Rozwój ochrony dóbr naukowych w sferze wynalazków – patenty i wzory użytkowe

Pierwsze oznaki tworzenia się kompleksowego mechanizmu ochrony wy-ników technicznych działań wynalazczych można odnotować dopiero w póź-nym średniowieczu⁴⁰⁶. Mimo obserwowanego w wielu starożytnych krajach rozwoju technicznego oraz powoli, ale systematycznie kształtującego się pra-wa niewiele znamy przykładów ochrony wynalazków w ramach własności intelektualnej. Powody wynikającego z tego braku zapotrzebowania na ochro-nę – co stoi w sprzeczności z jednoczesnym rozwojem działań technicznych

406 Por. P. Kurz (2000), s. 5 i nn.

społeczeństw starożytnych⁴⁰⁷ – należy rozpatrywać wielowarstwowo. Jedno z podejść, obecnie uznawane za przestarzałe, upatruje przyczyny takiego stanu w strukturze społeczeństw antycznych jako społeczeństw niewolniczych o du-żym potencjale taniej siły roboczej, dla których – z uwagi na istniejącą podaż siły roboczej – doskonalenie lub projektowanie nowych produktów i technolo-gii nie wydawało się zbyt atrakcyjne⁴⁰⁸. Badania wskazują natomiast na znaczny postęp technologiczny w społeczeństwach antycznych, w których niewolnic-two było decydującym zjawiskiem⁴⁰⁹. Inne podejście opiera się na argumencie zbyt niskiej siły nabywczej ludności i niewystarczającego wyposażenia kapita-łowego, a w efekcie powolny rozwój gospodarczy, przez co brakowało wystar-czających bodźców ekonomicznych pozwalających na ugruntowanie ochrony wynalazków. Podejście to lekceważy fakt, że społeczeństwa antyczne nie dyspo-nowały jeszcze warunkami technicznymi niezbędnymi do podjęcia produkcji masowej na skalę przemysłową, a poza tym wyższe klasy społeczne nie inte-resowały się taką formą gospodarki. Brak zainteresowania ochroną dokonań intelektualnych można raczej tłumaczyć specyficznym socjokulturowym cha-rakterem antycznych społeczeństw, w wyniku którego praktyczne i kreatywne czynności rzemieślnicze nie cieszyły się wielkim uznaniem⁴¹⁰.

W związku z tym idea ekonomicznego wspierania, dzięki ustaleniu odpo-wiednich bodźców, była w dużym stopniu obca istocie antycznych społeczeństw.

Nie rozwijały się one ekonomicznie, opierając się na polityce wspierania gospo-darki z funduszy publicznych. Oprócz innych czynników był to powód niewiel-kiego wzrostu ekonomicznego w porównaniu z późniejszymi społeczeństwami.

407 Greccy architekci, mimo podzielonych opinii wyższych klas społecznych starożytnej Grecji o naukach przyrodniczych, są odpowiedzialni za stworzenie wielu wybitnych dzieł technicznych, np. w dziedzinie budownictwa wraz z budową tuneli, do których skonstruowano niezbędne techniczne środki pomocnicze, czy też opracowanie technologii odlewania wieloczęściowych elementów w metalurgii albo skonstruowanie złożonych instrumentów mechanicznych o napędzie zębatym do wskazywania położenia Słońca, Księżyca i planet (Antikythera Computer). Rzymscy budowniczowie tworzyli drogi, akwedukty, termy albo amfiteatry, konstruowali sieci wodociągowe i systemy ogrzewania podłogowego oraz projektowali mechaniczne urządzenia, jak wielokrążki czy też przekładnie. Doskonalenie techniczne znanej od czasów Fenicjan technologii wytapiania szkła doprowadziło do tego, że wyroby szklane traktowane pierwotnie jako dobra luksusowe stały się przedmiotami codziennego użytku, por.

ibidem, s. 6 i nn.

408 Por. A. Osterrieth (1908), s. 26; U. Wendt (1906), s. 223.

409 Por. P. Kurz (2000), s. 8.

410 Por. ibidem.

Mimo tego starożytność ukształtowała pojęcia i koncepcje o fundamen-talnym znaczeniu dla ekonomicznej analizy własności intelektualnej⁴¹¹. I tak rzymski epigramatyk Martialis zastosował po raz pierwszy pojęcie plagium związane z przywłaszczaniem przez osoby trzecie treści dzieł literackich, co stało się zalążkiem terminu plagiat. Społeczeństwo Rzymu wykorzystało rów-nież greckie pojęcie monopolia do oznaczenia wyłączności sprzedaży w for-mie łacińskiego terminu monopolium, dzięki czemu antyk stworzył podstawy nowoczesnego pojęcia monopolu. Antyczny Rzym wypracował jednocześnie pierwsze formy zakazu działań monopolistycznych, które mimo niedosko-nałości można traktować jako antycznych prekursorów nowoczesnej polityki wobec konkurencji. Nie należy też zapominać o rzymskim pochodzeniu po-jęcia patentu. Litterae patentes (otwarte listy) oznaczały w późnym średnio-wieczu komunikaty podane do publicznej wiadomości w szerokim tego słowa znaczeniu.

Tendencyjnie pejoratywny stosunek społeczeństwa do oceny działań go-spodarczych pojedynczych osób uległ w Europie zmianie wraz z nadejściem w XIII wieku włoskiego odrodzenia. Za sprawą wzrostu dobrobytu spowodo-wanego rosnącymi przepływami handlowymi na bliskich i dalekich szlakach oraz rozwijającą się bankowością rozpoczął się również proces zwrotu ku zdo-byczom klasyki antycznej, który odzwierciedlał się w zmianie nastawienia do sztuki, kultury i techniki, a także w nowym podejściu do procesów gospodar-czych⁴¹². Przy tym coraz większe znaczenie zyskiwała idea wspierania krajo-wej wytwórczości. Dzięki temu w późnym średniowieczu powstały pierwsze, jeszcze w dużym stopniu nieusystematyzowane, koncepcje wspierania dzia-łalności wynalazczej. Polegały one na przyznawaniu nagród albo innych fi-nansowych ułatwień dla wynalazców, jak np. udzielanie pożyczek lub zaliczek, zwolnienia z podatku na określony czas albo przyznawanie przywilejów (rów-nież na czas ograniczony), np. na realizację innowacji technicznych⁴¹³. Przy-znanie przywilejów różniło się od innych uprawnień tym, że społeczeństwo nie ponosiło żadnych dodatkowych kosztów na realizację wynalazku i jego wspieranie ze środków publicznych, o ile abstrahuje się od tymczasowej utraty dobrobytu (deadweight loss) powstającego monopolu, a ryzyko ekonomiczne wykorzystania wynalazku pozostaje wyłącznie w gestii posiadacza przywileju.

411 Por. ibidem, s. 14 i nn.

412 Por. ibidem, s. 18 i nn.

413 Por. ibidem, s. 20.

Przywileje późnego średniowiecza, a także początków czasów nowożyt-nych różnią się jednak instytucjonalnie w istotnowożyt-nych aspektach od nowocze-snego pojęcia patentu. W większości przypadków przyznawania przywilejów nie opierano się na istniejącym albo explicite skodyfikowanym roszczeniu do udzielenia przywileju, wskutek czego nie był on zaskarżany nawet indywidu-alnie. W o wiele większym stopniu przyznanie przywileju stanowiło „akt ła-ski władzy zwierzchniej” na podstawie wykonywania dyskrecjonalnej władzy książęcej lub innej zwierzchniej i było w zasadzie aktem przydzielenia przy-wileju traktowanego jako nieobowiązujący⁴¹⁴, jeżeli brakowało alternatywnie skutecznego roszczenia, np. opierającego się na aspektach prawa zwyczajowe-go, jak istniejący obyczaj lub zwyczaj. Ponadto jedynym motywem przyzna-wania przywilejów w późnym średniowieczu było wspieranie wytwórczości.

A celem ich przyznawania wcale nie było wyrażenie uznania dla wynalaz-cy za jego dokonanie, ale regionalne zaopatrzenie w nowe produkty, techno-logie, metody pomocnicze albo w potrzebne rozwiązania infrastrukturalne, czego dowodem mogą być tzw. przywileje wdrożeniowe⁴¹⁵. Przyznawane one były osobom, które wdrażały wynalazki już istniejące, ale nieznane na tere-nie, na którym obowiązywał dany przywilej⁴¹⁶. Zadaniem tych przywilejów było indukowanie transferu wiedzy, co pozwalało na ekonomiczny współudział w rozwoju technologicznym innych regionów. Państwa odczuwające jego skut-ki starały się przy pomocy odpowiednich działań ograniczyć proces dyfuzji dóbr naukowych. Rozróżnienie między wynalazcą rozwiązań technicznych a osobą jedynie je wdrażającą – jak to postulowano później w ramach teorii pra-wa naturalnego, którą opracopra-wano w oświeceniu – wydapra-wało się dla społe-czeństw średniowiecznych z reguły nieaktualne⁴¹⁷. Pogląd ten wspierany jest

414 Por. ibidem, s. 22.

415 Por. ibidem, s. 23 i nn.

416 Najstarszym udokumentowanym w źródłach przywilejem gospodarczym jest przywilej wdrożeniowy przyznany w 1234 r. przez burmistrza Bordeaux dla Bonafususa von Sankt Kolumba za wytwarzanie sukna metodą flamandzką, francuską i angielską. Stanowi on tym samym pierwszy dowód na średniowieczną politykę osadnictwa przemysłowego, por. ibidem, s. 28 i nn.

417 Pierwszy udokumentowany i oryginalny przywilej wynalazczy został przyznany w 1404 r. przez Księstwo Śląskie Michaelowi von Teutsch-Brodowi za budowę instalacji odwadniania kopalń na terenie Księstwa Śląskiego. Jego specyficzność polegała na tym, że beneficjentowi w miejsce prawa wyłącznego w sensie zakazu naśladownictwa wynalazku przyznano prawo do pobierania tzw. udziału kopalnianego jako opłaty za użytkowanie (achtel bez podatku), co było wczesną formą przymusowej licencji. Również ten element przywileju wskazuje na podstawowy zamiar polityki gospodarczej, a mianowicie dążenia do dyfuzji wiedzy w porównaniu z restrykcyjnym efektem prawa wyłączności, por. ibidem, s. 30–32.

również przez niedoskonałość praw wyłącznych w przywilejach średniowiecz-nych. To, co stanowi główną cechę dzisiejszych nowoczesnych patentów, odnosi się często w przywilejach jedynie do zakazu naśladownictwa przez inne osoby.

Z uwagi na to, że niezależne od tego tworzenie wynalazku we własnym zakre-sie przez inne osoby nie było brane pod uwagę przy przyznawaniu przywileju, to przywilej ten nie zapewniał jego posiadaczowi pozycji monopolistycznej na rynku dóbr naukowych.

Warunki ramowe ówczesnej działalności wynalazczej były restrykcyjne.

Życie gospodarcze w średniowieczu realizowało się w dużym stopniu w obrę-bie wspólnoty zamkniętej na obce warstwy, zdominowanej przez działalność cechów i gildii, których najważniejszym celem była obrona praw nabytych i pozycji społecznej ich członków. Nadzorowały one rodzaj i zakres produk-cji, dostęp do wykonywanych zawodów, metody stosowane w produkcji oraz formy kształtowania cen, co uwzględniało również restrykcyjnie skonstru-owane regulacje działalności wynalazczej⁴¹⁸. Zasadniczo wynalazki stanowi-ły potencjalne zagrożenie dla systemu cechowego, kiedy wynalazek poprzez przyznanie przywileju uzyskiwał w myśl prawa handlowego pozycję mono-polistyczną, a jednocześnie nie był dostępny dla wszystkich członków cechu.

W związku z tym oswobodzenie od powszechnego przymusu przynależno-ści do cechu było z reguły istotnym warunkiem przyznania przywileju, aby w praktyce umożliwić jego posiadaczowi rzeczywisty pożytek z uzyskane-go prawa. Jako ważny element realizacji funkcji przemysłowo-politycznej przywilejów wynalazczych traktuje się praktyczną możliwość wdrożenia wy-nalazków, którą (w przeciwieństwie do dzisiejszego systemu patentów) na-leżało w przypadku średniowiecznych wynalazków albo wdrożeń nowych rozwiązań technicznych udowodnić w formie pokazu przed gremium spe-cjalistów. Podobnie ważność przywileju związana była zazwyczaj z rzeczy-wistym, praktycznym wdrożeniem wynalazku, którego dotyczył przywilej.

De facto obowiązkowo należało przeprowadzić wymagane prace wdrożenio-we w stosunkowo krótkim czasie⁴¹⁹. Niemniej przyznawanie takich przywi-lejów było najczęściej sporadycznym zjawiskiem wspierania wynalazczości w ramach polityki przemysłowej, które nie było usystematyzowane, a pod względem treści formalnych nie wykazywało podobieństwa do nowoczesnych praw patentowych. Wyjątkiem jest przyznany Filippowi Brunelleschiemu

418 Por. A. Osterrieth (1908), s. 26; P. Kurz (2000), s. 25 i nn.

419 Por. P. Kurz (2000), s. 26 i nn.

w 1421 roku przywilej, który ze względu na swoją charakterystykę formalną i merytoryczną traktowany jest jako pierwszy patent wynalazczy w historii⁴²⁰.

Po raz pierwszy przyznawanie patentów usystematyzowano i skodyfi-kowano w weneckiej ustawie patentowej z 1474 roku. Republika Wenecka – z uwagi na rozwijający się handel morski, skutecznie prowadzoną politykę za-graniczną w dziedzinie gospodarczej i militarnej oraz panującą w jej grani-cach wolność przemysłową – miała od XII wieku wśród średniowiecznych miast-państw znakomite warunki do rozwoju gospodarczego. Dzięki temu od początku XV wieku zaczęto chronić własność intelektualną w drodze przy-znawania przez państwo różnych przywilejów, co wyraźnie wspomagało roz-wój gospodarczy Wenecji, również w zakresie wprowadzania nowych gałęzi przemysłu, np. pojawiającego się równolegle druku książek⁴²¹. Senat wenecki skodyfikował więc w 1474 roku dotychczasowe doświadczenia dotyczące funk-cjonowania przywilejów w pierwszej w historii ustawie patentowej⁴²². Przy-znawanie patentu na działalność wynalazczą nakierowane było przy tym na osiągnięcie publicznej korzyści z wdrożenia wynalazku. Inne cele realizowa-ne również przez tę ustawę, jak ochrona przed naśladownictwem albo ochro-na honoru wyochro-nalazcy jako prawo osobiste, zostały podporządkowane celowi głównemu. Aby wynalazek miał zdolność patentową, musiał być technicz-ną nowością na terytorium Wenecji. Jako nowe traktowane były te wynalaz-ki, których w danym momencie nie wdrożono do praktycznego stosowania.

Ustawa z 1474 roku zawierała również informację o konieczności osiągnię-cia określonego poziomu wynalazczego oraz o potrzebie zgłoszenia władzom wynalazku do opatentowania. Istotnymi kryteriami do oceny zdolności pa-tentowej były przy tym gospodarcza przydatność wynalazku i możliwość jego

420 Rada miasta Florencji przyznała w 1421 r. Filippo Brunelleschiemu przywilej wyłączności na użytkowanie swojego wynalazku, tj. frachtowca do transportu ciężkich materiałów budowlanych. Przywilej pod względem merytorycznym wykazywał wiele cech nowoczesnego patentu, np. wymienione w nim wynagrodzenie motywacyjne za ujawnienie wynalazku, przyznane wyłączne prawa własności z przywileju, które dotyczyły posiadania i użytkowania wynalazku, ograniczony okres ochrony wynoszący trzy lata, opis techniczny charakterystyk wynalazku, wykluczenie dotychczasowego stanu techniki jako podstawy przyznania przywileju oraz jednoznaczne sankcje karne w przypadku naruszenia postanowień przywileju w formie zniszczenia podrobionych konstrukcji, por. ibidem, s. 35–40. Ważne wydaje się przy tym w szczególności to, że przywilej Brunelleschiego w swoim kształcie jako prawo własności intelektualnej został odpowiednio zaadaptowany do potrzeb ochranianego dobra naukowego.

421 Por. ibidem, s. 44–52.

422 Por. ibidem, s. 52–69.

praktycznego wdrożenia. Formalny dopuszczalny ustawą okres ochrony pa-tentów określono na 10 lat. Niemniej okres ważności udzielanych papa-tentów wahał się z reguły od 25 do 50 lat, podczas gdy innym osobom zakazano wy-twarzania przedmiotów równoważnych lub podobnych do tego, który został objęty ochroną. W przypadku postępowania wbrew postanowieniom ustawy przewidziano również sankcje w formie grzywny oraz zniszczenia przedmio-tu naruszającego patent⁴²³. Mimo innowacyjnego charakteru ustawy wenec-kiej duża liczba udzielanych patentów nadal opierała się bardziej (również w Wenecji) na zakorzenionym w praktyce prawie zwyczajowym niż na prawie skodyfikowanym. Także przyznawanie przywilejów w innych państwach od-bywało się przez długi czas na podstawie dyskrecjonalnej, a najczęściej jedy-nie fakultatywnej. Warunki produkcji i użytkowania dóbr naukowych w tym okresie jeszcze nie wymagały z reguły odseparowanego systemu praw własno-ści intelektualnej, który musiałby gwarantować zinstytucjonalizowaną ochro-nę konkretnego dobra naukowego.

W średniowiecznej Anglii stosowano przyznawanie przywilejów przez władzę zwierzchnią – obok zapewnienia praw do nowych produktów i tech-nik w ramach stale rozwijającej się polityki beneficjów – w coraz większym stopniu również na wyprodukowane towary, co znacznie ograniczało roz-wój rzemiosła i handlu⁴²⁴. Dlatego też w Case of Monopoly, procesie o naru-szenie patentu na monopol kart do gry, w 1603 roku podważono legalność ograniczenia powszechnej wolności prowadzenia działalności gospodarczej poprzez coraz szersze arbitralne udzielanie przywilejów i jako uprawnione uznano jedynie przyznawanie na określony czas patentów na nowe rodzaje produktów⁴²⁵. W 1610 roku dla złagodzenia narastających konfliktów między swobodnym prowadzeniem działalności a przywilejami ją ograniczającymi król angielski w Book of Bounty po raz pierwszy uznał monopole jako sprzecz-ne z prawem za wyjątkiem przywilejów na nowe wynalazki, dopóki te nie przyczyniają się do podwyżki cen na dobra konsumpcyjne lub nie wpływa-ją szkodliwie na handel⁴²⁶. Ponieważ obwieszczenie władzy zwierzchniej nie przyniosło żadnych efektów w praktyce gospodarczej, w 1624 roku wydano

423 Wenecka polityka patentowa zmierzyła się w 1527 r. z pierwszym udokumentowanym w źródłach procesem o patent. Proces o patent Giovanniego Maura na technologię odstrzałów w górnictwie, gdzie zainteresowana konkurencja naruszyła przepisy prawne, zakończył się w 1534 r. orzeczeniem potwierdzającym opatentowane roszczenie.

424 Por. A. Osterrieth (1908), s. 29.

425 Por. J.W. Gordon (1897), s. 193; P. Kurz (2000), s. 162–164.

426 Por. J.W. Gordon (1897), s. 161; P. Kurz (2000), s. 164–167.

z inicjatywy parlamentu dokument Statute of Monopolies, stanowiący pierwszą podstawę prawną regulacji kwestii monopoli⁴²⁷. Podczas gdy funkcjonowanie monopoli z reguły było zakazane (por. rozdział 3), można było w wyjątkowych przypadkach udzielać patentów na nowe wynalazki w formie produktów lub technologii na 14 lat dla ich pierwszego wynalazcy (por. rozdział 4), o ile nie były one dotychczas wykorzystywane, a wynikające z tego praktyki monopo-listyczne nie zostaną zakwalifikowane jako sprzeczne z ustawą albo szkodliwe dla dobra ogólnego⁴²⁸. Chociaż ustawa nie gwarantowała roszczenia o udzie-lenie patentu, powszechnie przyjął się zwyczaj, że reakcją na każde zgłoszenie wynalazków pod warunkiem spełnienia kryteriów formalnych będzie przyzna-ny patent, dzięki czemu w Anglii mogła wykształcić się instytucja usystematy-zowanej ochrony patentów.

Również we Francji panujący tam system przywilejów stanowił podsta-wę rozwoju patentów. Działalność gospodarcza była wtłoczona w ciasny sys-tem statutów cechowych dla poszczególnych branż, który znajdował się pod ścisłym nadzorem państwa. Przywileje przyznawane były z reguły arbitralnie całej branży, grupie produktów albo nowym wynalazkom, a celem ich było zaspokajanie partykularnych interesów gospodarczych oraz realizowanie za-łożeń polityki fiskalnej absolutystycznego państwa⁴²⁹. W celu ustabilizowa-nia w drodze reform istniejącego państwa merkantylistycznego, znajdującego się pod znaczną presją polityki wewnętrznej, wydano w 1762 roku królew-ski edykt w sprawie przyznawania przywilejów, który ograniczał ważność przywilejów do 15 lat, ale pozostawiał w stanie merytorycznie nienaruszo-nym różnorodne istniejące już przywileje gospodarcze⁴³⁰. Z uwagi na to, że edykt wprowadził dodatkowo obowiązek ujawniania treści przywileju oraz w przypadku jego niewykonania możliwość utraty ważności po upływie jed-nego roku, traktowany jest częściowo jako prekursor ustawy o patentach, mimo że nie ma bezpośredniego merytorycznego odniesienia do patentowa-nia nowych wynalazków. Tak prosperująca gospodarka oparta na przywilejach osiągnęła kres dopiero po całkowitej likwidacji wszystkich przywilejów istnie-jących we Francji, co stało się w 1789 roku na mocy uchwały deputowanych an-cien régime’u. W wyniku generalnej kontroli całego systemu ekonomicznego w celu wprowadzenia powszechnej wolności działalności gospodarczej

zlikwi-427 Por. A. Osterrieth (1908), s. 29; J.W. Gordon (1897), s. 161; P. Kurz (2000), s. 168–174.

428 Por. A. Osterrieth (1908), s. 32–34.

429 Por. ibidem, s. 35.

430 Por. ibidem; P. Kurz (2000), s. 230–233.

dowano również patentowanie nowych wynalazków oparte na dekrecie z 1762 roku⁴³¹. Ze względu na rosnące znaczenie rozwoju gospodarczego skorygowa-no jednak tę decyzję już w 1791 roku, przyjmując ustawę w sprawie własskorygowa-ności wynalazcy nowych wynalazków i odkryć, która wytyczała kierunki ochrony patentowej również w skali międzynarodowej⁴³². Ustawa regulowała nie tylko przyznawanie patentów wynalazcy, ale wprowadziła po raz pierwszy pojęcie własności intelektualnej do ustawodawstwa o ochronie wynalazków, które zo-stało wyprowadzone z naturalnego prawa do własności⁴³³. Państwo i wynalaz-ca zgadzają się przy tym na kompromis wynikający z racjonalnych rozważań, że wynalazca zostanie nagrodzony przyznaniem mu prawa wyłączności za to, że w ramach rekompensaty udostępni społeczności państwa pierwsze egzem-plarze swojego wynalazku, przy czym w dzisiejszym nowoczesnym systemie patentowym rekompensata polega na ujawnieniu wynalazku. Ochronie przez 5, 10 lub 15 lat mogą podlegać wynalazki, wynalazki doskonalące istniejące już wytwory albo wdrożenia zagranicznych wynalazków.

Głównym celem ustawy było umocnienie francuskiego przemysłu, ogra-niczenie wpływów angielskich producentów konkurujących z rodzimym przemysłem oraz motywowanie poprawy sytuacji socjalnej w powstającym przemyśle francuskim. Nowe prawo patentowe odznaczało się więc cechami protekcjonistycznymi. Rozwój własności intelektualnej poprzedzony był co-raz mocniej zarysowującą się potrzebą silniejszej i usystematyzowanej ochro-ny dóbr naukowych w skodyfikowanej formie, których warunki produkcji i użytkowania, zmieniające się wraz z rozpoczynającym się rozwojem przemy-słu i uwzględniające cele protekcjonistyczne, wymagały szczególnego wspar-cia instytucjonalnego.

Amerykański rozwój w dziedzinie ochrony wynalazków związany był z sytuacją prawną Anglii aż do czasu jej uniezależnienia się w 1783 roku.

O ile do tego momentu przyznawane były patenty na podstawie angielskiego Statute of Monopolies i common law, to amerykańska konstytucja z 1789 roku w sekcji 8, artykuł 1, § 8 wprowadza klauzulę o wynalazcach i autorach (klau-zula o własności intelektualnej), która przyznaje autorom i wynalazcom wła-sność intelektualną w formie ograniczonego w czasie prawa wyłącznego⁴³⁴. Pierwsze na świecie konstytucyjne umocowanie własności intelektualnej

431 Por. P. Kurz (2000), s. 237.

432 Por. ibidem, s. 238–248; A. Osterrieth (1908), s. 35–37.

433 Por. P. Kurz (2000), s. 238 i nn.

434 Por. A. Osterrieth (1908), s. 38; P. Kurz (2000), s. 272–274.

warunkowało jednak jej wdrożenie w praktyce gospodarczej na podstawie prawnej, którą stanowiła uchwalona w 1790 roku ustawa o patentach. Paten-ty można było przyznawać wynalazcy⁴³⁵ po przeprowadzeniu badań nowych wynalazków; okres ważności patentu wynosił 14 lat. Po wykluczeniu ochro-ny patentów wdrożeniowych, przymusu wdrażania albo też przewidzianej pierwotnie w projekcie ustawy opcji przymusowego licencjonowania amery-kańska ustawa patentowa nie wykazywała już elementów o inherentnie pro-tekcjonistycznym charakterze, dzięki czemu stała się najnowocześniejszym na owe czasy prawem patentowym. Po wielokrotnych nowelizacjach została w 1836 roku poddana generalnej rewizji⁴³⁶, która prowadzone dotychczas w formie nieusystematyzowanej badania patentowe oparła na podstawie prawnej (materialne badanie patentowe) i skodyfikowała działalność Urzędu Patentowego funkcjonującego dotychczas jedynie na bazie przepisów admini-stracyjnych, co spowodowało, że traktuje się ją jako formalny akt założycielski Urzędu Patentowego USA. Stworzenie nowoczesnego formalnie prawa paten-towego stało się pozytywnym katalizatorem dla działalności wynalazczej i roz-woju gospodarczego USA. Ponadto prawo to nie tylko znacznie zwiększyło motywację do inwestowania w prace badawczo-rozwojowe⁴³⁷, lecz także przy-pisało często ze sobą sprzeczne roszczenia wynalazcze poszczególnym stro-nom i doprowadziło je do systematycznej kontroli i mediacji, co przyczyniło się do poprawy bezpieczeństwa planowania podmiotów gospodarczych. Jed-nocześnie szybko zmieniające się w ramach rozwoju przemysłowego warunki produkcji i użytkowania wynalazków stworzyły również warunki funkcjono-wania tego nowego prawa własności intelektualnej, wskutek czego zostało ono

435 Realizowana w USA zasada wynalazcy jest w stosunku do zasady zgłaszającego

435 Realizowana w USA zasada wynalazcy jest w stosunku do zasady zgłaszającego