(konspekt lekcji)
Cel ogólny: Poznanie praw przysługujących uczniom w szkole i sposobów ich obrony Cele operacyjne:
Poziom I - wiadomości Kategoria A - Pamiętać
1. Dokumenty, w których zapisane są prawa uczniów
2. Osoby i instytucje, do których można się zwrócić w wypadku łamania praw uczniów 3. Organizacje działające na rzecz ochrony praw człowieka
Kategoria B - Rozumieć 1. Znaczenie pojęć: - statut szkoły - regulamin szkoły
- deklaracja
- procedura dochodzenia praw
- zasada obywatelskiego nieposłuszeństwa - rzecznik praw
2. Potrzebę ochrony praw uczniów
3. Potrzebę określenia statutu szkół prywatnych i publicznych dla dzieci i młodzieży przez Ministra Edukacji Narodowej
Poziom II - umiejętności
Kategoria C - Wykorzystywanie umiejętności w sytuacjach typowych
1. Uczniowie formują prawa i obowiązki uczniów, które powinny znaleźć się w regu-laminie szkoły
2. Wyjaśnienie konieczności istnienia organizacji lub osób, które zajmują się ochroną praw uczniów
3. Umiejętność wskazania dokumentów, w których zawarte są prawa uczniów Kategoria D - Wykorzystanie umiejętności w sytuacjach problemowych 1. Symulacja zachowań w różnych sytuacjach
2. Umiejętność wskazania praw uczniów, które są naruszone
Prawa uczniów i sposoby ich obrony 73
3. Umiejętność wskazania dokumentów, w których zawarte są prawa uczniów Kategoria E - Wykorzystanie zdobytej wiedzy do kształtowania własnych poglądów 1. Wskazanie konieczności obrony praw uczniów w polskich szkołach i wiążących się z tym trudności
2. Uzmysłowienie uczniom korzyści płynących z jasno określonych praw ucznia w szkole
Metoda: Praca pod kierunkiem nauczyciela z elementami rozmowy nauczającej i dyskusji
Forma pracy: Zbiorowa z elementami grupowej Środki dydaktyczne:
1. Fragmenty wybranych artykułów
2. Fragmenty aktów prawnych dotyczących praw uczniów 3. Fragmenty Konwencji Praw Dziecka
4. Fragmenty Ustawy o Systemie Oświaty z 07.09.1991 r. oraz Zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19.06.1992 r. w sprawie ramowego statutu szkół publicznych i młodzieży
5. Regulamin praw i obowiązków uczniów w Zespole Szkół Chemicznych w Lublinie 6. Tomalska H.: Wiedza o społeczeństwie (podręcznik)
Lp. CZAS OGNIWO CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA 1. 5 min. czynności organizacyjne. Sprawdzenie listy obecności
Polecenie podzielenia się klasy na 4 grupy Uczniowie wykonują polecenie nauczyciela
2. 5 min. rekapitulacja wtórna. Nauczyciel wprowadza uczniów w problematykę lek-cji. Zapisuje temat lekcji
Poleca wymienić uczniowi dokumenty chroniące prawa człowieka i obywatela Nauczyciel poleca wymienić organizacje chroniące prawa człowieka
Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszytach Uczniowie wymieniają te organizacje:
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ - Pakty Praw Człowieka ONZ
- Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - Konwencja Praw Dziecka
Uczniowie wymieniają te organizacje:
- Trybunał Konstytucyjny - Rzecznik Praw Obywatelskich - Komitet Praw Człowieka ONZ - Europejska Komisja Praw Człowieka - Europejski Trybunał Praw Człowieka
74 Lucyna Kujawa
3. 30 min. właściwy tok lekcji 1. Nauczyciel rozdaje uczniom pracującym w grupach teksty pomocnicze nr 3, 4, 5, 6 polecając, by przeanalizowali teksty
2. Nauczyciel poleca uczniom aby stworzyli własny katalog praw i obowiązków 3. Nauczyciel poleca porównać te prawa z regulaminem szkoły
4. Nauczyciel zadaje pytanie:
- Które z praw gwarantowanych przez regulamin szkoły są najczęściej naruszane?
5. Nauczyciel zwraca uwagę na tekst pomocniczy nr 4 i poleca wypisać ogólne upraw-nienia samorządu szkolnego
6. Nauczyciel wskazuje uczniom na korzyści płynące ze sprawnie funkcjonującego samorządu uczniowskiego w szkole
7. Nauczyciel poleca uczniom zapoznać się z tekstem pomocniczym nr 1 8. Nauczyciel zadaje pytania:
- Czy odgórne decydowanie o sposobie ubierania się uczniów w szkole jest narusze-niem praw ucznia?
- Czy ubranie (wygląd zewnętrzny) wyraża poczucie przynależności grupowej?
- Czy mundurki tłumią indywidualność?
- Jak zachowaliby się w przypadku wprowadzenia takiego zarządzenia w szkole?
- Do kogo zwróciliby się by bronić swoich praw?
- Jaka rolę mogą odegrać nieformalne środki nacisku (rodzice, mass media)?
9. Nauczyciel poleca zapoznać się z tekstem nr 2. Następnie zadaje pytania:
- Czy postępowanie tych uczniów jest wg nich naganne?
- Czy jest sposób na zapewnienie w szkole bezpieczeństwa?
- Jak szkoła powinna postępować z uczniami naruszającymi regulamin szkoły?
- Czy w szkole potrzeby jest rzecznik praw ucznia i czy tę rolę może pełnić nauczy-ciel np. opiekun samorządu szkolnego?
- Czy w szkole można stosować zasadę obywatelskiego nieposłuszeństwa? Uczniowie pracując w grupach omawiają prawa ucznia w tychże dokumentach
Uczniowie w grupach opracowują taki katalog. Następnie na tablicy przedstawiciele każdej grupy zapisują propozycje praw i obowiązków.
Uczniowie wypisują różnice
Pracując w grupach uczniowie odpowiadają na zadane pytanie Uczniowie zapisują w punktach:
1. prawo do samodzielnego podejmowania decyzji przez uczniów 2. prawo do podejmowania decyzji wewnątrzszkolnych
3. prawo do tworzenia organów przedstawicielskich
Uczniowie zapisują to do zeszytu samodzielnie redagując notatkę:
1. przywrócenie uczniom poczucia godności i wolności osobistej 2. zapewnienie poczucia bezpieczeństwa (w większym stopniu) 3. wzajemne wspieranie się uczniów
4. zapewnienie uczestnictwa uczniów w życiu szkoły 5. kształtowanie odpowiedzialności za decyzje 6. możliwość podejmowania decyzji
Uczniowie czytają tekst.
Prawa uczniów i sposoby ich obrony 75
Uczniowie odpowiadają na zadane pytania
4. 3 min. praca domowa. Nauczyciel proponuje pracę domową:
Wybierz prawo z regulaminu szkoły, które wg ciebie jest najczęściej łamane. Rozwiąż ten problem podejmując określone działania. Uczniowie zapisują polecenie w zeszytach.
5. 5 min. rekapitulacja pierwotna. Na zakończenie nauczyciel poleca chętnemu ucznio-wi podsumowanie przedstaucznio-wionych treści
Następnie poleca zapisać i wyjaśnić następujące pojęcia:
- statut szkoły - regulamin szkoły - deklaracja
- procedura dochodzenia praw
- zasada obywatelskiego nieposłuszeństwa - rzecznik praw
Uczniowie zapisują w zeszytach.
„Wolność sprowadza się do niezależności od przymusu i gwałtu ze strony innych.
Nie jest to możliwe, tam gdzie nie ma prawa. Nie jest więc to, jak się nam mówi, wolnością, gdyby każdy robił to, co mu się podoba. Któż bowiem mógłby być wol-ny, gdyby inny był w stanie go tyranizować."
John Locke, Dwa traktaty o rządzie
* .
„Ludzie rodzą się i żyją wolnymi i równymi wobec prawa."
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
*
„Zgodnie ze zwykłym użyciem słowa » w o l n o ś ć « jestem wolny przez samą możliwość wyboru, czyli jestem wolny, zarówno gdy dobro, jak i zło wybieram W tym ostatnim wypadku staję się zły, lecz jestem nadal wolny i z tego tytułu odpowie-dzialny."
prof. Leszek Kołakowski
• debata szkolna