Sporządzenie skargi zasadniczej

Jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania przygotowawczego uznano za zasadną tezę, iż doszło do naruszenia norm prawa karnego materialnego w stopniu uzasadniającym wyprowadzenie konsekwencji prawnych przez sąd, uprawniony oskarżyciel, zgodnie z zasadą legalizmu, zobowiązany jest do spo-rządzenia i wniesienia skargi do sądu. Zgodnie z zasadą skargowości, sąd nie może samodzielnie rozpocząć postępowania bez żądania uprawnionego pod-miotu. Uzależnienie działalności orzeczniczej sądu od wniesienia skargi zasad-niczej wyraża zasadę skargowości, która jest głównym czynnikiem kształtują-cym współczesny model postępowania sądowego. Zasada skargowości wyraża zatem dyrektywę, wedle której sąd bez inicjatywy uprawnionego oskarżyciela nie może rozpoznać sprawy.

Skarga zasadnicza musi pochodzić od uprawnionego oskarżyciela i zawie-rać składniki przedmiotowo istotne (essentialia negotii), którymi są oznaczenie podmiotu (oskarżonego) i przedmiotu (czynu), określające zakres rozpoznania sprawy przez sąd. Tworzą one określone przez oskarżyciela granice rozpoznania sprawy przez sąd i mają charakter wiążący dla sądu. Sąd nie może samodzielnie rozszerzyć granic rozpoznania sprawy, ale nie może także nie rozpoznać żądań oskarżyciela zawartych w skardze.

Z uwagi na wyróżnienie poszczególnych typów postępowań w literaturze dokonuje się także adekwatnego podziału rodzajów skarg. Skarga inicjująca po-stępowanie, którego celem jest rozpoznanie sprawy, określana jest jako skarga zasadnicza. Skarga zasadnicza z punktu widzenia celów, jakie spełnia w postę-powaniu karnym, pełni funkcje:

– inicjującą, – programową,

– informacyjną, – bilansującą.

Akt oskarżenia

Najczęstszym przypadkiem naruszenia prawa karnego materialnego jest popeł-nienie przestępstwa. W związku z powyższym najczęstszym przykładem skargi zasadniczej jest akt oskarżenia. Akt oskarżenia to żądanie uprawnionego oskarżyciela skierowane do sądu I instancji, zawierające postulat roz-poznania sprawy, ustalenia sprawstwa i winy oskarżonego oraz wypro-wadzenia przewidzianych przez prawo karne materialne konsekwencji.

Akt oskarżenia może sporządzić prokurator jako oskarżyciel główny nadrzędny.

Uprawnienia do sporządzenia aktu oskarżenia mają także Policja i inne orga-ny uprawnione do wykoorga-nywania uprawnień Policji na podstawie art. 312 k.p.k.

W przypadku Policji oraz podmiotów działających na podstawie art. 312 k.p.k.

sporządzony akt oskarżenia wymaga zatwierdzenia i wniesienia przez prokura-tora. Odrębną kategorię oskarżycieli publicznych tworzą podmioty działające na podstawie umocowania zawartego w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym na mocy art. 325d k.p.k. Organy te mogą samodzielnie sporządzić i wnieść sporządzony przez siebie akt oskarżenia, chyba że prokurator postano-wi inaczej i sam zdecyduje się na udział w postępowaniu (oskarżyciele publiczni subsydiarni). Prawo do samodzielnego sporządzania, wnoszenia i popierania aktu oskarżenia mają także podmioty upoważnione do prowadzenia dochodze-nia określone w przepisach ustaw szczególnych. Ich uprawnienie nie wygasa na skutek ingerencji prokuratora (oskarżyciele publiczni uboczni).

Prokurator wnosi do sądu akt oskarżenia sporządzony przez Policję w do-chodzeniu w ciągu 14 dni od jego otrzymania albo sam wydaje postanowie-nie o umorzeniu, zawieszeniu albo o uzupełpostanowie-nieniu śledztwa lub dochodzenia.

W przypadku śledztwa termin na wniesienie aktu oskarżenia wynosi 14 dni od daty jego zamknięcia (art. 331 § 1 k.p.k.). Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin na wniesienie aktu oskarżenia wynosi 7 dni (art. 331 § 3 k.p.k.). Termin na wniesienie aktu oskarżenia jest terminem instrukcyjnym, ale w sprawie, w której wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresz-towanie, akt oskarżenia należy wnieść nie później niż 14 dni przed upływem dotychczas określonego terminu stosowania tego środka (art. 331 § 4 k.p.k.).

Do nowelizacji w ustawodawstwie polskim wyróżniono akt oskarżenia zwyczajny oraz grupę aktów oskarżenia szczególnych. Cechą zwyczajnego aktu oskarżenia było obligatoryjne uzasadnienie. Regułą było, iż zwyczajny akt oskarżenia sporządzał i wnosił prokurator. Natomiast do kategorii szcze-gólnych aktów oskarżenia zaliczano: nie zawierający uzasadnienia skrócony akt oskarżenia (wnoszony przez nieprokuratorskich oskarżycieli publicznych), wnoszony przez oskarżyciela prywatnego uproszczony akt oskarżenia oraz wnoszony na rozprawie w ramach procesu wpadkowego ‒ ustny akt oskarże-nia.

Nowelizacja z dnia 1 lipca 2015 roku znacznie zredukowała formalizm uruchamiania postępowania sądowego przez oskarżycieli publicznych. Akt

oskarżenia sporządzany przez oskarżycieli publicznych, bez względu na ich ro-dzaj, nie musi zawierać uzasadnienia. Tym samym podział aktów oskarżenia wnoszonych przez oskarżycieli publicznych na zwyczajne i skrócone stracił rację bytu. Można było bowiem przyjąć, iż typowy (zwyczajny) akt oskarżenia nie zawierał uzasadnienia, skoro jego sporządzenie było fakultatywne. Nadal za zasadne należało uznać wyodrębnianie pozostałych szczególnych aktów oskar-żenia.

Co do zasady, akt oskarżenia powinien (obligatoryjnie) zawierać:

1) imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie, dane o zastosowa-niu środka zapobiegawczego oraz zabezpieczenia majątkowego,

2) dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody,

3) wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art.

64 lub art. 65 k.k. albo art. 37 § 1 k.k.s.,

4) wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada, 5) wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania, 6) informację o złożeniu przez pokrzywdzonego wniosku o umorzenie

postę-powania z art. 59a k.k.

Do aktu oskarżenia można dołączyć (fakultatywnie) jego uzasadnienie ‒ przytacza się w nim fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśnia podstawę prawną oskarżenia i omawia okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie (art. 332 § 2 k.p.k.).

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego ze stycznia 2016 roku zakłada częściowy powrót do rozwiązań obowiązujących przed 1 lipca 2015 roku. Przede wszystkim ka-talog informacji, które mają być zawarte w akcie oskarżenia, ulega redukcji z uwagi na rezygnację z obowiązku wskazania sądowi trybu rozpoznania sprawy przez sąd (art. 332 § 1 pkt 5 k.p.k.) oraz (wynikającą z likwidacji instytucji umorzenia restytu-cyjnego) obowiązku podawania informacji o złożeniu przez pokrzywdzonego wniosku z art. 59a k.k. Znowelizowana treść art. 332 § 2 k.p.k. zakłada, że dołączanie do aktu oskarżenia uzasadnienia ponownie ma być regułą. Zwolnienie z obowiązku sporządza-nia pisemnego uzasadniesporządza-nia aktu oskarżesporządza-nia ma zgodnie z treścią art. 332 § 3 k.p.k.

dotyczyć jedynie postępowań przygotowawczych zakończonych w formie dochodzenia, bez względu na to, kto je prowadził.

Obowiązujące w świetle nowelizacji z dnia 1 lipca 2015 roku przepisy na-kazywały oskarżycielowi umieścić w akcie oskarżenia wykaz dowodów, o których przeprowadzenie podczas rozprawy głównej oskarżyciel wnosi, wraz z okre-śleniem dla każdego dowodu, jakie okoliczności mają być udowodnio-ne, a w razie potrzeby także wraz ze wskazaniem sposobu i kolejności przeprowadzenia dowodów. Wykaz powinien być usystematyzowany według rodzajów czynności dowodowych, w szczególności zawierać odrębne listy:

1) osób, których wezwania na rozprawę oskarżyciel żąda,

2) dokumentów, których odczytania, odtworzenia bądź ujawnienia domaga się oskarżyciel,

3) dowodów rzeczowych podlegających oględzinom (art. 333 § 1 k.p.k.).

Prokurator może wnieść o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków przebywających za granicą lub mających stwierdzić okolicz-ności, którym oskarżony w wyjaśnieniach swych nie zaprzeczył, a okoliczności te nie są tak doniosłe, aby konieczne było bezpośrednie przesłuchanie świad-ków na rozprawie. Nie dotyczy to osób wymienionych w art. 182 (art. 333 § 2 k.p.k.). Do aktu oskarżenia dołącza się, do wiadomości sądu, listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów, a także adresy osób, których wezwania na rozprawę oskarżyciel żąda (art. 333 § 3 k.p.k.).

Nowelizacja przywraca treść art. 333 § 1 k.p.k. do rozwiązań funkcjonujących przed 1 lipca 2015 roku. Według niej oskarżyciel przy sporządzaniu aktu oskarżenia ponow-nie ma być zobowiązany jedyponow-nie do wskazania listy osób, których wezwania żąda, oraz wykazu innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej będzie się domagać (art. 333 § 1 k.p.k.).

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego z dnia 1 lipca 2015 roku zwol-niła oskarżyciela z obowiązku przekazywania sądowi kompletnych akt postępo-wania przygotowawczego. W takiej sytuacji oskarżyciel powinien samodzielnie dokonywać selekcji materiału mającego znaczenie dla wydania rozstrzygnięcia przez sąd i wraz z aktem oskarżenia przekazać sądowi jedynie materiały po-stępowania przygotowawczego związane z kwestią odpowiedzialności osób wskazanych w tym akcie za czyny w nim zarzucane, obejmujące:

1) postanowienia i zarządzenia dotyczące tych osób wydane w toku postę-powania,

2) protokoły z czynności wymagane przez ustawę, załączniki do tych proto-kołów oraz adnotacje o przejrzeniu akt przez pokrzywdzonych oraz udzie-leniu im informacji i pouczeń,

3) opinie i dokumenty urzędowe i prywatne uzyskane lub złożone do akt sprawy (art. 334 § 1 k.p.k.).

Na żądanie strony, zgłoszone w trakcie uzupełnienia materiałów postę-powania przygotowawczego, dokonane na wniosek strony w ramach czynności końcowego zaznajomienia, oskarżyciel publiczny dołączał do aktu oskarżenia również inne, wskazane w tym żądaniu, materiały postępowania przygotowaw-czego (art. 334 § 2 k.p.k.). Protokoły przesłuchania świadków, których we-zwania na rozprawę żądał oskarżyciel, przekazywano sądowi w wyodrębnionym zbiorze dokumentów (art. 334 § 3 k.p.k.). Do aktu oskarżenia dołączano także informację z systemu teleinformatycznego ministra właściwego do spraw finan-sów publicznych, dotyczące stosunków majątkowych i źródeł dochodu oskar-żonego, w tym prowadzonych i zakończonych postępowań podatkowych, na podstawie aktualnych danych znajdujących się w tym systemie (art. 213 § 1a

k.p.k.), a uzyskaną nie wcześniej niż 30 dni przed wniesieniem aktu oskarże-nia, oraz po jednym odpisie tego aktu dla każdego oskarżonego (art. 334 § 4 k.p.k.).

O przesłaniu aktu oskarżenia do sądu oraz o treści przepisów art. 343 i art. 343a k.p.k. (posiedzenie w sprawie wniosku o skazanie bez rozprawy oraz wniosku o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowa-nia dowodowego) oskarżyciel publiczny zawiadamia oskarżonego i ujawnione-go pokrzywdzoneujawnione-go, a także osobę lub instytucję, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie. Pokrzywdzonego należało pouczyć o treści przepisu art. 49a (prawo do złożenia wniosku o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za do-znaną krzywdę), a także o prawie do złożenia oświadczenia o działaniu w cha-rakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 334 § 5 d. k.p.k.).

Nowelizacja wprowadziła całkiem nową redakcję art. 334 k.p.k. Zmiany opierają się na koncepcji powrotu do rozwiązania nakładającego na oskarżyciela obowiązek prze-syłania wraz z aktem oskarżenia całych akt postępowania przygotowawczego wraz z załącznikami (art. 334 § 1 k.p.k.). Do aktu oskarżenia mają być załączone także za-łącznik adresowy do akt sprawy oraz po jednym odpisie tego aktu dla każdego oskar-żonego, a w przypadku skierowania wraz z aktem oskarżenia wniosku o skazanie bez rozprawy z art. 335 § 2 k.p.k. ‒ po jednym odpisie także dla każdego pokrzywdzonego (art. 334 § 2 k.p.k.). O przesłaniu aktu oskarżenia do sądu oraz o treści przepisów art. 343 i art. 343a oskarżyciel publiczny jest zobowiązany zawiadomić oskarżonego i ujawnionego pokrzywdzonego, a także osobę lub instytucję, która złożyła zawiado-mienie o przestępstwie. Pokrzywdzonego należy pouczyć o treści przepisu art. 49a (prawo złożenia wniosku o nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia tytułem środka karnego z art. 46 k.k.), a także o prawie do zło-żenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 334 § 3 k.p.k.).

Tendencja do rozpowszechniania w polskim procesie rozwiązań opartych na porozumieniach procesowych pomiędzy stronami postępowania doprowa-dziła do przemodelowania i rozbudowy dotychczas istniejących sposobów kon-sensualnego zakończenia postępowania. Jednym z nich była wyrażona w art.

335 k.p.k. instytucja skazania bez przeprowadzania rozprawy. Pierwotnie opierała się ona na doprowadzeniu do skazania na posiedzeniu oskarżonego na karę uzgodnioną z oskarżycielem. Przesłanki ogólne zawarcia porozumienia zakładały ograniczenie stosowania tej instytucji do czynów zagrożonych karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności. Nadto przesłankami o charak-terze faktycznym wniosku były brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu oraz prognozowane osiągnięcie celów postępowania mimo nieprzepro-wadzenia rozprawy. W punkcie wyjścia funkcjonowania tej instytucji w polskim prawie karnym procesowym było dołączenie wniosku zawierającego propozycje kary i środków karnych uzgodnione z oskarżonym do aktu oskarżenia, które po nowelizacji z 2003 roku należało umieścić w samym akcie oskarżenia.

Obecnie obowiązujące przepisy znacznie rozszerzyły możliwość zawiera-nia porozumiezawiera-nia przed rozprawą, wprowadzając do polskiej procedury jego

dwa warianty. Pierwszy z nich, przewidziany w art. 335 § 1 k.p.k., uzależnia wy-stąpienie z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy, w sy-tuacji gdy oskarżony przyzna się do winy, a w świetle jego wyjaśnień nie budzi wątpliwości ani wina, ani okoliczności popełnienia przestęp-stwa, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

Wiarygodne przyznanie się do winy oskarżonego (podejrzanego) zezwala na dokonanie redukcji czynności postępowania przygotowawczego. Organ ści-gania może zaniechać przeprowadzania dalszych czynności postępowania przy-gotowawczego. Dokonuje się ich jedynie w zakresie niezbędnym do potrzeby oceny wiarygodności złożonych wyjaśnień. W zaistniałym przypadku, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utra-tą, zniekształceniem lub zniszczeniem, należy jeszcze przeprowadzić w niezbęd-nym zakresie, a zwłaszcza:

– dokonać oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego,

– dokonać przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k. w stosunku do osoby podejrzanej,

– a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne czynności, nie wyłącza-jąc pobrania krwi, włosów i wydzielin organizmu.

Prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, występuje do sądu z wnio-skiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających również prawnie chronione intere-sy pokrzywdzonego. Uzgodnienie może obejmować także wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. Istotą rozwiązania zawartego w art. 335 § 1 k.p.k. jest uruchomienie posiedzenia, które zmierza do skazania oskarżonego bez wnoszenia aktu oskarżenia. Z wnioskiem ta-kim oprócz prokuratora mogą także wystąpić podmioty wymienione w rozpo-rządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym na podstawie art. 325d k.p.k. (art.

325i § 3 k.p.k.).

Nowelizacja dodaje po art. 335 § 1 paragraf 1a, który nakazuje odpowiednie stoso-wanie do wniosku z art. 335 § 1 k.p.k. przepisów dotyczących aktu oskarżenia zawar-tych w rozdziale 40, z wyjątkiem art. 344a. k.p.k. Tym samym do wniosku o skazanie bez rozprawy nie mają zastosowania przepisy umożliwiające dokonanie zwrotu sprawy przez sąd z uwagi na istotne braki postępowania przygotowawczego, a zwłaszcza po-trzebę poszukiwania dowodów (art. 335 § 1a k.p.k.).

Wniosek powinien zawierać dane wskazane w art. 332 § 1 pkt 1‒5 k.p.k.

Uzasadnienie wniosku ogranicza się do wskazania dowodów świadczących o tym, że okoliczności popełnienia czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości oraz że cele postępowania zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia rozprawy.

Z wnioskiem przekazuje się do sądu materiały postępowania przygotowawcze-go. Stronom, obrońcom i pełnomocnikom przysługuje prawo do przejrzenia akt sprawy, o czym należy ich pouczyć (art. 335 § 3 k.p.k.).

Nowelizacja wprowadza nową redakcję art. 335§ 3 k.p.k., która wynika ze zmiany struktury skargi zasadniczej. W związku ze zmianą treści art. 332 § 1 k.p.k. noweli-zacja nakazuje umieszczać we wniosku o skazanie bez rozprawy z art. 335 § 1 k.p.k.

wszystkie dane wymienione w art. 332 § 1 k.p.k. W związku z dokonanymi zmianami w art. 333 § 3 i art. 334 nowela nakazuje odpowiednie stosowanie wymienionych przepisów również do wniosku o skazanie bez rozprawy z art. 335 § 1 k.p.k. (art. 335

§ 3 k.p.k.).

Sąd po przeprowadzeniu kontroli formalnej wniosku kieruje sprawę na posiedzenie. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od naprawienia szkody w całości albo w części lub od zadośćuczynienia za doznaną krzywdę bądź od dokonania w nim przez prokuratora wskazanej przez sąd zmiany, zaakcepto-wanej przez oskarżonego. Uwzględnienie wniosku jest też uzależnione od bra-ku sprzeciwu ze strony pokrzywdzonego, którego powiadamia się o terminie posiedzenia (art. 343 § 2 k.p.k.). Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku, zwraca sprawę prokuratorowi (art. 343 § 7 k.p.k.).

Ponowne wystąpienie z takim wnioskiem przez prokuratora jest możliwe, jeżeli zwrot nastąpił z przyczyn wskazanych w art. 343 § 1, 2 lub 3 k.p.k. Zwrot spra-wy nie stoi też na przeszkodzie spra-wystąpieniu następnie z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy na posiedzeniu, dołączonym do aktu oskarżenia w warunkach określonych w art. 335 § 2 k.p.k. (art. 335 § 4 k.p.k.). Wprowa-dzone rozwiązanie ma na celu uwolnienie wnioskodawcy od ryzyka nienależyte-go przynienależyte-gotowania sprawy, na wypadek nieuwzględnienia wniosku.

Wariant wniosku o skazanie bez przeprowadzania rozprawy przewidzia-ny w art. 335 § 2 k.p.k. zakłada, iż prokurator dołącza wniosek o skazanie bez rozprawy do aktu oskarżenia. Określone w art. 335 § 2 k.p.k. przesłan-ki wystąpienia z wniosprzesłan-kiem obejmują brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa i winy oskarżonego oraz brak sprzeczności pomiędzy oświadczeniami dowodowymi złożonymi przez oskarżonego a dokonanymi ustaleniami. W ramach zawartego porozumienia prokurator może uzgodnić z oskarżonym również wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. Podobnie jak w przypadku wniosku z art. 335 § 1 k.p.k., również uzasadnienie wniosku dołączonego do aktu oskar-żenia ogranicza się do wskazania dowodów świadczących o tym, że okoliczności popełnienia czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, a oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustale-niami oraz że cele postępowania zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia roz-prawy. Do aktu oskarżenia nie dołącza się wykazu dowodów i świadków.

Nowelizacja ze stycznia 2016 roku zakłada modyfikację art. 335 § 2 k.p.k. poprzez do-danie do przesłanek pozytywnych wniosku wymogu ustalenia, iż postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte (art. 335 § 2 k.p.k. Po wspomnia-nym paragrafie nowela przewiduje także dodanie § 2a zobowiązującego prokuratora uzgadniającego z oskarżonym treść wniosku o skazanie bez rozprawy z art. 335 § 1 lub 2 k.p.k. do pouczania go o treści art. 447 § 5 k.p.k. (zakaz podnoszenia zarzutów z art. 438 pkt 3 i 4 k.p.k. w przypadku zawarcia porozumień procesowych z art. 343, 343a i 387 k.p.k.). O pouczeniu zamieszcza się adnotację w aktach sprawy (art. 335

§ 2a k.p.k.).

Polskie prawo karne procesowe przewiduje w dalszym ciągu szczegól-ne akty oskarżenia w postaci uproszczoszczegól-nego aktu oskarżenia wnoszoszczegól-nego przez oskarżyciela prywatnego oraz ustnego aktu oskarżenia.

Uproszczony akt oskarżenia pojawia się jako skarga zasadnicza uru-chamiająca postępowania sądowe prowadzone w trybie prywatnoskargowym.

Przedmiotem tego postępowania mogą być tylko i wyłącznie czyny oznaczone w Kodeksie karnym jako przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Ich rozpoznanie przez sąd jest zatem uzależnione wyłącznie od inicjatywy pokrzyw-dzonego. Ściganie z urzędu przestępstwa prywatnoskargowego ma charakter wyjątkowy i dotyczy jedynie przypadków, gdy:

– na ściganie z urzędu zdecyduje się prokurator z uwagi na uzasadniony interes społeczny,

– popełnienie przestępstwa prywatnoskargowe miało charakter chuligański, a organ ścigania zdecydował się na jego ściganie z urzędu w trybie przy-spieszonym.

Prywatny akt oskarżenia jest uproszczoną formą skargi zasadniczej z uwagi na potrzebę ułatwienia pokrzywdzonemu przestępstwem prywatno-skargowym dostępu do sądu. Jego zawartość może być ograniczona do ozna-czenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie (art. 487 k.p.k.). Kodeks postępowania kar-nego przewiduje także zamienną formę uruchamiania postępowania sądowego.

W pewnych przypadkach Policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu (art. 488 § 1 k.p.k.). Możliwość taka jest jednak ograniczona tylko do sytuacji, gdy pokrzywdzony nie jest w stanie samodzielnie ustalić tożsamości sprawcy czynu i zwraca się o dokonanie niezbędnych czyn-ności dowodowych przez Policję. Udział Policji w uruchomieniu postępowania nie jest jednak uznawany za ingerencję prowadzącą do objęcia przestępstwa prywatnoskargowego ściganiem z urzędu. Policja dokonuje stosownych czynno-ści procesowych jedynie w zastępstwie pokrzywdzonego, a złożona na piśmie skarga do sądu uważana jest nadal za skargę oskarżyciela prywatnego.

Zupełnie inny charakter ma ustny akt oskarżenia. Jest on uznawany za skargę zasadniczą z uwagi na skutek dla przedmiotu postępowania sądo-wego. Jego pojawienie się w procesie karnym wiąże się z potrzebą pełnego

odzwierciedlenia istoty zdarzenia będącego przedmiotem postępowania. Moż-liwość złożenia ustnego aktu oskarżenia wiąże się ze zjawiskiem tzw. procesu wpadkowego, który może mieć miejsce w sytuacji, gdy na rozprawie w toku postępowania dowodowego ujawni się nowy czyn, nie objęty dotychczas przed-miotem postępowania (art. 398 k.p.k.). Warunkiem rozszerzenia zakresu roz-poznania sprawy będzie wystąpienie prokuratora z ustnym żądaniem rozpo-znania na tej samej rozprawie ujawnionego czynu. Uzależnienie uruchomienia tzw. procesu wpadkowego ze złożeniem ustnego aktu oskarżenia doprowadziło

odzwierciedlenia istoty zdarzenia będącego przedmiotem postępowania. Moż-liwość złożenia ustnego aktu oskarżenia wiąże się ze zjawiskiem tzw. procesu wpadkowego, który może mieć miejsce w sytuacji, gdy na rozprawie w toku postępowania dowodowego ujawni się nowy czyn, nie objęty dotychczas przed-miotem postępowania (art. 398 k.p.k.). Warunkiem rozszerzenia zakresu roz-poznania sprawy będzie wystąpienie prokuratora z ustnym żądaniem rozpo-znania na tej samej rozprawie ujawnionego czynu. Uzależnienie uruchomienia tzw. procesu wpadkowego ze złożeniem ustnego aktu oskarżenia doprowadziło