Sposoby dokonywania doręczeń w poszczególnych procedurach sądowych

Podobnie jak w doktrynie postępowania cywilnego również w piśmiennictwie postępowania karnego i sądowoadministracyjnego wyróżnia się doręczenia z uwagi na różne sposoby ich dokonywania. Z analizy prawnoporównawczej poszczególnych procedur wynika, iż w każdym postępowaniu sądowym występuje doręczenie bezpośrednie, zastępcze i przez awizo, przy czym nazewnictwo poszczególnych rodzajów doręczeń różni się od siebie w zależności od rodzaju postępowania. Co więcej w przypadku postępowania karnego, podobnie jak to ma miejsce w postępowaniu cywilnym, zachowana została hierarchia sposobów dokonywania doręczeń, oparta na założeniu, że należy w pierwszej kolejności dokonać próby doręczenia pisma według sposobu hierarchicznie wyższego, a gdy doręczenie to okazało się nieskuteczne należy zastosować sposób doręczenia hierarchicznie niższy.³⁰⁰

W procedurze sądowoadministracyjnej rozróżnia się doręczenie właściwe i zastępcze.³⁰¹ Pierwsze z wyżej wymienionych doręczeń oznacza przekazanie pisma bezpośrednio do rąk adresata. Cechą wspólną dla wszystkich procedur jest to, iż jeżeli adresatem pisma jest osoba fizyczna to pismo doręcza się jej osobiście lub jej przedstawicielowi ustawowemu. W wypadku natomiast, gdy adresatem jest osoba prawna, bądź jednostka nieposiadająca osobowości prawnej, lecz wyposażona w zdolność sądową to pisma doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentacji lub pracownikowi upoważnionemu do ich odbioru. Pocztowy dowód doręczenia pisma jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 76 § 1 k.p.a.³⁰² Doręczenie zastępcze w postępowaniu karnym ma również takie samo znaczenie jak w postępowaniu cywilnym. Oznacza ono doręczenie za pokwitowaniem pisma osobie fizycznej, w razie chwilowej nieobecności adresata dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu pod warunkiem, że osoby te podejmą się oddania pisma adresatowi, o czym zawiadamia się adresata poprzez umieszczenie zawiadomienia w jego skrzynce pocztowej lub w drzwiach.³⁰³ W postępowaniu sądowoadministracyjnym istnieje również możliwość dokonywania doręczeń za pośrednictwem urządzeń technicznych

299 S. Steinborn, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit., s. 474.

300 P. Hofmański, S. Zabłocki, „Elementy metodyki pracy sędziego…”, op. cit. s. 79

301 W. Chróścielewski, J.P. Tarno, „Postępowanie administracyjne i postępowanie…”, op. cit. s. 98.

302 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 20 stycznia 1999 r. w sprawie III SA 1594/98, LEX nr 44831, wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 maja 2007 r. w sprawie III SA/Wa 4015/06, LEX nr 345902.

303 W. Chróścielewski, J.P. Tarno, „Postępowanie administracyjne…”, op. cit. s. 99.

tj. telefaksu lub poczty elektronicznej, co wynika wprost z art. 65 § 3 ppsa. Warunkiem takiego sposobu dokonania doręczenia jest wyrażenie zgody przez stronę. ³⁰⁴ W postępowaniu karnym również istnieje możliwość przekazania wiadomości lub wezwania przy pomocy technicznych środków komunikowania bądź też nośników komunikacji masowej tj. telefon, fax, prasa, radio, telewizja, internet,³⁰⁵ który to sposób jest określany w doktrynie jako doręczenie sensu largo. W przeciwieństwie do doręczenia sensu stricto, które oznacza dostarczenie adresatowi pisma w trybie art. 131 k.p.k.

W piśmiennictwie postępowania karnego jest mowa także o doręczeniu bezpośrednim, pośrednim i zastępczym.³⁰⁶ Doręczenie bezpośrednie występuje w każdej procedurze sądowej i oznacza przekazanie pisma do rąk jego adresata. Pismo może być doręczone adresatowi również za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej, co w piśmiennictwie procedury karnej jest uznawane jako doręczenie bezpośrednie.³⁰⁷ Wyżej przywołany sposób doręczenia może nastąpić tylko w sytuacji, gdy adresat wskaże swój numer telefaksu, bądź też poczty elektronicznej. Istnieje pogląd, iż przepis ten nie ma zastosowania do orzeczeń i zarządzeń, a jedynie do odpisów pism procesowych.³⁰⁸ Doręczenie pośrednie natomiast polega na przekazaniu pisma przez organ pośredniczący i dotyczy najczęściej żołnierzy, osób pozbawionych wolności oraz funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Służby Więziennej, którym pisma doręczać można za pośrednictwem ich przełożonych. Wezwania, które są adresowane dla żołnierza pełniącego zasadniczą służbę wojskową przesyła się do dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni on służbę celem doręczenia i zarządzenia stawienia się stosowanie do wezwania (art. 134 § 1 k.p.k.). Osobom pozbawionym wolności pisma doręcza się za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu (art. 134 § 2 k.p.k.).

Niektórzy przedstawiciele procedury karnej uważają, iż do doręczeń pośrednich w procedurze karnej zalicza się także pozostawienie pisma administracji domu, dozorcy lub sołtysowi.³⁰⁹ W przypadku doręczenia pośredniego za datę doręczenia pisma przyjmuje się datę przyjęcia pisma przez organ pośredniczący, który zobowiązał się przekazać je niezwłocznie adresatowi. W sytuacji, w której adresat wykaże, że pośrednik nie wywiązał się

304 J. P. Tarno, „Postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Komentarz”, op. cit. s. 223 - 224

305 D. Wysocki, „Przewlekłość procesu…”, op. cit. s. 134.

306 T. Grzegorczyk, J. Tylman, „Polskie postępowanie…”, op. cit., s. 446, K. Zgryzek, „Kodeks postępowania karnego…” op. cit. s. 779, wyrok SN z dnia 19 września 2000 r. w sprawie V KKN 358/00, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 3, poz. 15, postanowienie SN z dnia 20 października 1998 r. w sprawie II KZ 182/98 OSNKW 1998 r., Nr 11 – 12, poz. 52, G. Artymiak, M. Rogalski, „Proces karny. Cześć ogólna”, Warszawa 2012 r. s. 234.

307 P. Hofmański, S. Zabłocki, „Elementy metodyki pracy sędziego…”, op. cit. s. 80.

308 K. Zgryzek, „Kodeks postępowania karnego…” op. cit. s. 791.

309 P. Hofmański, S. Zabłocki, „Elementy metodyki pracy sędziego…”. op. cit., s.82.

z tego obowiązku za datę doręczenia uznaje się datę faktycznego przekazania pisma adresatowi. W sytuacji, gdy pracownik administracji aresztu śledczego nie dopełni obowiązku doręczenia osobie tymczasowo aresztowanej pisma procesowego i przez to uniemożliwi tym samym złożenie w terminie zawitym środka odwoławczego, powoduje on wówczas rażące naruszenie gwarancji procesowych podejrzanego. Bieg terminu zawitego do wniesienia środka odwoławczego liczy się wówczas od daty doręczenia podejrzanemu, a nie administracji aresztu śledczego pisma procesowego.³¹⁰ Przesyłki zawierające pisma „tajne" i

„ściśle tajne" doręczane są za pośrednictwem przewoźników poczty specjalnej.³¹¹ W judykaturze zwrócono uwagę na fakt, iż termin do wniesienia środka zaskarżenia jest również zachowany z chwilą potwierdzonego urzędowo przekazania - przed jego upływem - pisma przewoźnikowi poczty specjalnej.³¹²

W doktrynie postępowania karnego obowiązuje jeszcze odmienny od powyższego podział doręczeń na: doręczenia właściwe, zastępcze, konkludentne i uproszczone. ³¹³ Tak jak pierwsze i drugie pojęcie nie wymaga wykładni, tak w przypadku dwóch ostatnich pojęć należy wskazać, iż doręczenie konkludentne znajduje zastosowanie, gdy adresat odmówił odbioru pisma, bądź też, gdy nie poinformował organu procesowego o zmianie swojego adresu i wówczas dopuszcza się fikcję doręczenia.³¹⁴ Doręczenie uproszczone natomiast to forma doręczenia określona w art. 137 k.p.k. ³¹⁵ w myśl którego w wypadkach nie cierpiących zwłoki można wzywać lub zawiadamiać osoby telefonicznie albo w inny sposób stosownie do okoliczności. W kodeksie postępowania karnego przewidziano bowiem możliwość wzywania osób i ich telefonicznego zawiadamiania albo w inny sposób stosownie do okoliczności, ale jedynie w wypadkach nie cierpiących zwłoki. Osoba, która dokonała zawiadomienia w taki sposób jest obowiązania pozostawić odpis nadanego komunikatu wraz ze swoim podpisem (art. 137 k.p.k.).³¹⁶ Przepis ten ma na celu zawiadomienie lub wezwanie osoby bez zachowania wymagalnego formalizmu doręczeń, co jest uzasadnione z uwagi na to, iż

310 Postanowienie SN z dnia 15 lutego 1983 r. w sprawie 46/83, OSP 1983 r., Nr 12, poz. 262.

311 Określonych w § 2 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Obrony Narodowej z dnia 26 lutego 1999 r. w sprawie trybu i sposobu przyjmowania, przewożenia, wydawania i ochrony materiałów (Dz. U. Nr 18, poz. 168).

312 Uchwała SN z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie I KZP 28/04, OSNKW 2005 r., Nr 1, poz. 1, Biul. SN 2005 r., Nr 1, poz. 19, Prok.i Pr.-wkł. 2005 r., Nr 4, s. 6, Wok. 2005 r., Nr 5, s. 8.

313 J. Satko, Glosa do postanowienia SN z dnia 20 października 1998 r. w sprawie III KZ 182/98, OSP 1999 r., Nr 3.

314 Decyzja ETPC z dnia 1996 r. w sprawie nr 24867/94 Mortensen przeciwko Dania, Przegląd Orzecznictwa Europejskiego w sprawach karnych 2007 r., Nr 3 – 4, s. 8; cyt. za: G. Artymiak, M. Rogalski, „Proces karny….”, op. cit., s. 237.

315 J. Satko, Glosa do postanowienia SN z dnia 20 października 1998 r. w sprawie III KZ 182/98, op. cit.

316 Postanowienie SN z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie V KK 293/04, LEX nr 147239.

doręczenie w sposób tradycyjny mogłoby spowodować zbędną zwłokę.³¹⁷ W piśmiennictwie procedury karnej podkreśla się, iż sytuacja niecierpiąca zwłoki ma miejsce chociażby w przypadku, gdy zachodzi potrzeba zawiadomienia o posiedzeniu sądu w przedmiocie stosowania tymczasowego aresztowania. Przy czym za wypadek niecierpiący zwłoki w rozumieniu art. 137 k.p.k. nie można uznać sytuacji wynikającej z błędnego zaplanowania terminu posiedzenia czy zaniedbania sądu.³¹⁸ Tryb doręczenia przewidziany w art. 137 k.p.k.

może dotyczyć wyłącznie takich pism jak wezwania i zawiadomienia, a nie przykładowo odpisów orzeczeń, które powinny być doręczane na zasadach ogólnych.³¹⁹ Zawiadomienie takie, z uwagi na krótki termin odbycia takiego posiedzenia, związany jest z reguły z upływem okresu zatrzymania i z tego względu wymaga pilnego dotarcia do adresata.³²⁰

W judykaturze wskazuje się, iż w przypadkach niecierpiących zwłoki można wzywać osoby za pomocą telegrafu, faxem, telegrafem, e-mailem, drogą radiową. ³²¹ W aktach sprawy należy pozostawić odpis nadanego komunikatu, czyli pocztowe potwierdzenie nadania telegramu, oryginał informacji przekazanej faksem i potwierdzenie jego dotarcia do adresata, komputerowy wydruk e-maila, bądź też w formie notatki urzędowej, gdy przekazanie informacji nastąpiło w drodze telefonicznej.³²² Uproszczony tryb doręczenia nie może być w żadnym wypadku nadużywany.³²³ Istotne jest przy tym, aby przy zawiadomieniu w sytuacji niecierpiącej zwłoki zachowane zostały rozsądne granice czasowe umożliwiające obrońcy podjęcie stosownych czynności.³²⁴ Z drugiej strony obrońca winien umożliwić organowi procesowemu zawiadomienie go tą drogą poprzez odbieranie telefonu w godzinach urzędowania, ewentualnie poprzez włączenie urządzenia nagrywającego rozmowę.³²⁵

317 A. Mogilnicki, E.S. Rappaport, „Kodeks postępowania karnego. Cz. II. Motywy ustawodawcze”, Warszawa 1928 r., s. 234.

318 Postanowienie SA w Warszawie z dnia 29 maja 2001 r. w sprawie II Akz 350/01, OSA 2001 r., Nr 10, poz.

69.

319 S. Steinborn, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit., s. 497.

320 R. A. Stefański, „Sposoby wzywania lub zawiadamiania osób w wypadkach niecierpiących zwłoki w procesie karnym”, Prok. i Pr. 2002 r. Nr 9, s. 149 i n., T. Grzegorczyk, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit. s. 340.

321 Postanowienie SN z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie V KK 293/04, OSNwSK 2005 r., Nr 1, poz. 429.

322 R. A. Stefański, „Sposoby wzywania lub zawiadamiania osób…”, op. cit. s. 149 i n., T. Grzegorczyk,

„Kodeks postępowania karnego…”, op. cit. s. 340.

323 Postanowienie SA w Warszawie z dnia 29 maja 2005 r. w sprawie II AKz 350/01, OSA 2001 r., Nr 10, poz.

69.

324 Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 11 kwietnia 2001 r. w sprawie II AKz 212/01 OSAG 2001 r., Nr 1, s. 18 postanowienie SA w Katowicach z dnia 29 marca 2000 r. w sprawie II AKz 84/00, OSA 2001 r., Nr 2, s. 12, Wokanda 2001 r. Nr 2 s. 45.

325 Postanowienie SA w Krakowie z dnia 21 czerwca 2000 r. w sprawie II AKz 123/00, KZS 2000 r., Nr 6, s. 18, postanowienie SA w Krakowie z dnia 20 stycznia 1999 r. w sprawie III AKZ 13/99, KZS 1999 r., Nr 2, poz. 26, postanowienie SN z dnia 20 października 1998 r. w sprawie III KZ 182/98, OSNKW 1998 r., Nr 11 – 12, poz. 52 z glosą J. Satki OSP 1999 r., Nr 3, s. 165 – 167.

W najnowszych poglądach doktryny wysunięto tezę, iż organ w żadnym wypadku nie jest zobowiązany do zastosowania ani art. 132 § 3 k.p.k. ani art. 137 k.p.k. , a także, iż brak jest przepisu w kodeksie postępowania karnego nakładającego na strony postępowania i ich przedstawicieli obowiązku podania danych kontaktowych innych niż adres pocztowy do doręczeń.³²⁶ Z poglądem tym należy się w pełni zgodzić, gdyż cytowane powyżej przepisy, znajdują zastosowanie jedynie w określonych w ich dyspozycjach sytuacjach i w razie braku spełnienia warunków do zastosowania tych przepisów organ procesowy winien jest dokonywać doręczenia w „tradycyjny” sposób za pośrednictwem poczty, bądź też innych podmiotów wymienionych w treści art. 131 § 1 k.p.k. Wyrażono także pogląd, iż nadanie pisma do organu procesowego drogą faksu nie powinno skutkować wezwaniem o uzupełnienie braków pisma przez jego podpisanie, gdyż w istocie mamy do czynienia z transmisją elektroniczną, a nie z korespondencją pisemną.³²⁷

W procedurze karnej z uwagi na jej specyfikę występują zatem pewne odrębności od podstawowych reguł doręczania pism istniejących w procedurze cywilnej i sądowoadministracyjnej do których należy również zawiadamianie prokuratora o rozprawach i posiedzeniach poprzez doręczenie mu wykazu spraw - wokandy na podstawie art. 135 k.p.c.

Doręczenie prokuratorowi wokandy powinno nastąpić bezzwłocznie po jej sporządzeniu, najpóźniej w ciągu 7 dni przed wyznaczeniem terminu rozpoznania sprawy. W przypadkach pilnych o terminie rozpoznawania sprawy sąd może dokonać zawiadomienia w inny sposób.³²⁸

Kolejny sposób doręczenia pisma niewystępujący w żadnej innej procedurze, tylko w postępowaniu karnym, został uregulowany w art. 191 § 3 k.p.k. w myśl którego pismo adresowane do świadka, który zastrzegł swój adres domowy ze względu na niebezpieczeństwo grożące jemu lub osobie najbliższej, doręcza się do instytucji, w której świadek jest zatrudniony albo na inny wskazany przez niego adres. W postępowaniu karnym innym specyficznym sposobem doręczenia, niewystępującym ani w procedurze cywilnej, ani sądowoadministracyjnej, jest zawiadamianie o sprawie za pośrednictwem środków masowego przekazu w sytuacji, gdy w sprawie występuje duża liczba stron postępowania tak, że ich indywidualne zawiadomienie o sprawie spowodowałoby poważne utrudnienie w prowadzeniu postępowania (art. 131 § 2 k.p.k.). Przepis ten nie ustala dolnej granicy liczby

326 H. Mazur, „Doręczenia w procesie karnym…”, op. cit., s.109

327 M. Żak, „Wnoszenie pism drogą elektroniczną oraz elektroniczne doręczenia w procesie karnym”, Cz. PKiNP 2010 r., Nr 3, s.117.

328§ 288 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych Dz. U. z 2007 r. , Nr 38, poz. 249 z późn. zm.

pokrzywdzonych od której może mieć zastosowanie, jednakże w piśmiennictwie zwraca się uwagę na to, iż tryb ten powinien znaleźć zastosowanie, jeżeli liczba pokrzywdzonych nie przekracza 30 – 40 osób.³²⁹

Cechą tożsamą we wszystkich postępowaniach sądowych jest podobna konstrukcja instytucji doręczenia zastępczego w związku z czym w tym miejscu konieczna jest jego charakterystyka w poszczególnych rodzajach postępowań.

W przypadku doręczeń zastępczych w każdej procedurze przyjęto tożsame pojęcie

„dorosłego domownika”, któremu można doręczyć pismo i jest nim osoba pełnoletnia zgodnie z treścią art. 10 k.c.³³⁰ Jednakże istnieje również odrębny pogląd o tym, iż przy ustaleniu kryterium domownika adresata pisma obojętna jest dorosłość w znaczeniu fizycznym lub prawnym.³³¹ Pojęcie domownika natomiast odnosi się zasadniczo do zamieszkującego z adresatem pisma w jego domu, bądź mieszkaniu dorosłego krewnego, lub powinowatego, niezależnie od tego, czy prowadzi on z nim gospodarstwo domowe, a także do osoby obcej dla adresata pisma pod warunkiem prowadzenia z nim wspólnego gospodarstwa domowego.³³² W orzecznictwie podkreśla się, iż wymogiem konstytutywnym uznania osoby za domownika nie jest jej zameldowanie w miejscu zamieszkania adresata.³³³ Podobne jest z pojęciami „administracji domu”, „dozorcy” oraz „sołtysa”.³³⁴ Ciekawą koncepcję wysunął w jednym z nowszych orzeczeń Sąd Najwyższy uznając, iż „domownikiem”, o którym mowa w art. 132 § 2 k.p.k. może być także syndyk, który jest zobligowany przekazać upadłemu pisma dotyczące masy upadłości, co oznacza, że datą doręczenia pisma adresatowi jest dzień oddania go syndykowi. Wynika to z art. 176 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze³³⁵, w myśl którego placówki pocztowe doręczają syndykowi adresowaną do upadłego korespondencję i wszelkie przesyłki.³³⁶ Tak jak w przypadku postępowania cywilnego, jak i karnego, tak i w przypadku postępowania

329 S. Steinborn,„Kodeks postępowania karnego…”, op. cit., s. 475 – 476.

330 B. Kolasiński, „Pomoc prawna i doręczenia w postępowaniu karnym”, Prok. i Pr. 1999 r., Nr 11 – 12, s. 34.

331 S. Śliwiński, „Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne”, Warszawa 1948, s. 544.

332 Postanowienie SN z dnia 13 listopada 1996 r. w sprawie III RN 27/96, OSNP 1997 r., Nr 11, poz. 187, wyrok NSA w Lublinie z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie I SA/ Lu 1405/97, LEX nr 37658, wyrok NSA w Gdańsku z dnia 15 lipca 1998 r. w sprawie I SA/Gd 1332/98, LEX nr 37581, wyrok WSA w Łodzi z dnia 3 grudnia 2007 r. w sprawie II SA/Łd 818/07, LEX nr 510921.

333 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 czerwca 2007 r. w sprawie IV SA/Wa 804/07, LEX nr 344939.

334 Postanowienie SN z dnia 13 listopada 1996 r. w sprawie III RN 27/96, op. cit, postanowienie NSA w Łodzi z dnia 18 stycznia 1995 r. w sprawie SA/ Łd 2865/94, LEX nr 26545.

335 Dz. U. Nr 60, poz. 535.

336 Postanowienie SN z dnia 25 marca 2009 r. w sprawie V KZ 15/09 OSNKW 2009/8/68, Biul.PK 2009 r., Nr 5 poz. 47, Biul. SN 2009 r., Nr 8, poz. 9, Prok.i Pr.-wkł. 2009 r., Nr 10, poz. 18.

sądowoadministracyjnego, należy zachować jednak ostrożność, aby dokonując doręczenia nie uczynić tego wobec osoby o sprzecznych interesach dla adresata pisma.³³⁷

Inną cechą wspólną dla wszystkich procedur w instytucji doręczenia zastępczego jest domniemanie dotarcia pisma do adresata, które może zostać obalone.³³⁸ W piśmiennictwie procedury karnej podkreśla się, iż doręczenie zastępcze w mieszkaniu adresata pisma jest możliwe w razie jego nieobecności chwilowej, kilkudniowej, bądź też dłuższej.³³⁹ W judykaturze wskazuje się jednak, iż zwrócenie się przez sąd do matki oskarżonego, by ta zawiadomiła go o terminie następnej rozprawy, nie zwalnia sądu z zasady osobistego doręczenia pisma jego adresatowi. Dopiero w razie nieobecności adresata w jego mieszkaniu pismo należy doręczyć dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli podejmą się oddać pismo adresatowi.³⁴⁰ W najnowszym orzecznictwie wyrażono pogląd, iż dorosły domownik adresata pisma może odebrać pismo nie tylko w mieszkaniu, ale także na poczcie pod warunkiem, że przekaże je adresatowi.³⁴¹

Najczęściej podejmowaną problematyką w orzecznictwie karnym w zakresie doręczenia zastępczego jest kwestia prawidłowości dokonywania doręczenia w stosunku do adresata, który jest pozbawiony wolności. Na tym tle w praktyce bowiem pojawiają się liczne problemy i często przepisy regulujące doręczenia nie są właściwie wykładane. W jednym z orzeczeń trafnie wyrażono stanowisko odnośnie konieczności stworzenia systemu przepływu informacji tak, aby sąd prowadzący postępowanie był powiadamiany o tymczasowym aresztowaniu oskarżonego w innej sprawie lub wykonywaniu wobec niego kary pozbawienia wolności. Niefunkcjonowanie bowiem takiego systemu nie może powodować dla skazanego niekorzystnych z jego punktu widzenia skutków procesowych.³⁴² Często bowiem dochodzi do sytuacji, w których adresat przebywa w zakładzie karnym, a pisma adresowane do niego odbierają jego dorośli domownicy i wówczas sąd uznaje, iż doręczenie było skuteczne.

337 J. Grzymała – Pokrzywnicki, „Postępowanie administracyjne w świetle orzecznictwa Najwyższego Trybunału Administracyjnego”, Warszawa 1937 r., s. 12.

338 Postanowienie SN z dnia 4 czerwca 1970 r. w sprawie I PZ 53/70, OSNC 1971 r., Nr 6, poz. 100, wyrok NSA z dnia 23 lipca 2010 r. w sprawie II OSK 1871/08, LEX nr 607468, postanowienie SN z dnia 27 października 2010 r. w sprawie II UK 81/09, OSNP 2011 r., Nr 11-12, poz. 166, wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 maja 2007 r. w sprawie IV SA/Wa 56/07, LEX nr 345709.

339 D. Wysocki, „Skrzynka z problemami”, Rzeczpospolita 2001 r., Nr 5, s. 22, wyrok SN z dnia 8 listopada 1996 r. w sprawie II KKN 104/96, OSNKW 1997 r., Nr 5 – 6, poz. 50, W. Grzeszczyk, „Doręczenie zastępcze w procesie karnym”, Prok. i Pr. 1999 r., Nr 4, s. 119, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 7 listopada 2008 r. w sprawie IV SA/Gl 138/08, LEX nr 500756.

340 Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie III KK 186/03, LEX nr 84452.

341 Wyrok SN z dnia 1 października 2010 r. w sprawie IV KK 41/10, LEX nr 612466, Biul.PK 2010 r. Nr 6 poz.

12, wyrok SN z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie III KK 179/07, LEX nr 323667.

342 Wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2010 r. w sprawie III KK 410/2009, OSN 2010 r., poz. 95.

W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż w czasie, gdy oskarżony przebywał w areszcie to nie można powoływać się na domniemanie wynikające z art. 132 § 2 k.p.k., że skoro zawiadomienie o terminie rozprawy odebrał jego dorosły domownik, to pismo w rzeczywistości dotarło do jego adresata i bez znaczenia pozostaje fakt dlaczego dorosły domownik nie oddał pisma oskarżonemu. Z punktu widzenia skutków procesowych istotne jest bowiem to, że w konsekwencji adresat pisma nie został powiadomiony o terminie rozprawy.³⁴³ Niedopełnienie przez pracownika administracji aresztu śledczego obowiązku doręczenia osobie tymczasowo aresztowanej pisma sądowego i uniemożliwienie jej tym samym złożenia w terminie zawitym środka odwoławczego, uznaje się za rażące naruszenie gwarancji procesowych podejrzanego. Wówczas bieg terminu zawitego do wniesienia środka odwoławczego należy liczyć od daty doręczenia odpisu pisma procesowego podejrzanemu, a nie administracji aresztu śledczego.³⁴⁴

Pismo wysłane pod ostatnio wskazany przez stronę adres, nie może być uznane, zgodnie z treścią art. 139 § 1 i 2 k.p.k. za doręczone, jeżeli adresat został pozbawiony wolności i nie podał swego miejsca pobytu w czasie pozbawienia wolności do wiadomości organu, przed którym toczy się postępowanie.³⁴⁵ Uznanie bowiem pisma za prawidłowo doręczone nie zależy od stanu wiedzy organu procesowego dokonującego doręczenia, a zatem może dojść do naruszenia przepisów art.133 § 1 i 139 § 1 k.p.k. także bez uchybienia ze strony sądu.³⁴⁶ Podobnie w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie dojdzie do skutecznego doręczenia w sytuacji gdy sąd nie będzie dysponował niebudzącymi wątpliwości dowodami potwierdzającymi zawiadomienie adresata o nadejściu przesyłki i pozostawieniu jej w oddawczym urzędzie pocztowym.³⁴⁷ Fikcja prawna doręczenia pisma, które nie zostało podjęte przez adresata w urzędzie pocztowym może mieć miejsce tylko wówczas, gdy jego adres był oznaczony prawidłowo.³⁴⁸

W szczególności negatywne skutki dla strony związane z niezawiadomieniem organu procesowego o zmianie adresu zamieszkania nastąpią wówczas, gdy brak takiego

W szczególności negatywne skutki dla strony związane z niezawiadomieniem organu procesowego o zmianie adresu zamieszkania nastąpią wówczas, gdy brak takiego