Cele spółek z udziałem Skarbu Państwa .1 Uwagi wprowadzające .1 Uwagi wprowadzające

Doniosłe znaczenie z punktu widzenia funkcjonowania spółek Skarbu Państwa ma precyzyjne określenie stawianych przed nimi celów. Na kwestię tę spojrzeć można przez pryzmat analizy zarówno regulacyjno-prawnej, jak i ekonomicznej. Jak zostanie wykazane poniżej, tak w jednym, jak i w drugim wymiarze spółki z udziałem Skarbu

343 G. Borisova, V. Fotak, K. Holland, W.L. Megginson wskazują jednak, że w większości wypadków inwestycje rządów nie były związane z kryzysem, por. G. Borisova, V. Fotak, K. Holland, W.L. Megginson, Government ownership…, s. 169.

344 G. Borisova, V. Fotak, K. Holland, W.L. Megginson, Government ownership…, s. 169 określają wartość nabytych przez rządy w tym okresie akcji i udziałów na kwotę 1520 miliardów dolarów, zaś wartość aktywów tego rodzaju sprzedanych przez państwa na kwotę 1480 miliardów.

345 Z. Gawlik, Skarb Państwa jako shadow shareholder, s. 29.

346 Komisja ds. Wzrostu Gospodarczego i Rozwoju, The growth report. Strategies for sustained growth and inclusive development, Washington DC, Bank Światowy 2008.

Państwa wykazują istotne odrębności względem spółek, których kapitał jest w całości prywatny.

Z prawnego punktu widzenia istotność celu spółki przejawia się w tym, że wspólny cel, do którego realizacji, poprzez działanie w określony sposób, zobowiązują się dążyć wspólnicy, stanowi jej centralny element konstrukcyjny³⁴⁷. Przez pryzmat celu spółki określa się jej interes w ten sposób, że – jak wskazuje T. Sójka – leżą w nim te wszystkie działania, które prowadzą do osiągnięcia jej celu³⁴⁸. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się też, że oprócz celu spółki przy determinowaniu jej interesu należy brać także pod uwagę interesy jej wspólników³⁴⁹, należy jednak pamiętać o tym, że cel spółki ma charakter autonomiczny i obiektywny, a tym samym nie może być utożsamiany z wolą czy interesem większości lub nawet wszystkich wspólników³⁵⁰. Doniosłość prawna celu spółki polega więc na tym, że oddziałuje on w sposób pośredni na kwestie tak istotne jak ochrona wspólników mniejszościowych, zaskarżanie uchwał³⁵¹, odpowiedzialność cywilna i karna funkcjonariuszy spółki³⁵² czy możliwość wyłączenia prawa poboru³⁵³.

Podobnie jak ustawodawcy innych państw³⁵⁴, polski prawodawca dopuścił wprost tworzenie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w każdym prawnie dopuszczalnym celu, chyba że ustawa stanowi inaczej³⁵⁵. W kodeksie spółek handlowych nie znalazło się

347 Art. 860 KC; odrębną kwestią będącą przedmiotem sporów w doktrynie jest to, czy affectio societatis nakłada na wspólników spółki kapitałowej obowiązek współdziałania dla realizacji wspólnego celu.

Kwestia ta zostanie jeszcze szerzej omówiona w dalszej części niniejszej pracy.

348 T. Sójka, Zasada równego traktowania akcjonariuszy w kodeksie spółek handlowych – zagadnienia podstawowe, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny (4) 2009, s. 44.

349 I. Weiss, Prawa wspólników spółki z o.o. i akcjonariuszy spółki akcyjnej, Prawo Spółek (2) 1997, s. 16;

wyrok SN z dnia 5 listopada 2009 r., I CSK 158/09 (OSNC 2010/4, poz. 63); wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 grudnia 2013 roku, VI ACa 290/13 (LEX nr 1428275); polskie prawo spółek handlowych skłania się raczej ku prymatowi interesów wspólników niż ku koncepcji interesariuszy.

Podobne tendencje można zresztą zaobserwować również w innych systemach prawnych, por. J. Heath, W.

Norman, Stakeholder Theory, Corporate Governance and Public Management: What can the History of State-Run Enterprise Teach us in the Post-Enron era?, Journal of Business Ethics (53) 2004, s. 247–248.

350 Argumenty dogmatyczne, takie jak chociażby możliwość zaskarżenia uchwały wspólników sprzecznej z interesem spółki, w tym również przez członków organów, niezbicie wskazują, że interes spółki ma charakter samodzielny i oderwany od woli wspólników.

351 Na zasadach określonych w art. 249 (w odniesieniu do sp. z o.o.) i art. 422 KSH (w odniesieniu do S.A.).

352 Stosownie do art. 293 i 483 KSH oraz art. 296 KK; R. Pabis w J. Bieniak [i in.], Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2014, art. 151, t. 26.

353 Analogicznie na kanwie rozważań dotyczących relacji spółka dominująca-spółka zależna – P.

Błaszczyk, Ochrona wspólnika mniejszościowego spółki zależnej, Warszawa 2013, s. 302.

354 Takie rozwiązania znajdują się również w prawie niemieckim, austriackim, belgijskim i greckim (cyt.

za A. Szajkowski, M. Tarska, w: S. Sołtysiński [i in.] (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Warszawa 2014, art. 151, t. 27.).

355 Art. 151 § 1 KSH. Przepis ten stanowi zmianę w stosunku do art. 158 KH, który dopuszczał tworzenie sp. z o.o. jedynie dla celów gospodarczych, nawiązuje natomiast do projektu z dnia 26 listopada 1931 r.

ustawy o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

natomiast analogiczne postanowienie dotyczące spółki akcyjnej, co skłania niektórych przedstawicieli doktryny do przyjmowania, że spółka taka może być utworzona jedynie w celu gospodarczym³⁵⁶. Wydaje się jednak, że należy przychylić się do dominującego zarówno w piśmiennictwie, jak i w orzecznictwie poglądu, zgodnie z którym również spółka akcyjna może być utworzona w każdym prawnie dopuszczalnym celu³⁵⁷. Taka interpretacja współgra zresztą z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353¹ KC.

Zasadniczo cele spółek można przypisać do jednej z trzech grup obejmujących odpowiednio cele: zarobkowe, gospodarcze niezarobkowe oraz niegospodarcze³⁵⁸. Możliwe jest również utworzenie spółki, której cele będą obejmowały więcej niż jedną z przywołanych powyżej kategorii³⁵⁹.

3.3.2 Prawnie doniosłe sposoby określania celów spółki

Miejscem, w którym można – w prawnie doniosły sposób – określić cel spółki, jest umowa (statut) spółki. Część autorów i sądów uważa wręcz, że jest to ich element obligatoryjny³⁶⁰. W praktyce jednak bardzo często cel ten nie jest określany w ogóle albo też jest on opisywany w sposób tak ogólny, że pozbawiony większej doniosłości³⁶¹. Praktyka taka nie zasługuje na aprobatę, ale jej negatywne konsekwencje w wypadku spółek, w których możliwe jest wyprowadzenie celu spółki z ogółu okoliczności, a zwłaszcza z określonego w umowie (statucie) spółki przedmiotu działalności, są ograniczone dzięki stosowaniu zasady życzliwej wykładni. Dotyczy to w szczególności spółek mających cel zarobkowy³⁶².

W wypadku spółek mających bardziej złożone cele niezarobkowe, brak ich precyzyjnego określenia może stanąć na przeszkodzie realizacji tych celów, tym bardziej że w doktrynie można spotkać się z poglądem nakazującym domniemywanie celu

356 Tak m.in. M. Romanowski, w: A. Szajkowski (red.), Prawo spółek osobowych, Warszawa 2008, s. 134.

357 J. Okolski, D. Wajda, Cel spółki akcyjnej, w: A. Kidyba, R. Skubisz (red.), Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, Warszawa 2007, s. 257; Ł. Gasiński, Granice swobody kształtowania treści statutu spółki akcyjnej, Warszawa 2014, s. 153–

154 i cytowana tam literatura oraz orzecznictwo; I. Postuła, Nadzór korporacyjny w spółkach…, s. 103.

358 S. Włodyka, Cel, przedmiot działania, funkcje gospodarcze oraz zastosowanie spółki handlowej.

Przedsiębiorstwo spółki, w: S. Włodyka (red.), Prawo społek handlowych, Warszawa 2007, s. 77;

analogiczny pogląd przyjmowany jest w doktrynie niemieckiej., .

359 S. Włodyka, Cel, przedmiot działania…, s. 77.

360 Tak. m.in. W. Pyzioł (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2008, art. 3, t. 3; wyrok SN z 5 listopada 2009 r., I CSK 158/09 (OSNC 2010/4, poz. 63); S. Włodyka (red.), Prawo społek handlowych, 2A, Warszawa 2007, s. 190; odmiennie m.in. M. Romanowski, Pojęcie, charakter i funkcje umowy spółki w A. Szajkowski (red.), System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych 109-110 oraz S. Sołtysiński, Ogólna charakterystyka spółek kapitałowych, w: S. Sołtysiński (red.), Prawo spółek kapitałowych, Warszawa 2010, s. 26.

361 I. Postuła, Nadzór korporacyjny w spółkach…, s. 103.

362 S. Sołtysiński, Ogólna charakterystyka spółek …, s. 26.

zarobkowego³⁶³. Z tego też względu należy za S. Sołtysińskim postulować wyraźne wskazywanie celu spółki w wypadku, gdy ma on charakter niezarobkowy³⁶⁴. W sytuacji gdy spółka została powołana dla realizacji więcej niż jednego celu – umowa spółki (statut) powinna zawierać postanowienia pozwalające na dokonanie hierarchizacji celów.

Jak już wskazano powyżej, cel spółki ma charakter ogólny i spetryfikowany, co rodzi potrzebę dynamicznego określania sposobu, w jaki ma on być realizowany.

Określanie drogi do realizacji celu należy uznać za element prowadzenia spraw spółki i tym samym – w świetle domniemania kompetencyjnego – przypisać co do zasady do kompetencji zarządu. W zakresie wynikającym z przepisów oraz postanowień konstytucji spółki o sposobie realizacji celu mogą również decydować wspólnicy. Przy czym ze względów prakseologicznych decyzje w tym zakresie nie wymagają jednomyślności, ale są – co do zasady – rozstrzygane przez większość, zgodnie z zasadą majoryzacji³⁶⁵.

3.3.3 Cele działalności spółki Skarbu Państwa w ujęciu prawnym

Przenosząc powyższe rozważania na grunt spółek Skarbu Państwa, należy stwierdzić, że cele tychże spółek powinny być postrzegane w kontekście konstytucyjnej legitymacji państwa do podejmowania określonych działań. W doktrynie zarówno polskiej³⁶⁶, jak i wielu innych państw³⁶⁷ przyjmuje się, że cel zarobkowy (fiskalny) per se nie upoważnia państwa do podejmowania działalności gospodarczej³⁶⁸. Za przyjęciem tego poglądu przemawia choćby zasada subsydiarności³⁶⁹. Wydaje się, że owo ograniczenie odnieść należy również do działalności państwa prowadzonej w formie spółki z udziałem Skarbu Państwa³⁷⁰. Zamiast lub obok celów zarobkowych (komercyjnych) spółki Skarbu Państwa powinny więc realizować niezarobkowe (niekomercyjne) cele publiczne³⁷¹, te zaś – jak wskazano powyżej – winny być wyraźnie

363 M. Romanowski, Pojęcie, charakter i funkcje umowy spółki w A. Szajkowski (red.), System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, s. 110.

364 Tamże.

365 T. Sójka, Zasada równego traktowania…, s. 49.

366 K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze…, s. 263.

367 Patrz K. Strzyczkowski, Przedsiębiorstwo publiczne. Problemy prawne, Warszawa 2013, s. 51–57 i obszernie cytowana tam literatura niemiecka.

368 Nie jest to jednak trend jednolity i przykładowo ustawodawstwo norweskie dopuszcza co do zasady istnienie spółek, których celem jest wyłącznie generowanie zysku.

369 Podobnie F. Grzegorczyk, Spółki z udziałem Skarbu Państwa-zagadnienia nadzoru w ujęciu systemowym, w: A. Kidyba (red.), Skarb Państwa a działalność gospodarcza, Warszawa 2014, s. 68.

370 Tamże.

371 W doktrynie dosyć powszechnie można także spotkać się z poglądem, że cele komercyjne nie powinny też być nadrzędnym celem spółek SP i że powinny one być podporządkowane interesowi publicznemu, por. M. Harirani, State-owned enterprises in a mixed economy. Micro versus Macro economic objectives, London 1989, s. 127.

określane w statucie. Podobne stanowisko jest również wyrażane na gruncie prawa niemieckiego³⁷². Warto jednak zastanowić się też nad tym, czy uzasadnieniem dla prowadzonej przez państwo działalności gospodarczej nie mogą być generowane przez prowadzoną działalność gospodarczą efekty zewnętrzne³⁷³. Każdorazowo także godne rozważenia jest to, czy w wypadku gdy zadania, których realizacja ma być powierzona danemu podmiotowi, mają mieć przede wszystkim charakter niegospodarczy, forma spółki kapitałowej jest najbardziej adekwatna³⁷⁴.

3.3.4 Cele spółek z udziałem Skarbu Państwa w ujęciu ekonomicznym Również z punktu widzenia analizy ekonomicznej spółki tworzone są dla realizacji określonych celów³⁷⁵. Proste i wyraźne ich wskazanie, zakomunikowanie szerokiemu kręgowi pracowników oraz nadanie im przynajmniej częściowo spetryfikowanego charakteru pozwala na poprawę funkcjonowania sfery zarówno wykonawczej, jak i kontroli oraz nadzoru spółki. Tak określone cele pozwalają ulepszyć proces planowania, umożliwiają zharmonizowanie podejmowanych wewnątrz spółki działań i stanowią wskazówkę dla osób odpowiedzialnych za implementację planów, a dzięki jasnemu wskazaniu oczekiwań – oddziałują motywująco na pracowników.

Ponadto wyraźne sprecyzowanie celów jest konieczne, aby móc oceniać efektywność spółki, a więc zdolność realizacji stawianych przed nią zadań³⁷⁶. To zaś stanowić może najistotniejszą płaszczyznę oceny działalności menedżerów i być podstawą do decydowania o tym, czy powinni zostać na stanowiskach oraz jak winny kształtować się ich wynagrodzenia.

3.3.5 Spółki prywatne a spółki Skarbu Państwa – różnice co do celów w ujęciu ekonomicznym

372 E. Bryl-Warewicz, W. Dungiel, Nadzór właścicielski federalnego ministra finansów w Niemczech, w:

E. Bryl-Warewicz (red.), Nadzór właścicielski..., s. 37.

373 Takie podejście prezentowane jest m.in. w Norwegii, gdzie funkcjonuje duża grupa spółek, których działalność ogranicza się formalnie do celów komercyjnych, ale poprzez które państwo realizuje również inne cele.

374 W doktrynie nie brak autorów rekomendujących w takich wypadkach inne formy organizacyjne, por.

M. Bałtowski, A. Kidyba, Potrzeba nowej formuły właścicielskiej, Rzeczpospolita, 4 czerwca 2013 r.;

R.L. Kwaśnicki, Jak pogodzić interes spółki i interes właściciela, Parkiet, 23 października 2016 r., s. 7.

375 Dla ujednolicenia pojęcie celów, niedookreślone przymiotnikiem, używane jest w niniejszej pracy w odniesieniu do celów strategicznych. W doktrynie zarządzania wyróżnia się też cele taktyczne i operacyjne (por. R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Warszawa 1997, s. 200).

376 Brak jasno określonych celów jest od lat wskazywany jako jedna z kluczowych przyczyn niepowodzeń nadzorczych SP, por. G. Lescuyer, Le Controle de l’Etat sur les Enterprises Nationalees, Paris 1959, s. 316 cyt. za S. Cassese, Public control and corporate efficiency, w: R. Vernon, Y. Aharoni (red.), State-Owned Enterprise in the Western Economies, New York 1981, s. 145.

Pomiędzy spółkami prywatnymi a spółkami Skarbu Państwa zachodzą na płaszczyźnie celów istotne różnice. Ponieważ to wspólnicy określają cel spółki, to z reguły jest nim maksymalizacja wartości dla wspólników, co jest zgodne z zasadą prymatu interesów wspólników³⁷⁷. Oczywiście ową maksymalizację wartości można rozumieć na różne sposoby i w odniesieniu do różnych okresów inwestycyjnych, zasadniczo jednak ocena taka odbywa się w oparciu o obiektywne i relatywnie łatwo kwantyfikowalne parametry, takie jak kurs akcji, generowane przez spółkę zysk i przychód czy też długookresowa stabilność tych parametrów. Co istotne, nawet zmiany w substracie właścicielskim i przejścia akcji czy udziałów w ręce innego podmiotu nie prowadzą z reguły do diametralnej zmiany celu spółki, a jedynie wpływają niekiedy na zmianę sposobu dążenia do jego osiągnięcia. W spółkach Skarbu Państwa brak jest z reguły jednego podmiotu mogącego samodzielnie określać ich cele. Obok podmiotu pełniącego funkcje właścicielskie, na cele spółki oddziałują również inne czynniki polityczne wpływające na spółkę za pośrednictwem podmiotu właścicielskiego lub bezpośrednio. Co więcej, spółki Skarbu Państwa są dalece bardziej podatne na wpływ interesariuszy. Warto również zauważyć, że celem tych spółek często są – a jak wskazano wyżej, również być powinny – zadania inne niż czysto zarobkowe. Tytułem przykładu można wymienić tu zapewnianie bezpieczeństwa państwa, wspieranie rozwoju regionalnego, promocję zatrudnienia, realizowanie projektów badawczych i rozwojowych czy zaspokajanie podstawowych potrzeb ludności³⁷⁸.

3.3.6 Szczególne problemy operacyjne spółek Skarbu Państwa

Na tym tle można dostrzec zasadnicze dwa problemy, z jakimi wiąże się konstrukcja spółki Skarbu Państwa. Po pierwsze, heterogeniczność stawianych im celów oraz oddziałujących na nie pryncypałów sprawiają, że w spółkach tych racje rynkowe zderzają się z racjami politycznymi. To zaś wymusza na zarządach tych spółek podejmowanie działań optymalizacyjnych, a więc polegających na godzeniu tych celów i określaniu ich hierarchii, co stanowi jeden z kluczowych problemów ekonomicznych³⁷⁹

377 J.E. Fish, Measuring efficiency in Corporate Law: The Role of Shareholder Primacy, Journal of Corporate Law (31) 2005–2006, s. 637–673; inne przykładowe cele realizowane przez spółki kapitałowe wskazuje S. Rudolf, Nadzór korporacyjny a struktura własności, w: S. Rudolf (red.), Strategiczne obszary nadzoru korporacyjnego zewnętrznego i wewnętrznego, Łódź 2002, s. 202.

378 Obszerne wyliczenie celów spółek SP można także znaleźć w X.-Y. Zhu, Performance Evaluation of State-Owned Enterprises in China: A Case of Petroleum Industry, w: R. Dou (red.), Proceedinds of 2012 3^rd International Asia Conference on Industrial Engineering and Management Innovation (IEMI2012), Berlin, Heidelberd, 2013, s. 845 i cytowanej tam literaturze.

379 Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Privatising State-Owned Enterprises, s. 20.

i zarządczych, z jakimi borykają się spółki Skarbu Państwa³⁸⁰. Co więcej, bardzo często obok kwantyfikowalnych celów pojawiają się czynniki, które ciężko jest poddać ocenie innej niż subiektywna ocena jakościowa, co utrudnia sprawowanie przez państwo efektywnej kontroli i nadzoru. Tym co dodatkowo komplikuje funkcjonowanie spółek Skarbu Państwa jest fakt, że ich cele podlegają modyfikacjom, wynikającym chociażby ze zmian politycznych³⁸¹. Nie rzadko nawet można spotkać się z sytuacjami, w których spółki takie obarczane są celami doraźnymi, których głównym motywem zdaje się być polityczna potrzeba³⁸². W jeszcze szczególniejszej pozycji znajdują się spółki o kapitale mieszanym, które stają przed niełatwym zadaniem godzenia celów inwestorów prywatnych z celami właściciela publicznego. W tym wypadku wyraźne określenie celów spółki może pozwolić na uporządkowanie kształtującej ją wiązki kontraktów.

3.3.7 Zasadność wyraźnego określania celów spółek Skarbu Państwa Powyższe rozważania wskazują na to, że wyraźne określanie celów spółki jest w wypadku spółek Skarbu Państwa użyteczne zarówno z punktu widzenia ich reżimu prawnego, jak i z punktu widzenia ich uwarunkowań ekonomicznych. Pomimo panującego generalnie konsensu co do tego, że realizacja przez spółki Skarbu Państwa celów innych niż gospodarcze powinna mieć swoje podstawy w umowie (statucie spółki)³⁸³, w praktyce postanowienia regulujące tę kwestię należą do rzadkości³⁸⁴, co jest po części pokłosiem nieuwzględnienia tego elementu w modelowych statutach i umowach spółki, które były stosowane w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego³⁸⁵. Sprzyja to niekontrolowanej i nieprzejrzystej ingerencji w sprawy spółki przez organy państwa, a jednocześnie pozbawia spółkę ochrony wynikającej z możliwości jasnego stwierdzenia, kiedy interwencja jest niewłaściwa. Tego rodzaju niezgodne z Wytycznymi OECD 2015³⁸⁶ zachowania należy ocenić bardzo krytycznie zarówno z prawnej, jak i ekonomicznej

380 Oczywiście przed takim samym problemem stają menadżerowie spółek całkowicie prywatnych (por.

np. R.W. Griffin, Podstawy zarządzania …, s. 206), ale wydaje się, że ze względu na większą – co do zasady – stabilność celów strategicznych, ich homogeniczność, a także za sprawą bardziej jednolitego charakteru pryncypałów zarządzanie celami jest w tych podmiotach prostsze.

381 G. Roland, Privatization. Successes and failures, New York 2008, s. 21.

382 A. Kappes, W. Matysiak, Interes państwa a interes Skarbu Państwa, s. 62; J.-P.C. Anastassopoulos, The French Experience: Conflicts with Government, w: R. Vernon, Y. Aharoni (red.), State-Owned Enterprise..., s. 99–117.

383 Z. Gawlik, Skarb Państwa jako shadow shergolder…, s. 39.

384 Czego dowodem jest to, że niemal bez wyjątku, mówiąc o takich postanowieniach, autorzy wskazują na Statut PGNiG, który zostanie omówiony szerzej w dalszej części niniejszej pracy.

385 Por. załączniki 3 i 4 do zasad nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa oraz innymi państwowymi osobami prawnymi z dnia 19 października 2005 r.

386 Por. art. II B Wytycznych OECD 2015; tak również art. II B Wytycznych OECD 2005.

perspektywy. Niewątpliwie bowiem osłabiają one legitymizację prowadzonej przez państwo działalności gospodarczej, a jednocześnie zmniejszają jej transparentność dla opinii publicznej. Co więcej, ich bezpośrednim skutkiem jest spotęgowanie szkodliwych następstw wpisanego w naturę spółki Skarbu Państwa konfliktu pomiędzy uwarunkowaniami rynkowymi i politycznymi³⁸⁷. I tak niełatwe zadanie zarządu w zakresie realizacji tych niekiedy sprzecznych celów³⁸⁸ zostaje dodatkowo utrudnione, gdy zamiast wyraźnego określenia długotrwałych celów spółki – Skarb Państwa zadowala się ich określeniem w sposób dorozumiany albo też komunikowaniem ich w sposób doraźny. Praktyka taka ogranicza znacznie autonomię zarządu, co może wpłynąć na członków tego organu demotywująco. Istnieje również ryzyko, że postanowią oni wykorzystać panujący w spółce nieład dla osiągnięcia osobistych korzyści, lawirując pomiędzy niejasno określonymi celami³⁸⁹. Tym bardziej, że brak wyraźnie określonych celów utrudnia monitorowanie spółki i rozliczanie jej organów. Niewskazanie wyraźnych celów w umowie spółki (statucie) może też sprzyjać powstawaniu na tym tle konfliktów pomiędzy jej interesariuszami³⁹⁰. Toteż nie dziwi, że w doktrynie ekonomicznej powszechnie wskazuje się na szkodliwość takiej praktyki³⁹¹. Z prawnego punktu widzenia wydają się one szczególnie naganne wtedy, gdy dotknięta nimi spółka nie jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa.

3.3.8 Szczególne problemy związane z brakiem jasno określonych celów w spółkach o mieszanej strukturze właścicielskiej

W wypadku spółek, których substrat osobowy nie jest jednolity – a więc takich, w których obok podmiotów publicznych w gronie wspólników występują także podmioty prywatne – brak jasno określonych w umowie korporacyjnej celów, przy jednoczesnym realizowaniu przez Skarb Państwa przy pomocy spółki celów publicznych niezgodnych z celami wspólników prywatnych, może być rozpatrywany w kontekście pokrzywdzenia tychże wspólników. O ile bowiem wspólnik mniejszościowy, przystępując do spółki, godzi się na to, że będzie musiał podporządkować się rządom większości, o tyle jednak

387 Szerzej na temat tego konfliktu K. Schedler, "… and politics?" Public Management Developments in the light of two rationales, Public Management Review (5) (4) 2003, s. 533–550.

387 Szerzej na temat tego konfliktu K. Schedler, "… and politics?" Public Management Developments in the light of two rationales, Public Management Review (5) (4) 2003, s. 533–550.