Podmiot doręczeń w poszczególnych procedurach sądowych

Odrębnego rozważenia wymaga również problematyka poszczególnych procedur sądowych związana z podmiotami doręczeń oraz podmiotami za pośrednictwem których organ procesowy dokonuje doręczeń.

270 K. Zgryzek, „Kodeks postępowania karnego. Komentarz”, praca zbiorowa pod red. P. Hoffmański, Warszawa 2011 r. s. 780, A. Sakowicz, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit. s. 323.

271 W. Grzeszczyk, „Kodeks postępowania karnego. Komentarz”, Warszawa 2012 r., s. 163.

272 T. Grzegorczyk, „Kodeks postępowania karnego. Komentarz …”, op. cit., s. 360.

273 Nr 81/02/DO w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej z uwzględnieniem zmian wprowadzonych zarządzeniem Nr 168/11/DO z dnia 29 czerwca 2011 r. (wersja ujednolicona – stan na 1 lipca 2011 r.).

274 H. Mazur, „Doręczenia w procesie karnym…”, op. cit. s. 112.

275 S. Steinborn, „Kodeks postępowania karnego. ..”, op. cit. s. 469.

276 A. Baworowski, „Doręczenia elektroniczne w toku postępowania przygotowawczego”, Prok. i Pr. 2007 r., Nr 11, s. 40, S. Steinborn, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit. s. 469.

W kodeksie postępowania karnego w przeciwieństwie do kodeksu postępowania cywilnego i ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, brak jest wyraźnego wskazania organu dokonującego doręczeń – tak jak to ma miejsce chociażby w art. 131 k.p.c. i art. 65 p.p.s.a. W postępowaniu cywilnym i sądowoadministracyjnym podmiotem dokonującym doręczeń jest bowiem sąd, co wyraźnie wynika z treści wyżej wymienionych przepisów. Natomiast w art. 131 k.p.k. określającym podmioty dokonujące doręczeń występuje zwrot bezosobowy, iż „doręcza się” wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których daty doręczenia biegną terminy. Wynika to z faktu, iż regulacja procedury karnej dotyczy doręczeń zarówno w postępowaniu sądowym, jak i przygotowawczym.

Powyższy zwrot „doręcza się” znajduje zatem zastosowanie zarówno w stosunku do organu procesowego, którym jest sąd w postępowaniu sądowym jak i prokuratora w postępowaniu przygotowawczym.

W dalszej kolejności należy zwrócić uwagę na podmioty doręczające w poszczególnych procedurach, gdyż w pewnym stopniu są one nieco zróżnicowane. Zgodnie z treścią art. 131 k.p.k. pisma doręcza się przez pocztę lub inny uprawniony podmiot zajmujący się doręczaniem korespondencji albo pracownika organu wysyłającego, a w razie niezbędnej konieczności – przez Policję.²⁷⁷ Zgodnie natomiast z treścią art. 65 § 1 ppsa Sąd dokonuje doręczeń przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy. Do doręczenia pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym przez pocztę stosuje się tryb doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej (art. 65 § 2 ppsa). Przepis ten jednak bynajmniej nie odsyła do doręczeń uregulowanych w kodeksie postępowania cywilnego, a do przepisów wykonawczych, które normują tryb doręczenia w postępowaniu cywilnym.²⁷⁸

Omawiając problematykę związaną z różnorodnością podmiotów za pośrednictwem których organ procesowy dokonuje czynności doręczeń przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż we wszystkich omawianych procedurach, jako podmiot pośredniczący w dokonaniu doręczeń przez organ procesowy, występuje poczta. Z praktyki wynika, że zdecydowanie najwięcej doręczeń dokonuje się za pośrednictwem tego podmiotu. W orzecznictwie administracyjnym wyrażono nawet pogląd, iż doręczanie pism przez pracowników organu albo inne upoważnione osoby lub organy powinno ograniczać się do przypadków szczególnie uzasadnionych.²⁷⁹ Ten sposób przedstawienia zagadnienia należy uznać za słuszny z tych

278 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 13 września 2006 r. w sprawie II FSK 1154/05, LEX nr 286887.

279 Wyrok NSA w Warszawie z dnia 22 sierpnia 2002 r. w sprawie I SA 2435/00, LEX nr 137825.

samych względów, które zostały omówione w innym rozdziale odnoszącym się do doręczeń w procedurze cywilnej.

Kolejnymi podmiotami tożsamymi we wszystkich procedurach, a zajmującymi się dokonywaniem doręczeń w imieniu danego organu procesowego są pracownicy organu wysyłającego, bądź też inne osoby przez niego upoważnione lub organy. W postępowaniu karnym pisma doręcza się bowiem przez pocztę, inny uprawniony podmiot zajmujący się doręczaniem korespondencji,²⁸⁰ pracownika organu wysyłającego,²⁸¹ a w razie niezbędnej konieczności także przez policję. Odmiennym natomiast sposobem dokonywania doręczeń w porównaniu z innymi procedurami jest doręczenie pism w postępowaniu karnym za pośrednictwem policji. Skorzystanie z tego sposobu doręczenia jest najczęściej uzasadnione potrzebą niezwłocznego działania, ustalenia miejsca pobytu adresata (np. doręczenie pisma osobie bezdomnej), czy też wcześniejszymi trudnościami w doręczeniu pisma adresatowi.²⁸² W doktrynie oraz judykaturze podkreśla się, iż za pośrednictwem policji, organ procesowy, może dokonywać doręczeń jedynie wyjątkowo.²⁸³ W ostatnim czasie sygnalizowano konieczność odciążenia funkcjonariuszy policji od obowiązku doręczania pism za ich pośrednictwem przez sąd, bądź prokuratora, wskazując na możliwość zastosowania analogicznego katalogu podmiotów uprawnionych do doręczeń pism jak w przypadku art. 131 k.p.c.²⁸⁴ Podobnie w doktrynie podkreśla się, iż doręczenie pisma przez pracownika organu procesowego powinno być podyktowane przede wszystkim potrzebą szybkiego doręczenia pisma.²⁸⁵ Pewna wątpliwość interpretacyjna pojawiła się w związku z poprzednio brzmiącym przepisem art. 131 § 1 k.p.k., gdzie zamiast obecnego „pracownika organu wysyłającego”

użyto pojęcia „funkcjonariusza organu wysyłającego.” W piśmiennictwie wskazywano wówczas, iż posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem „funkcjonariusza”, a nie

„pracownika”, eliminowało z kręgu osób uprawnionych do dokonywania doręczeń, pracowników technicznych i obsługi.²⁸⁶

280 Operatora uprawnionego do prowadzenia działalności w zakresie usług pocztowych na podstawie ustawy z dnia z 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159 z późn. zm.).

281 Do czasu nowelizacji przepisu stosowano pojęcie „funkcjonariusz organu wysyłającego”, co uległo zmianie z uwagi to, aby nie mylić go z funkcjonariuszem publicznym patrz: D. Wysocki, „Przewlekłość procesu …”, op.

cit. s. 135.

282 P. Hoffmański, „Kodeks postępowania karnego. Komentarz”, Warszawa 2011 r. s. 785.

283 T. Grzegorczyk, „Kodeks postępowania karnego. Komentarz…”, s. 362, wyrok SN z dnia 2 marca 2005 r. w sprawie IV KK 344/04, LEX nr 147118.

284 Interpelacja nr 5407do ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie doręczania pism procesowych na polecenia sądów i prokuratur przez funkcjonariuszy Policji posła Antoniego Błądka z 2008 r.

285 S. Steinborn, „Kodeks postępowania karnego…”, op. cit., s. 473.

286 D. Wysocki, „Przewlekłość procesu…”, op. cit. s. 135.

Zasadniczo podmioty doręczające pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym są zbliżone do podmiotów wskazanych w art. 131 k.p.c., z tą różnicą, że w postępowaniu cywilnym wprowadzono możliwość dokonywania doręczeń nie tylko przez operatora publicznego, ale także przez innych operatorów, w postępowaniu sądowoadministracyjnym natomiast jest mowa wyłącznie o doręczeniach dokonywanych przez pocztę. W przeciwieństwie do postępowania cywilnego jednak podmioty dokonujące doręczeń w postępowaniu sądowoadministracyjnym zostały określone znacznie szerzej, ustawodawca użył bowiem w art. 65 § 1 ppsa określenia „przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy”, co pozostawia sądowi pewien margines swobody przy wyborze podmiotu doręczającego. W art. 131 k.p.c. ustawodawca w sposób ściślejszy określił katalog podmiotów dokonujących doręczeń.

Omawiając problematykę związaną z podmiotami doręczeń nie sposób pominąć, iż adresatem doręczeń w zasadzie we wszystkich procedurach są nie tylko strony i uczestnicy postępowania, ale także chociażby świadkowie, biegli i tłumacze oczywiście, jeżeli treść pism w jakimkolwiek stopniu ich dotyczy i związana jest z ich ochroną w danym postępowaniu.²⁸⁷

Podobnie jak to ma miejsce w procedurze cywilnej, również w procedurze karnej i sądowoadministracyjnej doręczenie pisma stronie w sytuacji, gdy ustanowiła pełnomocnika jest uznawane za bezskuteczne i nie wywołujące skutków prawnych, mające jedynie charakter informacyjny.²⁸⁸ Jednakże podkreśla się w orzecznictwie, iż nie ma zakazu doręczenia pisma także stronie, jeżeli ustanowiła pełnomocnika.²⁸⁹ Zarówno w doktrynie procedury cywilnej, karnej, jak i sądowoadministracyjnej, zwraca się uwagę na właściwe zaadresowanie pisma do indywidualnie oznaczonej osoby, wymieniające stronę jako indywidualnie określonego adresata.²⁹⁰ W piśmiennictwie i orzecznictwie procedury karnej zwraca się szczególną uwagę na to, aby w piśmie kierowanym do strony pozbawionej wolności wskazywać każdorazowo

287 M. Jaśkowska, A. Wróbel, „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Bibliografia postępowania administracyjnego za lata 1927 – 2008”, Warszawa 2009 r. s. 298.

288 Wyrok WSA w Krakowie z dnia 27 stycznia 2010 r. w sprawie I SA/Kr 1787/09 LEX nr 599985, wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 października 2009 r. w sprawie IV SA/Wa 1761/08, LEX nr 574149, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie IV SA/Gl 53/09, op. cit., wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie II SA/Po 640/08, LEX nr 569684, wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 18 lutego 2009 r.

w sprawie IV SA/Wr 431/08, LEX nr 612178, wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie II SA/Rz 321/08, LEX nr 477192.

289 Wyrok WSA w Lublinie z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie III SA/Lu 114/10 LEX nr 674863, wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 grudnia 2009 r. w sprawie VI SA/Wa 1648/09 LEX nr 577321,wyrok WSA w Krakowie z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie II SA/Kr 1169/08, LEX nr 519776, wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie VII SA/Wa 760/08, LEX nr 516723.

290 Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2009 r. w sprawie II KK 37/09, LEX nr 519667, Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 27 listopada 2008 r. w sprawie II SA/Po 76/08, LEX nr 521854, wyrok WSA w Łodzi z dnia 6 czerwca 2008 r. w sprawie III SA/Łd 505/07, LEX nr 516800.

nie tylko jej imię i nazwisko, ale także imię ojca, aby uniknąć niepotrzebnych omyłek i skierowania pisma do niewłaściwej osoby.²⁹¹

Kolejną cechą wspólną dla wszystkich procedur sądowych jest również to, iż o zastosowaniu konkretnego sposobu doręczenia pisma we wszystkich procedurach decyduje podmiot dokonujący doręczeń kierując się m.in. zasadami ekonomii procesowej.

Reasumując powyższe rozważania należy zwrócić uwagę, iż w przypadku każdej procedury sądowej, doręczeń dokonuje organ procesowy, a podmioty pośredniczące w dokonywaniu doręczeń, są w dużej mierze tożsame i dotyczy to poczty, bądź też pracowników organu procesowego. Właściwym dla postępowania karnego, nie występującym w żadnej innej procedurze sądowej, jest doręczenie za pośrednictwem policji, a w przypadku postępowania cywilnego – za pośrednictwem komornika.

5. Wymogi doręczeń (przedmiot, czas i miejsce doręczenia) w poszczególnych