Przyczyny tworzenia powiązań sieciowych współczesnych

Współczesne uwarunkowania aktywnosci gospodarczej przedsiębiorstw sektora turystyki na przestrzeni ostatniego horyzontu czasu uległy zasadniczej metamorfozie. Obecnie nie można analizować ich funkcjonowania w oderwaniu od ich środowiska, a przede wszystkim od relacji jakimi są powiązane z innymi uczestnikami turystycznego rynku.

Stąd koniecznym stało się w zarządzaniu XXI wieku kreowanie wzajemnych zależności międzyorganizacyjnych, najczęściej przyjmującyh postać struktur sieciowych. Takie powiązania, zazwyczaj nazywane sieciami, gronami czy korporacjami wirtualnymi¹⁰⁹, obejmują kompilację zależności i związków między firmami i instytucjami. Chociaż funkcjonowanie przedsiębiorstw zawsze łączyło się z występowaniem najróżniejszych powiązań między nimi, to dopiero ostatnie lata przyniosły konieczność świadomego ich kształtowania¹¹⁰. Większość organizacji zdała sobie sprawę, iż aby skutecznie konkurować, muszą utrzymywać trwałe i bliskie związki z innymi uczestnikami rynku, zdolnymi do wytworzenia pewnej wartości dodanej. Jest to podyktowane zmianą charakteru konkurencji, obecnie występuje raczej na poziomie łańcuchów dostaw i sieci kooperujących podmiotów, a nie pojedynczych przedsiębiorstw¹¹¹.

Pod koniec XX wieku pojawiło się tzw. podejście sieciowe (ang. network approach), które spowodowało zmianę dotychczasowego postrzegania powiązań między przedsiębiorstwami z ujęcia pojedynczych transakcji oraz

109 J. Staszewska, Klaster perspektywą…, Difin, Warszawa 2009.

110 A. Górka, The theoretical aspects of organizations’ network management in the XXI century, in: Ekonomika a Manažment podnikov 2010, Zvolen, p. 216.

111 S.D. Hunt, R.M. Morgan, Relationship Marketing in the Era of Network Competition, Marketing Management, 1994, No. 1.,p.11.

związków bilateralnych na analizę wielopodmiotowych, skomplikowanych układów zależności między podmiotami, zasobami jak i działaniami.

Na rynku Business to Business pojedyncze transakcje zwykle występują jedynie w początkowej fazie kontaktów między podmiotami rynkowej wymiany. Ich wielokrotne skanowanie prowadzi do powstania trwałych, długookresowych powiązań, często opartych na partnerstwie kooperujących ze sobą podmiotów. Partnerskie zaangażowanie jest rozumiane jako rezygnacja z doraźnych korzyści płynących z „wyzyskania” silnej konkurencji na rynku na rzecz synergii wynikającej z bardzo bliskiego dostosowania do siebie działań niezależnych firm, których współpraca trwa często w dłuższym horyzoncie czasu.

Niewątpliwa ilość zalet wynikających ze współpracy przedsiębiorstw w ramach organizacji sieciowych spowodowała coraz częstsze wykorzystanie tej formy współpracy w praktyce funkcjonowania przedsiębiorstw. W przeciwieństwie do decentralizacji, nie sprzyjającej tworzeniu powiązań między różnymi częściami organizacji, struktura sieciowa ma na celu „wiązanie, ułatwianie i harmonizowanie różnych ośrodków przedsiębiorczych inicjatyw, aby w końcu doprowadzić do ich pełnej integracji, elastycznej oraz skutecznej w działaniu”¹¹². Sam proces tworzenia struktur sieciowych występować może w efekcie procesów zachodzących wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i w jego otoczeniu.

Zdaniem W. Sroki przedsiębiorstwa podejmują decyzję o współpracy w ramach organizacji sieciowych, ponieważ pozwala im to na ¹¹³:

 redukcję niepewności,

 zapewnienie elastyczności,

 gwarancję odpowiedniego potencjału,

 dostęp do większej liczby zasobów i informacji.

112 J. Brilman, Nowoczesne koncepcje…p.cit, PWE. Warszawa 2002. s. 392.

113 W.Sroka, Sieci aliansów…, op. cit., s. 26.

Rozpatrując przyczyny tworzenia powiązań sieciowych należy wziąć pod uwagę ich aspekty wewnątrz- i zewnątrz organizacyjne. Czynniki te przedstawia poniższa tabela (tab. 15).

Tabela 15. Procesy wpływające na powstawanie organizacji sieciowych

ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE

- postępująca globalizacja,

- rozwój partnerskich stosunków klient-dostawca oraz aliansów prowadzących do tworzenia się przedsiębiorstw rozległych, - powstawanie federacji przedsiębiorstw,

będących skutkiem kooperacji, oraz nawiązywania aliansów,

- zmiany w otoczeniu w zakresie technologii, regulacji oraz popytu, - rywalizacja sektorowa pomiędzy

przedsiębiorstwami, - naśladownictwo.

- wysokie zbiurokratyzowanie i centralizacja,

- decentralizacja,

- rozwój nowych technologii informacyjnych i

komunikacyjnych,

- wzrost złożoności prowadzący do struktur macierzowych.

Źródło: opracowanie własne na podstawie E. Garcia- Cana, C. Lopez Duarte, J.

Rialp Criado, A. Valdes Lianeza, Time compression diseconomies in accelerated global alliances, „Management” Decision”, vol. 40, nr 7/8, s. 193; J. Barsh, Innovative management: A conversation with Gary Hamel and Lowell Bryan , „ The McKinsey Quarterly, November 2008; J.D. Bamford, B. Gomes – Casseres, M.S. Robinson, Mastering Alliance strategy: a comprehensive guide to design, management and organization, John Wiley &Sons, San Francisco 2003, p. 259 and next; W. M. Grudzewski, I. K. Hejduk. Przedsiębiorstwo przyszłości, Difin, Warszawa 2004, s. 78.

Podstawową zasadą tworzenia powiązań sieciowych jest koncentracja działań kluczowych w jednym ośrodku, umożliwiająca wykorzystanie efektów skali oraz wzmocnienie konkurencyjności produkowanych elementów. Analizując uwarunkowania tworzenia sieci niejednokrotnie podkreśla się korzyści na płaszczyźnie długookresowej, które przedsiębiorstwa funkcjonujące w sieci czerpią z udziału w niej. Wpływ relacji sieciowych wywiera dość istotny wpływ na osiągnięcie długoterminowej przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw.

Długoterminowe podejście oraz ekspansja nieformalnych kontaktów ma istotny wpływ na poszerzanie zasobów wiedzy dotyczących stron

współpracujących, zwiększenia poziomu wzajemnego zaufania, wzrostu doświadczenia, tym samym powodując redukcję ryzyka i niepewności co przekłada się m.in. na zmniejszenie kosztów transakcyjnych¹¹⁴. Reasumując funkcjonowanie w sieci ma rację bytu tylko wtedy, kiedy uczestnictwo w niej jest opłacalne dla wszystkich jej członków.

Organizacje tworząc sieci powiązań teoretycznie mogą kierować się takimi motywami jak:

 możliwość wejścia na nowe rynki i zdobycie satysfakcjonującej pozycji rynkowej np. poprzez zawarcie aliansu strategicznego z firmą z pokrewnej,

 unikanie bezpośredniej konkurencyjnej rywalizacji,

 eskalacja efektywności działania poprze redukcję ryzyka i kosztów transakcyjnych,

 uatrakcyjnienie własnej oferty produktowej,

 poszerzenie istniejącego zaplecza zasobowego,

 zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów poprzez obniżenie kosztów produkcji wynikające z korzyści skali i zmniejszenie kosztów marketingowych,

 przyspieszenie szybkości działania, m.in. wzrost innowacyjności (np.

poprzez wspólne prace B + R, opracowywanie nowych produktów),

 redukcja potencjalnego zagrożenia ze strony konkurentów,

 kształtowanie struktury branży poprzez ustanawianie nowych standardów technicznych, tworzenie nowych kanałów dystrybucji,

 pozyskanie nowych umiejętności oraz informacji, zdobywanie doświadczenia.

114 Sieci w gospodarce, red. Naukowa M. Ciesielski, PWE, Warszawa 2013, s. 123.

3.1.6. Bariery w nawiązywaniu współpracy współczesnych