Opierając się na uzyskanych w procesie badawczym danych, możliwe było stworzenie swego rodzaju obrazu opisującego możliwości rozwoju przedsiębior-czości korporacyjnej w zakresie przedsiębiorczych predyspozycji pracowników i klimatu pracy. Najważniejszym i najciekawszym wątkiem był ten, w którym do-konano konfrontacji opracowanego teoretycznego modelu z praktyką funkcjono-wania badanych korporacji. Chodzi szczególnie o zależności między ich pozio-mem przedsiębiorczości a przedsiębiorczymi predyspozycjami pracowników oraz atmosferą pracy. Umożliwiło to odpowiedzi na pytania o możliwości rozwoju przedsiębiorczości we współczesnych korporacjach.
52%
42%
48%
58%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
mężczyźni kobiety
tak nie
W pierwszym etapie badań zidentyfikowano wymiary świadczące o przed-siębiorczości występujące w analizowanych korporacjach. Na tej podstawie do-konano oceny ich poziomu przedsiębiorczości. W tabeli 4.18 dodo-konano oceny ba-danych wymiarów – w jednej kolumnie na podstawie częstości ich występowania (por. tabela 4.4), w drugiej stopnia występowania oraz rankingu średnich (por.
wykres 4.2), co odzwierciedla rzeczywiste ich znaczenie w korporacjach.
Jak wynika z tabeli 4.18, ocena tylko kilku wymiarów jest jednoznaczna:
• zdecydowanie pozytywna – nowych form współpracy, otwartości na zmiany, dywersyfikowania działalności oraz twórczego, kreatywnego po-tencjału kierownictwa,
• zdecydowanie negatywna – podejmowania ryzyka przez kierownictwo oraz aplikowania o patenty, licencje, prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej.
Tabela 4.18. Znaczenie badanych wymiarów przedsiębiorczości korporacyjnej Założenia modelowe – wymiary rozwoju
przedsiębiorczości korporacyjnej
Występowanie w korporacjach
Rzeczywiste znaczenie 1. Wprowadzanie nowych wyrobów (usług) na rynek. ++ +++
2. Wdrażanie innowacji. +++ ++
3. Nowsze maszyny i urządzenia. ++ +++
4. Doskonalsze metody produkcji. + ++
5. Nowe formy współpracy. +++ +++
6. Wykorzystywanie szans, okazji. +++ ++
7. Otwartość na zmiany. +++ +++
8. Dywersyfikacja działalności. +++ +++
9. Eksport. + +++
10. Twórcze metody rozwiązywania problemów. ++ +++
11. Kadra kierownicza podejmuje ryzyko. + +
12. Twórcze, kreatywne kierownictwo. +++ +++
13. Uelastycznianie struktur. ++ +
14. Ograniczanie biurokracji, formalizmu. + ++
15. Tworzenie nowych, wewnętrznych i/lub
zewnętrz-nych jednostek. ++ +
16. Patenty, licencje, działalność B + R. + +
Objaśnienia: (+++) duże znaczenie, (++) średnie znaczenie, (+) małe znaczenie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Z punktu widzenia przedmiotu prowadzonych badań istotniejsza (ale i inte-resująca poznawczo) była ocena poziomu przedsiębiorczości korporacji, której dokonano, analizując liczbę występujących w nich wymiarów. Było to konieczne, by możliwe było skonfrontowanie go z wynikami odnoszącymi się do intraprze-dsiębiorczego potencjału pracowników korporacji i klimatu pracy. Umożliwiało to bowiem osiągnięcie celu badań oraz zweryfikowanie założeń modelu, w któ-rym przyjęto, że:
• przedsiębiorcza korporacja zatrudnia pracowników posiadających przed-siębiorczy potencjał,
• a panujący w nich klimat pracy wspiera ich przedsiębiorcze inicjatywy.
Należało zatem wyodrębnić grupy korporacji o wysokim, średnim i niskim poziomie przedsiębiorczości, z tym że to dwie skrajne zostały poddane analizie.
Punktem wyjścia była analiza skupień, którą wykorzystano w celu zgrupowania korporacji w zbiorowości o zbliżonej charakterystyce, by móc następnie określić stopień ich podobieństwa. W wyniku tego powstały trzy skupienia (wykres 4.18).
Na wykresie 4.19 zawarto natomiast poziom występowania badanych wymiarów dla wyodrębnionych skupień (w celu poprawy czytelności, nie umieszczono na nim wszystkich wartości liczbowych446). Okazuje się, że najwyższe wartości cech pojawiają się w korporacjach ze skupienia C. Grupy A i B są natomiast interesu-jące (należałoby je dokładnie przeanalizować) ze względu na to, że niewiele wy-miarów osiąga w nich podobne wartości. W skupieniu C praktycznie wszystkie (z wyjątkiem dwóch – wprowadzania nowych produktów na rynek i ograniczania biurokracji) osiągają wartości powyżej średniej. Można zatem przyjąć, że poziom przedsiębiorczości tej grupy był wysoki. Z kolei ocena korporacji ze skupienia A
Diagram drzewa Metoda Warda Kwadratowa odl. euklidesowa
K 38 K 35 K 23 K 39 K 26 K 12 K 36 K 13 K 20 K 5 K 10 K 4 K 34 K 40 K 32 K 30 K 29 K 19 K 37 K 18 K 27 K 25 K 31 K 16 K 2 K 28 K 11 K 22 K 14 K 9 K 41 K 33 K 17 K 8 K 3 K 7 K 24 K 15 K 6 K 21 K 1
0 5 10 15 20 25 30 35
Odległość wiąz.
Wykres 4.18. Diagram drzewa dla badanych korporacji Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
446 Skupienie A obejmuje korporacje o numerach: 38, 35, 23, 39, 26, 12, 36, 13, 20, 5, 10, 4;
skupienie B o numerach: 34, 40, 32, 30, 29, 19, 37, 18, 27, 25, 31, 16, 2, a skupienie C – to pozostałe korporacje.
i B nie jest jednoznaczna. Nie można zdecydowanie stwierdzić, w którym poziom przedsiębiorczości był najniższy, choć to w skupieniu B więcej wymiarów osiąga wartości poniżej średniej.
Ponieważ skupienia zawarte na wykresie 4.18 powstały w wyniku podobień-stwa wskaźników, a nie wyłącznie liczby wymiarów (co zakładano w koncepcji badań), korporacje podzielono na grupy o dużej, średniej i małej liczbie analizo-wanych wymiarów. Sprowadzało się to do określenia, w ilu korporacjach najczę-ściej występowały wyodrębnione cechy i jaka był ich liczba (tabela 4.19, wykres 4.19.). Przyjęto, że jeżeli zidentyfikowano:
• do 10 wymiarów – to poziom przedsiębiorczości korporacji jest niski,
• od 11 do 13 wymiarów – to poziom przedsiębiorczości korporacji jest średni,
• 14 i więcej wymiarów – to poziom przedsiębiorczości korporacji jest wy-soki.
Wykres 4.19. Badane wymiary w wyodrębnionych skupieniach Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
0,83
Tabela 4.19. Poziom przedsiębiorczości badanych korporacji Liczba przedsiębiorczych
wymiarów
Poziom przedsiębiorczości
Liczba korporacji
Procent wskazań
do 10 niski 7 17,1
od 11 do 13 średni 18 43,9
14 i więcej wysoki 16 39,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
W grupie korporacji o wysokim poziomie przedsiębiorczości znalazło się 16 podmiotów (39% badanej próby)447. Były to dwie korporacje, w których zidenty-fikowano wszystkie 16 wymiarów; 8, w których znalazło się 15 wymiarów oraz 6 z 14 wymiarami. W grupie korporacji o niskim poziomie przedsiębiorczości znalazło się natomiast 7 przedsiębiorstw (17,1%). Najmniejsza liczba ujawnio-nych wymiarów to 6 – dotyczyło to dwóch korporacji, w 5 zidentyfikowano 7 wymiarów. Poziomy przedsiębiorczości badanych korporacji zaprezentowano na wykresie 4.20.
Wykres 4.20. Poziom przedsiębiorczości badanych korporacji Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Dla wyodrębnionych grup korporacji i poziomu przedsiębiorczości obli-czono współczynnik istotności, który osiągnął poziom p = 0,0003, co oznacza, że aspekty te są statystycznie istotne. Wykres 4.21 prezentuje zależność między gru-pami korporacji a natężeniem przedsiębiorczych cech. Zależność odwrotną (dla pogłębienia analizy) zaprezentowano na wykresie 4.22.
447 W dużej części (choć nie wszystkie) korporacje ze skupienia C, których poziom czości jest wysoki, pokrywają się z grupą o największej liczbie badanych wymiarów przedsiębior-czości korporacyjnej.
17,1%
43,9%
39,0%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
niski średni wysoki
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Wykres 4.21. Grupy korporacji a poziom przedsiębiorczości Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Wykres 4.22. Poziom przedsiębiorczości a grupy korporacji Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Grupy korporacji B i C są dość jednorodne z tego względu, że w grupie C zdecydowanie przeważają przedsiębiorstwa o wysokim natężeniu przedsiębior-czych wymiarów (osiągając bardzo wysoki 88% poziom). Ponadto nie zidentyfi-kowano w niej ani jednego podmiotu o niskim natężeniu badanych cech. Z kolei w grupie B dominują korporacje o średnim poziomie przedsiębiorczych wymia-rów (85%), bez udziału przedsiębiorstw o wysokim ich poziomie. Jedynie analiza grupy A, którą oceniono jako skupisko o niskim poziomie przedsiębiorczości nie
25%