Wpływ współdziałania przedsiębiorstw turystycznych na

Z uwagi na fakt intensyfikacji turystów oraz ich potrzeb w czasoprzestrzeni największy wpływ współdziałania przedsiębiorstw obsługujących ruch turystyczny jest identyfikowany właśnie na obszarach recepcji turystycznej.

Najczęściej obserwowanymi następstwami tego zjawiska są jego symptomy ekonomiczne przejawiające się w efektach mnożnikowych: wzroście napływających środków finansowych do budżetu regionu, które pochodzą w większości z wydatków turystów podczas ich pobytu, ale również ze świadczenia usług transportowych przez lokalnych przewoźników, świadczenia usług przez organizatorów podróży, samej społeczności lokalnej trudniącej się w sektorze turystki, jak również działalności pozostałych lokalnych podmiotów gospodarczych, które poprzez swoją pośrednią bądź bezpośrednią aktywność są związane z tą gałęzią gospodarki .

Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki turystycznej na tle innych regionów, wzmocnienie potencjału regionu dzięki innowacyjnej ekspansji przedsiębiorstw sektora turystyki, czy zwiększony potencjał do osiągnięcia

wyższego wskaźnika innowacyjności i wzrostu gospodarczego to kolejne efekty współdziałania jednostek sektora turystyki generowanych dla regionu.

Również istotnymi zmianami o charakterze bezpośrednim są zmiany obserwowane na lokalnym rynku pracy, na płaszczyźnie infrastruktury lokalnej, czy we wspomnianym budżecie regionu, którego dobra kondycja umożliwia finansowanie wielu przedsięwzięć społeczno-gospodarczych, często w zakresie infrastruktury usługowo-komunalnej, z której korzystać będą nie tylko turyści, ale lokalna społeczność, czy inne rodzaje działalności.

Ekspansja ruchu turystycznego w regionie recepcyjnym generuje więc zapotrzebowanie na określone towary i usługi oraz na wykwalifikowaną kadrę pracowniczą, która będzie w stanie te potrzeby zaspokoić. Pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości powoduje zwiększenie liczby zatrudnienia, jednak należy obiektywnie podkreślić, iż często niestety tylko sezonowego, które wynika nie tylko z konieczności obsługi ruchu turystycznego, ale również z aktywizacji działań inwestycyjnych związanych m.in. z tworzeniem nowych elementów zagospodarowania przestrzennego jak również zróżnicowania zawodowego⁸¹.

Współdziałanie jednostek sektora turystyki powoduje nie tylko zmniejszenie stopy lokalnego bezrobocia, ale również podniesienie poziomu życia lokalnej społeczności, ogólną poprawę poziomu lokalnej egzystencji, zarówno tej materialnej jak i niematerialnej oraz aktywizację zawodową, również w innych sektorach gospodarki.

Zatem obserwowane w regionie występujące procesy kooperacji i koncentracji jednostek sektora turystyki są w stanie przyciągać kolejne przedsiębiorstwa i gałęzie gospodarki, stwarzając tym samym szansę na pojawienie się w regionie nowych inwestorów, będących skłonnymi ulokować swą działalność właśnie na tym obszarze.

Efekty współdziałania jednostek sektora turystyki dotyczą wielu dziedzin i obszarów gospodarki narodowej. Należy zaznaczyć, iż turystyka stanowi nie tylko jedną z form aktywności współczesnego społeczeństwa, lecz staje się

81 S. Wodejko, Ekonomiczne zagadnienia turystyki, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa 1998, s. 96.

ważnych zjawiskiem społeczno – gospodarczym XXI wieku. Osiąganie celów rynkowych przez sektor turystyczny możliwe jest dzięki pełnieniu przez niego funkcji ogólnogospodarczych. Z uwagi na fakt, iż sektor turystyki silnie wpisany jest w gospodarkę kraju, to pełni on przede wszystkim funkcje makroekonomiczne, co oznacza, iż bierze czynny udział w tworzeniu produktu krajowego brutto oraz pełni istotną rolę w podziale pracy⁸².

Turystyka postrzegana jako zjawisko wielowymiarowe o dynamicznej trajektorii wzrostu stanowi szansę rozwoju poszczególnych miejscowości, regionów czy krajów.

Do najczęstszych korzyści jakie obecnie sektor turystyczny dostarcza gospodarce możemy również zaliczyć⁸³:

 wzmocnienie gospodarki dzięki wytwarzaniu produktów czy świadczeniu usług turystycznych,

 ekspansja działalności inwestycyjnej zarówno krajowych jak i zagranicznych inwestorów determinowana rozmiarami ruchu turystycznego na danym obszarze,

 wydajniejsze wykorzystanie istniejącej lokalnej infrastruktury,

 zwiększona dynamika oraz różnorodność prowadzonej działalności gospodarczej,

 wzrost napływu dewiz,

 wzrost poziomu zaopatrzenia miejscowej ludności,

 efekt mnożnikowy,

 rozwój sektora usług służących zarówno turystom jak również społeczności lokalnej,

 zmniejszenie stopy bezrobocia ze względu na tworzenie nowych miejsc pracy.

82 Ekonomika turystyki, red. nauk. Panasiuk A., PWN, Warszawa 2007, s. 39.

83 A. S. Kornak, A. Rapacz, Zarządzanie turystyką i jej podmiotami w miejscowości i regionie, Wyd. AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2001 s. 31; W.W.

Gaworecki, Turystyka, Wyd. PWE, Warszawa 1997 s. 348-349.

Klastry niejednokrotnie jako podmiot regionalnej strategii innowacji i regionalnych programów operacyjnych (RPO), coraz częściej traktowane są jako kluczowy instrument podnoszenia innowacyjności regionalnej gospodarki.

W skali gospodarki narodowej dość istotny jest wpływ sektora turystyki na dochód narodowy oraz bilans płatniczy. Aktywność podmiotów turystycznych jest źródłem dochodów podatkowych napływających do budżetu państwa, jednak nie istnieją podatkowe uregulowania skierowane stricte do podmiotów turystycznych⁸⁴.

„Transfer” popytu turystów oraz ich dochodów jakie przeznaczają na konsumpcję dóbr i usług w miejscowościach turystycznych sprzyja zarówno rozwojowi dziedzin stricte związanych z sektorem turystyki jaki i innych gałęzi gospodarki zarówno na szczeblu lokalnym, regionalnym jak i krajowym.

Z punktu widzenia turystyki postrzeganej przez pryzmat całej gospodarki niezwykle istotne staje się już nie tylko zharmonizowanie wszystkich gałęzi uczestniczących w tworzeniu kompleksowego produktu turystycznego, ale współdziałanie samych przedsiębiorstw jak i miejscowości turystycznych danego regionu.

Turystyka stanowi szansę rozwoju dla współczesnej gospodarki, czego przykładem są prognozy WTO, według których w 2020 roku ruch turystyczny będzie oscylował na około 1,6 mld turystów, którzy podczas swoich podróży pozostawią w miejscowościach turystycznych 2 bln dolarów⁸⁵.

Literatura przedmiotu podkreśla, iż turystyka może odgrywać rolę stymulatora rozwoju gospodarczego oraz korzyści z tym rozwojem związanych.

Przyjmując za pkt. odniesienia natężenie podaży podstawowych dóbr turystycznych (walorów danego regionu) oraz podaży dóbr komplementarnych, turystyka może spełniać na danym obszarze funkcję dziedziny wpływającej polaryzująco (obszary, w których, oprócz zróżnicowanego potencjału walorów

84 Przedsiębiorstwa sektora turystyki mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, prawnych oraz podatkiem od towarów i usług.

85 Dane dotyczące przewidywanego ruchu turystycznego w 2020 pochodzą z informacji prezentowanych przez Instytut Turystyki umieszczonych na stronie internetowej tegoż Instytutu: http://www.intur.com.pl/statystyka.htm, dostęp: 07.12.2016 .

turystycznych, występują również dogodne warunki ekonomiczne pozwalające na osiąganie dodatkowych w porównaniu z innym obszarami korzyści), stymulująco (turystyka ma tylko pośredni wpływ na rozwój gospodarczy danego regionu a integralną rolę w jej rozwoju prezentują inne gałęzie gospodarki) bądź neutralnie (pomimo braku wywierania istotnego wpływu na rozwój gospodarczy stanowi uzupełniający element tego rozwoju) na ich gospodarczy rozwój⁸⁶.

86 A.S. Kornak, A. Rapacz, Zarządzanie turystyką…, op. cit., s. 35-36.

ROZDZIAŁ III

Organizacja sieciowa jako innowacyjna przestrzeń dla zarządzania przedsiębiorstwem

turystycznym

3.1. Istota organizacji sieciowej w gospodarce XXI wieku

3.1.1. Koncepcja organizacji sieciowej

Podejmując rozważania dotyczące istoty organizacji sieciowych i współczesnych modeli współpracy przedsiębiorstw sektora turystyki należy przede wszystkim wskazać przyczyny nasilających się procesów tworzenia i organizowania powiązań przedsiębiorstw w przestrzeni sieci. Dynamizm obserwowanych zmian, szeroko postępująca serwicyzacja gospodarek, globalizacja, przenikanie się sfery produkcji ze sferą usług czy standaryzacja konsumpcji to tylko wybrane przykłady skłaniające współczesne przedsiębiorstwa sektora turystki do poszukiwania coraz to nowych możliwości osiągania długookresowej przewagi konkurencyjnej, która umożliwi im ekspansję i utrzymanie się na rynku⁸⁷. Za przykład może posłużyć podejmowanie szeroko interpretowanej współpracy z innymi podmiotami rynku, wykorzystując w ten sposób wspólny potencjał, zasoby czy umiejętności. Wyżej wspomniana współpraca może przyjmować zróżnicowane formy, których najprostszą są sporadyczne kontakty, następnie sieci przedsiębiorstw oraz ścisłe powiązania kapitałowe. Wpisanie możliwości

87 W. Szymański, Niepewność i niestabilność gospodarcza. Gwałtowny wzrost i co dalej, Difin, Warszawa 2011, s. 54.

współdziałania czy współpracy w strategię rozwoju przedsiębiorstwa w znaczący sposób może przyczynić się do uzyskania konkurencyjnej przewagi nad innymi podmiotami turystycznego rynku.

Od początku istnienia nauk o zarządzaniu aspekty związane ze strukturą organizacyjną przedsiębiorstw stanowiły i stanowią przedmiot wielu naukowych dywagacji. W perspektywie horyzontu czasu, uwzględniając zmiany w otoczeniu biznesowym funkcjonujących przedsiębiorstw poglądy te ulegały widocznym zmianom (rys. 11).

Rysunek 11. Ujęcie historyczne organizacyjnych koncepcji przedsiębiorstwa Źródło: W. Sroka, Sieci aliansów, poszukiwanie przewagi konkurencyjnej poprzez współpracę, PWE, Warszawa 2012, s. 28.

II poł. XVIII - koniec XIX w.

Początek XX w. Lata 1920- 50

Lata 1960 - 70 Lata 90.

Początek XXI w.

Biurokracja czysta (M. Weber)

Struktura funkcjonalna (F. Taylor) Struktura dywizjonalna (A. Sloan)

Struktura macierzowa Struktura sieciowa

Organizacja bez granic (J. Welch)

Jak możemy dostrzec z powyższego rysunku początki funkcjonowania przedsiębiorstw wiążą się z czystą biurokracją, która charakteryzowała się m.in.

hierarchiczną strukturą organizacyjną, podziałem pracy, doborem pracowników według kwalifikacji oraz jasno sprecyzowanymi przepisami np. dot.

merytorycznego załatwiania spraw.

Z kolei struktura funkcjonalna grupuje poszczególnych członków i jednostki organizacji w konkretnych działach funkcjonalnych np. produkcji czy marketingu. Cechą charakterystyczną wyżej wymienionej struktury jest wysoka specjalizacja pracy oraz zniesienie zasady jedności kierownictwa, która wiąże się z podleganiem pracownika wielu kierownikom funkcjonalnym, którzy są odpowiedzialni za stosunkowo wąski, jasno sprecyzowany obszar funkcjonowania.

Odpowiedzią na ujawnione problemy struktury funkcjonalnej (np. w przepływie informacji czy w obszarze nadmiernej formalizacji) było pojawienie się struktury dywizjonalnej, której charakterystycznym wyróżnikiem była integracja oraz grupowanie komórek w duże niezależne jednostki organizacyjne, których odpowiedzialność skupiała się wokół danego wyrobu czy grupy asortymentowej dając jednocześnie przedsiębiorstwom możliwość efektywnego funkcjonowania na rynku o zróżnicowanych preferencjach jego nabywców.

W miarę ujawniania się większej złożoności rynku, postępującego zaawansowania technologicznego struktura dywizjonalna zaczęła cechować się mniejszą zdolnością koordynowania poszczególnych funkcji przedsiębiorstwa.

Struktura macierzowa, jako kolejna w zaprezentowanym powyżej rysunku koncepcji organizacyjnych przedsiębiorstw była w stanie zapewnić większą koordynacje międzyfunkcjonalną. W strukturze macierzowej każdy pracownik posiadał dwóch przełożonych: kierownika funkcjonalnego, który odpowiadał za jakość wykonywanych zadań oraz kierownika przedsięwzięcia (np. projektu), którego odpowiedzialność skupiała się na decydowaniu co i kiedy należy realizować.

W miarę upływu czasu i ta forma struktury stała się mało efektywna m.in.

z uwagi na fakt obserwowanych zmian w obszarze technologicznym, które

wymuszały na podmiotach posiadanie większych zasobów wiedzy m.in. z zakresu zarządzania czy nowych technologii. Organizacja sieciowa jest niewątpliwie odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku na jeszcze bardziej elastyczne formy struktur. Funkcjonowanie przedsiębiorstw w ramach sieci umożliwia przede wszystkim łączenie sił jej członków w obszarze wspólnych przedsięwzięć i aktywności innowacyjnej, wykorzystania umiejętności oraz inicjowania specjalistycznych konfiguracji kompetencji między podmiotami uczestniczącymi w sieci.

Ostatnią fazą w omawianym podrozdziale na etapie ewolucji struktur organizacyjnych jest organizacja bez granic, w której nacisk kładzie się na wyeliminowanie linii podporządkowania do stosowania nieograniczonej rozpiętości kierowania oraz zastąpienie działów upełnomocnionymi zespołami, dzięki czemu przedsiębiorstwo cechuje większa elastyczność i efektywność działań⁸⁸. Powyżej zaprezentowane formy organizacyjne przedsiębiorstw stanowiły i stanowią odpowiedź na ujawnione wyzwania otoczenia, w którym funkcjonowały, funkcjonują i będą funkcjonować przedsiębiorstwa.

3.1.2. Istota i główne cechy organizacji sieciowej

Organizacje sieciowe (net-work organization, inter – organizational network, inter-firm network) to względnie młode zjawisko natury organizacyjnej, którego genezę literatura przedmiotu ściśle utożsamia z pojawieniem się układów kooperacyjnych. Jednak jak możemy wyczytać z kart literatury przedmiotu układy kooperacyjne nie są traktowane tożsamo z sieciami międzyorganizacyjnymi, których cele definiowane są zazwyczaj na poziomie strategicznym⁸⁹. Natomiast w przypadku układów kooperacyjnych cele te możemy traktować na poziomie taktycznym a nawet operacyjnym.

Organizacja sieciowa w wymiarze literaturowym interpretowana jest jako m.in. względnie stałe zgrupowanie autonomicznych wyspecjalizowanych

88 W. Sroka, Sieci aliansów, …op.cit., PWE, Warszawa 2012, s. 29.

89 Zarządzanie przedsiębiorstwem w turbulentnym otoczeniu, praca zbiorowa pod. Red.

R. Krupskiego, PWE, Warszawa 2005, s. 161.

podmiotów, które uczestniczą w systemie wzajemnych kooperacji z uwzględnieniem zasad rynkowych⁹⁰. Wspomniana wyżej kooperacja zdaniem W. Sroki opiera się na wierzchołkach sieci i interakcjach zachodzących między nimi, które mogą przybierać następujący charakter⁹¹:

 administracyjny (polecenia, wytyczne proceduralne i procesy),

 ekonomiczny ( transakcje finansowe i pozafinansowe),

 informacyjny (zasoby informacyjne, ich dostępność oraz wymiana danych),

 kulturowy (wyznawane normy, wartości, wspólnota szans i zagrożeń),

 operacyjny (podejmowanie wspólnych działań oraz decyzji, wykorzystywanie z tych samych zasobów organizacyjnych oraz równy ich podział pomiędzy wszystkich uczestników sieci).

Przyjmując za punkt odniesienia rynek jako sieć pozytywnych i negatywnych zależności pomiędzy poszczególnymi podmiotami sieć międzyorganizacyjną możemy określić jako lokalne skupisko zależności o charakterze pozytywnym tworzących pewną cenną wartość dla klienta w postaci usługi bądź konkretnego produktu.

Poszukując interpretacji pojęcia sieci w polskiej literaturze z zakresu zarządzania słowo „sieć” najczęściej utożsamiane jest z anglojęzycznym terminem „network” ze względu na to, jak wskazuje m.in. M. Mitręga, iż konotacje słowa angielskiego wydają się być bardziej pozytywne niż jego odpowiednika w języku polskim⁹².

Na potrzeby niniejszego opracowania, autorka definiuje organizację sieciową jako tę, która stanowi kompilację poziomych względnie trwałych relacji między niezależnymi podmiotami gospodarczymi wykorzystujących zróżnicowany zbiór zasobów w celu stworzenia wspólnego łańcucha wartości w efekcie doprowadzającego do osiągnięcia efektu synergicznego.

90 J. Hagel III, J.S. Brown, rganizacja jutra. Zarządzanie talentem, współpracą i specjalizacją, Wyd. One Press, Gliwice 2006, s. 129.

91 W. Sroka, Sieci aliansów…, op. cit., s. 32.

92 M. Mitręga, Zdolność sieciowania jako czynnik przewagi konkurencyjnej na rynku przedsiębiorstw, AE w Katowicach, Katowice 2010, s. 64.

Zróżnicowane, wybrane podejścia w interpretacji organizacji sieciowej autorka zbiorczo prezentuje w formie tabelarycznej (tab. 13).

Tabela 13. Wybrane ujęcia definicyjne organizacji sieciowej

Lp. Autor Charakterystyka

1 Ranjay Gulati Forma zorganizowanej działalności gospodarczej, obejmującej zestaw węzłów (przedsiębiorstw, jednostek fizycznych)połączonych zróżnicowanymi relacjami (relacjami społecznymi, ekonomicznymi, więzami rodzinnymi czy zobowiązaniami kontraktowymi).

2 Krzysztof Łobos Układ współdziałania niezależnych pod względem organizacyjno prawnym – organizacji, powiązanych kapitałowo bądź też nie, lecz zawsze oparty na potencjale synergicznym podmiotów sieci w jednym obszarze funkcjonowania bądź ich większej liczbie oraz na współpracy szerszej niż jednorazowa wymiana.

3 J.C. Andersen, H. Hakansson, J. Johanson

Połączenie dwóch lub więcej relacji biznesowych, w których każda transakcja wymiany odbywa się między podmiotami określonymi jako zespołowi aktorzy.

4 Brian Uzzi Luźna struktura łącząca zbiór indywidualnych jednostek, nawiązujących osobiste kontakty oraz luźne relacje społeczne.

5 Kazimierz Perechuda

Zbiór niezależnych w aspekcie prawnym podmiotów gospodarczych, realizujących zróżnicowane projekty i przedsięwzięcia koordynowane przez integratora czyli przedsiębiorstwo cechujące się wyróżniającymi kompetencjami.

Względnie trwałe zgrupowanie autonomicznych jednostek/

przedsiębiorstw o wysokiej specjalizacji partycypujących w systemie wzajemnych kooperacji z uwzględnieniem zasad rynkowych.

8. Manuel Castells Struktura organizacyjna zbudowana wokół inicjatyw gospodarczych, realizowanych przez współpracujące ze sobą różne części, różnych przedsiębiorstw, tworzących sieć połączeń w horyzoncie czasu realizacji danego przedsięwzięcia, zmieniających konfigurację tych sieci przy wdrażaniu każdego następnego projektu.

9. Jan Lichtarski Sieć to złożona, wielopodmiotowa struktura o zróżnicowanym stopniu trwałości, spójności i otwartości.

Źródło: opracowanie własne

Przegląd definicyjnych ujęć organizacji sieciowych, pozwala na dokonanie konkluzji, iż do głównych ich wyróżników można zaliczyć:

 dążenie do współdziałania, przy jednoczesnym zachowaniu pewnego stopnia autonomii członków uczestniczących w organizacji sieciowej,

 wspólna wizja realizacji celów jak i strategii rynkowej ekspansji,

 zwiększanie potencjału innowacyjności funkcjonowania przedsiębiorstw w sieci w każdym obszarze,

 wykorzystanie mechanizmów rynkowej koordynacji działań,

 stosunkowo niski poziom hierarchii pomiędzy uczestnikami sieci,

 stosunkowo wysoka elastyczność rynkowa całej sieci jak i poszczególnych jej członków

Organizacyjnymi cechami sieci jak wskazuje m.in. Ebers, Holm są również ⁹³:

 powtarzalny charakter wymiany,

 deklaracja współdziałania obejmująca dłuższy incydentalny horyzont czasu,

 wzajemna koordynacja działań i dostosowanie praktycznie we wszystkich sferach funkcjonowania organizacji (procedury, normy, technologia, know-how, infrastruktura)

 zasoby informacji o partnerach sieci dostępne dla wszystkich jej członków.

Z kolei W. Czakon wskazuje na trzy główne cechy więzi sieciowych. Te cechy to „wymiana”, „zaangażowanie” i „wzajemność ”⁹⁴.

Uwzględniając przegląd zróżnicowanego zbioru cech organizacji sieciowych sytuacja ta pozwala na wyróżnienie jeszcze kilku dodatkowych ich wyróżników⁹⁵:

 nieustanny transfer zasobów materialnych i niematerialnych mający miejsce pomiędzy uczestnikami sieci zarówno w wymiarze krajowym jak i zagranicznym,

 nieustanne dążenie uczestników sieci do internacjonalizacji indywidualnych celów, wartości, strategii w celu uzyskania dominującej pozycji rynkowej całej wspólnoty sieciowej,

93 M. Ebers, Explaining inter-organizational network formation, [w:] M. Ebers (ed.) The formation of inter-organizational networks, Oxford University Press, 2002, s. 12;

D.B. Holm, K. Eriksson, J. Johanson, Business networks and cooperation in international business relationships, [w:] P.W. Killnig (ed.) Cooperative strategies.

European perspective. The New Lexington Press, San Francisco, 1997, s. 14.

94 Z. Kreft, Synergia i symetria potencjałów i uprawnień podmiotów struktury holdingowej. „Przegląd Organizacji”, nr 5, 2003, s. 16.

95 Innowacyjność organizacji sieciowych w gospodarce opartej na wiedzy, red. nauk. B.

Bojewska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2015, s. 70-71.

 generowanie własnych, wspólnych kanałów komunikacji, które umożliwią wielokierunkową wymianę treści,

 specyficzny rodzaj powiązań między podmiotami sieci, który może przybierać formy hierarchiczne (z dominującą pozycją jednego członka sieci), poziome lub formę luźnych kontaktów rynkowych.

Dokonując dalszej analizy istoty organizacji sieciowych można wyselekcjonować ich kolejne cechy charakterystyczne, jakimi są m.in.: wysoka elastyczność funkcjonowania w zakresie określonego obszaru, która pozwala przedsiębiorstwom na szybką reakcję w stosunku do ujawnionych zmian otoczenia i potrzeb potencjalnych nabywców. Z uwagi na wysoki poziom współpracy pomiędzy uczestnikami sieci a tym samym łączenie zasobów podmioty w nich funkcjonujące osiągają zamierzone cele poprzez wykorzystanie efektów synergii (cele te możliwe są do osiągnięcia tylko i wyłącznie w sieci, nieosiągalne są natomiast dla indywidualnego podmiotu).

Uczestnictwo poszczególnych przedsiębiorstw w sieci daje im możliwości wyborów strategicznych, które nie byłyby osiągalne dla pojedynczego podmiotu (wspomniany wyżej efekt synergii)⁹⁶.

Uwzględniając cele sieci Hagel i Brown twierdzą, iż sieci procesów w zasadniczy sposób są w stanie wspierać podstawowe procesy przedsiębiorstwa na poziomie operacyjnym ze szczególnym uwzględnieniem : kształtowania relacji i powiązań z klientem, zarządzania łańcuchem dostaw czy implementacji innowacji produktowych czy wartości w sferze usług⁹⁷.

Dokonując podsumowania istoty i cech organizacji sieciowej, będziemy ją traktować jako dobrowolny związek niezależnych podmiotów (przedsiębiorstw), który poprzez wspólnotę wartości i celów w procesie wspólnego wykorzystania komplementarnych zasobów osiąga zróżnicowane innowacyjne efekty synergiczne.

96 A. Rundo, M. Ziółkowska, Nowoczesne modele współpracy przedsiębiorstw, Wyd.

CeDeWu, Warszawa 2013, s. 85.

97 J. Hagel III, J.S. Brown, rganizacja jutra. …, op. cit. S. 123.

3.1.3. Klasyfikacja organizacji sieciowych

Istota organizacji sieciowych jak i ich typologia od lat stanowią przedmiot badań zarówno w wymiarze teorii jak i praktyki zarządzania. Coraz częściej powstają ośrodki, które w swej misji mają wpisaną aktywność w obszarze badania sieci, ich specyfiki funkcjonowania a także ich typów. Industrial Marketing and Purchasing Group (Grupa IMP) to przykład organizacji, która skupia w swoich strukturach naukowców z ponad 42 krajów świata zajmujących się właśnie badaniami nad specyfiką funkcjonowania organizacji sieciowych⁹⁸.

Podstawowym rozróżnianiem typologii sieci jest ich podział ze względu na charakter powiązań pomiędzy uczestnikami. Uwzględniając powyższą determinantę; sieci możemy podzielić na sieci pionowe i poziome.

Zaproponowana przez K. Łobosa klasyfikacja sieci pozwala dokonać ich podziału na grupy. Wśród pięciu grup możemy wymienić⁹⁹:

 grupę A - aktywność przedsiębiorstw w tej samej domenie (np. banki komercyjne na terenie RP),

 grupę B – przedsiębiorstwa o zbliżonej domenie, funkcjonujące na tych samych lub zróżnicowanych rynkach ( np. firmy branży doradczej o odmiennej specjalizacji),

 grupę C – przedsiębiorstwa reprezentujące różne ale komplementarne domeny (np. projektanci, wytwórcy, dystrybutorzy określonej branży),

 grupę D – przedsiębiorstwa z różnych dziedzin jednak wykorzystujące ten sam zakres kompetencji ( np. kompetencja: prowadzenie szkoleń, wykorzystanie: realizacja kompleksowych programów),

 grupę E – przedsiębiorstwa realizujące domenę podmiotu dominującego (np.

operator oraz małe podmioty dystrybuujące jego ofertę),

98 M. Ratajczak – Mrozek, Sieci biznesowe na tle innych koncepcji kooperacji przedsiębiorstw, „ Gospodarka Narodowa” 2009, nr 7-8, s. 81.

99 K. Łobos, Organizacje sieciowe, w: Zarządzanie przedsiębiorstwem w turbulentnym otoczeniu, R. Krupski (red.) PWE, Warszawa 2005, s. 169 i następne.

Kolejnym kryterium rozróżnienia sieci jest ich symetryczność. Biorąc za

Kolejnym kryterium rozróżnienia sieci jest ich symetryczność. Biorąc za

W dokumencie Zarządzanie przedsiębiorstwem turystycznym w warunkach sieci część I Kompendium wiedzy teoretycznej (Stron 75-0)