Część II. W kierunku wspólnej polityki energetycznej UE
5.1. Bilans energetyczny UE i kierunki importu surowców strategicznych
Unia Europejska ze względu na ograniczone zasoby własne pozostaje w ogrom-nym uzależnieniu od importu surowców energetycznych. Z ponad 500 milionami potencjalnych konsumentów europejski rynek energii jest największym rynkiem regionalnym.
Unia Europejska ma słabnącą pozycję energetyczną ze względu na wyczer-pujące się własne zasoby i globalny trend wzrostu zapotrzebowania na energię (w UE-27 paliwa kopalne są źródłem dla połowy wyprodukowanej energii, por.
rys. 1 3 i 14). Unia odpowiada za 20% światowego zużycia energii i jest największym importerem energii na świecie. Ponad 60% gazu ziemnego i ponad 80% ropy
naf-towej na potrzeby UE pochodzi z importu1. Na import energii Unia wydaje 2,5%
swojego rocznego PKB2: W przeliczeniu na jednostkę produktu krajowego brutto Europa obecnie zużywa tylko 60% energii w stosunku do poziomu z roku 1970.
Energochłonność wciąż jest jednak duża3. Energia jądrowa zaspokaja 13% potrzeb konsumpcyjnych UE4.
UE importuje 84,3% ropy, 62,4% gazu i 39,4% węgla (2010)5. Jednym z głów-nych kierunków importu jest Daleka Północ. Norwegia jest drugim obok Rosji największym w Europie i liczącym się na świecie eksporterem gazu ziemnego, pokrywając 27% potrzeb konsumpcyjnych UE tego surowca i 14% importu ropy naft owej6. Kraj ten posiada rozbudowaną sieć podwodnych rurociągów, które łą-czą pola naft owe i gazowe na Morzu Północnym z Europą Północno-Zachodnią7. Drugi kierunek to Afryka Północna, która dostarcza 20% gazu ziemnego konsu-mowanego w UE, transportowanego systemem podmorskich gazociągów z Algie-rii stanowiącej swego rodzaju „węzeł” spinający regionalną infrastrukturę trans-portu gazu8. Ze względu na bliskość geografi czną i na ogromne zasoby ropy i gazu Rosja jest najważniejszym dostawcą surowców do Unii Europejskiej. Z tego kraju pochodzi 35% importu gazu ziemnego, 34% ropy naft owej i 27% sprowadzane-go węgla (2010)9. Rysuje to dość dużą zależność energetyczną UE i jej państw
1 „Th e EU Energy Policy: Engaging with Partners beyond Our Borders”, Brussels, 7.09.2011, COM (2011) 539 fi nal.
2 J.M. Barroso, Europejskie priorytety w zakresie energii, Rada Europejska, 4 lutego 2011.
3 J.H. Keppler, L’Union européenne et sa politique énergétique, Politique étrangère, Vol. 72, No 3, 2007.
4 EU energy in fi gures, Statistical Pocketbook 2012, EC 2012, s. 42.
5 Ibidem, s. 20.
6 Ibidem, s. 22, 63.
7 Zob. T. Młynarski, Bezpieczeństwo..., s. 156–164.
8 Ibidem, s. 101–104.
Rys. 13. UE-27 – produkcja energii wg paliw (2010)
Źródło: EU energy in fi gures, Statistical Pocketbook 2012, EC 2012, s. 16, 152.
Rys. 14. Francja – produkcja energii wg paliw (2010)
członkowskich i zmusza do aktywnego poszukiwania sposobów dywersyfi kacji dostaw. Unia, choć jest skazana na kooperację ze wschodnim sąsiadem, poszukuje możliwości odpolitycznienia relacji gazowej z Rosją i przeciwdziała uzależnieniu od dominującego dostawcy10. Wymaga to stworzenia nowej geostrategii energe-tycznej UE oraz zbudowania spójnej zagranicznej polityki energeenerge-tycznej, obej-mującej dywersyfi kację pochodzenia geografi cznego źródeł dostaw oraz szlaków tranzytowych.
Wskaźnik import dependency dla UE-27 w 2010 roku wyniósł 53%, jednak według prognoz Komisji Europejskiej do roku 2030 w wyniku wzrostu zapotrze-bowania na gaz naturalny i spadku produkcji wewnętrznej poziom importu UE sięgnie aż 84% zapotrzebowania, przy czym połowa ma pochodzić z Rosji11. Po-dobnie w odniesieniu do ropy naft owej – w 2030 roku 95% będzie importowane, przy czym Komisja Europejska ocenia, że import energii wzrośnie do 70% w 2030 roku12.
Udział paliw kopalnych w całkowitym zużyciu państw UE stanowi ponad 76%.
Na tle innych krajów jest to dość korzystny wskaźnik, ponieważ w Chinach i w In-diach wynosi on po 93%, w Stanach Zjednoczonych 90%, w Rosji 89%, w Japonii 86%.
Sytuacja poszczególnych państw członkowskich jest zróżnicowana. Mimo że wszystkie są zależne od importu ropy i gazu, część ma dobrze zdywersyfi kowaną strukturę zarówno stosowanych paliw, jak i kierunków dostaw, podczas gdy inne (głównie z Europy Środkowo-Wschodniej) importują surowce w zasadzie z jed-nego źródła – z Rosji. Tylko nieliczne państwa są niezależne w zakresie niektórych surowców energetycznych, między innymi: Dania (ropa i gaz), Holandia (gaz) czy Polska (węgiel).
5.2. Od EWWS i EWEA do wspólnego rynku energetycznego (internal energy market)
Geneza współpracy energetycznej w Europie jest długa i sięga początków procesu integracji europejskiej. Począwszy od ustanowienia Europejskiej Organizacji Wę-gla (European Coal Organisation) w 1946 roku i następnie Organizacji Europej-skiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) w 1948 roku, energia była fundamentem integracji europejskiej i odegrała podstawową rolę w budowaniu Europy. Wspól-notowa polityka energetyczna została zapoczątkowana już w 1952 roku w ramach
10 T. Młynarski, Bezpieczeństwo..., s. 133–134.
11 EU-27 Energy baselines scenario to 2030, European Communities, 2008, s. 13, http://www.
energy.eu/publications/KOAC07001ENC_002.pdf (dostęp: 10.03.2011).
12 Por. EU-27 Energy baselines scenario to 2030, s. 75.
Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWS, 1951). Współpraca w ramach EWWS zapewniła bezpieczeństwo dostaw najważniejszego w tamtym okresie su-rowca energetycznego – węgla.
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (TEWG), pod-pisany 25 marca 1957 roku, w art. 3 określił obszary współpracy, ale nie objął wprost kwestii energetycznych. W tym czasie państwa nie dostrzegały jeszcze zasadniczego znaczenia energii w stosunkach gospodarczych i nie przewidywały wzrostu roli surowców energetycznych, takich jak ropa naft owa czy gaz ziemny, w gospodarkach krajowych i światowej13. Bezpieczeństwo energetyczne EWG, oparte na współdziałaniu z EWWS, miał wzmocnić nowy obszar współpracy – Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA), ustanowiona traktatem pod-pisanym w Rzymie 25 marca 1957 roku, której działalność miała polegać na stwo-rzeniu warunków rozwoju energetyki jądrowej w Europie14. Podstawą powstania tej struktury były dążenia francuskie, które zakładały otwarcie rynku w zakresie specjalistycznych materiałów rozszczepialnych do rozwoju technologii jądrowej.
Państwa członkowskie EWEA zobowiązały się do współfi nansowania działań na rzecz energetyki jądrowej obejmujących między innymi wspieranie badań nauko-wych, rozpowszechnianie wiedzy technicznej, stworzenie jednolitych norm bez-pieczeństwa, dywersyfi kację kierunków dostaw materiałów jądrowych do EWEA.
Kompetencje Wspólnoty do działania w sektorze energetycznym były ogra-niczone w pierwszej dekadzie integracji europejskiej. Lata 60. charakteryzowały się naciskiem na zarządzanie na poziomie państwa narodowego. 18 grudnia 1968 roku w memorandum Komisja zaproponowała koordynację na szczeblu wspólno-towym krajowego importu węgla oraz wymianę informacji pomiędzy państwami, a także stworzenie zintegrowanej polityki dostaw w zakresie ropy, gazu i energii jądrowej15. Nadal jednak państwa członkowskie nie potrafi ły ustalić jednolitej po-lityki energetycznej.
W latach 70. i w pierwszej połowie lat 80. XX wieku KE przyjęła wiele doku-mentów, które potwierdzają rosnącą wrażliwość Wspólnoty i jej państw człon-kowskich na problemy energetyczne16. Postęp w działaniach na rzecz współpracy
13 M. Nowacki, Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego UE, Wolters Kluwer Business, Warszawa 2010, s. 65.
14 Podobnie jak TEWG wszedł on w życie dnia 1 stycznia 1958 r.
15 M. Nowacki, Prawne aspekty..., s. 85.
16 Komunikat KE do Rady z dnia 26 czerwca 1974 r.,W kierunku nowej strategii polityki ener-getycznej; komunikat KE do Rady z listopada 1974 r., O celach polityki energetycznej do 1985; ko-munikat KE do Rady z dnia 21 lutego 1975 r., Środki dla zrównoważenia wykorzystania surowców energetycznych; raport z dnia 16 stycznia 1976 r., dotyczący realizacji celów polityki energetycznej Wspólnoty do 1985 r.; komunikat KE do Rady z dnia 16 stycznia 1976 r., Implementacja wytycznych dla polityki energetycznej przyjętych przez Radę podczas posiedzenia w Rzymie 1–2 grudnia 1975;
komunikat KE do Rady, Współpraca z krajami rozwijającymi się w sektorze energii z 31 lipca 1978;
opracowanie W kierunku wspólnej polityki energetycznej (1979); komunikat KE do Rady w sprawie promocji inwestycji w sektorze energii (1980); komunikat KE do Rady z dnia 10 lipca 1980 r.,
Po-energetycznej przyniósł kryzys naft owy na przełomie lat 1973 i 1974, w którego rezultacie Komisja podjęła próbę zdefi niowania założeń polityki energetycznej całej Wspólnoty Europejskiej, kierując się Rezolucją Rady w sprawie nowej strate-gii polityki energetycznej dla Wspólnot17.
W dekadzie lat 80. XX wieku prace nad rozwojem współpracy w sektorze energetycznym na poziomie europejskim nabrały tempa. Liberalizacja rynku i deregulacja były dominującymi ekonomicznymi paradygmatami we Wspólno-cie Europejskiej, a KE stała się kołem zamachowym większego uwspólnotowienia sektora energetycznego. Wiele jednak państw (między innymi Wielka Brytania, Francja) po kryzysach naft owych lat 70., dla zapewnienia stabilnych dostaw, pro-wadziło dwustronne negocjacje z dostawcami, przedkładając je nad skoordyno-waną politykę obejmującą wszystkie państwa członkowskie18. Na szczycie Rady Europejskiej w Mediolanie w 1985 roku zaakceptowano Białą Księgę na rzecz wspólnego rynku19. W 1986 roku przyjęto rezolucję Rady dotyczącą celów wspól-notowej polityki energetycznej do 1995 roku20. Przełom w europeizacji sektora energetycznego przyniósł jednak dopiero Jednolity Akt Europejski (JAE) z 1986 roku (wszedł w życie w 1987 roku), a wraz z nim inicjatywa wspólnego rynku.
Jednolity Akt Europejski pierwotnie nie był skierowany do sektora energetycz-nego, stał się jednak podstawą dla KE do intensywnych działań nad wspólnym rynkiem energetycznym (internal energy market – IEM).
W 1988 roku Komisja Europejska opublikowała Th e internal energy market – Commission working document, w którym stwierdziła, że „wciąż istnieją zna-czące bariery w obrocie produktami energetycznymi we Wspólnocie”, a ostatnie 20 lat nie przyniosły znacznego postępu w budowie prawdziwie zintegrowanego rynku energetycznego21. Komisja „wytknęła”, że państwowe monopole są barierą powstania wspólnego rynku energetycznego. Dokument zapowiadał, że Komi-sja będzie poszukiwać odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób osiągnąć swobodę
lityka energetyczna we Wspólnocie Europejskiej. Perspektywy i osiągnięcia; komunikat KE do Rady, Polityka energetyczna i gospodarcza (1980); komunikat KE do Rady, Rozwój strategii energetycznej dla Wspólnoty (1981); komunikat KE do Rady, Przegląd polityk energetycznych państw członkow-skich i ich rozwój do 1990 r. (1982); propozycja KE ustanowienia specyfi cznych środków odno-śnie do strategii energetycznej WE (1983); komunikat KE do Rady, Polityki energetyczne w krajach członkowskich. Główne problemy w przyszłości (1984); opracowanie KE An European Energy Strategy (1984). Dokumenty źródłowe znajdują się w archiwum integracji europejskiej Uniwersytetu w Pitts-burghu pod adresem: http://aei.pitt.edu (dostęp: 12.06.2012).
17 Council Resolution concerning a new energy policy strategy for the Community, Offi cial Jour-nal C 153, 17 September 1974.
18 Por. M. Nowacki, Prawne aspekty..., s. 87.
19 Completing the Internal Market, White Paper from the Commission to the European Council, 14 June 1985.
20 Council Resolution of 16 September 1986 concerning new Community energy policy objectives for 1995 and convergence of the policies of the Member States, Offi cial Journal C 241, 25.09.1986.
21 Th e internal energy market – Commission Working Document, COM (88) 238 fi nal, 2 May 1988, s. 3.
przesyłu energii elektrycznej i gazu między krajami członkowskimi, a jednocze-śnie osiągnąć bezpieczeństwo dostaw i spełnić cele ekonomiczne22. Jak stwier-dzono w opracowaniu, sektor energetyczny stał się elementem wspólnego ryn-ku: „Wspólny rynek energetyczny powinien przyczynić się do osiągnięcia celów polityki energetycznej Wspólnoty”23. Akt ten zachęcał do otwierania krajowych rynków energetycznych i stał się punktem wyjścia prac nad pierwszym zespołem dyrektyw zmierzających do liberalizacji rynku energii.
Od lat 90. XX wieku zaangażowanie UE w politykę energetyczną nabrało tem-pa w kontekście deregulacji i budowy wspólnego rynku oraz wzrostu znaczenia polityki środowiskowej (por. tab. 8)24. Do połowy ostatniej dekady XX stulecia Komisja opublikowała wiele istotnych dokumentów (między innymi drugi raport z postępów w zakresie budowy rynku wewnętrznego energii z dnia 2 lipca 1993 roku, Zieloną Księgę z dnia 23 lutego 1995 roku, pod nazwą Polityka energetyczna UE, Białą Księgę z dnia 13 grudnia 1995 roku)25.
Mimo tych wysiłków KE próba włączenia osobnego rozdziału o energii do TWE w 1992 roku zakończyła się niepowodzeniem26. Kilka państw członkow-skich, zwłaszcza tych, które miały dość wysokie własne rezerwy zasobów energe-tycznych, zawetowało tę propozycję, nie chcąc ograniczenia autonomii w tej dzie-dzinie27. Państwa członkowskie zgodziły się jedynie na włączenie energetyki do listy działalności i celów określonych w art. 3 ust. 1 TWE powołującego do życia Unię Europejską28. Wciągnięcie energetyki na listę działań, które Wspólnota po-winna podejmować w celu realizacji swoich zadań w postaci „środków w dziedzi-nach energetyki, ochrony ludności i turystyki”, było uzupełnione o „zachęcenie do tworzenia i rozwijania sieci transeuropejskich” (art. 3 TWE).
Kolejne impulsy do stworzenia jednolitego rynku energii przyniosły Zielone Księgi Komisji Europejskiej (1995, 2000), które przedstawiały priorytety rozwoju po-lityki energetycznej obejmujące między innymi zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii ze źródeł krajowych i zagranicznych, prawdziwie zintegrowany rynek energii elektrycznej i gazu ziemnego czy rozwój czystych i odnawialnych źródeł energii.
22 Ibidem, s. 20–21.
23 Th e Internal Energy Market..., s. 7.
24 F. Morata, I.S. Sandoval, European Energy Policy. An Environmental Approach, Universitat Autònoma de Barcelona, Spain, Edward Elgar Pub., 2012, s. 1.
25 An Energy Policy for the European Union, White Paper, COM (95) 682 fi nal, 13 December 1995.
26 Por. Ch. Egenhofer, Understanding the Politics of European Energy Policy: Th e Driving and Stopping Forces, the Politics of European Energy, the Energy of European Politics and Maastricht II, Th e Journal, Vol. 2, No. 9, 1997, Centre for Energy, Petroleum and Mineral Law and Policy, Univer-sity of Dundee, 1997; por. N. Jabko, Th e reform of energy regulation in the EU: Th e market as a norm, Paper for ECPR conference Budapest – September 8-10, 2005, s. 14.
27 S. Langsdorf, EU Energy Policy: From the ECSC to the Energy Roadmap 2050, Energy Road-map 2050 – A history of EU energy policy, Green European Foundation, December 2011, s. 5.
28 G. Falkner (red.), EU Policies in the Lisbon Treaty: A Comparative Analysis, Institute for Eu-ropean integration research. Austrian Academy of Sciences, Institut for EuEu-ropean Integration Re-search, 3/2008, s. 12.
Ważnym dokumentem w procesie ewolucji wspólnej polityki energetycznej była przyjęta w marcu 2000 roku Strategia Lizbońska, która nie tylko przyspie-szyła powstanie rynku energetycznego, ale także przygotowała agendę na kolejne lata, wskazując, że bez poprawy konkurencyjności (w tym rynków energii) UE nie będzie najbardziej konkurencyjną i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarką na świecie, co było głównym celem strategii29.
W kolejnej Zielonej Księdze – Europejska strategia dla bezpiecznej i zrów-noważonej energii – zaprezentowanej 8 marca 2006 roku, KE wezwała Radę do przyspieszenia stworzenia prawdziwie wspólnej, spójnej europejskiej polityki energetycznej, przedstawiając wiele inicjatyw na rzecz wspólnego rynku energii, opartych na sześciu priorytetach. Było to między innymi: zwiększenie dywersyfi -kacji dostaw surowców energetycznych, dokończenie budowy europejskich ryn-ków wewnętrznych energii elektrycznej i gazu, wzmocnienie solidarności państw członkowskich, wspólne stanowisko w sprawie walki ze zmianami klimatu i usta-nowienie spójnej zewnętrznej polityki energetycznej30. Komisja podkreśliła po-nadto, że „zliberalizowane i konkurencyjne rynki energii wspierają bezpieczeń-stwo zaopatrzenia”31.
W dniu 10 stycznia 2007 roku Komisja Europejska wydała komunikat dla Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego Europejska polityka energetycz-na32. Komunikat ten niejako „spinał” inne dokumenty precyzujące zamierzenia i cele UE w ramach poszczególnych działań, w tym między innymi: komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 10 stycznia 2007 roku, Plan priorytetowych połączeń międzysieciowych33 (uzupełniony specjalnym aneksem z dnia 23 lutego 2007 roku)34 oraz komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Eu-ropejskiego z dnia 10 stycznia 2007 roku, Perspektywy rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu35. Komisja zaprezentowała w ten sposób obszerny pakiet dzia-łań na rzecz instytucjonalizacji europejskiej polityki energetycznej, na podstawie którego szefowie państw oraz rządów (z nieznacznymi poprawkami) przyjęli 8–9 marca 2007 roku na wiosennym posiedzeniu Rady Europejskiej plan działań na lata 2007–2009. Decyzje Rady Europejskiej oznaczały nie tylko ofi cjalne
narodzi-29 Lisbon European Council 23–24 March 2000, Presidency Conclusions; por. M.B. Karan and H. Kazdağli, Development of Energy Markets in Europe [w:] A. Dorsman, Ö. Arslan, M.B. Karan, W. Westerman (red.), Financial Aspects in Energy: Th e European Perspective, Springer 2011, s. 13.
30 A European Strategy for Sustainable, Competitive and Secure Energy, Green Paper COM (2006) 105 fi nal 8.03.2006.
31 Ibidem, s. 8.
32 An Energy Policy For Europe, Communication from Th e Commission to Th e European Council and the European Parliament, Brussels, 10.01.2007 COM (2007).
33 Priority Interconnection Plan Brussels, Communication from Th e Commission to Th e Euro-pean Council and the EuroEuro-pean Parliament, COM (2006) 846 fi nal, 10.01.2007.
34 Priority Interconnection Plan CORRIGENDUM: Footnote 6 + Annexes, 23.02.2007.
35 Prospects for the internal gas and electricity market, Communication from Th e Commission to Th e European Council and the European Parliament, Brussels, 10.01.2007 COM (2006) 841 fi nal.
ny europejskiej polityki energetycznej opartej na trzech fi larach (zob. rys. 15), ale stały się również „trampoliną” do dalszych działań36.
Rys. 15. Trójkąt trzech fi larów bezpieczeństwa energetycznego UE
Źródło: opracowanie własne na podstawie Council of the European Union, Action Plan 2007–2009. An energy Policy for Europe, Presidency Conclusion, 8–9 March 2007, s. 11.
W konkluzjach szczytu Rada Europejska wskazała, że realizacja celów UE wymaga mówienia jednym głosem i działania w sposób jednolity, wzywała jed-nocześnie państwa członkowskie i instytucje UE do podjęcia dalszej współpracy mającej na celu opracowanie zrównoważonej i zintegrowanej europejskiej polity-ki energetycznej i klimatycznej37. W ten sposób Rada Europejska dokonała „poli-tycznej inkorporacji” polityki klima„poli-tycznej do polityki energe„poli-tycznej. Działanie to zmaterializuje się prawnie w „Pakiecie energetyczno-klimatycznym” przedsta-wionym przez KE 23 stycznia 2008 roku, a przyjętym przez Radę Europejską na szczycie w dniach 11–12 grudnia 2008 roku (szerzej o tym w rozdziale 9 niniejszej monografi i, Rozwój polityki klimatycznej w UE).
Tabela 8. Chronologia kształtowania się wewnętrznego rynku energii UE Do 1986 Sektor energii zarządzany przez traktat o EWWS i Euratom.
Koniec lat 80.
i początek lat 90.
XX w.
KE zaczyna analizę istniejących monopoli na rynku europejskim i praw wyłącznych, uznanych jako zagrożenie dla tworzonego wewnętrznego rynku europejskiego w zakresie przepływu dóbr i usług.
1990 1991 1992
Dyrektywa przesyłu elektryczności wielkich sieci.
Dyrektywa przesyłu gazu wielkich sieci.
Pierwsza propozycja dyrektywy liberalizacji rynku energii (porażka).
36 An Energy Policy for Europe, 10.01.2007.
37 European Council 8/9 March 2007, Presidency Conclusions, Brussels, 2 May 2007, s. 14, 19.
Bezpieczeństwo dostaw (dywersyfi kacja, „eksternalizacja”, energy acquis communautaire, …)
Cele środowiskowe
(przeciwdziałanie zmianom klimatu, proces post-Kioto, EU ETS, wzrost OZE, …)
Konkurencyjność gospodarcza (liberalizacja, otwarcie rynków, energia
jądrowa, niższe ceny energii, …) Europejska
Polityka Energetyczna
1996
1998
1999
2000
I pakiet energetyczny: dyrektywy liberalizujące rynek energii elektrycznej (1996) i gazu (1998).
Utworzenie europejskiego stowarzyszenia zarządców sieci i transportu elektrycz-ności (ETSO) przez istniejące stowarzyszenie zarządców sieci przesyłu (GRT).
Stworzenie przez KE europejskiego forum we Florencji (energia elektryczna) i w Madrycie (gaz) w celu rozwinięcia dyskusji nad liberalizacją rynku energii we WE/UE (w zakresie handlu transgranicznego).
Protokół powołania rady regulatorów europejskich energii (CEER) podpisany przez 10 regulatorów energii krajowych.
2003 II pakiet energetyczny: druga seria dyrektyw liberalizujących rynek energii + re-gulacja warunków dostępu do sieci dla wymiany transgranicznej elektryczności.
Ofi cjalne powołanie CEER.
Powołanie grupy regulatorów europejskich w dziedzinie energii elektrycznej i gazu ERGEG (European Regulators Group for Electricity and Gas) celem wsparcia tworzenia wspólnego konkurencyjnego rynku energii (w listopadzie 2003 r. ERGEG zostaje ofi cjalnym doradcą KE w sprawach energii).
2005 Regulacje dotyczące warunków dostępu do sieci transportu gazu ziemnego.
Utworzenie stowarzyszenia Gas Infrastructure Europe (GIE) reprezentującego interesy branży infrastruktury gazowniczej (np. operatorów systemów przesy-łowych, operatorów systemów magazynowania, terminali LNG) a w ramach niego sekcji Gas Transsmission Europe (GTE) reprezentującej m.in. francuskiego operatora gazociągów wysokiego ciśnienia GRTgaz.
2007 DG Konkurencyjność przeprowadza ankietę na temat sektora energetycznego, w której wyniku przedstawia propozycję III pakietu energetycznego (wrzesień 2007 r.) obejmującego propozycję modyfi kacji dyrektyw i reguł dotyczących sektora energii elektrycznej i gazu ziemnego, sformalizowanie roli ETSO i GTE (ENTSOE i ENTSOG), propozycja powołania agencji współpracy regulatorów energii ACER.
2008 Dziedzina energii zostaje włączona do Traktatu lizbońskiego (kompetencje dzielone). Utworzenie w grudniu 2008 r. ENTSO-E.
marzec 2009
2011
III pakiet energetyczny przyjęty przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego (ITRE) i przez COREPER.
Przyjęcie pakietu przez Radę UE latem 2009 roku.
Transpozycja rozwiązań III pakietu energetycznego do prawodawstwa krajowego.
Źródło: opracowanie własne na podstawie J.-P. Hansen, J. Percebois, Énergie. Économie et politiques, Ouvertures Économiques, de boeck, 2010, s. 373–374.
W ten sposób polityka energetyczna rozwijana od lat 50. XX wieku została spięta klamrą trzech celów odnoszących się do trzech polityk: konkurencyjności (wspólny rynek), bezpieczeństwa dostaw do WE (polityka energetyczna) i ochrony środowi-ska w kontekście zrównoważonego rozwoju (polityka klimatyczna)38. Stworzyły one
38 Por. J.-M. Chevalier, P. Geoff ron, Les nouveau défi s de l’énergie. Climat – Économie – Géopo-litique, Economica, 2011, s. 217. Potrzebę oparcia współpracy energetycznej na trzech fi larach KE artykułowała już w 1997 r., por. dokument Extending the validity of the programme to promote inter-national cooperation in the energy sector – Synergy. Programme, proposal for a Council Regulation (EC), Brussels, 2.10.1997 COM (97) 488 fi nal 97/0251 (CNS), s. 5.
rdzeń wspólnej polityki energetycznej. Wreszcie po kilku dekadach ewolucji Traktat lizboński (który wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku) zdefi niował i nadał podsta-wy prawno-traktatowe polityce energetycznej UE. W lutym 2011 roku przewodni-czący KE José Manuel Barroso nakreślił nowe priorytety energetyczne w postaci:
(1) dokończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii do 2014 roku, (2) elimina-cji „wysp energetycznych” do 2015 roku, (3) poprawy efektywności energetycznej, (4) zwiększenia koordynacji zewnętrznej polityki energetycznej UE39.