Podmioty, którym sąd dokonuje doręczeń
6. Doręczenie pism sądowych przedstawicielom ustawowym i pełnomocnikom
6.2. Doręczenia pełnomocnikowi procesowemu strony postępowania cywilnego
6.2.4. Doręczenie pisma stronie w razie wygaśnięcia pełnomocnictwa lub śmierci pełnomocnika
Ustawodawca chroni stronę, bądź uczestnika postępowania cywilnego przed niekorzystnymi skutkami takich okoliczności jak np. śmierć pełnomocnika czy wygaśnięcie pełnomocnictwa stanowiąc, iż wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu dopiero z chwilą zawiadomienia go o
666 Orzeczenie SN z dnia 4 stycznia 1936 r. w sprawie C.III.560/34, Zb. Urz. 1936 r., poz. 329, Bibl. Orzecz. dz.
VII, poz.26, orzeczenie SN z dnia 5 listopada 1936 r. w sprawie C.I.2690/36, OSP 1937 r., poz. 210, SPO, t. I, poz.4, orzeczenie SN z dnia 1 września 1958 r. w sprawie CR 744/51, OSP 1976 r., Nr 59, wyrok SN z dnia 22 września 1982 r. w sprawie II CR 177/82, OSPiKA 1983 r., Nr 6, poz. 122 z glosą W. Siedleckiego PUG 1983 r.
nr 12 s. 365, PiP 1984 r., Nr 10, s. 78 z omówieniem W. Siedleckiego w „Przeglądzie orzecznictwa”.
667 K Kołakowski, „Kodeks postępowania cywilnego…”, op. cit., s. 769, postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 1998 r. w sprawie I CKN 856/97, OSNC 1999 r., Nr 1, poz. 4, OSP 1999 r. Nr 2, poz. 30, Biul. SN 1998 r., Nr 11, s. 11, MoP 1999 r., Nr 1, s. 26, PUG 1999 r., Nr 1, s. 25, R.Pr. 1999 r., Nr 2, s. 81, Pal. 1999 r., Nr 3 - 4, s.
208 z omówieniem Z. Krzemińskiego w „Przeglądzie Orzecznictwa”, postanowienie SN z dnia 30 stycznia 1973 r. w sprawie I CZ 163/72, OSNC 1973 r., Nr 11, poz. 202, Pal. 1974 r., Nr 2, s. 107, PiP 1974 r., Nr 11, s. 134 z omówieniem E. Wengerka w „Przeglądzie Orzecznictwa”, wyrok SN z dnia 13 lutego 2004 r. w sprawie IV CK 269/02 niepubl. cyt. za: M. Uliasz, „Kodeks postępowania cywilnego…”, op. cit. s. 219.
668 Postanowienie SN z dnia 14 listopada 2008 r. w sprawie I CZ 100/08 cyt. za: K Kołakowski, „Kodeks postępowania cywilnego… ”, op. cit., s. 736.
669 Z. Resich, W. Siedlecki, „Kodeks postępowania cywilnego…”, op. cit. s. 255.
670 Orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1930 r. w sprawie III.1Rw. 2749/29, Zb. Urz. 1930 r., poz. 8, OSP 1931 r., poz. 118, PS 1931 r., poz. 534.
tym, natomiast w stosunku do przeciwnika, bądź też innych uczestników postępowania – z chwilą doręczenia im zawiadomienia przez sąd (art. 94 § 1 k.p.c.). Na tle tego przepisu mogą jednak powstać różnego rodzaju wątpliwości czy sąd skutecznie dokonał doręczenia danego pisma stronie reprezentowanej przez pełnomocnika, któremu następnie wypowiedzono pełnomocnictwo albo który zmarł. Obowiązkiem sądu jest zatem stwierdzenie, czy z chwilą zawiadomienia sądu o wygaśnięciu pełnomocnictwa strona została prawidłowo wezwana na termin rozprawy i czy nie zachodzi potrzeba ponownego doręczenia wezwania na rozprawę na skutek nienależytego zawiadomienia o nim przez byłego pełnomocnika.671
6.2.5. Obligatoryjność doręczeń pism procesowych stronom reprezentowanym przez pełnomocników na podstawie art. 132 § 1¹ k.p.c.
Do czasu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie z dniem 19 kwietnia 2010 r.672 sąd dokonywał doręczeń stronom reprezentowanym przez pełnomocników nie tylko pism sądowych, ale także odpisów pism procesowych. Wzajemne doręczanie odpisów pism procesowych pomiędzy pełnomocnikami stron było jedynie fakultatywne, z czego pełnomocnicy nie korzystali zbyt często. W obecnym stanie prawnym jedynie odpis pozwu bądź wniosku w postępowaniu nieprocesowym, a więc pisma wszczynającego postępowanie w sprawie, a także pisma wymienione enumeratywnie w przepisie art. 132 § 1¹ k.p.c.673 muszą zostać obligatoryjnie doręczone przez sąd.
Wraz z nowelizacją przepisu art. 132 § 1 k.p.c. wprowadzono obligatoryjnie w postępowaniu cywilnym konieczność dokonywania doręczeń odpisów pism procesowych pomiędzy pełnomocnikami stron. Regulacja ta odnosi się nie tylko do adwokatów i radców prawnych, ale także do rzeczników patentowych. Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej przed wejściem w życie omawianej nowelizacji zgłosił uwagi do projektowanych zmian w przepisie art. 132 wskazując, że brak jest podstaw do obciążania profesjonalnych pełnomocników procesowych obowiązkami sądów. Pogląd ten wydaje się jednak niesłuszny zważywszy na fakt, iż rozwiązanie przewidujące możliwość wzajemnego doręczenia pism pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami jest w pełni zasadne, gdyż zostało ono sprawdzone
671 Orzeczenie SN z dnia 11 stycznia 1968 r. w sprawie I CR 13/68, GSiP 1968 r., Nr 11.
672 Art. 132 § 1 k.p.c. został zmieniony przez art. 1 pkt. 10 lit. a) ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. Dz. U. z 2010 r. Nr 7 poz. 45.
673 Tzn. pozew wzajemny, apelacja, skarga kasacyjna, zażalenie, sprzeciw od wyroku zaocznego, sprzeciw od nakazu zapłaty, zarzuty od nakazu zapłaty, wniosek o zabezpieczenie powództwa, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skarga na orzeczenia referendarza sądowego.
wcześniej w nieobowiązującym już postępowaniu w sprawach gospodarczych. Instytucja doręczenia w polskim postępowaniu cywilnym polega co do zasady na doręczaniu przez sąd pism sądowych, a nie odpisów pism procesowych, a zatem nowelizacja tego przepisu była zgodna z istotą samego pojęcia doręczenia. Co więcej rozwiązanie to ma niebagatelne znaczenie dla przyspieszenia postępowania i odciążenia sądów, a także może przyczynić się do zmniejszenia wysokości wydatków ponoszonych przez Skarb Państwa. Na marginesie warto zwrócić uwagę, iż obowiązek obligatoryjnego doręczania przez profesjonalnych pełnomocników odpisów pism procesowych sobie nawzajem i załączania dowodu doręczenia tego pisma lub jego wysłania przesyłką poleconą dotyczy również takich pism jak chociażby odpowiedź na zażalenie. 674
Ustawodawca regulując wzajemne dokonywanie doręczeń pism procesowych wzorował się po części na niemieckim Zivilprocessordnung,(ZPO), który także przewiduje możliwość doręczania bezpośrednio pism pełnomocnikowi reprezentującego stronę przeciwną. Regulacja ta dotyczy większości pism procesowych za wyjątkiem pozwu oraz środków zaskarżenia. ZPO w porównaniu z k.p.c. przewiduje znacznie szerszy krąg podmiotów, którym można doręczyć pismo, gdyż oprócz adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych, są to także: notariusze, komornicy, doradcy podatkowi, urzędnicy, stowarzyszenia oraz zakłady prawa publicznego, lekarze, architekci, biegli rewidenci, nauczyciele akademiccy, burmistrzowie, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz inne osoby publiczne godne zaufania. Odnośnie wyżej wymienionych osób ZPO posługuje się niedookreślonym pojęciem „zwiększonego zaufania”. Sąd ustala, czy wskazana osoba jest osobą godną „zwiększonego zaufania”, której można doręczyć pismo.
Podkreślenia wymaga, iż przepis art. 132 § 1 k.p.c. ma zastosowanie wyłącznie do odpisów pism procesowych za wyjątkiem odpisu pozwu oraz pism wymienionych w art. 132
§ 1¹ k.p.c., a nie ma zastosowania do doręczeń pism sądowych.675 Z tego względu nie jest przedmiotem poszerzonych badań, a kwestia ta została potraktowana tylko marginalnie.
674 Postanowienie SN z dnia 12 października 2011 r. w sprawie II CZ 70/11, LEX nr 1044005.
675 M. Uliasz, „Kodeks postępowania cywilnego…”, op. cit., s. 208.
7. Doręczenie pism sądowych żołnierzom, funkcjonariuszom policji i osobom