WYDZIAŁU PATROLOWO-INTERWENCYJNEGO
KOMENDY MIEJSKIEJ POLICJI
W BIAŁYMSTOKU
Podstawę rozważań nad wynikami badań prowadzonych wśród funkcjonariuszy WPI KMP w Białymstoku stanowi ocena skuteczności procedury „Niebieskie Karty” oraz sposób odniesienia policjantów do obowiązków związanych z zapobieganiem przemocy w rodzinie. Powyższe zagadnienia zaprezentowałam w oparciu o analizę odpowiedzi udzielonych na pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety. Interpretację wyników poszerzyłam o kontekst subiektywnego poziomu zadowolenia ze służby w policji, możliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz specjalistycznego przeszkolenia w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
1. Realizacja procedury „Niebieskie Karty”
przez policjantów służby patrolowej
W rozdziale teoretycznym przedstawiłam szczegółową charakterystykę procedury „Niebieskie Karty” oraz jej krytykę, a także określiłam rolę policji w realizacji procedury. W tej części dysertacji powinnam jedynie nadmienić, że policjanci dominują wśród przedstawicieli służb i instytucji uprawnionych do wszczynania procedury „Niebieskie Karty” oraz zaprezentować wyniki badań funkcjonariuszy WPI dotyczące realizacji procedury.
197
Wykres 1. Formularze „Niebieska Karta – A” wszczynające procedurę sporządzone w województwie podlaskim przez poszczególne podmioty w 2015 roku (w %)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania sporządzonego przez Wydział Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku.
Na terenie garnizonu podlaskiego w 2015 roku sporządzono trzy tysiące dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć formularzy wszczynających procedurę „Niebieska Karta – A”. Wśród upoważnionych do realizacji procedury „Niebieskie Karty” po policji (90,0% wszystkich formularzy), najwięcej formularzy wypełnili pracownicy pomocy społecznej (8,2%). W pozostałych uprawnionych placówkach procedura była inicjowana sporadycznie, tj. przez pracowników oświaty (1,1%), komisji rozwiązywania problemów alkoholowych (0,5%), ochrony zdrowia (0,2%)500.
1.1. Zastosowanie i ocena skuteczności procedury „Niebieskie Karty”
Wykres 2 przedstawia częstotliwość wszczynania procedury „Niebieskie Karty” przez funkcjonariuszy Wydziału Patrolowo-Interwencyjnego.
500 I. Wyszyńska, Działalność zespołów interdyscyplinarnych oraz realizacja procedury „Niebieskie Karty” w województwie podlaskim w okresie I-XII 2015 r., Wydział Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, Białystok 2016, s. 1, http://www.bialystok.uw.gov.pl [data dostępu: 02.07.2016].
Służba zdrowia Komisja rozwiązywania problemów
alkoholowych Oświata Pomoc społeczna Policja 0,2% 0,5% 1,1% 8,2% 90,0%
198
Wykres 2. Częstotliwość wszczynania procedury „Niebieskie Karty” przez funkcjonariuszy Wydziału Patrolowo-Interwencyjnego (w %)
W świetle przeprowadzonych badań większość policjantów WPI wszczynało procedurę „Niebieskie Karty” średnio raz w miesiącu (41,9%) oraz kilka razy w roku (35,9%). Część respondentów (13,7%) raz na dwa tygodnie lub częściej podejmuje interwencje domowe dotyczące przemocy w rodzinie, a pozostałych dziesięciu funkcjonariuszy (8,5%) – raz na rok lub nawet rzadziej. Kategoria „nigdy nie założyłem/am procedury „Niebieskie Karty” nie została zaznaczona, nawet przez najmłodszych stażem policjantów.
W celu doprecyzowania kwestii związanej z ilością zakładanych „Niebieskich Kart” interesującym wydaje się być zaprezentowanie liczby sporządzonych formularzy „Niebieska Karta – A” z obszaru działania Komendy Miejskiej Policji w Białymstoku (tabela 32). Dane ukazują sumę wypełnionych druków na terenie powiatu białostockiego z podziałem na miejsce zamieszkania ofiary oraz fakt czy wypełniany formularz wszczynał procedurę „Niebieskie Karty”, czy dotyczył kolejnego przypadku przemocy w trakcie trwającej procedury.
Średnio raz na miesiąc
Kilka razy w roku
Raz na dwa tygodnie lub częściej
Raz na rok lub rzadziej
41,9%
35,9%
13,7%
199
Tabela 32. Sprawozdanie z realizacji procedury „Niebieskie Karty” w Komendzie Miejskiej Policji w Białymstoku w latach 2012-2016
Liczba sporządzonych formularzy
„Niebieska Karta – A” 2012 2013 2014 2015 2016
Ogółem 385 589 1382 1000 807
Miejsce sporządzenia: miasto 329 480 1101 783 597 Miejsce sporządzenia: wieś 56 109 281 217 210
Wszczynających procedurę „Niebieskie Karty” 376 563 1195 880 729 Dotyczących kolejnych przypadków przemocy
w trakcie trwającej procedury „Niebieskie Karty” 9 26 187 120 78
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych z Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku.
Liczba sporządzanych formularzy „Niebieska Karta – A” przez policjantów KMP w Białymstoku od 2012 do 2014 roku znacznie wzrosła, z 385 do 1382. Mogło to być spowodowane wdrożeniem narzędzia szacowania ryzyka i zwiększoną weryfikacją niebezpieczeństwa skutków sytuacji interwencyjnych, które wcześniej były przez funkcjonariuszy bagatelizowane. W 2015 roku ilość „Niebieskich Kart – A” zmalała do 1000, a w 2016 roku do 807.
Odsetek „Niebieskich Kart – A” w podziale na miejsce sporządzenia formularza (miasto, wieś) pozostawał na podobnym poziomie. Natomiast od 2014 roku wzrósł odsetek wypełnianych formularzy dotyczących kolejnych przypadków przemocy w trakcie trwającej procedury „Niebieskie Karty”. Prawdopodobnie ma to związek ze zwiększeniem wiedzy prawnej funkcjonariuszy dzięki szkoleniom służby patrolowej pod koniec 2013 roku. Wielu policjantów nie było świadomych, że każda interwencja domowa w rodzinie przemocowej musi zakończyć się wypełnieniem formularza „Niebieska Karta – A”. Uprzednio odstępowali od tej czynności po uzyskaniu informacji, że w danej rodzinie procedura trwa.
Jak wspomniano, policjanci służby patrolowej wobec przypadków przemocy w rodzinie podejmują interwencje domowe501.
501 Należy zwrócić uwagę, że interwencje domowe oprócz tych dotyczących przemocy w rodzinie obejmują również inne kategorie zgłoszeń, np. konflikty sąsiedzkie, kradzieże z włamaniem, zgony. Na potrzeby niniejszej rozprawy w dalszej części pracy mianem „interwencji domowych” określałam wyłącznie interwencje dotyczące przemocy w rodzinie.
200
Tabela 33. Liczba przeprowadzonych interwencji domowych w obszarze działania Komendy Miejskiej Policji w Białymstoku w latach 2010-2016
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych uzyskanych z Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku.
Od 2010 roku liczba policyjnych interwencji domowych sukcesywnie malała (z wyjątkiem niewielkiego wzrostu w 2013 i 2016 roku względem roku poprzedzającego). Pomiędzy zaprezentowanym w tabeli 33 przedziałem czasu różnica w ilości przeprowadzanych interwencji jest znaczna. W 2010 roku odnotowano o 2217 więcej zgłoszeń niż w roku 2016.
Ogólna liczba sporządzanych formularzy „Niebieska Karta – A” (tabela 32) jest dużo mniejsza od liczby przeprowadzonych interwencji domowych w obszarze działania KMP w Białymstoku (tabela 33). W 2012 i 2013 roku przeprowadzono ponad siedem tysięcy interwencji domowych, z których przemocy w rodzinie dotyczyło odpowiednio 5,2% i 7,5%. W kolejnych latach, w 2014 i 2015 roku średnio co piąta interwencja domowa (odpowiednio 22,0% i 18,3%), a w 2016 roku co szósta (14,3%) kończyła się sporządzeniem formularza „Niebieska Karta – A”. Biorąc pod uwagę, że nie każda policyjna interwencja domowa dotyczy przemocy w rodzinie, odsetek interwencji, na których sporządzono formularz „Niebieska Karta – A”, jest znaczący.
Tabela 34. Ocena skuteczności procedury „Niebieskie Karty” funkcjonariuszy Wydziału Patrolowo-Interwencyjnego
Liczba policyjnych interwencji domowych
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
8150 8072 7385 7875 6277 5479 5633
Ocena skuteczności procedury „Niebieskie Karty” N %
Bardzo niska (1) 6 5,1 Niska (2) 29 24,9 Średnia (3) 59 50,4 Wysoka (4) 19 16,2 Bardzo wysoka (5) 4 3,4 Ogółem 117 100,0