Dartmouth College

Z wszystkich uczelni, które powstały przed 1776 rokiem, najbardziej skomplikowa-ne relacje z władzami kolonialnymi, a potem stanowymi, miał Dartmouth College (obecnie w Hanover, w stanie New Hampshire). Szkoła ta została założona w 1754 roku jako Moor’s Charity School i jej zadaniem miało być kształcenie, nawracanie i cywilizowanie Indian. W początkowym okresie nie była to uczelnia, ale raczej szko-ła ponadpodstawowa, która oferowaszko-ła naukę na wysokim poziomie. Założyciel, Ele-azar Wheelock, zebrał w Szkocji i Anglii fundusze na dalszy rozwój szkoły i chciał podnieść jej status, a także uzyskać większy prestiż dla samego siebie – jako prezy-denta koledżu⁹².

Szkoła Wheelocka działała początkowo w Hanover w Connecticut i władze kolonii nie były zainteresowane wspieraniem powstania uczelni konkurencyjnej dla Yale. W takiej sytuacji Wheelock zyskał przychylność Johna Wentwortha, gu-bernatora New Hampshire, i zdecydował się na przeniesienie szkoły do Hanover Hampshire, tym bardziej że kolonia zdecydowała się wesprzeć ją nadaniem zie-mi. W grudniu 1769 roku został podpisany przez króla Jerzego III statut uczelni, który przewidywał powstanie dwunastoosobowej Rady Powierniczej (Board of Trustees) nadzorującej działania powołanego właśnie do życia Dartmouth College.

Zgodnie ze statutem z urzędu członkami rady byli: prezydent uczelni oraz guberna-tor kolonii. Dodatkowo statut wymagał, by co najmniej ośmiu członków pochodziło z New Hampshire i co najmniej siedmiu było ludźmi świeckimi⁹³. Celem działania koledżu było:

91 Statutes of Columbia…, s. 8.

92 J. Whitehead, The Separation…, s. 15.

93 R.G. Durnin, The Role of the Presidents in the American Colleges of the Colonial Period, „History of Education Quarterly” 1961, vol. 1, nr 2, s. 25; (23–31); Charter of Dartmouth College, December 13, 1769, Dartmouth College Government Documents, http://www.dartmo.com/charter/charter.html (dostęp:

5.05.2011).

Czasy kolonialne – powstanie pierwszych uczelni i ich relacje z władzami 79 (…) uczenie czytania i pisania młodzieży z plemion indiańskich na tych terenach, a tak-że wszelkiej innej wiedzy, która okatak-że się przydatna dla cywilizowania i nawracania na chrześcijaństwo dzieci pogan, oraz wszelkich sztuk wyzwolonych oraz nauk w tym mło-dzieży angielskiej i każdej innej⁹⁴.

Statut w kategoryczny sposób wskazywał, ze decyzje dotyczące uczelni: jej fi nan-sów, powoływania prezydenta czy zatrudniania i zwalniania profesorów w całości pozostają uprawnieniem Rady Powierniczej. To sformułowanie niedługo po uzy-skaniu niepodległości przez Stany Zjednoczone stanie się przyczyną jednego z naj-ważniejszych procesów sądowych w dziewiętnastowiecznej historii amerykańskiego szkolnictwa wyższego: Trustees of Dartmouth College v. Woodward. A werdykt w tej sprawie stanie się podstawowym rozstrzygnięciem dla określenia relacji pomiędzy władzami stanowymi a prywatną uczelnią⁹⁵.

Niezwykła sytuacja Dartmouth College uwidoczniła się jeszcze przed podpisa-niem traktatu paryskiego. W 1777 roku Republika Vermontu, która ostatecznie zo-stała przyłączona do Unii w 1791 roku, przyjęła konstytucję, która wyraźnie głosiła, że „powinien zostać utworzony uniwersytet na terenie tego państwa”⁹⁶. Wywołało to zaniepokojenie Eleazara Wheelocka, założyciela i prezydenta uczelni, który obawiał się, że nowa szkoła, położona na drugim brzegu rzeki Connecticut, odciągnie poten-cjalnych kandydatów na studia. Zwłaszcza jeśli ta nowa uczelnia miała się cieszyć wsparciem władz republiki. Wheelock rozpoczął starania, które nie tyle miały nie dopuścić do powstania nowej instytucji, ile miały raczej umożliwić relokację jego szkoły. Tym bardziej że miasta New Hampshire nad rzeką Connecticut miały więcej kulturowych i ekonomicznych związków z miastami w Vermoncie niż z resztą stanu, a w gronie studentów Dartmouth College dominowała młodzież z terenów po drugiej stronie rzeki. Z kolei władze Vermont nie musiałyby organizować od podstaw no-wego koledżu, tylko mogłyby wykorzystać doświadczenia, profesorów i bibliotekę istniejącej uczelni. Starania te wydawały się więc jak najbardziej uzasadnione⁹⁷.

Dodatkowo miasta na zachodzie New Hampshire obawiały się, że w zdomino-wanym przez wschodnie miasta stanu Kongresie Konstytucyjnym zostaną przyjęte rozwiązania, które ograniczą ich uprawnienia. Powodowane tymi obawami osady znad rzeki Connecticut poprosiły o przyłączenie ich do Vermontu i prośba ta zo-stała zrealizowana w czerwcu 1778 roku. Z tego powodu, beż żadnych fi zycznych przenosin, Dartmouth College znalazł się w Vermoncie. Szkoła Wheelocka szyb-ko zdobyła uznanie władz Vermontu, a on sam został mianowany sędzią poszyb-koju, by móc rozstrzygać spory wewnątrz uczelni (ten przywilej nie został mu przyznany

94 Charter of Dartmouth… „(...) for the education & instruction of Youth of the Indian Tribes in this Land in reading, writing & all parts of Learning which shall appear necessary and expedient for civilizing

& christianizing Children of Pagans as well as in all liberal Arts and Sciences; and also of English Youth and any others”.

95 Trustees of Dartmouth College v. Woodward, 17 U.S. 518 (1819); J.S. Whitehead, J. Herbst, How to Think about the Dartmouth College Case [w:] H.S. Wechsler, op.cit., s. 162–172; J.A. Daszyńska, op.cit., s. 125–126.

96 Constitution of 1777, Offi ce of Vermont Secretary of State, http://vermont-archives.org/

govhistory/constitut/con77.htm (dostęp: 25.03.2009).

97 J. Whitehead, The Separation…, s. 32.

przez New Hampshire pomimo jego wielokrotnych próśb). Sprawa przyjęcia miast do Vermontu wywołała ogromne oburzenie władz New Hamsphire, które stanowczo zażądały oddania ich z powrotem. Legislatura Vermontu, obawiając się konfrontacji z sąsiadem, już w roku następnym przegłosowała wyłączenie miast znad rzeki Con-necticut ze swego terytorium⁹⁸. Kwestia ta była na tyle drażliwa, że Kongres Konfe-deracji, debatując nad przyjęciem Vermontu, stwierdził, że jeśli problem tych miast będzie powracał, to Vermont zostanie podzielony pomiędzy stany New Hampshire i Nowy Jork. Wobec takich argumentów władze Vermontu zaprzestały dalszych sta-rań o przeniesienie Dartmouth College⁹⁹.

W trakcie debat o kształcie granicy i związanym z tym pytaniem o przynależność administracyjną Dartmouth College w 1779 roku zmarł założyciel, Eleazar Whee-lock, a obowiązki prezydenta uczelni przejął jego syn – John Wheelock. Starał się on bardzo aktywnie o pozyskanie przychylności zarówno w New Hampshire, jak i w Vermoncie, choć nie myślał już o przenosinach szkoły. W 1785 roku udał się do władz Vermontu z prośbą o fi nansowe wsparcie dla Dartmouth i motywował swoją prośbę liczbą studentów z tego stanu pobierających u niego naukę. Vermont przeka-zał koledżowi 23 040 akrów ziemi o ówczesnej wartości 25 000 dolarów; dochód z jej dzierżawy stanowił poważne źródło dochodu uczelni¹⁰⁰. Wheelock próbował także przekonać legislaturę, by w konstytucji stanowej wprowadzić zapis, że Dart-mouth jest uprzywilejowaną uczelnią Vermontu, co mogłoby zapewnić w przyszłości fi nansowe i polityczne wsparcie, nawet pomimo pozostawania poza granicami stanu.

Kiedy legislatura odmówiła, starał się o wprowadzenie zapisu uniemożliwiającego przekazywanie fi nansowego wsparcia uczelni innej niż Dartmouth. A kiedy i to nie przyniosło rezultatów, osiągnął tyle, że konstytucja Vermontu z 1786 roku (inaczej niż poprzednia konstytucja Republiki Vermontu) nie nakazywała utworzenia uczelni na terenie stanu¹⁰¹.

Starania podejmowane przez Wheelocka po drugiej stronie rzeki Connecticut do-prowadziły do przyznania w 1789 roku przez władze New Hampshire gruntów o po-wierzchni 42 000 akrów. Po tym znaczącym wsparciu władze stanu New Hampshire przestały jednak w istotny sposób wspierać szkołę. W takiej sytuacji Rada Powier-nicza koledżu w 1806 roku zdecydowała się na ograniczenie własnej niezależności, licząc w zamian za to na większe wsparcie. W myśl jej propozycji rada miała zostać powiększona „…w chwili obecnej o Przewodniczącego Senatu, Przewodniczącego Izby Reprezentantów oraz Prezesa Sądu Najwyższego, albo jakichkolwiek innych urzędników władz stanowych”¹⁰². General Court New Hampshire nie zdecydo-wał się jednak na zmianę aktu lokacyjnego i statutu uczelni, ale przyznał uczelni

98 F. Chase, The History of Dartmouth College and the Town of Hanover, New Hampshire, John Wilson and Son University Press, Cambridge 1891, s. 400.

99 J. Whitehead, The Separation…, s. 33.

100 B.P. Smith, The History of Dartmouth College, Houghton, Osgood and Company. The Riverside Press, Boston 1878, s. 65.

101 Ibidem, s. 66–68; The Constitution of 1786, Offi ce of Vermont Secretary of State, http://vermont-archives.org/govhistory/constitut/con86.htm (dostęp: 25.03.2009).

102 F. Chase, op.cit., s. 628.

Czasy kolonialne – powstanie pierwszych uczelni i ich relacje z władzami 81 w 1807 roku niewielką ilość ziemi. Do 1815 roku, czyli do początku Dartmouth case były to ostatnie działania wpływające na relacje pomiędzy uczelnią a władzami stanowymi¹⁰³.

Sprawa Dartmouth, która doczekała się ostatecznie rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w roku 1819, rozpoczęła się od skargi Johna Wheelocka skierowanej w 1815 roku przeciwko Radzie Powierniczej koledżu. Zwra-cając się do legislatury New Hampshire, ówczesny prezydent uczelni przekonywał, że rada próbuje narzucić jej denominacyjny charakter, wspierając tylko jedną grupę religijną. Skarga Wheelocka wynikała nie tylko z jego troski o stan Dartmouth Col-lege; chciał także uzyskać zapewnienie, że to on (jako prezydent i jako spadkobierca założyciela), a nie Rada Powiernicza, jest najważniejszą siłą w uczelni i że to on ma prawo do samodzielnego podejmowania decyzji¹⁰⁴.

Proces powolnej zmiany w składzie Rady Powierniczej rozpoczął się w 1793 roku, wraz z powołaniem Nathaniela Nilesa, a zakończył w roku 1809, kiedy prze-ciwnicy Johna Wheelocka zdobyli przewagę w Board of Trustees. Konfl ikt ujawnił się wtedy za sprawą powołania na stanowisko profesora teologii Roswella Shurtleffa (absolwenta Dartmouth z 1799 roku), któremu Wheelock odmówił prawa do wygła-szania kazań dla studentów. To zdarzenie było jednak tylko początkiem zdecydo-wanie poważniejszego sporu z 1814 roku, kiedy Rada odsunęła Wheelocka (ciągle prezydenta uczelni) od prowadzenia zajęć dla studentów czwartego roku studiów. Na zarzuty Wheelocka Rada odpowiadała stwierdzeniem, że jest on typem osoby, która za wszelką cenę stara się o przeforsowanie własnego zdania, nie zważając ani na koszty, ani na rzeczywiste dobro uczelni¹⁰⁵.

W 1815 roku Wheelock opublikował Sketches of the History of Dartmouth College and Moor’s Charity School, w której prezentował swoje zmagania z Radą Powierniczą, podkreślając, że on sam jest osobą pokrzywdzoną. Po wydaniu tego pamfl etu zwrócił się z prośbą do legislatury o powołanie komisji w celu zbadania słuszności jego zarzutów. Kiedy stanowa komisja rozpoczęła swoje prace, w sierpniu 1815 roku zebrała się Rada, która uznała publikację za szkalującą dobre imię uczelni.

26 sierpnia w tajnym głosowaniu, stosunkiem 8 do 2, pozbawiła ona Wheelocka wszelkich stanowisk, a w dwa dni później powołała nowego prezydenta uczelni – Francisa Browna. Dopiero w kwietniu następnego roku przedstawiony został guber-natorowi raport przygotowany przez General Court, w którym nie stwierdzono istot-nych nieprawidłowości w działaniach Rady Powierniczej¹⁰⁶.

Ówczesny gubernator Connecticut, William Plumer, uważał jednak, że koledż powinien służyć przede wszystkim stanowi i z tego powodu o jego losach nie po-winna decydować wyłącznie Rada Powiernicza. Plumer podważył nie tyle wnioski z raportu dotyczące działania Rady, ile podstawę organizacji szkoły zapewniającą jej

103 Ibidem, s. 627–628.

104 J. Whitehead, The Separation…, s. 53–54.

105 B.P. Smith, op.cit., s. 71–72.

106 J. Wheelock, Sketches of the History of Dartmouth College and Moor’s Charity School, with a Particular Account of Some Late Remarkable Proceedings of the Board of Trustees, from the year 1779 to the year 1815, [b. m.], [b. r.]; J. Whitehead, The Separation…, s. 58–59.

niezależność od stanu. Uważał, że należy zwiększyć liczbę członków Board of Tru-stees, po to, by zapewnić większy wpływ stanu na działania uczelni, i dlatego zapro-ponował zmianę statutu uczelni, wskazując na podobne działania w innych stanach (na przykład w Nowym Jorku)¹⁰⁷.

W tym czasie Rada Powiernicza reprezentowana przez Daniela Webstera zasuge-rowała, że władze powinny raczej powołać do życia nową uczelnię – The University of New Hampshire – i do rady tej nowej szkoły powinny powołać członków według własnego uznania, zapewniając stanowi kontrolę nad jej działaniami. Jeden z pierw-szych badaczy sprawy Dartmouth, John Shirley, zauważył: „Pan Webster zdawał się myśleć, że rada nadzorcza licząca dziewiętnastu członków oraz tolerancja religijna może być stosowana wszędzie, tylko nie w Dartmouth College”¹⁰⁸.

Gubernator William Plumer argumentował konieczność podjęcia działań, twier-dząc, że „[n]ie istnieje system rządów, w którym szerzenie edukacji jest bardziej konieczne, niż w republice. I dlatego w nie mniejszym stopniu jest to obowiązek co i prawo stanu do nadzorowania i wspierania rozwoju literatury i nauki”. Z tego powodu nalegał na rozpatrzenie sprawy „Dartmouth College, naszej głównej instytu-cji edukacyjnej”¹⁰⁹. Legislatura nie była jednak zainteresowana tworzeniem nowego koledżu, tylko przygotowała ustawę An Act to Amend the Charter and Enlarge the Corporation of Dartmouth College (Ustawa o zmianie statutu i powiększeniu kor-poracji Koledżu Dartmouth). Zgodnie z tą ustawą Rada miała zostać powiększona z dwunastu do dwudziestu jeden członków. Wszyscy byli zobowiązani do złożenia przysięgi na wierność konstytucji Stanów Zjednoczonych oraz konstytucji stanu New Hampshire. Gubernator miał wyznaczyć brakujących dziewięciu członków rady; do-datkowo z urzędu jej członkami mieli być przewodniczący stanowego Senatu oraz Izby Reprezentantów, a także gubernator i zastępca gubernatora z Vermontu. Co cie-kawe, po tym jednorazowym uzupełnieniu rady, w przyszłości ona sama miałaby po-woływać nowych członków. Ustawa została ostatecznie podpisana przez gubernatora i weszła w życie 27 lipca 1816 roku¹¹⁰.

Gubernator Plumer nie zwrócił przy tym uwagi na to, że miał prawo uzupełnić radę o dziewięć osób (w tym cztery z urzędu), ale to nie zapewniało większości w ra-dzie nadzorczej. Stara rada wykorzystała ten fakt i po prostu bojkotowała prace, nie przychodząc na posiedzenia, co sprawiało, że żadna decyzja nie mogła być podjęta

107 W.G. North, The Political Background of the Dartmouth College Case, „The New England Quar-terly” 1945, vol. 18, nr 2, s. 202–203.

108 J.M. Shirley, The Dartmouth College Causes and the Supreme Court of the United States, Review Publishing Co., St. Louis 1895, s. 104; J. Whitehead, The Separation…, s. 62.

109 J.M. Shirley, op.cit., s. 105. „There is no system of government where the general diffusion of knowledge is so necessary as in a republic. It is therefore not less the duty than the interest of the State to patronize and support the cause of literature and the sciences. So sensible were our ancestors of this, that they early made provision for schools, academies and a college, the good effects of which we daily experience. But all literary establishments, like everything human, if not duly attended to, are subject to decay; permit me, therefore, to invite your consideration to the state and condition of Dartmouth College, the head of our learned institutions”.

110 Ibidem, s. 121–122; J.S. Whitehead, How to Think….

Czasy kolonialne – powstanie pierwszych uczelni i ich relacje z władzami 83 z powodu braku kworum. Gubernator ponownie zwrócił się do legislatury o zmianę prawa, która tym razem obniżyła kworum do dziewięciu osób¹¹¹.

W tej sytuacji stara rada skierowała do sądu sprawę, która została rozpatrzona przez Sąd Najwyższy stanu Connecticut. W listopadzie 1817 roku wydał on wyrok na korzyść władz stanowych, argumentując, że legislatura miała prawo zmienić sta-tut uczelni bez zgody zainteresowanej korporacji z tego względu, że służąc dobru publicznemu, sama korporacja staje się publiczna i dlatego może podlegać prawu stanowemu. Wówczas stara rada, reprezentowana przez Daniela Webstera, skie-rowała sprawę do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, który wydał wyrok 2 lutego 1819 roku. Decyzja została ogłoszona przez Johna Marshala, który wyraźnie stwierdził, że Dartmouth College jest korporacją prywatną i z tego powodu władze stanowe nie mają możliwości zmiany raz przyjętego statutu uczelni. Jedną z podsta-wowych zasad, które miały tu zastosowanie, była konieczność dotrzymania warun-ków kontraktu (sanctity of contract). Wyrok Sądu Najwyższego ostatecznie wyłączył Dartmouth College spod bezpośredniej zależności od władz stanowych. Ta decyzja okazała się zasadnicza dla określenia relacji pomiędzy uczelniami prywatnymi a wła-dzami stanowymi. Choć odnosiła się wyłącznie do Dartmouth College, wkrótce po-zostałe uczelnie (z wyjątkiem publicznego College of William and Mary) ostatecznie zerwały zależność od władz swoich stanów¹¹².