Wspó³praca miêdzynarodowa Polski w dziedzinie turystyki

Polska w zasadzie od samego pocz¹tku aktywnie uczestniczy³a w tworzeniu podstaw wspó³pracy miêdzynarodowej w dziedzinie turystyki. Dotyczy to zarówno dzia³alnoœci na forum organizacji miêdzynarodowych (miêdzyrz¹dowych i pozarz¹-dowych), jak i zawierania dwu- i wielostronnych umów o wspó³pracy w dziedzinie

172Podobny charakter ma umowa z 9 kwietnia 2001 roku o nawi¹zaniu stosunków, pomiêdzy województwem zachodniopomorskim – Rzeczpospolita Polska, a prowincj¹ Guangdong – Chiñska Republika Ludowa. Por. Szwichtenberg J., Dzia³ania prawne w³adz samo-rz¹dowych jako narzêdzie w kreowaniu wizerunku turystycznego województw, powiatu i gminy, Zeszyty Naukowe Wydzia³u Ekonomii i Zarz¹dzania 2002, nr 9, Politechnika Koszaliñska, Koszalin, s. 275-276.

173Krzykowski G., Lechicka-Kostuch M., £uczak M., Budowanie wizerunku poprzez rozwój wiêzi miêdzyludzkich w ramach miêdzynarodowej wspó³pracy regionalnej, Zeszyty Naukowe Wydzia³u Ekonomii i Zarz¹dzania 2002, nr 9, Politechnika Koszaliñska, Koszalin, s. 151.

174Zwi¹zki bliŸniacze. Wspó³praca miêdzynarodowa samorz¹dów lokalnych, red. Brzozowska A., Zwi¹zek Miast Polskich, Poznañ 1998, s. 7-13.

turystyki. Do najwa¿niejszej miêdzynarodowej organizacji turystycznej okresu miêdzywojennego, jak¹ by³ Miêdzynarodowy Zwi¹zek Oficjalnych Organizacji Turystycznych, Polska przyst¹pi³a jeszcze przed jej formalnym powo³aniem¹⁷⁵. O du¿ej aktywnoœci naszego kraju w dziedzinie miêdzynarodowej wspó³pracy tu-rystycznej œwiadczy fakt, ¿e przekszta³cenie Miêdzynarodowych Kongresów Ofi-cjalnych Stowarzyszeñ Propagandy w sta³¹ organizacjê miêdzynarodow¹, to inicjatywa Polski, zg³oszona w czasie pi¹tego Kongresu tej organizacji, który odby³ siê w 1929 roku w naszym kraju. Podobna sytuacja mia³a miejsce kilkadziesi¹t lat póŸniej, kiedy to Polska nale¿a³a do w¹skiego grona inicjatorów przekszta³cenia UIOOT z organizacji pozarz¹dowej w – maj¹c¹ znacznie wiêcej kompetencji – organizacjê miêdzyrz¹dow¹¹⁷⁶.

W okresie miêdzywojennym Polska przyst¹pi³a do kilku wa¿nych konwen-cji miêdzynarodowych, które mia³y wp³yw na funkcjonowanie turystyki. Miê-dzy innymi by³a w gronie 17 pañstw, które jako pierwsze podpisa³y Konwencjê Genewsk¹ o uproszczeniu formalnoœci celnych z 11 lipca 1928 roku¹⁷⁷. Z inicja-tywy Polski, w roku 1925 powsta³a Asocjacja S³owiañskich Towarzystw Turystycz-nych¹⁷⁸. Równie¿ z inicjatywy Polski, w 1929 roku powsta³a Miêdzynarodowa Unia Alpinistyczna, która zjednoczy³a Kluby Alpejskie i towarzystwa turystyki górskiej z kilkunastu krajów Europy¹⁷⁹.

Po drugiej wojnie œwiatowej aktywnoœæ w dziedzinie miêdzynarodowej wspó³-pracy turystycznej wyraŸnie spad³a. Zmienione uwarunkowania polityczne powo-dowa³y, ¿e wiêkszoœæ miêdzynarodowych konwencji nasz kraj ratyfikowa³ zwykle z pewnym opóŸnieniem, czekaj¹c na opinie Zwi¹zku Radzieckiego¹⁸⁰. W tamtym czasie sytuacja polityczna w zasadniczy sposób wp³ywa³a bowiem tak¿e na miêdzy-narodowe stosunki w turystyce. W tej dziedzinie – podobnie jak we wszystkich in-nych – Polska wspó³pracowa³a przede wszystkim z krajami socjalistycznymi.

Na zasadzie podobnej do dzia³alnoœci Komitetu Turystyki, dzia³aj¹cego przy Organizacji Wspó³pracy Gospodarczej i Rozwoju, próbowano zorganizowaæ Ko-misjê Turystyki w strukturach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG).

Nie uda³o siê jednak przeforsowaæ takiej decyzji, w zwi¹zku z czym wielostron-na wspó³praca turystyczwielostron-na miêdzy krajami socjalistycznymi odbywa³a siê przede

175Delegacja polskiego Referatu Turystyki, który pe³ni³ wówczas funkcjê naczelnego organu administracji pañstwowej do spraw turystyki, uczestniczy³a w drugim Miêdzynarodowym Kongresie Oficjalnych Stowarzyszeñ Propagandy, który mia³ miejsce w Pradze w 1926 roku.

176Warto dodaæ, ¿e pocz¹tkowo pomys³ ten - zg³oszony przez delegata polskiego w czasie Zgromadzenia Ogólnego UIOOT w Bangkoku w 1962 roku - popar³a jedynie delegacja jugos³owiañska. Compte rendu de la XVII seance plenaire, troisieme seance. Dok. C/17/CR, s. 9-10;

cyt. za: Libera K., Miêdzynarodowy Zwi¹zek..., op. cit., s. 15.

177Handszuch H., Miêdzynarodowa wspó³praca..., op. cit., s. 120.

178Grupowa³a ona cztery organizacje krajowe: Bulgarsko Turistsko Dru¿stwo, Klub Ceskoslovenskich Turistu, Slovensko Planisko Dru¿stwo z Lubliany i Polskie Towaszystwo Tatrzañskie.

179Pierwszy Kongres tej organizacji odby³ siê w 1930 roku w Zakopanem.

180Na przyk³ad tzw. konwencje nowojorskie zosta³y ratyfikowane przez Polskê dopiero 12 lutego 1960 roku. (DzU z 1961 r., nr 42, poz. 217).

wszystkim w oparciu o Konferencjê Urzêdów Turystycznych Krajów Socjali-stycznych (KUTKS). Jej dzia³alnoœæ zosta³a zapocz¹tkowana w kwietniu 1966 roku w Budapeszcie. W kolejnych latach Konferencje by³y organizowane ka¿dego roku w stolicach kolejnych krajów socjalistycznych. Funkcje sekretariatu KUTKS pe³ni³ urz¹d turystyczny kraju, który by³ organizatorem i gospodarzem kolejnego posiedzenia. G³ównymi celami oraz formami dzia³alnoœci Konferencji by³y¹⁸¹:

§ przygotowanie i uzgadnianie zaleceñ dotycz¹cych g³ównych kierunków wspó³pracy w dziedzinie rozwoju turystyki miêdzy krajami socjalistyczny-mi, zgodnie z Kompleksowym Programem Socjalistycznej Integracji Go-spodarczej;

§ opracowanie i podejmowanie operatywnych decyzji, dotycz¹cych ró¿nych form wielostronnej wspó³pracy uczestników Konferencji;

§ organizowanie wymiany doœwiadczeñ, informacji i dokumentacji w dzie-dzinie turystyki;

§ wspó³dzia³anie w zakresie uczestnictwa w miêdzynarodowych organizacjach turystycznych.

Przez d³ugi czas jedn¹ z wa¿nych form wspó³pracy miêdzynarodowej by³ udzia³ polskich biur podró¿y w Konferencji Biur Podró¿y Krajów Socjalistycz-nych (KBPKS). Do organizacji tej nale¿a³y najwiêksze biura podró¿y z Bu³garii, CSRS, Jugos³awii, KRLD, Kuby, Mongolii, NRD, Polski, Rumunii, Wêgier oraz ZSRR. Pocz¹tki KBPKS siêgaj¹ roku 1957, kiedy to postanowiono podj¹æ

dzia-³ania, maj¹ce na celu rozwój turystyki miêdzy dawnymi krajami socjalistyczny-mi, w interesie – jak to wówczas pisano – „przyjaŸni, wspó³pracy, wzajemnego poznania i zrozumienia miêdzy narodami krajów socjalistycznych”¹⁸². Konfe-rencja ta dzia³a³a na zasadach zbli¿onych do Konferencji Urzêdów Turystycznych Krajów Socjalistycznych, choæ by³a w mniejszym stopniu zinstytucjonalizowana.

W przypadku obu Konferencji (tj. KUTKS oraz KBPKS) wa¿n¹ czêœæ

dzia³alno-œci stanowi³y aspekty polityczne, w tym zw³aszcza realizacja Kompleksowego Programu Socjalistycznej Integracji Gospodarczej¹⁸³.

Ciekaw¹ inicjatyw¹, w której Polska odgrywa³a istotn¹ rolê, by³a koncepcja stworzenia „Tranzytu Turystycznego Pó³noc-Po³udnie” (tzw. trasy BTBA), ³¹cz¹-cego wybrze¿a Ba³tyku i Adriatyku. Zosta³a ona oficjalnie przedstawiona na miê-dzynarodowej konferencji zorganizowanej w Œwinoujœciu w dniach 29 sierpnia – 1 wrzeœnia 1971 roku¹⁸⁴. Uczestniczyli w niej przedstawiciele wszystkich zaintere-sowanych stron: Polski, CSRS, Wêgier, Jugos³awii, Rumunii, Bu³garii, ZSRR oraz Danii i Szwecji. Przez pewien czas ide¹ interesowa³y siê te¿ Turcja, Austria i W³ochy. Pomys³ stworzenia trasy BTBA (Ba³tyk-Tatry-Balaton-Adriatyk) opiera³

181Handszuch H., Miêdzynarodowa wspó³praca..., op. cit., s. 56.

182Tam¿e, s. 114.

183Tam¿e, s. 115.

184Po raz pierwszy koncepcja trasy BTBA dyskutowana by³a w czasie konferencji przedstawicieli urzêdów turystycznych CSRS, Jugos³awii Wêgier i Polski w Bratys³awie w 1968 roku. Handszuch H., Miêdzynarodowa wspó³praca... op. cit., s. 128.

siê na za³o¿eniu, ¿e nowy szlak ze Skandynawii nad Adriatyk bêdzie krótszy od dotychczasowych (biegn¹cych przez Europê Zachodni¹), mniej obci¹¿ony ruchem samochodowym, a przede wszystkim przyczyni siê do rozwoju turystyki w krajach tranzytowych. Koncepcja prezentowana by³a miêdzy innymi na forum UIOOT, gdzie przedstawiano j¹ jako interesuj¹cy przyk³ad wspó³pracy miêdzynarodowej w dzie-dzinie turystyki. Uroczystego otwarcia trasy dokonano 16 czerwca 1973 roku¹⁸⁵, jed-nak koncepcja ta zosta³a dosyæ szybko zapomniana.

Oprócz wspomnianej ju¿ wczeœniej umowy pomiêdzy Polsk¹ a NRD z 1971 roku, w latach 70. i 80. nasz kraj zawar³ umowy o wspó³pracy turystycznej miêdzy innymi z: Wêgrami, Bu³gari¹, Jugos³awi¹ i W³ochami. Najczêœciej mia³y one jed-nak mniej liberalny charakter i dotyczy³y dosyæ ograniczonych aspektów wspó³-pracy. Warto dodaæ, ¿e niektóre z tych umów w dalszym ci¹gu obowi¹zuj¹.

Obecnie Polska reprezentowana jest w licznych miêdzynarodowych organiza-cjach turystycznych oraz innych organizaorganiza-cjach miêdzynarodowych, maj¹cych istot-ny wp³yw na funkcjonowanie rynku turystycznego¹⁸⁶. Oprócz tego nasz kraj zawar³ 28 umów o wspó³pracy w dziedzinie turystyki, w tym 24 umowy miêdzyrz¹do-we oraz 4 miêdzyresortomiêdzyrz¹do-we. Wœród umów miêdzyrz¹dowych przewa¿aj¹ podpi-sane z krajami europejskimi. Polska zawar³a umowy o wspó³pracy turystycznej tak¿e z 4 krajami Bliskiego Wschodu (Izrael, Maroko, Tunezja i Irak) oraz 3 krajami azjatyckimi (Armenia, Azerbejd¿an, Kirgizja) oraz Kub¹. W styczniu 2002 roku podpisano umowê z Federacja Rosyjsk¹, która po zatwierdzeniu zast¹pi umowê z ZSRR z 15 listopada 1971 roku. Obecnie trwaj¹ prace nad przygotowaniem miê-dzyrz¹dowych umów o wspó³pracy turystycznej z Portugali¹ i Meksykiem. Polska zawar³a tak¿e kilka umów miêdzyresortowych (z Grecj¹, Hiszpani¹, Kub¹ i Ukra-in¹). S¹ to g³ównie porozumienia pomiêdzy urzêdami i ministerstwami odpowie-dzialnymi za sprawy turystyki w Polsce (obecnie Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej) a resortami odpowiedzialnymi za rozwój turystyki w poszcze-gólnych krajach (np. Ministerstwo Handlu i Turystyki w Hiszpanii)¹⁸⁷.

Zgodnie z Konstytucj¹ RP z 1997 roku, dwustronne umowy miêdzynarodo-we dotycz¹ce ruchu turystycznego nie wymagaj¹ ratyfikacji i nie s¹ Ÿród³ami powszechnie obowi¹zuj¹cego prawa. Obecne zasady zawierania, zatwierdzania, og³a-szania, wykonywania, wypowiadania oraz zmian w tego typu umowach, okreœla ustawa z 14 kwietnia 2000 roku o umowach miêdzynarodowych (DzU z 2000 r., nr 39, poz. 433). Umowy dwustronne dotyczyæ mog¹ zagadnieñ bezpoœrednio i wy³¹cznie zwi¹zanych z turystyk¹ albo zagadnieñ tylko w czêœci wi¹¿¹cych siê z ruchem turystycznym. Przyk³adem pierwszego typu umów mo¿e byæ umowa miêdzy Rz¹dem RP a Rz¹dem Republiki Litewskiej z 14 wrzeœnia 1997 roku, ustalaj¹ca zasady wspierania rozwoju turystyki zarówno w formach

zorganizo-185Za oficjalny fakt otwarcia trasy uznano uruchomienie po³¹czenia promowego Gdañsk-Helsinki.

186Por. Polska w organizacjach miêdzynarodowych, red. Parzymiês S., Prokopiuk-Rysiñska I., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Fundacja Studiów Miêdzynarodowych, Warszawa 2002.

187Stan rozwoju turystyki, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2002, s. 40.

wanych, jak i indywidualnych¹⁸⁸. Natomiast przyk³adem umowy o bardziej ogól-nym charakterze, która ma jednak dla turystyki du¿e znaczenie, mo¿e byæ umowa zawarta miêdzy Rz¹dem RP a Rz¹dem Ukrainy z 18 maja 1992 roku, dotycz¹ca miêdzynarodowych przewozów drogowych (M.P. z 2002 r., nr 6, poz. 125)¹⁸⁹.

Osobn¹ kategoriê stanowi¹ umowy o ruchu bezwizowym. Obywatele naszego kraju mog¹ obecnie podró¿owaæ bez wiz do ponad 50 krajów œwiata. Czêœæ z nich stanowi¹ kraje, które wprowadzi³y takie zasady jednostronnie, z pozosta³ymi Polska popisa³a odpowiednie umowy dwustronne. Z uwagi na wymagania zwi¹-zane z cz³onkostwem w Unii Europejskiej, Polska musia³a dostosowaæ swój sys-tem wizowy do unijnych standardów. Wynika to nie tylko z koniecznoœci realizacji postanowieñ art. 73 Traktatu Amsterdamskiego, ale równie¿ Rozporz¹dzenia Rady (WE) nr 2317/95 z 25 wrzeœnia 1995 roku, okreœlaj¹cego kraje trzecie, których oby-watele przy przekraczaniu granic zewnêtrznych UE musz¹ posiadaæ wizy. W anek-sie do tego rozporz¹dzenia wymieniono 101 pañstw, w tym 18, z którymi Polska podpisa³a umowy o ruchu bezwizowym. Wszystkie te umowy bêd¹ musia³y byæ wypowiedziane¹⁹⁰.

Polska wspó³pracuje w dziedzinie turystyki z innymi krajami tak¿e w ramach przynale¿noœci do niektórych ugrupowañ i organizacji miêdzynarodowych. Jako przy-k³ad mo¿na podaæ Inicjatywê Œrodkowoeuropejsk¹¹⁹¹. G³ównym celem tej, sku-piaj¹cej w sumie 17 pañstw organizacji, jest zacieœnianie wspó³pracy we wszystkich mo¿liwych dziedzinach. Najwy¿szym forum inicjatywy s¹ sesje plenarne szefów rz¹dów. Praktyczna dzia³alnoœæ spoczywa jednak na grupach roboczych, wœród któ-rych jest tak¿e grupa robocza do spraw turystyki. Jej zadaniem jest zacieœnianie wspó³-pracy w dziedzinie turystyki, w tym zw³aszcza prowadzenie wspólnej dzia³alnoœci promocyjnej i marketingowej na rynkach trzecich, g³ównie pozaeuropejskich. Istot-nym wydarzeniem we wspó³pracy Inicjatywy sta³o siê utworzenie w styczniu 1993 roku sekretariatu do spraw projektów infrastrukturalnych. Od pocz¹tku jego istnienia zrealizowano oko³o 120 ró¿nych projektów. Najwa¿niejsze z nich s¹ zwi¹zane z roz-wojem lub modernizacj¹ infrastruktury transportowej (sieci dróg i autostrad, linii kole-jowych, przejœæ granicznych itd.), co dla rozwoju turystyki ma ogromne znaczenie¹⁹².

188Podobny charakter ma tak¿e umowa miêdzy Rzeczpospolit¹ Polsk¹ a Republika S³owack¹ o ma³ym ruchu granicznym z 6 grudnia 1996 roku, nieco zmieniona umow¹ z 24 stycznia 2000 roku (M.P. z 2002 r., nr 22, poz. 215).

189Gospodarek J., op. cit., s. 38.

190Niektóre z nich zosta³y ju¿ wypowiedziane (np. z Kore¹ Pó³nocn¹, Wietnamem, Armeni¹).

191Geneza Inicjatywy Œrodkowoeuropejskiej siêga 1 sierpnia 1990 roku, kiedy to powsta³a tzw.

Pentagonale. Ugrupowanie to ju¿ po przy³¹czeniu siê Polski, dwukrotnie zmienia³o nazwê, najpierw na Heksagonale, a nastêpnie na Inicjatywê Œrodkowoeuropejsk¹.

192W pierwszej kolejnoœci do realizacji przez EBOiR skierowano nastêpuj¹ce projekty: autostrada i linia kolejowa Triest-Budapeszt-Kijów, linia kolejowa Wiedeñ-Budapeszt-Belgrad, linia kolejowa Praga-Budapeszt-Rijeka, linia kolejowa i autostrada w korytarzu Ba³tyk-Adriatyk, budowa sieci telekomunikacyjnej CEBIN i modernizacja sieci energetycznej. Go³embski F., Kupich A., Wiejacz J., Polska w ugrupowaniach regionalnych. LJavascript:window.external.addFavorite(«http://

www.qdnet.pl/warecka»).

Wspó³praca miêdzynarodowa w dziedzinie turystyki jest tak¿e jednym z celów dzia³alnoœci Rady Pañstw Morza Ba³tyckiego, któr¹ tworz¹: Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, £otwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja i Szwecja. Organiza-cja ta zosta³a powo³ania 5-6 marca 1992 roku, w czasie wspólnej konferencji ministrów spraw zagranicznych pañstw ba³tyckich oraz Komisji Wspólnot Eu-ropejskich w Kopenhadze. Jeszcze w toku przygotowañ do tej konferencji spo-rz¹dzono listê ró¿norodnych projektów, w tym oko³o 30 inicjatyw i przedsiêwziêæ w dziedzinie ochrony œrodowiska, turystyki, kultury, nauki, transportu i gospo-darki morskiej¹⁹³.

Prywatyzacja rynku us³ug turystycznych w Polsce spowodowa³a, ¿e umowy miêdzynarodowe o wspó³pracy turystycznej (zw³aszcza bilateralne) straci³y na znaczeniu i uleg³y przewartoœciowaniu. Obecnie maj¹ g³ównie charakter deklara-tywny, a nie – jak w czasach realnego socjalizmu – regulacyjny. Œwiadcz¹ o zain-teresowaniu obu stron wspó³prac¹ w dziedzinie turystyki, natomiast raczej nie decyduj¹ o konkretnych przejawach tej wspó³pracy, pozostawiaj¹c to w gestii pod-miotów bezpoœrednio dzia³aj¹cych na rynku.

Wzrasta natomiast znaczenie wspó³pracy podejmowanej w ramach tzw. euro-regionów. Polska, jako sygnatariusz trzech najwa¿niejszych aktów prawnych re-guluj¹cych dzia³alnoœæ euroregionów, stale rozwija wspó³pracê transgraniczn¹.

Na terenie Polski dzia³aj¹:

1. Euroregion „Ba³tyk” (1998, Polska, Rosja, £otwa, Litwa, Szwecja, Da-nia), to najwiêkszy euroregion w Europie, który obejmuje: region K³ajpedy (£otwa), trzy prowincje Szwecji, Bornholm (Dania), Obwód Kaliningradzki oraz nadmorskie rejony Polski.

2. Euroregion „Pomerania” (1995, Polska, Niemcy, Szwecja) d¹¿y do roz-woju i wzajemnej wspó³pracy obszarów przygranicznych.

3. Euroregion „Pro Europa Viadrina” (1993, Polska, Niemcy). Przyk³ady jego dzia³alnoœci, to miêdzy innymi wspólny uniwersytet, rozwój turystyki, utwo-rzenie lokalnych przejœæ granicznych.

4. Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr” (1991, Polska, Niemcy) obejmuje wspó³pracê i dzia³alnoœæ na rzecz rozwoju gospodarki i ekologii.

5. Euroregion „Nysa” (1991, Czechy, Niemcy, Polska) powsta³ jako pierw-szy. Jest okreœlany regionem wspólnej klêski ekologicznej. Dlatego jednym z jego g³ównych celów jest zapobieganie degradacji œrodowiska. D¹¿y on ponadto do poprawy poziomu ¿ycia mieszkañców tych ziem i rozwoju gospodarki.

6. Euroregion „Glacensis” (1996, Czechy, Polska) obejmuje Ziemiê K³odzk¹. Jego przewa¿aj¹c¹ czêœæ stanowi¹ tereny górskie i podgórskie oraz uzdro-wiskowe, w zwi¹zku z tym gospodarka turystyczna, w powi¹zaniu z ochron¹ œro-dowiska naturalnego, ma w ich dzia³alnoœci podstawowe znaczenie.

193Tam¿e.

7. Euroregion „Pradziad” (1997, Polska, Czechy), którego g³ównymi cela-mi s¹: poprawa œrodowiska naturalnego, rozwój gospodarki i poprawa poziomu

¿ycia w obszarach przygranicznych, wspó³praca przy likwidacji po¿arów i kata-strof, wymiana kulturalna, pomoc spo³eczna i humanitarna.

8. Euroregion „Silesia” (1997, Polska, Czechy) podejmuje dzia³ania na rzecz równomiernego i zrównowa¿onego rozwoju oraz wzajemnego zbli¿enia spo³ecz-noœci lokalnej.

9. Euroregion „Œl¹sk Cieszyñski” (1998, Polska, Czechy) dzia³a na rzecz rozwoju polsko-czeskiej wspó³pracy transgranicznej na terenach zamieszka³ych przez spo³ecznoœci lokalne o mieszanej strukturze etnicznej, z du¿ym udzia³em mieszkañ-ców narodowoœci polskiej. Rozwój ten dotyczy: handlu, transportu, ekologii, tury-styki, rozbudowy przejœæ granicznych, wspó³pracy s³u¿b ratowniczych i górskich.

10. Euroregion „Tatry” (1994, Polska, S³owacja), którego g³ówne cele to:

wspó³praca w razie awarii œrodków transportu, budowa zbiorników wodnych, wzajemna pomoc w gaszeniu wielkich po¿arów, podczas œnie¿yc, epidemii, a przede wszystkim w zakresie rozwoju turystyki i sportu.

11. Euroregion Karpaty (1993, Polska, Ukraina, Wêgry, S³owacja, Rumu-nia). ³ówne obszary wspó³pracy to: ochrona przyrody obszarów pogranicza, przed-siêwziêcia przemys³owe, pomoc w przypadku katastrof, rozwój turystyki oraz tworzenie nowych przejœæ granicznych.

12. Euroregion „Bug” (1995, Polska, Ukraina). Wspólne dzia³ania dotycz¹:

zagospodarowania przestrzennego, komunikacji, ochrony œrodowiska oraz kon-taktów ludnoœci na obszarach pogranicza.

13. Euroregion „Niemen” (1997, Polska, Litwa, Bia³oruœ) ma na celu roz-wój wspó³pracy przygranicznej w zakresie oœwiaty, kultury, sportu i turystyki, ochro-ny œrodowiska, likwidacji zagro¿eñ i klêsk ¿ywio³owych.

Bliskie cz³onkostwo naszego kraju w Unii Europejskiej powoduje, ¿e Pol-ska korzysta z wielu funduszy unijnych przeznaczonych na rozwój wspó³pracy transgranicznej. Od 1993 roku Komisja Europejska udziela pomocy finansowej euroegionom w ramach ró¿nych programów. Polska korzysta³a przede wszyst-kim z funduszu PHARE oraz Programu INTERREG. Ten ostatni jest programem wchodz¹cym w sk³ad tzw. „Inicjatyw Wspólnotowych”, które maj¹ wspieraæ rozwój wspó³pracy transgranicznej regionów Unii Europejskiej oraz granicz¹cych z ni¹ re-gionów: Albanii, Czech, Wêgier, Polski, S³owacji i S³owenii¹⁹⁴.

194Rut J., Turystyka aktywna w Euroregionie Karpackim, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2002.

RODZAJE I FUNKCJE WSPÓ£CZESNYCH