Z uwagi na dramatyczne skutki i znaczną skalę występowania w ostatnich latach przemocy w rodzinie stała się ona przedmiotem zainteresowania ośrodków naukowych, instytucji rządowych, krajowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku zjawisko przemocy domowej uznano za problem praw człowieka154. Stanowi to bardzo istotną kwestię, dlatego też w literaturze przedmiotu odnaleźć można stale rosnącą liczbę badań dotyczących omawianej tematyki. Na podstawie danych zebranych przez wyspecjalizowane ośrodki badania opinii publicznej i inne instytucje dokonałam przeglądu doświadczeń oraz postaw Polaków wobec przemocy domowej.
Do analizy wybrałam badania przeprowadzone w 2007 roku pod tytułem „Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofiar, sprawców i świadków o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie”155, których celem było poznanie postaw Polaków wobec problemu, pośrednich lub bezpośrednich kontaktów z sytuacjami przemocy domowej oraz identyfikacja ofiar i sprawców, także w rozróżnieniu na poszczególne formy przemocy, projekt badawczy z 2010 roku pod tytułem „Diagnoza dotycząca zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn”156, ukazujący różnice i podobieństwa w postrzeganiu zjawiska przemoc w podziale na płeć
154 J. Szymańczak, Przemoc w rodzinie. Zarys problematyki. Raport nr 181 Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 2000, s. 5, http://www.biurose.sejm.gov.pl [data dostępu: 06.12.2014].
155 Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofiar, sprawców i świadków przemocy o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2007, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 06.12.2014].
156 Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn. Część I – raport z badań ogólnopolskich. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 23.12.2014].
49
respondentów, sondaż z 2011 roku pod tytułem „Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski”157, komunikat badań „Przemoc i konflikty w domu”158 z 2012 roku, który stanowi źródło informacji o opiniach Polaków na temat obowiązującego prawa i przyzwolenia na użycie siły wobec bliskiej osoby, badanie z 2013 roku pod tytułem „Ewaluacja lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie – doświadczenia dotyczące sposobów pomagania i nasilenia stresu pourazowego (PTSD) z perspektywy osób dotkniętych przemocą w rodzinie”159, którego celem było lepsze rozpoznanie potrzeb i osobistych doświadczeń osób krzywdzonych oraz „Badania porównawcze oraz diagnoza skali występowania przemocy w rodzinie wśród osób dorosłych i dzieci, z podziałem na poszczególne formy przemocy wraz z opisem charakterystyki ofiar przemocy i sprawców”160 z 2014 roku. Dobrane projekty diagnozują zjawisko przemocy w rodzinie z różnych perspektyw: z punktu widzenia „przeciętnego człowieka” w badaniach na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej, ofiar i sprawców przemocy domowej.
Pomimo że przemoc domowa jest współcześnie częstym zjawiskiem, trudno jest uchwycić jej prawdziwe rozmiary. Wyniki badań zdecydowanie się różnią biorąc pod uwagę kontekst kulturowy. Jako przykład może posłużyć projekt badawczy realizowany w dziesięciu krajach świata. Do określenia rozpowszechnienia występowania przemocy ze strony partnera posłużyła wystandaryzowana ankieta w gospodarstwach domowych. Odsetek kobiet doświadczających przemocy fizycznej sięgał od 13% w Japonii do 61% w Peru. Podobnie wyglądała zależność w przypadku występowania przemocy seksualnej (6% w Japonii, 59% w Peru)161. Przemoc występuje we wszystkich krajach świata, jednak ocena jej rozpowszechnienia w poszczególnych kulturach jest niemożliwa ze względu na niespójności na poziomie definicji.
157 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 24.12.2014].
158 Przemoc i konflikty w domu. Komunikat Badań BS/82/2012, CBOS, Warszawa 2012, http://www.cbos.pl [data dostępu: 21.12.2014].
159 Ewaluacja lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie – doświadczenia dotyczące sposobów pomagania i nasilenia stresu pourazowego (PTSD) z perspektywy osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Raport z badania Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, Warszawa 2013, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 22.12.2014].
160 Badania porównawcze oraz diagnoza skali występowania przemocy w rodzinie wśród osób dorosłych i dzieci, z podziałem na poszczególne formy przemocy wraz z opisem charakterystyki ofiar przemocy i sprawców. Raport zrealizowany przez WYG PSDB dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2014, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 22.04.2017].
161 P. B. Naylor, L. Petch, P. Azam Ali, Przemoc domowa: mobbing w domu [w:] Przemoc i mobbing w szkole, w domu, w miejscu pracy, C. P. Monks, I. Coyne (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 105.
50
Każdy człowiek może inaczej rozumieć słowo „przemoc” i zaliczać do niej różne zachowania. Andrzej Sadowski przeprowadził badania, w których respondenci najczęściej pod pojęciem „stosowania przemocy” rozumieli bicie (24% badanych), a w dalszej kolejności znęcanie się i wykorzystywanie swojej przewagi162. Ponadto część społeczeństwa uważała za normalne podczas kłótni w rodzinie: obrażanie i wyzwiska (24%), a także szarpanie i popychanie (18%)163. Rozumienie i postrzeganie zjawiska przemocy domowej przez społeczeństwo polskie na przestrzeni lat jest zbliżone, co ukazuję w poniższej analizie wyników badań.
Szacowanie skali zjawiska przemocy domowej jest zadaniem trudnym. Wiele ofiar i sprawców ukrywają takie fakty. Dlatego też w badaniach często stosuje się pytania odnośnie znanych respondentowi przypadków przemocy w najbliższym środowisku. W badaniach z 2007 roku prawie dwie trzecie (64%) Polaków deklarowało znajomość w swoim otoczeniu rodziny, o których słyszeli lub wiedzą, że dochodzi w nich do różnych form przemocy. W kolejnych latach odsetek tych respondentów malał i wynosił 60% w 2010 roku i 37% w 2014 roku.
Problem przemocy w rodzinie dotyczył od 20% do 39% rodzin w Polsce164. Co trzeci Polak doświadczył przemocy od członka rodziny, przy czym większość z tych osób było krzywdzonych kilkukrotnie, najczęściej psychicznie (52% w 2007 roku, 38% w 2011 roku, 56% w 2014 roku) i fizycznie (odpowiednio 44%, 27%, 24%). Dominująca grupa ofiar (aż 52%) doświadczała wszystkich czterech rodzajów przemocy (fizyczna, psychiczna, seksualna, ekonomiczna)165. Co dziewiąta kobieta (11%) i co dziesiąty mężczyzna (10%) żyjący w stałych związkach doświadczali przemocy fizycznej ze strony swoich partnerów, a co piąty mężczyzna (20%) i co szósta kobieta (16%) byli przez nich psychicznie krzywdzeni166. Według policyjnych statystyk ofiarami przemocy domowej zdecydowanie
162 A. Sadowski, Przemoc [w:] Młodzież Białegostoku wobec uzależnień i przemocy, A. Sadowski (red.), Wydawnictwo Libra, Białystok 2003, s. 92-93.
163 Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofiar, sprawców i świadków przemocy o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2007, s. 12, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 06.12.2014].
164 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 14, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 24.12.2014].
165 Ewaluacja lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie – doświadczenia dotyczące sposobów pomagania i nasilenia stresu pourazowego (PTSD) z perspektywy osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Raport z badania Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, Warszawa 2013, s. 17, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 22.12.2014].
166 Przemoc i konflikty w domu. Komunikat Badań BS/82/2012, CBOS, Warszawa 2012, s. 7, http://www.cbos.pl [data dostępu: 21.12.2014].
51
częściej były kobiety167. Natomiast zgodnie z raportem sporządzonym przez Centrum Badania Opinii Społecznej w 2012 roku mężczyźni równie często deklarowali, że doświadczali agresji ze strony partnerek. Ponadto społeczne oceny aktów przemocy domowej różnią się w zależności od płci ofiary. Silny sprzeciw wobec użycia siły w stosunku do kobiet i łagodniejsze ocenianie kobiet, które uderzyły partnera, świadczą o zakorzenionych stereotypach, według których kobieta powinna być bardziej chroniona przed aktami agresji, a mężczyzna nigdy nie występuje w roli ofiary przemocy domowej168. Potwierdzają to wyniki badań, w których prawie połowa respondentów (47%) była zdania, że system prawny w naszym kraju w większym stopniu chroni ofiary przemocy w rodzinie, jeśli są nimi kobiety. Może to być spowodowane faktem, że kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni (32% wobec 17%) deklarowali korzystanie z pomocy169.
Co czwarta rodzina dotknięta przemocą zwróciła się do instytucji i organizacji pomocowych. Najczęściej korzystano z pomocy policji oraz poradnictwa m. in. socjalnego, psychologicznego, medycznego, prawnego170. Około trzech czwartych ofiar przemocy (78,0% dla przemocy seksualnej, 77,5% dla ekonomicznej, 74,7% dla psychicznej, 73,7% dla fizycznej) nigdy nie zwróciło się o pomoc z zewnątrz171.
Ocena lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie z perspektywy osób doświadczających przemocy, a więc bezpośrednich odbiorców działań organizowanych na szczeblu samorządu gminnego i powiatowego była zasadniczym celem badania Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej pt. „Ewaluacja lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie – doświadczenia dotyczące sposobów pomagania i nasilenia stresu pourazowego (PTSD) z perspektywy osób dotkniętych przemocą w rodzinie”. Zasoby lokalnego systemu analizowano pod kątem dostępności pomocy psychologicznej, prawnej, medycznej i socjalnej. Badano stopień korzystania z poszczególnych placówek i form pomocy, dokonano oceny ich skuteczności oraz dokonano próby zinwentaryzowania barier czy trudności oraz zalet w lokalnym systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Z badań wynika, że osoby doświadczające przemocy najczęściej korzystały z pomocy policji
167 Przemoc w rodzinie, Komenda Główna Policji, http://www.statystyka.policja.pl [data dostępu: 22.12.2014].
168 Przemoc i konflikty w domu. Komunikat Badań BS/82/2012, CBOS, Warszawa 2012, s. 12, http://www.cbos.pl [data dostępu: 21.12.2014].
169 Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn. Część I – raport z badań ogólnopolskich. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, s. 17, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 23.12.2014].
170 Tamże, s. 144.
171 Badania porównawcze oraz diagnoza skali występowania przemocy w rodzinie wśród osób dorosłych i dzieci, z podziałem na poszczególne formy przemocy wraz z opisem charakterystyki ofiar przemocy i sprawców. Raport zrealizowany przez WYG PSDB dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2014, s. 20, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 22.04.2017].
52
oraz ośrodków pomocy społecznej. Ocena jakości udzielonej pomocy była wysoka. Najlepiej oceniono ośrodki interwencji kryzysowej, a najgorzej policję oraz gminną komisję rozwiązywana problemów alkoholowych. Najbardziej skuteczną i powszechną formą pomocy, z jakiej korzystały ofiary przemocy domowej okazały się indywidualne konsultacje psychologiczne oraz pomoc socjalna. Stosunkowo często sięgano po pomoc prawną i materialną oraz uczestniczono w grupach terapeutycznych/wsparcia. Najrzadziej korzystano z porad mailowych, terapii małżeńskiej, mediacji rodzinnych oraz samopomocowych for internetowych. Najbardziej oczekiwaną formę pomocy w związku z sytuacją przemocy najczęściej wskazywano czasowe miejsce schronienia oraz interwencje policyjne, a także pomoc prawną oraz mediacje rodzinne. Najmniej potrzebne okazały się informacje o działaniu prokuratury i sądu oraz o procedurach działania policji. Wśród trudności w działaniu lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wskazywano prawo, które w niedostatecznym stopniu chroni ofiary. Stosunkowo często narzekano na zbyt długo trwające procedury prawne. Z kolei za najbardziej znaczącą zaletę systemu uznano fakt, że przemoc przestała być tematem tabu. Co trzeci respondent przyznał, że otrzymał pomoc o jaką mu chodziło, tyle samo osób zauważyło, że jest coraz więcej placówek udzielających pomocy ofiarom przemocy172. Niemalże wszyscy Polacy (98%) popierają formy przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Najwięcej badanych było zdania, że sprawcy powinni być objęci dozorem kuratora (96%), obowiązkowym uczestnictwem w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych (95%), zakazem zbliżania się do krzywdzonych członków rodziny (94%)173.
Większość Polaków (54%) uważało, że potrzebna jest zmiana przepisów, żeby zapewnić właściwą ochronę przed przemocą w rodzinie. Więcej niż co czwarty (28%) był zadowolony z obecnie funkcjonującego prawa, a blisko co piąty (18%) nie potrafił ocenić jego skuteczności. O potrzebie zmiany przepisów znacznie częściej były przekonane kobiety (62%) niż mężczyźni (45%)174. Zdecydowana większość badanych w 2010 roku (81%) słyszała o wejściu w życie nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
172 Ewaluacja lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie – doświadczenia dotyczące sposobów pomagania i nasilenia stresu pourazowego (PTSD) z perspektywy osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Raport z badania Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, Warszawa 2013, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 03.01.2015].
173 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 27, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 24.12.2014].
174 Przemoc i konflikty w domu. Komunikat Badań BS/82/2012, CBOS, Warszawa 2012, s. 8, http://www.cbos.pl [data dostępu: 21.12.2014].
53
Jednak jedynie 18% z nich znało wszystkie przedstawione podczas wywiadu zmiany, 37% respondentów słyszało o niektórych zmianach, a 26% co prawda słyszało o nowelizacji, ale nie znało konkretów. Trzy czwarte (74%) badanej populacji uważało, że wprowadzenie nowelizacji do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie poprawi sytuację ofiar, przy czym jedynie 21% spodziewało się jej poprawy, a pozostali uważali, że poprawi się ona w niewielkim stopniu. Według 16% badanych pomimo wprowadzenia nowelizacji sytuacja ofiar przemocy w rodzinie nie ulegnie zmianie. Trzech na stu (3%) uważało, że ulegnie ona pogorszeniu. Respondenci, którzy nie spodziewali się poprawy sytuacji ofiar przemocy w rodzinie w związku z wprowadzoną nowelizacją ustawy, argumentowali, że polskie prawo jest nieskuteczne (58%), w instytucjach panuje zbyt duża biurokracja (49%), a ludzie boją się zwracać do nich z takimi sprawami (48%)175.
Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem dotyczącym prywatnej sfery życia. Wyróżniono szereg czynników sprzyjających stosowaniu przemocy domowej. Najczęściej przywoływaną okolicznością, która mogła mieć wpływ na zachowanie sprawcy było spożywanie alkoholu. W dalszej kolejności wskazywano problemy rodzinne i finansowe176, bycie ofiarą obecnie lub w przeszłości177. Z wcześniejszych badań także wynika, że spożywanie alkoholu miało znaczny wpływ na występowanie przemocy domowej. Okazuje się, że 90% Polaków wskazało nadużywanie alkoholu jako czynnik przyczyniający się do przemocy w rodzinie178, a 45% ofiar stwierdziło, że przynajmniej raz sprawca był w momencie zdarzenia pod wypływem alkoholu179. Sprawcy także przyznali, że głównym czynnikiem agresywnych zachowań był alkohol (42%)180, a przemoc domowa była najczęściej stosowana w rodzinach alkoholików (80%)181.
175 Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn. Część I – raport z badań ogólnopolskich. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, s. 17, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 23.12.2014].
176 Badania porównawcze oraz diagnoza skali występowania przemocy w rodzinie wśród osób dorosłych i dzieci, z podziałem na poszczególne formy przemocy wraz z opisem charakterystyki ofiar przemocy i sprawców. Raport zrealizowany przez WYG PSDB dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2014, s. 104-107, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 22.04.2017].
177 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 10, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 24.12.2014].
178 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Raport z badania zrealizowanego dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 10, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 24.12.2014].
179 Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn. Część I – raport z badań ogólnopolskich. Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, s. 15, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 23.12.2014].
180 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: badanie uczestników programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Raport z badania ogólnopolskiego zrealizowanego na zamówienie Ministerstwa
54
Jednym z celów prezentowanych badań sondażowych było rozpoznanie funkcjonujących w społeczeństwie polskim stereotypów dotyczących usprawiedliwiania przemocy domowej oraz postrzegania pomocy dla osób pokrzywdzonych. Dokonałam analizy porównawczej wyników badań: „Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie oraz opinie ofiar, sprawców i świadków przemocy o występowaniu i okolicznościach występowania przemocy w rodzinie” z 2007 roku oraz „Badania porównawcze oraz diagnoza skali występowania przemocy w rodzinie wśród osób dorosłych i dzieci, z podziałem na poszczególne formy przemocy wraz z opisem charakterystyki ofiar przemocy i sprawców” z 2014 roku.
Tabela 1. Odsetki respondentów zgadzających się ze stereotypami dotyczącymi przemocy w rodzinie
Stereotyp 2007 2014
Istnieją okoliczności usprawiedliwiające przemoc domową 13,5% 14,4% Gwałt w małżeństwie nie istnieje 14,7% 18,3% O przemocy można mówić tylko wtedy, gdy widoczne są ślady na ciele
ofiary 15,9% 19,5%
Obrażanie partnera i wyzwiska to normalna rzecz podczas kłótni 24,1% 24,4% W sprawach seksu żona zawsze powinna się zgadzać na to, co chce mąż 9,9% 16,5%
Sprawca przestanie stosować przemoc, gdy nie będzie prowokowany
przez ofiarę 24,2% 23,8% Obsesyjna zazdrość to przejaw miłości wobec partnera 17,8% 21,6% Rodziny dotknięte przemocą nie otrzymują wystarczającej pomocy 84,2% 74,5% Polskie prawo niedostatecznie chroni ofiary przemocy domowej 70,3% 72,6% Ofiarom przemocy nie warto pomagać, gdyż i tak wrócą do sprawcy 11,1% 17,8%
Zjawisko przemocy domowej może dotyczyć wszystkich rodzin,
nie tylko ze środowiska patologicznego 89,8% 80,7%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów na zlecenie MPiPS z 2007 i 2014 roku.
Wyniki pokazują, że Polacy nie bardzo byli skłonni do usprawiedliwiania przemocy domowej. Jednak istnieją kwestie, które wciąż funkcjonowały w przekonaniach części ankietowanych jako słuszne, np. sprowadzanie definicji przemocy w rodzinie jedynie do ostrych przejawów przemocy fizycznej, przeniesienie odpowiedzialności za sytuację przemocową ze sprawcy na ofiarę, przypisywanie sprawcy szlachetnych motywów działań.
Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 13, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 30.12.2014].
181 Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie – badanie pilotażowe w jednostkach penitencjarnych. Raport z badania pilotażowego zrealizowanego na zamówienie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC, Warszawa 2011, s. 19, http://www.mpips.gov.pl [data dostępu: 30.12.2014].
55
Na podstawie ukazanej w tabeli 1 analizy porównawczej, można stwierdzić, że część społeczeństwa myślało o przemocy w sposób coraz bardziej stereotypowy. Więcej badanych nie zaliczyło przemocy psychicznej, ekonomicznej czy seksualnej do przemocy w rodzinie. Znaczny odsetek respondentów zbagatelizował też łagodniejsze przejawy przemocy fizycznej. Wśród opinii na temat udzielanego dla ofiar przemocy wsparcia nastąpiła poprawa – więcej o 9,7% ankietowanych w 2014 roku w porównaniu do 2007 roku uważało, że rodziny dotknięte przemocą otrzymują potrzebną pomoc. Jednak nieco gorzej oceniono stopień ochrony ofiar przez polski system prawny. Należy zwrócić uwagę, że więcej osób twierdziło, że pomoc ofiarom jest daremna, gdyż zwykle wracają one do swoich oprawców (o 6,7%) oraz, że zjawisko przemocy domowej głównie dotyka rodziny z marginesu społecznego (o 9,1%). Ponadto wśród Polaków pokutowało przekonanie, że ofiary przemocy akceptują swoją sytuację (49%)182, co może wpływać na obojętność wobec przypadków przemocy w rodzinie obserwowanych w otoczeniu. Nie wszyscy Polacy byli świadomi, że Kodeks postępowania karnego nakłada na każdego obywatela społeczny obowiązek zawiadomienia prokuratury lub policji, w przypadku, gdy dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu183. W myśl artykułu 191 § 3 Kodeksu postępowania karnego osoba taka jest chroniona jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec niej. Może wówczas zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu i wskazać adres do korespondencji, np. zakładu pracy. Brak wypełnienia obowiązku, o którym mowa w artykule 304 § 1 nie skutkuje odpowiedzialnością karną.
Zaprezentowane wyniki raportów stanowią punkt wyjścia do planowania wdrażania skutecznych strategii przeciwdziałania przemocy domowej, co stanowi istotny element polskiej polityki społecznej.