KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA
1. KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA I KOMITET PRAW DZIECKA
3.5. PrAWA dzIeckA W sPrAWAcH MIGrAcyJnycH
110 AnnA HernAndez-PołczyńskA
odpowiednich przepisów i zasad prawa międzynarodowego obowiązującego w stosunkach między umawiającymi się stronami”79.
W sprawach dotyczących adopcji Trybunał strasburski uznał, iż obowiązki nałożone na państwa na mocy art. 8 EKPC powinny być interpretowane w świetle postanowień innych aktów prawa międzynarodowego, m.in. Konwencji o prawach dziecka80. ETPC odwołuje się wówczas do art. 21 KPD81. W wyroku w sprawie Keegan przeciwko Irlandii ETPC stwierdził, iż oddanie do adopcji dziecka bez wiedzy i zgody rodzica stanowiło naruszenie art. 8 EKPC. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału państwo zobowiązane jest do stworzenia prawnych gwarancji, które umożliwiają integrację dziecka z jego rodziną od momentu narodzin. W tym kontekście ETPC odniósł się do art. 7 KPD, zgodnie z którym dziecko ma, w miarę możliwości, prawo do pozostawania pod opieką rodziców82.
KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA 111
przeciwko Turcji, dotyczącej m.in. złych warunków w ośrodku dla cudzoziemców, ETPC wskazał na art. 37 lit. c KPD, zgodnie z którym każde dziecko pozbawione wolności po-winno być traktowane humanitarnie i z poszanowaniem wrodzonej godności jednostki ludzkiej, w sposób uwzględniający potrzeby osoby w danym wieku85. Trybunał przywołał również Wspólny Komentarz Ogólny Komitetu Praw Dziecka oraz Komitetu do spraw Ochrony Praw Wszystkich Pracowników Migrujących i Członków Ich Rodzin, w którym stwierdzono, iż w przypadku gdy dobro dziecka wymaga nierozdzielania członków rodziny, władze powinny wybrać rozwiązania inne niż pozbawienie wolności nie tylko w odniesieniu do dziecka, ale całej rodziny86.
W wyroku w sprawie Tarakhel przeciwko Szwajcarii Wielka Izba ETPC uznała, że deportacja ośmioosobowej rodziny do Włoch stanowiłaby naruszenie art. 3 EKPC, jeżeli władze szwajcarskie nie uzyskałyby indywidualnych gwarancji, że skarżący będą traktowa-ni odpowiedtraktowa-nio do wieku dzieci, a rodzina traktowa-nie zostatraktowa-nie rozdzielona. Trybunał dostrzegł szczególne potrzeby dzieci i w uzasadnieniu odniósł się do Konwencji o prawach dziecka, która nakazuje państwom zapewnienie odpowiedniej ochrony i pomocy humanitarnej dziecku ubiegającemu się o status uchodźcy, niezależnie od tego, czy występuje samo, czy towarzyszą mu rodzice bądź inna osoba87.
W sprawie Khan przeciwko Francji dotyczącej małoletniego cudzoziemca, który prze-bywał w zlikwidowanym przez władze obozowisku w Calais, ETPC stwierdził, iż państwo jako strona Konwencji o prawach dziecka było zobowiązane na mocy jej art. 20 do za-pewnienia skarżącemu opieki zastępczej jako „pozbawionemu czasowo lub na stałe swego środowiska rodzinnego”, a zgodnie z art. 2 KPD prawo do takiej opieki przysługiwało mu bez względu na jego narodowość88.
3.6. odWołAnIA do konWencJI o PrAWAcH dzIeckA Przez UczesTnIkÓW PosTĘPoWAnIA Przed eTPc
Konwencja o prawach dziecka przywoływana była głównie przez ETPC, w niewielu wyro-kach znalazły się informacje o powołaniu na standard Konwencji o prawach dziecka przez uczestników postępowania. Poniżej ilustracyjnie podane zostały po trzy przykłady takich odniesień przez skarżących, rządy oraz strony trzecie.
85 Wyrok ETPC z 17 października 2019 r., G.B. i in. p-ko Turcji, 4633/15, § 101, HUDOC.
86 Tamże, § 168.
87 Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 4 listopada 2014 r., Tarakhel p-ko Szwajcarii, 29217/12, § 99, HUDOC.
88 Wyrok ETPC z 28 lutego 2019 r., Khan p-ko Francji, 12267/16, § 44, HUDOC. W polskim tłumaczeniu KPD opublikowanym w Dzienniku Ustaw pominięto w art. 2 słowa: national, ethnic or social origin.
112 AnnA HernAndez-PołczyńskA
W sprawie V. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu skarżący odwołał się do art. 37 lit. b KPD zakazującego arbitralnego pozbawienia wolności dziecka, za arbitralne uznając na-kładanie takiej samej kary na wszystkich nieletnich sprawców morderstwa, niezależnie od indywidualnych okoliczności i potrzeb89. Skarżąca w sprawie Jeunesse przeciwko Holandii podniosła, że władze holenderskie, podejmując decyzję o jej wydaleniu z powodu braku prawa pobytu, nie wzięły pod uwagę zasady dobra dziecka, działając niezgodnie z art. 3 KPD90. Do zasady dobra dziecka odwołała się także skarżąca w sprawie X przeciwko Łotwie, która zarzuciła sądom krajowym naruszenie art. 12 KPD w postępowaniu dotyczącym powrotu jej córki do Australii na mocy przepisów Konwencji haskiej91.
Odniesienia do Konwencji o prawach dziecka znalazły się także w stanowiskach rządów.
Wzgląd na ochronę praw dzieci może bowiem tłumaczyć ograniczenia praw osób, które w ich wyniku składają skargi na naruszenie EKPC. Słowenia wskazała na art. 12 KPD, zauważając, iż sądy krajowe miały obowiązek wziąć pod uwagę poglądy dzieci, które kate-gorycznie odmówiły kontaktu ze skarżącym rodzicem92. Na ten sam przepis powołał się rząd polski, wyjaśniając, że córka skarżącego, który zarzucił władzom niepodjęcie działań w celu realizacji jego prawa do utrzymywania kontaktów z dzieckiem, była badana przez psychologów oraz wysłuchana przez sąd, a jej stanowisko zostało należycie uwzględnione93. W sprawie Jansen przeciwko Norwegii, państwo, argumentując na rzecz słuszności decyzji o ograniczeniu kontaktów dziecka z matką, wskazało na art. 3, 19, 20 i 39 KPD. Zakaz kontaktów stanowił, zdaniem państwa, wypełnienie jego obowiązku ochrony dziecka przed uprowadzeniem oraz zapewniał spokojne i stabilne środowisko, którego dziecko potrze-bowało. Umożliwienie kontaktów mogłoby natomiast negatywnie wpłynąć na zdolność rodziców zastępczych do opieki nad dzieckiem oraz ich bezpieczeństwo94.
Na potrzebę uwzględnienia Konwencji o prawach dziecka zwracały też uwagę pod-mioty interweniujące jako trzecia strona w postępowaniu przed ETPC. Organizacja Defence for Children – the Netherlands argumentowała, iż ETPC, oceniając, czy ode-słanie przez holenderskie władze grupy dzieci do Afganistanu nie stanowiło naruszenia art. 3 EKPC, powinien wziąć pod uwagę Konwencję o prawach dziecka, a najlepszy interes dzieci winien mieć przewagę nad kontrolą migracji95. Organizacja The Mental Disability Advocacy Center w sprawie Blokhin przeciwko Rosji odwołała się do Komen-tarza Ogólnego nr 9 KomPD, w którym stwierdzono, że dzieci z niepełnosprawnością,
89 Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 16 grudnia 1999 r., V. p-ko Zjednoczonemu Królestwu, 24888/94, §102.
90 Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 3 października 2014 r., Jeunesse p-ko Holandii, 12738/10, § 84.
91 Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 26 listopada 2013 r., X p-ko Łotwie, 27853/09, § 71, HUDOC.
92 Wyrok ETPC z 9 kwietnia 2019 r., A.V. p-ko Słowenii, 878/13, § 59.
93 Wyrok ETPC z 25 stycznia 2011 r., Płaza p-ko Polsce, 18830/07, § 64, HUDOC.
94 Wyrok ETPC z 6 września 2018 r., Jansen p-ko Norwegii, 2822/16, § 84, HUDOC.
95 Wyrok ETPC z 25 lutego 2020 r., A.S.N. i in. p-ko Holandii, 68377/17, 530/18, § 101, HUDOC.
KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA 113
które weszły w konflikt z prawem, nie powinny być umieszczane w zwykłych ośrodkach zatrzymania dla młodocianych96. Do dorobku Komitetu Praw Dziecka odwołały się dwie organizacje interweniujące w sprawie P. i S. przeciwko Polsce dotyczącej odmowy dostępu do zabiegu legalnego przerwania ciąży dla czternastoletniej dziewczynki. Coram Children’s Legal Centre z siedzibą w Londynie wskazał na podkreślaną przez Komitet Praw Dziecka potrzebę stworzenia odpowiedniego środowiska proceduralnego umożli-wiającego dzieciom uczestnictwo w postępowaniu oraz stanowisko Komitetu, zgodnie z którym poufne informacje medyczne dotyczące nastolatka można ujawnić wyłącznie za zgodą samej zainteresowanej osoby bądź w identycznych okolicznościach jak w przypadku osoby dorosłej97. Amnesty International przytoczyła definicję nieludzkiego lub poniżają-cego traktowania stworzoną przez Komitet Praw Dziecka, który obejmuje nią „wszelkie przejawy przemocy względem dziecka w celu uzyskania informacji [lub] pozasądowego wymierzenia kary za niezgodne z prawem lub niepożądane zachowania”. Zdaniem organi-zacji niepożądane zachowanie może być w tym kontekście szeroko rozumiane, w tym jako wyrażona przez dziecko chęć przerwania niechcianej ciąży98. Rząd polski, który wystąpił jako strona trzecia w sprawie Chabrowski przeciwko Ukrainie, dotyczącej niewykonania wyroku nakazującego powrót do Polski uprowadzonego dziecka, przypomniał, że pozy-tywne obowiązki państwa powinny być interpretowane w świetle Konwencji o prawach dziecka, a władze powinny wziąć pod uwagę dobro dziecka99.