Problematyka doręczeń pism w poszczególnych konwencjach prawa międzynarodowego. międzynarodowego

Rozwój stosunków międzynarodowych powoduje konieczność ich prawnej ochrony, dlatego poszczególne kraje dążą do wykształcenia jednolitych regulacji prawnych;

normujących obrót cywilnoprawny.⁷⁰ Z uwagi na doniosłość instytucji doręczeń oraz wiele problemów związanych z praktycznym aspektem przekazywania różnego rodzaju pism, nie tylko sądowych pomiędzy państwami pierwsze regulacje z zakresu prawa międzynarodowego sięgają już pierwszych konferencji haskich, które odbyły się w 1893 r. i 1894 r. Ich wynikiem było podpisanie w dniu 14 listopada 1896 r. umowy uzupełnionej protokołem dodatkowym z dnia 22 maja 1987 r.⁷¹ Konwencja ta została zastąpiona kolejną z dnia 17 lipca 1905 r.⁷² podpisaną w Hadze, do której przystąpiła później także Polska, a następnie zrewidowana przez inną konwencję z dnia 1 marca 1954 r.⁷³, która zaczęła obowiązywać w stosunku do Polski w dniu 13 marca 1963 r.

Odnośnie rozwiązań prawnych występujących w powołanych powyżej konwencjach szczególnego podkreślenia wymaga, iż konwencja haska z 1896 r. przewidywała możliwość dokonywania doręczeń pomiędzy państwami na drodze dyplomatycznej, natomiast konwencje haskie z 1905 r.⁷⁴ i 1954 r. umożliwiały dokonywanie doręczeń na drodze konsularnej.⁷⁵ Zgodnie bowiem z treścią art. 1 konwencji z 1954 r. w sprawach cywilnych i handlowych dokumenty przeznaczone dla osób znajdujących się za granicą przesyła się konsulowi, który występuje ze stosownym wnioskiem do odpowiedniej władzy wskazanej przez państwo wezwane. Konwencje te umożliwiają także dokonywanie doręczeń na drodze dyplomatycznej oraz poprzez bezpośrednie doręczenia dokonywane pomiędzy władzami poszczególnych państw (art.1 ust.1, art. 9 ust.1).

Na szczególną uwagę zasługuje także fakt, iż obie konwencje haskie przewidują dwa rodzaje doręczeń zagranicznych, a mianowicie doręczenie formalne, które jest wyjątkiem od zasady oraz nieformalne będące regułą. Pierwsze z wyżej wymienionych rodzajów doręczeń zostało wyrażone w art. 3 obu konwencji haskich i polega na tym, że doręczenie może

70 H. Duszka – Jakimko, „Jurysdykcja krajowa w sprawach cywilnych i handlowych w polskim systemie prawnym i w prawie europejskim”, Opole 2006 r., s. 14.

71 K. Piasecki, „Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej”, Warszawa 2009 r., s. 119.

72 Dz. U. z 1926 r. Nr 126 poz. 735 z późn. zm., obecnie konwencja stosowana jest w stosunkach pomiędzy Polską a Islandią.

73 Dz. U. z 1963 r. Nr 17 poz. 90 z późn. zm.

74 Konwencja ta wiąże Polskę z Islandią za: J. Ciszewski, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz”, Tom 5, praca zbiorowa pod red. T. Erecińskiego, Warszawa 2012 r., s. 352

75 T. Ereciński, J. Ciszewski, „Międzynarodowe postępowanie…”, op. cit., s. 220.

nastąpić wyłącznie na wyraźne żądanie państwa wzywającego, jeżeli pismo, które ma być doręczone zostało sporządzone w języku władzy wezwanej, bądź w języku, na który zgodziły się oba państwa zainteresowane albo jeżeli zostało do niego dołączone tłumaczenie w jednym z tych języków. Doręczenie nieformalne natomiast zostało wyrażone w art. 2 konwencji haskich z 1905 r. i 1954 r. i polega na tym, że może być ono dokonane wyłącznie za zgodą odbiorcy. Wskazać przy tym należy, że odmowa dokonania doręczenia w sposób nieformalny nie stoi na przeszkodzie, aby dokonać tej czynności w sposób formalny.

Oprócz dwóch najważniejszych form dokonywania doręczeń konwencje haskie z 1905 r. i 1954 r. przewidują także formy szczególne doręczeń przewidziane art. 6 i są nimi:

doręczenie pisma osobie przebywającej zagranicą za pośrednictwem poczty, właściwych urzędników kraju wezwanego oraz przez przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych.

Szczególne sposoby dokonywania doręczeń mogą znaleźć zastosowanie jedynie, gdy na dany sposób doręczenia zezwalają umowy państw pomiędzy którymi ma być doręczone pismo, bądź też w przypadku braku takich umów, gdy państwo, na którego terenie ma być doręczone pismo się temu nie sprzeciwia.

Przepis art. 4 konwencji haskiej z 1954 r. przewiduje, że państwo może odmówić doręczenia pisma tylko wówczas, gdyby doręczenie to naruszało jego prawa zwierzchnie lub zagrażało jego bezpieczeństwu. W konwencji haskiej z 1954 r. przewidziano dwie formy potwierdzenia doręczenia: pokwitowanie odbiorcy wraz z datą odbioru i z uwierzytelnieniem pisma, bądź też poprzez zaświadczenie władzy państwa wezwanego, w którym zostanie stwierdzony fakt, forma i data doręczenia pisma. Na uwagę zasługuje fakt, iż konwencja haska wiąże Polskę w zakresie doręczania pism z Armenią, Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą, Kirgistanem, Libanem, Macedonią, Marokiem, Mołdawią, Serbią, Surinamem, Uzbekistanem i Watykanem. ⁷⁶

W latach 60 – tych na arenie międzynarodowej zaczęto prowadzić negocjacje dotyczące stworzenia sprawnego systemu doręczeń dokumentów pomiędzy poszczególnymi państwami. Dotychczasowe regulacje prawne zawarte w konwencjach haskich z 1905 r. i 1954 r. okazały się niewystarczające z uwagi na przystąpienie w latach pięćdziesiątych krajów o systemie common law tj. Wielkiej Brytanii, Irlandii, Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii do Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego.

Przystąpienie nowych państw do konwencji o doręczaniu dokumentów wymagało uelastycznienia systemu doręczeń z uwagi na różnorodne krajowe systemy doręczeń

76 J. Ciszewski, „Kodeks postępowania cywilnego…”, jak wyżej, s. 352.

obowiązujące w poszczególnych krajach.⁷⁷ Istotny wpływ na stosunki międzynarodowe miało także utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) w 1958 r.

Istotny przełom w zakresie przekazywania dokumentów pomiędzy poszczególnymi państwami nastąpił w 1965 r., kiedy to w dniu 15 listopada 1965 r. podpisano konwencję o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych,⁷⁸ która zawiera pewne rozszerzone regulacje obowiązujące wcześniej w konwencjach z 1905 r. i 1954 r. W dniu 16 czerwca 2000 r. rząd polski złożył oświadczenie w sprawie przystąpienia przez Rzeczpospolitą Polską do Konwencji o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych, sporządzonej w Hadze dnia 15 listopada 1965 r.⁷⁹

Przedmiotem doręczeń w konwencji z 1965 r. podobnie jak w przypadku konwencji z 1954 r. są nie tylko pisma sądowe, ale także pozasądowe, co wynika z treści art. 1 ust. 1 i art.

17. W art. 2 konwencji przewidziano obowiązek powołania organów centralnych (Central Authorities), które byłyby odpowiedzialne za realizację postanowień konwencji m.in. za przyjmowanie wniosków o doręczenie dokumentów pochodzących z zagranicy. Organ Centralny jako taki nie zajmuje się doręczaniem dokumentów, lecz umożliwia jedynie ich doręczenie przez odpowiednią do tego celu agencję (art. 5). Rolę organu centralnego pełni Minister Sprawiedliwości, a organami wyznaczonymi w myśl art. 9 ust. 1 są prezesi sądów okręgowych. Przepis art. 5 konwencji pozostawia państwom sygnatariuszom swobodę w wyborze jednego z trzech sposobów doręczeń, bez narzucenia im gotowych rozwiązań. Na mocy art. 8 i 9 konwencji istnieje możliwość dokonywania doręczeń poprzez korzystanie z kanałów konsularnych i dyplomatycznych. Z kolei przepisy art. 10 i 11 konwencji umożliwiają państwom doręczanie dokumentów za pośrednictwem innych kanałów, aniżeli zapewnionych przez sieć organów centralnych. Komisja Specjalna Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego uznała za dopuszczalne dokonywanie doręczeń przez adwokatów będących pełnomocnikami stron w postępowaniu.⁸⁰ Postanowienia konwencji umożliwiają państwom zawieranie pomiędzy sobą derogacyjnych lub uzupełniających umów

77 A. Dyer, „Encyclopedia of Public International Law”, 1986, s. 71 – 75, cyt. za: P. Meijknecht, “Doręczanie dokumentów w obrocie międzynarodowym: Europejska Konwencja z 1997 r.”, KPP 1999 r., z. 4, s. 800.

78 Dz. U. z 2000 r. Nr 87 poz. 968 konwencja łączy Polskę w zakresie doręczania pism za granicą z Albanią, Antiguą i Barbudą, Argentyną, Bahama, Barbadosem, Białorusią, Chinami, Chorwacją, Egiptem, Indiami, Izraelem, Japonią, Kanadą, Koreą, Kuwejtem, Malawi, Meksykiem, Monako, Norwegią, Pakistanem, Rosją, San Marino, St. Vincent i Grenadyny, Sri Lanką, Stanami Zjednoczonymi Ameryki, Szwajcarią, Turcją, Ukrainą i Wenezuelą cyt za: J. Ciszewski, „Kodeks postępowania cywilnego…”, op. cit., s. 352. Organy przyjmujące Kanady uzależniają doręczenie dokumentu od uprzedniego uiszczenia na ich rzecz należności w wysokości 50$

kanadyjskich; za: J. Ciszewski, „Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych…”, op. cit. s. 139.

79 Dz. U. z 2000 r. Nr 87 poz. 969.

80 J. Ciszewski, „Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych”, Warszawa 2012 r. s. 138.

(art. 20 i 25). Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego zakres konwencji nie obejmuje doręczeń dokonywanych w ramach postępowania arbitrażowego.⁸¹

Na obecny kształt instytucji doręczeń w prawie międzynarodowym miały również wpływ przepisy tzw. konwencji lugańskiej - o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych z dnia 16 września 1988 r.,⁸² która weszła w życie w dniu 1 stycznia 1992 r. Pierwowzorem konwencji z Lugano była konwencja brukselska z dnia 27 września 1968 r., która weszła w życie w dniu 1 lutego 1973 r.⁸³ Z uwagi na to, iż obie konwencje zawierają niemal identyczny układ i numerację artykułów oraz podobną treść przepisów przytoczone zostaną rozwiązania dotyczące doręczeń zawarte w konwencji lugańskiej.

Należy przede wszystkim podkreślić, iż konwencja z Lugano powoduje harmonizację systemów cywilnego prawa procesowego państw, które są jej stronami i wprowadza jednolite normy procesowe w zakresie jurysdykcji międzynarodowej w sprawach cywilnych i handlowych oraz wykonywania zagranicznych orzeczeń sądowych.⁸⁴ Stronami konwencji lugańskiej mogą być państwa, które w dacie otwarcia konwencji do podpisania były członkami Wspólnot Europejskich lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Zasadniczym celem konwencji lugańskiej było umocnienie cywilnoprawnej ochrony osób zamieszkujących w państwach członkowskich co stanowiło wyraz polskiej polityki integracyjnej.⁸⁵

Konwencja ta w przedmiocie doręczeń odwołuje się w dużej mierze do poprzednich konwencji regulujących doręczenia, a w szczególności do konwencji z 1965 r. W przeciwieństwie jednak do poprzednio omawianych konwencji, przedmiotem doręczeń w konwencji z Lugano w myśl. art. 25 są wyłącznie orzeczenia. Dodać przy tym należy, że muszą być to orzeczenia wykonalne, gdyż zgodnie z treścią art. 31 ust. 1 jedną z przesłanek zezwolenia na wykonanie orzeczenia jest jego wykonalność w państwie, w którym zostało wydane. Zgodnie z treścią IV protokołu nr 1 do konwencji lugańskiej pisma sądowe i pozasądowe sporządzone w państwie będącym stroną konwencji, a skierowane do osoby, która znajduje się w innym państwie, będącym stroną konwencji, doręcza się zgodnie z porozumieniami międzynarodowymi obowiązującymi pomiędzy tymi państwami.

81 Postanowienie SN z dnia 9 lutego 1999 r. w sprawie I CKN 887/98, OSNC 1999 r., Nr 10, poz. 172.

82 Dz. U. z 2000 r. Nr 10 poz. 132.

83 J. Ciszewski, „Konwencja z Lugano. Komentarz”, Warszawa 2001 r., s. 41.

84 J. Łopuski, „Konwencja lugańska o jurysdykcji orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych”, Bydgoszcz 2001 r., s. 18.

85 J. Ciszewski, „Przystąpienie Polski do Konwencji Lugańskiej i do Europejskiej Konwencji o doręczaniu pism sądowych i pozasądowych”, KPP 1999 r., z. 4, s. 820.

Podobnie jak w konwencji z 1965 r. również w konwencji z Lugano przewidziano możliwość dokonywania doręczeń bezpośrednich. Przesyłanie pism może być dokonane bezpośrednio pomiędzy urzędnikami sądowymi stron konwencji pod warunkiem, że państwo na którego terytorium na zostać dokonane doręczenie nie sprzeciwi się temu. Doręczenie pisma następuje wówczas zgodnie z prawem obowiązującym na terenie państwa wezwanego.

Ta forma dokonywania doręczeń została ujęta także w konwencji brukselskiej z 1997 r. oraz w rozporządzeniu Unii Europejskiej nr 1348/2000 o doręczaniu pism sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych w państwach członkowskich, o którym to rozporządzeniu będzie mowa w następnym podrozdziale.

Inną ważną regulacją przewidzianą w konwencji z Lugano jest także przepis art. 27 pkt. 2 tejże konwencji, który przewiduje, że państwo może odmówić uznania orzeczenia zagranicznego w sytuacji, gdy pozwanemu nie doręczono w sposób należyty pisma wszczynającego postępowanie⁸⁶, bądź też dokumentu równorzędnego w czasie umożliwiającym przygotowanie obrony.⁸⁷ Jeżeli zatem pismo wszczynające postępowanie zostało doręczone pozwanemu we właściwym czasie, jednakże w nienależyty sposób to wówczas nie można uznać takiego orzeczenia.⁸⁸ Przy czym na gruncie tego przepisu nie jest wymagane udowodnienie okoliczności, że pismo wszczynające postępowanie rzeczywiście dotarło do wiadomości pozwanego.⁸⁹ W piśmiennictwie wskazuje się, iż ocena możliwości obrony praw w postępowaniu przed sądem zagranicznym nie może być ograniczona wyłącznie do tego czy zostały zachowane przepisy procesowego państwa, ale także czy rzeczywiście strona miała możność uczestniczenia w postępowaniu i podjęcia obrony.⁹⁰ To sąd wezwany ocenia, czy zachodzą okoliczności, które uzasadniają odmowę uznania orzeczenia⁹¹ i przy ocenie czy doręczenie nastąpiło we właściwym czasie powinien uwzględnić również nadzwyczajne zdarzenia i okoliczności, które wystąpiły już po doręczeniu w należyty sposób. Przykładem takiej okoliczności może być fakt, że powód już

86 Rozumienie pisma wszczynającego postępowanie wyjaśnione zostało w orzeczeniu ETS z dnia 13 lipca 1995 r. w sprawie C – 474/93.

87 A. Włosińska, „Zabezpieczenie prawa pozwanego do obrony w art. 27 pkt. 2 Konwencji z Lugano w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich”, PS 1999 r., nr 10, s.34, orzeczenie ETS z dnia 13 lipca 1995 r. w sprawie Hengst przeciwko Campese, C – 474/93, ECR 1995 r., s. I – 2113, P. Matejczuk,

„Udzielanie pomocy prawnej na podstawie konwencji haskich z 1965 r. i 1970 r.”, PS 2001 Nr 5, s.106.

88 Orzeczenie ETS z dnia 3 lipca 1990 r. w sprawie C- 305/88, ETS 1990 r., s. I – 02725.

89 Orzeczenie ETS z dnia 16 czerwca 1981 r. w sprawie Klomps przeciwko Michel, 166/80, 1981 r., s. 1593.

90 J. Jodłowski, „Uznanie i wykonanie zagranicznych orzeczeń sądowych w Polsce na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego”, Warszawa 1977 r., s. 28, K. Piasecki, „Skuteczność i wykonalność w Polsce zagranicznych cywilnych orzeczeń sądowych”, Warszawa 1990 r., s. 83.

91 Orzeczenie ETS z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie Pendy przeciwko Pluspunkt, nr 228/81, ECR 1982 r., s.

2723.

po doręczeniu dowiedział się o nowym adresie pozwanego i dlatego to pozwany ponosi odpowiedzialność za to, że nie otrzymał pisma doręczonego w należyty sposób.⁹²

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wskazuje się także, że przepis art. 27 ust. 2 konwencji znajduje zastosowanie do orzeczenia wydanego w trybie zaocznym, jeżeli pozwanemu nie doręczono pisma wszczynającego postępowanie, nawet jeżeli pozwany dowiedział się o orzeczeniu i nie podjął przeciwko niemu kroków przewidzianych przez krajową procedurę.⁹³ W piśmiennictwie istnieje pogląd, iż doręczenie na podstawie omawianego przepisu art. 27 ust. 2 konwencji lugańskiej winno być rozumiane nie tylko jako doręczenie pisma osobiście do rąk pozwanego, ale także jako doręczenie poprzez pozostawienie odpowiedniego zawiadomienia w pomieszczeniu zajmowanym przez pozwanego, czy też inne formy doręczenia zastępczego przewidywane przez prawo krajowe państw związanych z konwencją, które znajduje zastosowanie, gdy miejsce pobytu pozwanego nie jest znane.⁹⁴

Jedną z przesłanek zezwolenia na wykonanie orzeczenia sądu zagranicznego jest doręczenie odpisu orzeczenia. Istnieje bowiem wymóg, aby do wniosku o zezwolenie na wykonanie orzeczenia sądu zagranicznego dołączyć dokumenty, z których będzie wynikało, że: orzeczenie zostało doręczone (art. 47 pkt. 1 konwencji), bądź też, że pismo wszczynające postępowanie zostało doręczone stronie, która nie stawiła się w sądzie (art. 46). Powstaje pytanie o rozumienie przepisu art. 47 konwencji, w części w której jest mowa o doręczeniu orzeczenia, uściślając czy należy przez to rozumieć sposób doręczenia wskazany w przepisie art. 27 pkt. 2, zgodnie z którym winno ono nastąpić w należyty sposób i w czasie umożliwiającym przygotowanie obrony. Zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny nie jest zasadnym stosowanie takiego samego formalizmu procesowego do doręczenia na podstawie art. 47 pkt. 1, który obowiązuje na tle art. 27 pkt. 2 konwencji.⁹⁵ Pogląd ten nie do końca wydaje się być jednak słuszny. Brak bowiem w przepisie art. 47 pkt. 1 stwierdzenia o dokonaniu doręczenia w należyty sposób nie powoduje automatycznie, że może ono nastąpić w jakikolwiek sposób.⁹⁶ Wydaje się zatem, iż doręczenie w myśl art. 47 pkt.1 konwencji

92 Wyrok ETS z dnia 2 lipca 1985 r. w sprawie Debaeker przeciwko Bouwman Rs 49/84 – Slg. 1985 r., s. 1779.

93 Orzeczenie ETS z dnia 12 listopada 1992 r. w sprawie Minalmet przeciwko Brandeis, C – 123/91, ECR 1992 r., s. I – 5661.

94 A. Włosińska, „Odmowa uznania zagranicznego orzeczenia sądowego w świetle postanowień konwencji lugańskiej”, Kraków 2002 r., s. 244, wyrok ETS z dnia 13 października 2005 r. C 522/03: Scania przeciwko Rockinger Zb. Orz. ETS 2005 s. 08639.

95P. Schlosser, “Europäisches Gerichtsstands- und Vollstreckungsübereinkommen mit Luganer Übereinkommen und den Haager Übereinkommen über Zustellung und Beweisaufnahme”, München 1996 r., s. 222 cyt. za: J.

Ciszewski, „Doręczenie dłużnikowi orzeczenia sądowego jako przesłanka stwierdzenia wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego na podstawie Konwencji Lugańskiej”, Pal. 2001 r., Nr 3 - 4, s. 41.

96 Pogląd poddano krytyce w: J. Ciszewski, „Doręczenie dłużnikowi orzeczenia sądowego…”, op. cit., s. 41.

powinno nastąpić w należyty sposób i w czasie umożliwiającym przygotowanie do obrony.

Doręczenie orzeczenia winno zatem nastąpić zgodnie z umowami międzynarodowymi.⁹⁷ Europejski Trybunał Sprawiedliwości w jednym z wyroków wskazał, iż omawiany przepis art. 47 pkt. 1 konwencji winien być interpretowany w taki sposób, że doręczenie orzeczenia może zostać dokonane pod warunkiem, że dłużnik dysponuje odpowiednim czasem na wykonanie wyroku oraz jeżeli wnioskodawca ponosi koszty postępowania, które okazały się niekonieczne.⁹⁸

Zasada swobodnego przepływu towarów, usług i osób sprzyja mobilności obywateli europejskich oraz działalności gospodarczej. Sprawą zasadniczą zatem dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego było stworzenie systemu sprawnego przekazywania dokumentów. Szczególnie z uwagi na fakt, iż na tle stosowania konwencji z 1965 r. wyłoniły się różnego rodzaju problemy, które wymagały zastosowania bardziej nowatorskich rozwiązań. Rozmaitość ogólnie wskazanych sposobów dokonywania doręczeń, przy jednoczesnym braku szczegółowych uregulowań w tym przedmiocie, wprowadziła pewne zamieszanie, w związku z czym w latach dziewięćdziesiątych podjęto kolejne negocjacje tym razem już państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej, aby stworzyć jednolite rozwiązania prawne usprawniające przekazywanie dokumentów prawnych pomiędzy tymi państwami.⁹⁹

Pierwszą umową, która została zawarta na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht z dnia 7 lutego 1992 r.¹⁰⁰ była konwencja z dnia 26 maja 1997 r. o doręczaniu dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.¹⁰¹ W dniu 26 maja 1997 r. podpisano również protokół dotyczący interpretacji konwencji przez Trybunał Sprawiedliwości, a do konwencji oraz do protokołu dołączono raport wyjaśniający. Konwencja ta ostatecznie nie weszła jednak w życie z uwagi na podpisanie Traktatu Amsterdamskiego¹⁰², który wszedł w życie w dniu 1 maja 1999 r.¹⁰³

97 Szerzej na temat problematyki związanej z konwencją z Lugano w: Jan Ciszewski, „Wybrane zagadnienia z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego w konwencji lugańskiej”, Rej.2001 r., Nr 7 – 8, s. 26.

98 Rs C – 275/94 sprawa Van den Linden przeciwko Berufsgenossenschaft der Feinmechanik, Sammlung der Rechtsprechung 1996 – 3.I., s. 1393.

99 P. Meijknecht, „Doręczanie dokumentów w obrocie międzynarodowym: europejska konwencja z 1997 r.”, KPP 1999 r., Nr 4, s. 802.

100 Dz. Urz. UE 2010 C 83.

101 Dz. Urz. WE nr C 261 z dnia 27 sierpnia 1997 r.

102 Dz. Urz. WE 1997 C 340, s. 1.

103 P. Meijknecht, „Doręczanie dokumentów w obrocie międzynarodowym…”, op. cit. s.797 i n., J. Ciszewski,

„Przystąpienie Polski do konwencji lugańskiej i do europejskiej…”, op. cit., s. 815.

Na mocy Traktatu Amsterdamskiego zapisy dotyczące współpracy sądowej w sprawach cywilnych zostały włączone do Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej (art. 61 lit. C, art. 65). Niemniej jednak z uwagi na pewnego rodzaju nowatorskie rozwiązania ujęte w treści tej konwencji, które stanowiły podstawę późniejszego rozporządzenia o doręczaniu w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych, konieczna jest pewna ogólna charakterystyka tego aktu, a w szczególności przytoczenie najważniejszych zmian w stosunku do konwencji z 1965 r.

Zasadniczym celem konwencji, wskazanym w jej preambule było przyspieszenie doręczania pism, a zwłaszcza dokonywanie tego w sposób bezpośredni z wykorzystaniem bezpośrednich i sprawnych środków. W konwencji z 1997 r. wyeliminowano pośrednictwo organów centralnych w dokonywaniu doręczeń i wprowadzono bezpośredni system porozumiewania się sądów różnych państw (art. 2 ust.1 konwencji).¹⁰⁴ Dla realizacji powyższego, w art. 4 ust. 2 konwencji wprowadzono możliwość przesyłania dokumentów za pośrednictwem wszelkich odpowiednich do tego środków pod warunkiem, że treść otrzymanego dokumentu jest merytorycznie i dokładnie zgodna z treścią przesyłanego dokumentu oraz, że wszystkie zawarte w niej informacje są czytelne. Tym samym na mocy cytowanego przepisu dopuszczono możliwość doręczenia dokumentów również za pośrednictwem elektronicznych kanałów przesyłania, tj. poczta elektroniczna, faks.

Przyspieszeniu trybu doręczenia ma służyć także art. 14 konwencji, który umożliwia dokonywanie doręczeń bezpośrednio przez pocztę.

Innym novum w porównaniu z uregulowaniami konwencji z 1965 r. jest to, że w art. 9 ust. 1 ustalono zasadę zgodnie z którą datą doręczenia pisma jest data, w której dokument jest uznany za doręczony zgodnie z prawem państwa adresata. Tymczasem konwencja z 1965 r.

pozostawiała państwom sygnatariuszom wybór w tej mierze systemu doręczeń, czy będzie to francuski system doręczeń remise au parquet, czy też niemiecki System der effektiven Zustellung. Dla zachowania jednolitej interpretacji przepisów konwencji z 1997 r. udzielono w tym względzie jurysdykcji Trybunałowi (art. 17).

Konwencja haska z 1965 r. wprowadziła ograniczoną zasadę bezpośredniości polegającą na tym, iż organ sądowy państwa wzywającego kieruje bezpośrednio do określonego organu centralnego państwa wezwanego, który przekazuje wniosek organowi

104 J. Ciszewski, „Przystąpienie Polski do konwencji lugańskiej i do europejskiej konwencji…”, op. cit. s. 815.

właściwemu niższego rzędu celem jego wykonania.¹⁰⁵ Scentralizowane organy zajmujące się bezpośrednim przesyłaniem dokumentów zobowiązanie zostały na mocy art. 6 ust. 1 konwencji do jak najszybszego, w miarę możliwości, potwierdzenia odbioru dokumentu, a jeżeli pismo nie dotarło to do podania przyczyny tego stanu rzeczy (art. 7 ust. 1). Konwencja ta zawiera także pewne nowe uregulowania dotyczące tłumaczenia dokumentów podlegających doręczeniu. Wskazano, iż dokument musi być sporządzony albo w języku oficjalnym albo w innym języku urzędowym miejsca, gdzie doręczenie ma zostać zrealizowane. Inną ważną kwestią wartą wskazania jest zachowanie możliwości podpisywania pomiędzy państwami umów dwustronnych, bądź też wielostronnych pod

właściwemu niższego rzędu celem jego wykonania.¹⁰⁵ Scentralizowane organy zajmujące się bezpośrednim przesyłaniem dokumentów zobowiązanie zostały na mocy art. 6 ust. 1 konwencji do jak najszybszego, w miarę możliwości, potwierdzenia odbioru dokumentu, a jeżeli pismo nie dotarło to do podania przyczyny tego stanu rzeczy (art. 7 ust. 1). Konwencja ta zawiera także pewne nowe uregulowania dotyczące tłumaczenia dokumentów podlegających doręczeniu. Wskazano, iż dokument musi być sporządzony albo w języku oficjalnym albo w innym języku urzędowym miejsca, gdzie doręczenie ma zostać zrealizowane. Inną ważną kwestią wartą wskazania jest zachowanie możliwości podpisywania pomiędzy państwami umów dwustronnych, bądź też wielostronnych pod