RODZAJE I FUNKCJE WSPÓ£CZESNYCH ORGANIZACJI MIÊDZYNARODOWYCH
3.4. Rola Unii Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych (Union of International Associations UIA)(Union of International Associations UIA)
w dokumentowaniu informacji na temat organizacji miêdzynarodowych
Unia Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych zosta³a utworzona 1 czerwca 1907 roku w Brukseli, jako Centralne Biuro Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych (Central Office of International Associations). Pod obecn¹ nazw¹ dzia³a od 1910 roku, kie-dy to przyjê³a status federacji. Od 1953 roku organizacja dzia³a jednak na zasadach specjalistycznego instytutu. W pierwszych latach istnienia, UIA blisko wspó³pra-cowa³a z Miêdzynarodowym Instytutem Pokoju (Institut Internationale de la Paix)231, mieszcz¹cym siê w Monako, który publikowa³ roczniki Annuaire de la Vie Inter-nationale. W latach 1908-1909 Organizacja zaczê³a pomagaæ w edycji tego wy-dawnictwa, które z czasem zmieni³o siê w znany do dzi rocznik Yearbook of International Organizations. UIA posiada status konsultacyjny przy UNESCO, Radzie Ekonomiczno-Spo³ecznej ECOSOC oraz Miêdzynarodowej Organizacji Pracy (ILO). Organizacja wspó³pracuje tak¿e z Organizacj¹ Narodów Zjednoczo-nych do Spraw Wy¿ywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Rad¹ Europy. Dzia³a tak¿e jako instytut badawczy w ramach Uniwersytetu Narodów Zjednoczonych (UN University). Siedziba Organizacji mieci siê w Brukseli.
CELE
UIA jest miêdzynarodow¹, pozarz¹dow¹ organizacj¹ o charakterze non-profit, która w swej dzia³alnoci kieruje siê nastêpuj¹cymi celami232:
230W Polsce mo¿na spotkaæ siê tak¿e z nazw¹ Zwi¹zek Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych.
231Jednym z za³o¿ycieli UIA by³ Henry La Fontaine, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1913 roku.
232www.uia.org
§ wspieranie wiatowego porz¹dku, opartego na zasadach godnoci ludzkiej, solidarnoci pomiêdzy ludmi oraz wolnoci komunikowania siê,
§ wspomaganie rozwoju sieci pozarz¹dowych instytucji dzia³aj¹cych w ka¿-dej dziedzinie ludzkiej aktywnoci, ze szczególnym uwzglêdnieniem sto-warzyszeñ non-profit, które wed³ug UIA, s¹ coraz wa¿niejszym sk³adnikiem wspó³czesnego spo³eczeñstwa,
§ prowadzenie badañ, gromadzenie i rozpowszechnianie informacji o organi-zacjach miêdzynarodowych (rz¹dowych i pozarz¹dowych), ich wzajemnych stosunkach, strategiach i problemach;
§ promowanie badañ nad prawnymi i administracyjnymi uwarunkowania-mi i problemauwarunkowania-mi, stoj¹cyuwarunkowania-mi przed stowarzyszeniauwarunkowania-mi uwarunkowania-miêdzynarodowyuwarunkowania-mi, zw³aszcza w dziedzinie ich kontaktów z rz¹dowymi organami.
CZ£ONKOSTWO
Wszyscy cz³onkowie UIA zostali podzieleni na trzy kategorie.
§ Cz³onkowie pe³noprawni, którzy tworz¹ Zgromadzenie Ogólne to oso-by indywidualne, wybierane na podstawie swojej dzia³alnoci w miêdzynarodo-wych organizacjach. Organem nominuj¹cym jest Zgromadzenie Ogólne.
Cz³onkowie pe³noprawni s¹ zwolnieni z p³acenia rocznych sk³adek, jednak ocze-kuje siê od nich wsparcia dla dzia³añ UIA, zw³aszcza w tych dziedzinach, w któ-rych siê specjalizuj¹.
§ Cz³onkowie stowarzyszeni to organizacje, fundacje, agencje rz¹dowe, przed-siêbiorstwa komercyjne oraz osoby indywidualne, zainteresowane celami i pracami UIA. Wszyscy oni s¹ zobowi¹zani do wnoszenia rocznych sk³adek, ale dziêki temu maj¹ preferencyjny dostêp do us³ug wiadczonych przez Organizacjê. Osoba lub instytucja, zanim stanie siê cz³onkiem stowarzyszonym, musi wczeniej uzyskaæ aprobatê Rady UIA.
§ Organizacje wspó³pracuj¹ce to kategoria stworzona z myl¹ o tych instytucjach, które chc¹ wspó³pracowaæ z UIA na zasadach innych ni¿ jej cz³on-kowie pe³noprawni i stowarzyszeni. Ka¿dy wniosek o otrzymanie statusu orga-nizacji wspó³pracuj¹cej jest rozpatrywany przez Radê UIA. Po zaakceptowaniu, dana instytucja jest zobowi¹zana do op³acania rocznej sk³adki oraz informowa-nia Zwi¹zku o swoich dzia³ainformowa-niach. W zamian, UIA umieszcza j¹ w wydawanym przez siebie kwartalniku Transnational Associations. Organizacja taka otrzymu-je tak¿e dostêp do czêci baz danych oraz preferencyjne traktowanie podczas specjalistycznych konferencji i spotkañ UIA. Liczba cz³onków tej kategorii jest wyznaczana przez Radê.
W£ADZE I STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Najwa¿niejszym organem Unii Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych jest Zgro-madzenie Ogólne (General Assembly), które zbiera siê co 2 lata. W czasie tych spotkañ, w których mog¹ uczestniczyæ cz³onkowie pe³noprawni, ustalane s¹
priory-tety i d³ugoterminowe strategie dzia³ania. Liczebnoæ Zgromadzenia jest ograni-czona maksymaln¹ dopuszczaln¹ liczb¹ cz³onków pe³noprawnych i obecnie wynosi 250 osób. W sprawach codziennych UIA kierowana jest przez Radê UIA (Council), w sk³ad której wchodz¹: prezydent, trzech wiceprezydentów, skarbnik, sekretarz generalny (którzy tworz¹ Biuro Rady) oraz od dziewiêciu do piêtnastu innych cz³on-ków. Wszyscy cz³onkowie Rady wybierani s¹ na czteroletni¹ kadencjê, przy czym po³owa jej sk³adu wymieniana jest co 2 lata. Strukturê organizacyjn¹ Unii uzupe³-niaj¹: Komitet ds. Rozwoju, zajmuj¹cy siê miêdzy innymi pozyskiwaniem rod-ków finansowych na dzia³alnoæ UIA; Komitet Honorowy, sk³adaj¹cy siê z osób zas³u¿onych dla UIA (nominowanych przez Radê), oraz specjalne komisje, po-wo³ywane na bie¿¹co do rozwi¹zywania konkretnych problemów.
DZIA£ALNOÆ
Unia prowadzi szeroko zakrojon¹ dzia³alnoæ, maj¹c¹ na celu u³atwianie funk-cjonowania oraz wymianê informacji na temat funkfunk-cjonowania organizacji miêdzy-narodowych. Dzia³alnoæ ta koncentruje siê na piêciu podstawowych kierunkach:
§ U³atwianie poprzez informacjê (facilitation through information). Jest to podstawowy element dzia³alnoci UIA, polegaj¹cy na udostêpnianiu informacji na temat ogólnowiatowej sieci pozarz¹dowych organizacji o charakterze non-profit.
Zbierane przez Uniê dane, maj¹ na celu umo¿liwienie kontaktu z tymi instytucjami, a tak¿e pomoc w zrozumieniu z³o¿onoci zagadnieñ, jakim zajmuj¹ siê dzia³aj¹ce obecnie (a tak¿e w przesz³oci) organizacje miêdzynarodowe.
§ U³atwianie poprzez poznanie (facilitation through recognition). UIA ak-tywnie promuje wiedzê o miêdzynarodowych organizacjach oraz o sposobach, w jaki reprezentuj¹ one poszczególne dziedziny ludzkiej dzia³alnoci. G³ówny ciê¿ar prac po³o¿ony jest na lepsze poznanie uwarunkowañ dzia³alnoci organizacji po-zarz¹dowych przez instytucje rz¹dowe i miêdzyrz¹dowe oraz na potrzebê pokony-wania prawnych i administracyjnych przeszkód, utrudniaj¹cych skuteczne wykorzystanie ich potencja³u (miêdzy innymi poprzez tworzenie miêdzyorganiza-cyjnych form wspó³pracy).
§ U³atwianie poprzez zrozumienie (facilitation through comprehension). Pod-staw¹ efektywnej reakcji na stoj¹ce przed miêdzynarodowymi organizacjami proble-my sta³o siê opracowanie nowych, dopasowanych do z³o¿onoci problemów, koncepcji i technik ich przezwyciê¿ania. Aktualnie wykorzystywane s¹ dwie takie techniki.
Pierwsz¹ z nich jest wizualizacja (visualisation), polegaj¹ca na graficznym przedsta-wianiu powi¹zañ teoretycznie niepowi¹zanych ze sob¹ danych oraz symulacja mo¿li-wych zwi¹zków, jakie pomiêdzy nimi mog¹ zachodziæ. Technika ta ma s³u¿yæ filtracji danych koniecznych do kompleksowego zrozumienia i podkrelenia zwi¹zków po-miêdzy ró¿nymi grupami zagadnieñ. Druga ze wspomnianych technik, to metaforyza-cja (metaphors). Wed³ug w³adz UIA, metafory posiadaj¹ unikaln¹ wartoæ, jako sposoby komunikowania siê, zw³aszcza w trakcie interdyscyplinarnych i wielokulturowych dia-logów. Uwa¿ane s¹ przez UIA za ci¹gle nieodkryty i niewykorzystany zasób rodków
u³atwiaj¹cych zrozumienie i ³¹czenie z pozoru sprzecznych pogl¹dów na system
wiatowych organizacji oraz problemów, z którymi siê zmagaj¹.
§ Organizacja i u³atwianie spotkañ. W celu poprawy efektywnoci dzia³añ ró¿nych organizacji, UIA zarówno zachêca do tworzenia nowych federacji zrzesza-j¹cych organizacje miêdzynarodowe, jak i nawi¹zywania kontaktów pomiêdzy nimi.
Dotyczy to zw³aszcza bezporednich spotkañ. W tym celu w 1982 roku, w ramach UIA zosta³a utworzona specjalna instytucja International Association Centre, oferuj¹ca szerok¹ gamê us³ug u³atwiaj¹cych dzia³alnoæ w tym zakresie.
§ Badania. UIA podejmuje ró¿norodne badania nad wieloma aspektami funk-cjonowania miêdzynarodowych organizacji. Jednym z wa¿nych kierunków tych badañ s¹ studia nad znaczeniem tworzenia wzajemnych sieci organizacyjnych, systemów informacyjnych itp. Dziêki prowadzonym przez Organizacjê badaniom oraz uzyskanym w ten sposób informacjom, Unia stworzy³a ogromn¹ bazê da-nych, któr¹ udostêpnia swoim cz³onkom. Znajduj¹ siê w niej dane 40 000 rz¹dowych i pozarz¹dowych organizacji, opisy ponad 56 000 zagadnieñ i problemów, z którymi zmaga siê ludzkoæ, oraz opisy kilkunastu tysiêcy dzia³añ i strategii, podejmowanych w celu ich rozwi¹zania. ród³ami wszystkich informacji s¹ miêdzynarodowe organi-zacje, które w ramach swojego cz³onkostwa w Zwi¹zku, przekazuj¹ je do UIA.
Najbardziej znanym obszarem dzia³alnoci Unii Stowarzyszeñ Miêdzynadowych jest ewidencjonowanie oraz tworzenie bazy danych na temat ró¿nego ro-dzaju organizacji i stowarzyszeñ miêdzynarodowych. Dzia³alnoæ ta znajduje wyraz w corocznym publikowaniu Yearbook of International Organizations, który wyda-wany jest pod tym tytu³em od 1950 roku. Obecnie jest to najobszerniejsze i najbar-dziej kompetentne ród³o informacji o miêdzynarodowych organizacjach. Unia Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych, na mocy specjalnej rezolucji Rady Gospodar-czo-Spo³ecznej ONZ (ECOSOC) z 1953 roku, ma za zadanie aktualizacjê da-nych i tworzenie nowych edycji Rocznika. W roku 2003 ukaza³a siê jego 39 edycja, w której opisano ponad 30 000 miêdzynarodowych organizacji rz¹dowych i pozarz¹dowych, dzia³aj¹cych praktycznie we wszystkich krajach wiata. Obec-nie Rocznik rozrós³ siê do rozmiarów piêciotomowego wydawnictwa, obejmuj¹-cego w poszczególnych czêciach nastêpuj¹ce informacje:
§ Tom 1 wydawany jest od 1950 roku i zawiera opis miêdzynarodowych organizacji wraz z odnonikami, pozwalaj¹cymi przeledziæ ich cele i sfery dzia³alnoci, wzajemne powi¹zania itp.
§ Tom 2 wydawany od 1983 roku, jest swego rodzaju przewodnikiem, uka-zuj¹cym geograficzny podzia³ miêdzynarodowych organizacji ze wzglêdu na pañstwa, w których dzia³aj¹, oraz identyfikuj¹cym zasiêg bezporedniej i poredniej aktywnoci miêdzynarodowej tych pañstw.
§ Tom 3 wydawany od 1983 roku, jest pomocny w przypadku poszukiwa-nia miêdzynarodowych instytucji, wed³ug konkretnych sfer dzia³alnoci lub zainteresowañ. Sk³ada siê z dwóch czêci:
YellowPages, która klasyfikuje miêdzynarodowe organizacje wed³ug 812 kategorii zainteresowañ, pogrupowanych w 90 g³ównych obszarów;
Index, który zawiera listê od A do Z wszystkich kategorii organizacji oraz alfabetyczny spis ponad 105 000 hase³ u³atwiaj¹cych poszukiwanie ró¿-nych informacji.
§ Tom 4 wydawany od 1986 roku, zawiera opis bibliograficzny badañ prowa-dzonych przez miêdzynarodowe organizacje rz¹dowe i organizacje non-profit, a tak¿e obszerny indeks u³atwiaj¹cy poszukiwanie informacji na ten temat.
§ Tom 5 wydawany od 2001 roku, który obejmuje dane statystyczne, ich graficzne wizualizacje oraz modele.
Od 1995 roku UIA publikuje swoje Roczniki tak¿e w multimedialnej formie, g³ównie na p³ytach CD. Natomiast od roku 2000, podstawowe wersje Rocznika dostêpne s¹ tak¿e w formie on-line, na stronie internetowej UIA.
Oprócz wymienionych publikacji, Unia Stowarzyszeñ Miêdzynarodowych wydaje tak¿e czasopisma. Wród nich warto zwróciæ uwagê na:
§ International Congress Calendar kwartalnik zawieraj¹cy kalendarz wszyst-kich oficjalnych spotkañ organizowanych przez cz³onków UIA lub organi-zacje z ni¹ wspó³pracuj¹ce;
§ Transnational Associations kwartalnik z artyku³ami naukowymi na temat ró¿nych aspektów funkcjonowania miêdzynarodowych stowarzyszeñ.
§ Who is who in International Organizations biograficzny przewodnik, za-wieraj¹cy dane najwa¿niejszych osób zasiadaj¹cych w organach przedsta-wicielskich miêdzynarodowych organizacji.
Oprócz dzia³alnoci wydawniczej, UIA aktywnie anga¿uje siê w ró¿ne projek-ty, które realizuje albo sama, albo wspólnie z innymi miêdzynarodowymi instytu-cjami. Jeden z najwa¿niejszych projektów badawczych dotyczy szeroko pojêtych problemów wspó³czesnego wiata i potencja³u ludzkiego. Jest on realizowany od 1972 roku, a jego efektem jest ju¿ czwarte wydanie Encyklopedii Problemów wiata i Potencja³u Ludzkiego (Encyclopedia of World Problems and Human Potential).
Wydawnictwo to obejmuje blisko 20 000 regularnie uzupe³nianych hase³ identyfi-kuj¹cych problemy ludzkoci oraz strategie, które maj¹ im przeciwdzia³aæ, ze szcze-gólnym uwzglêdnieniem prac miêdzynarodowych organizacji. Najnowszym przedsiêwziêciem, realizowanym miêdzy innymi we wspó³pracy z Komisj¹ Euro-pejsk¹, jest projekt ECOLYNX (www.ecolynx.org), maj¹cy na celu stworzenie ogromnej bazy danych na temat zachowania bio-ró¿norodnoci gatunków zwie-rz¹t, ptaków, rolin oraz naturalnego rodowiska.