem ANASOC znajduje się bezpośrednio batalion (tzw. Afghan Partnering Unit – APU zwany także „Night Riders”), który przeprowadza najbardziej wymagające operacje antyterrorystyczne we współpracy z jednostkami amerykańskimi z JSOC (Joint Special Operations Command). Jego zadania wyznacza tzw. Grupa Koordynacji Operacyjnej OCG (Operational Coordination Group). Docelowo liczebność batalionu to nawet 2,5 tys. żołnierzy. Jego istotnym elementem są zespoły CST (Cultural Support Team), w którym służą kobiety (ich obecność jest istotna przy przeszukiwaniu kobiecych części domostw) oraz zespoły wywiadu wojskowego. APU wspomagane jest przez lotnictwo (Special Mission Wing) – ok. 30 śmigłowców 17 i Mi-35 oraz 18 samolotów³⁶.

Batalion został sformowany w odpowiedzi na zastrzeżenia afgańskiej opinii publicznej, która oskarżała wojska amerykańskie o dokonywanie nocnych nalotów na

33 Za I. Chloupek, Afganistan…, op.cit., s. 24.

34 Ibidem.

35 Za CJ Radin, Afghan National Army update, May 2011, „The Long War Journal”, May 2011 na http://www.longwarjournal.org/archives/2011/05/afghan_national_army_4.php .

36 Za I. Chloupek, Afganistan…, op.cit., s. 25-26.

domostwa, aby zapewnić afgańską kontrolę nad przeprowadzanymi operacjami oraz zmniejszyć liczbę ofiar cywilnych³⁷. W związku z rosnącym oporem samego prezydenta Karzaja wobec amerykańskich nalotów na rejony zamieszkałe przez cywilów (motywowanym skądinąd względami politycznymi), w lutym 2013 r. wydał on dekret zakazujący siłom afgańskim pozyskiwania wsparcia od sił amerykańskich w prowadzeniu nalotów (stało się to po ataku sił NATO na wioskę w prowincji Kunar, w którym zginęło 10 cywilów, w tym kobiety i dzieci)³⁸.