Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. W myśl art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. − Prawo bu-dowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623) pod pojęciem obiekt budowlany należy rozumieć:
budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, a)
budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządze-b)
niami,
obiekt małej architektury. c)
Zgodnie z art. 3 pkt 3 pr. bud. pod pojęciem budowli należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe,
wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia re-klamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne,
zbiorni-ki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie
ście-291 W. Morawski, P. Banasik, Wyrok Trybunału…, s. 17.
ków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmenta-rze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemy-słowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składają-cych się na całość użytkową.
Jednak ani ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, ani ustawa Prawo budowlane nie definiuje pojęcia trwałego związania z gruntem. Stąd istnieje wątpliwość, czy przed-miotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są urządzenia reklamowe, których sposób związania z podłożem pozwala na przeniesienie w inne miejsce.
Kryterium trwałego związku tablic reklamowych z gruntem ma natomiast zasad-nicze znaczenie przy ustalaniu, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości. W przy-padku, gdy tablica stanowi część składową nieruchomości w rozumieniu art. 48 Kodek-su cywilnego293 jako urządzenie trwale związane z gruntem, jej właścicielem, zgodnie z zasadą superficies solo cedit, jest właściciel gruntu i w konsekwencji również on jest podatnikiem podatku od nieruchomości zarówno od gruntu, jak i jego części składowej – tablicy reklamowej. Natomiast w sytuacji, gdy tablica reklamowa nie będzie trwale związana z gruntem, gdyż została wzniesiona np. do przemijającego użytku na podsta-wie umowy z właścicielem gruntu zawartej na krótki okres, należałoby przyjąć, iż po-datnikiem w takiej sytuacji będzie właściciel tablicy, a nie właściciel gruntu.
W wyroku z dnia 3 marca 2010 r.294 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warsza-wie wskazał, że „o tym, czy urządzenie reklamowe jest trwale związane z gruntem czy też nie, nie decyduje sposób i metoda związania z gruntem, nie decyduje również tech-nologia wykonania fundamentu i możliwości techniczne przeniesienia nośnika reklamo-wego w inne miejsce, ale to, czy wielkość tego urządzenia, jego konstrukcja, przezna-czenie i względy bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego wiązania. O trwałości związania z gruntem nie może w każdym przypadku decydować fakt posadowienia kon-strukcji fundamentowej przynajmniej częściowo poniżej poziomu gruntu. Może być ona posadowiona także wyżej, zwłaszcza wówczas gdy jest ona wsparta na wylewce z beto-nu podkładowego zagłębionego w ziemi”.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 grudnia 2009 r.295 (II OSK 1958/08) stwierdził, że „żaden z przepisów Prawa budowlanego nie uzależnia kwalifika-cji obiektu od metody, techniki i technologii jego wykonania czy od tego, że w każdej chwili może on być rozebrany. [...] O tym, czy obiekt jest trwale związany z gruntem,
293 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. − Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.
294 Wyrok WSA z dnia 3 marca 2010 r., VII SA/Wa 82/10, CBOSA.
czy też nie, nie świadczy sposób, w jaki zagłębiono go w gruncie ani technika, w jakiej to wykonano, ale masa całkowita obiektu i jego rozmiary, które wymagają trwałego związania z gruntem ze względów bezpieczeństwa”.
W sentencji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 lipca 2010 r.296 wskazano, że „obiekt budowlany trwale związany z gruntem musi co do zasady posiadać prefabrykowany lub murowany fundament albo odpowiednio przygoto-wane podłoże wymagające wykonania stosownych robót ziemnych. Należy przez to ro-zumieć mocne połączenie w takim stopniu, że odłączenie spowodowałoby zasadniczą zmianę w sensie technicznym uniemożliwiającą np. ponowne posadowienie danego obiektu w innym miejscu bez konieczności ponownego przygotowania podłoża. Sama tylko techniczna możliwość przeniesienia obiektu na inne miejsce nie ma zatem istotne-go znaczenia”.
W kontekście przytoczonych wyroków „trwałego związania z gruntem” nie nale-ży dopatrywać się jako braku możliwości przeniesienia urządzenia reklamowego. Nie odbiega to zresztą od cywilistycznego rozumienia trwałego związania z gruntem.
Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego „trwały” oznacza „istniejący przez dłuż-szy czas lub nieulegający dłuż-szybkim zmianom” bądź „zdatny do użytku przez dłużdłuż-szy czas”. Podane znaczenia wykluczają rozumienie trwałości jako stanu niepodlegającego zmianie. Takie znaczenie jest przyporządkowane słowu „stały”, którym jednak ustawo-dawca nie posłużył się w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, określając sposób związania urządzeń reklamowych z gruntem.
Zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego297 wskazanie w ustawie Prawo budowlane jako przykładu budowli „tablic reklamowych trwale zwią-zanych z gruntem”, nie może mieć przesądzającego znaczenia dla klasyfikacji tych urzą-dzeń jako budowli, a tym samym opodatkowania ich podatkiem od nieruchomości. W związku z istniejącym unormowaniem w postaci pojęcia tymczasowego obiektu bu-dowlanego tablice reklamowe, bez względu na sposób związania ich z gruntem, podle-gają zaliczeniu do obiektów budowlanych – budowli. Zdaniem NSA sformułowanie „trwałe związanie z gruntem”, w kontekście Prawa budowlanego, należy rozumieć jako połączenie danej budowli z gruntem o charakterze techniczno-użytkowym, które uwzględnia, z jednej strony, określony typ tablic reklamowych (ze względu na podłoże, do którego są one przymocowywane), a z drugiej strony bierze pod uwagę fakt, iż tabli-ce reklamowe jako konstrukcja przestrzenna muszą stawiać czoło parciu wiatrów oraz innym czynnikom atmosferycznym. W konsekwencji w świetle przytoczonego wyroku urządzenia reklamowe nie muszą być – faktycznie − trwale związane z gruntem, by
po-296 Wyrok NSA z dnia 29 lipca 2010 r., II OSK 1233/09.
wstał obowiązek uiszczania gminie daniny od ich posiadania lub własności. Takie stano-wisko podzielił również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w ostatnio wy-danych orzeczeniach z dnia 3 grudnia 2013 r.298
Zgodnie z definicją budynku i budowli zawartą w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podlegają również tymczasowe obiekty budowlane, które nie mają cechy trwałego związku z gruntem. Zasadnicze znaczenie ma fakt zaliczenia ich do kategorii obiektów budowlanych. W konsekwencji „tymczasowe” budynki w rozumie-niu prawa budowlanego na gruncie ustawy podatkowej, jako obiekty niemające trwałe-go związku z gruntem, nie są budynkami na potrzeby opodatkowania, a budowlami. Z uwagi na przedmiot podatku od nieruchomości nie ma znaczenia, jak tablica jest po-wiązana z gruntem i czy jest np. budowlą w rozumieniu prawa budowlanego, gdzie wy-mienia się jako budowle jedynie „wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe”. Każda tablica reklamowa jest opodatkowana podatkiem od nieruchomości bez względu na to, czy jest to obiekt budowlany trwale związany z gruntem czy też tym-czasowy obiekt budowlany299.
Wobec powyższego należy stwierdzić, iż w przypadku gdy tablica stanowi część składową nieruchomości (jest trwale z gruntem związana), to podziela los prawny grun-tu, co oznacza, że jego właścicielem, zgodnie z zasadą superficies solo cedit, jest właści-ciel gruntu. Podatnikiem jest właściwłaści-ciel gruntu i jego części składowej − tablicy rekla-mowej. W sytuacji natomiast kiedy tablica reklamowa nie będzie trwale z gruntem związana, tj. będzie wzniesiona jako obiekt tymczasowy (np. do przemijającego użytku na podstawie umowy z właścicielem gruntu zawartej na krótki okres), to podatnikiem od tej tablicy będzie jej właściciel, a nie właściciel gruntu. Właściciel gruntu jest zobowią-zany zapłacić za grunt, a za tablicę właściciel tablicy300.