Zastosowanie wiedzy biznesowej i naukowej a zasoby finansowe

Literatura wskazuje szereg czynników, które uwidoczniają związki między po-ziomem wpływu wykorzystywanej wiedzy biznesowej i wiedzy naukowej na za-soby finansowe akademickiego spin offu. Zastosowanie każdego z rodzajów wie-dzy oddziałuje na przedsiębiorstwo w odmienny sposób. Wykorzystanie wiewie-dzy o charakterze naukowym można wiązać w szczególności z zagadnieniem kapitało-chłonności projektu oraz ze zdolnością do generowania przychodów we wczesnych fazach przedsięwzięcia. W przypadku wiedzy biznesowej można wskazać możliwe powiązania z wszystkimi analizowanymi czynnikami.

Znaczące zaangażowanie w projekt wiedzy o charakterze naukowym może być wiązane z istotnym wzrostem jego kapitałochłonności. Odnosi się to do sy-tuacji, w których mamy do czynienia z koniecznością dokończenia procesów ba-dawczych potrzebnych do dopracowania oferty rynkowej. Badania te mogą być realizowane w różnym zakresie, tak na etapie badań stosowanych, jak również prac rozwojowych czy wdrożeń. Im wcześniejszy etap badań, tym większe ryzy-ko znaczącego wydłużenia procesu założycielskiego. Z jednej strony zwiększa się zapotrzebowanie finansowe związane z koniecznością finansowania procesów badawczych (a czasami również infrastruktury badawczej), z drugiej wydłuża się okres, w którym przedsięwzięcie jedynie zużywa środki finansowe, nie generując przychodów. Temat ten jest zwykle odnoszony do wspomnianego wcześniej po-działu nowych uruchomień na łatwe starty i trudne starty. W innym ujęciu okre-śla się ten problem jako „odległość technologii od rynku” i wiąże się go ze stop-niem dopracowania technologii w momencie, w którym przedsiębiorca zaczyna nad nim pracę. Inaczej mówiąc, jest to ilość pracy, jaka dzieli technologię na da-nym etapie rozwoju, od momentu, w którym będzie możliwa jej sprzedaż na ryn-ku w formie gotowego produktu. Firmy, które wykorzystują technologie ogólnie dostępne mają możliwość ograniczyć lub w ogóle pominąć proces innowacyjny. Jednak dla przedsięwzięć, których nieodzowną składową są działania badawcze, oznaczają one podwyższenie ryzyka projektu, wydłużenie procesu założycielskie-go oraz okresu zwrotu zainwestowanezałożycielskie-go kapitału.

Zastosowanie wiedzy naukowej w szerokim stopniu, w ramach wdrażanych pro-duktów lub usług, może być związane z zasadniczą zmianą ich charakterystyki w od-niesieniu do produktów/usług istniejących na rynku. Jeśli w takich sytuacjach produk-ty nabierają charakteru innowacji radykalnych, zwiększać się może zapotrzebowanie kapitałowe projektu, które jest szczególnie odczuwane przez małe przedsiębiorstwa72. Jest ono powiązane tak z procesem badawczym, jak i ze zwiększeniem kompleksowo-ści operacji rynkowych. Szczególne wyzwania w tym zakresie wiążą się z wdrażaniem

72 T. Woschke, H. Haase, J. Kratzer, Resource scarcity in SMEs: effects on incremental and radi-cal innovations, „Management Research Review” 2017, vol. 40, no. 2, s. 195–217.

nowych produktów na rynku leków, gdzie kosztotwórcze są w szczególności procesy badawcze odnoszące się do procedur zarejestrowania nowych związków chemicz-nych jako leku. Badania kliniczne stanowią bardzo ważny element procesu tworze-nia nowego leku – około dwie trzecie przeciętnego kosztu pracy nad daną cząsteczką stanowią wydatki związane z prowadzeniem badań klinicznych73, w które włącza się czasem do 3000 pacjentów. Tak duża skala działań powoduje, że akademickie spin offy nie są w stanie podejmować się tego typów projektów.

Z drugiej strony możliwość znaczącego zaangażowania wiedzy o charakterze na-ukowym może działać korzystnie na wielkość środków finansowych dostępnych na wczesnym etapie rozwoju przedsięwzięcia. Po pierwsze, zastosowanie nowej wie-dzy, w tym nowych rozwiązań technicznych, jest pożądane z punktu widzenia szere-gu źródeł finansowania związanych z polityką publiczną. I tak, różnie definiowaną nowość wdrażanych rozwiązań należy wskazać w procesie pozyskiwania na przy-kład środków finansowych w postaci kredytu technologicznego, inwestycji kapi-tałowych z funduszy powstałych w ramach działania 3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (2007–2013) oraz szeregu środków bezzwrotnych (m.in. POIR czy NCBIR). Po drugie, Spann i Adams74 pokazali firmy, które wykorzysty-wały wiedzę naukową w ramach wspomnianych wcześniej biznesów pomostowych – generujących przychody niezbędne do powstania firmy technologicznej. Możliwość ich zastosowania w praktyce zwiększa się wraz z poziomem zaawansowania wiedzy założycieli, gdyż to właśnie ona jest bazą do uruchomienia działalności doradczej, eksperckiej. Zazwyczaj nie wymaga ona znaczących nakładów finansowych, jedno-cześnie przy założeniu dużej wartości dodanej usług może stanowić źródło docho-dów wpływające na dostępne w firmie zasoby finansowe.

W odniesieniu do zakresu zastosowania wiedzy biznesowej w powstającym przed-sięwzięciu akademickim można założyć, że posiada ona wpływ na poziom zasobów finansowych dzięki oddziaływaniu na zdolność generowania przychodów przez powstające przedsięwzięcie oraz na zwiększenie dostępu do zewnętrznych źródeł finan sowania. Tak więc wiedza biznesowa jest niezbędna do działań związanych z pozyskiwaniem zewnętrznego finansowania. W sposób bezpośredni odnosi się to do znajomości procedur dotyczących aplikowania o środki zewnętrzne. Dostar-czyciele finansowania zwracają uwagę na biznesowe podejście do przygotowania wniosku/oferty ze strony firmy. Zaawansowanie naukowe czy technologiczne stoso-wanych rozwiązań jest zwykle postrzegane jedynie jako uzasadnienie założeń i pro-gnoz finansowych (w tym sprzedażowych) przyszłego przedsięwzięcia. Konieczne jest więc ich przygotowanie i zaprezentowanie w sposób, który odpowiada preferencjom

73 Badania kliniczne w Polsce, PWC, Warszawa 2015, https://www.pwc.pl/pl/pdf/badania-kli-niczne-raport-pwc.pdf (dostęp: 23.11.2017).

inwestorów. Zastosowanie wiedzy biznesowej jest istotne ze względu na wysokie wy-magania inwestorów kapitałowych, odnoszące się do założeń modelu biznesowego oraz jakości zespołów zarządzających75. Wskazuje się w tym zakresie w szczególno-ści na wiedzę i umiejętnow szczególno-ści z zakresu zarządzania firmą76. Wykorzystywana jest ona w trakcie przygotowywania oferty, od której inwestorzy wymagają założeń szyb-kiego rozwoju nowej firmy, ale również jest wymagana podczas osobistej prezenta-cji projektu oraz bezpośrednich negocjaprezenta-cji z inwestorem77. Markus Granlund i Jani Taipaleenmäki78 wskazują, że sam proces aplikowania o środki venture capital zmu-sza firmy do działań na rzecz rozbudowy swojej bazy wiedzy biznesowej.

Zastosowanie wiedzy biznesowej wiązać można z wielkością zasobów finanso-wych w zakresie zarządzania finansami planowanego, a następnie realizowane-go przedsięwzięcia. Antonio Davila i George Foster79 podkreślają, że wdrożenie systemów zarządzania (obejmujących procesy finansowe) jest szczególnie istotne dla przedsiębiorstw planujących szybki rozwój. Ma to powiązanie między innymi z wyzwaniami odnoszącymi się do zarządzania płynnością na etapie szybkiego wzrostu. Mazzarol80 wskazuje na znaczenie przedsiębiorczych działań związanych z zatrzymywaniem przychodów ze sprzedaży w innowacyjnym przedsiębiorstwie i zwiększaniem poziomu kapitału pracującego. Szczególnie podkreśla znaczenie monitorowania przepływów gotówki i progu rentowności oraz podejmowania ak-tywnych działań menedżerskich na rzecz minimalizacji bieżących wydatków.

Znaczenie wykorzystania wiedzy biznesowej podkreślane jest w koncepcji lean startup, odnoszącej się do elastycznego i „zwinnego” kreowania nowych inno-wacyjnych przedsięwzięć, w tym między innymi do ograniczania zaangażowa-nia finansowego w przedsięwzięcie. Niektóre kluczowe cechy lean startupu obej-mują wykorzystanie szybkich, możliwie niskokosztowych eksperymentów w celu pozyskiwania dogłębnej informacji zwrotnej od klienta oraz iteracyjny schemat pracy nad projektem81. Do celów tego podejścia należy unikanie niepotrzebnego angażowania zasobów (w tym finansowych), eliminacja marnotrawstwa, a także

75 T. Mazzarol, Entrepreneurship and innovation…

76 G. B. Halt Jr, J. C. Donch Jr, A. R. Stiles, R. Fesnak, Intellectual Property… 77 P. Pietras, P. Głodek, Finansowanie przedsięwzięć…

78 M. Granlund, J. Taipaleenmäki, Management control and controllership in new economy firms – a life cycle perspective, „Management Accounting Research” 2005, no. 16, s. 21–57. 79 A. Davila, G. Foster, The Adoption and Evolution of Management Control Systems

in Entre-preneurial Companies: Evidence and a Promising Future, [w:] C. Chapman, A. Hopwood, M. Shields (red.), Handbook of Management Accounting Research, vol. 3, Elsevier Science, Oxford 2009, s. 1323–1336.

80 T. Mazzarol, Entrepreneurship and innovation…

81 S. Blank, Why the lean start-up changes everything, „Harvard Business Review” 2013, vol. 91, no. 5, s. 63–72.

efektywność i sprawność82. Jednym z elementów tej koncepcji jest wykorzystywa-nie różnych form partnerstwa do użytkowania zasobów83 zamiast posiadania ich na własność, co w konsekwencji obniża zapotrzebowanie na środki finansowe.

4.2.3. Uwarunkowania zasobów fizycznych w powstającym akademickim