Główne zmiany instytucjonalno-prawne w okresie 2005-2015

Jak pisał Piotr Kaźmierkiewicz „w warunkach braku szerszej debaty słecznej i niewielkiej skali migracji osiedleńczych impulsem do przyjęcia po-dejścia strategicznego stała się inicjatywa administracji państwowej, wsparta przez środowisko eksperckie”⁵⁵. Prace nad wypracowaniem własnej doktry-ny i programu polityki migracyjnej państwa były związane z powstaniem Zespołu do Spraw Migracji, powołanego w 2007 r. jako organ pomocniczy Prezesa Rady Ministrów⁵⁶. W 2009 r. Zespół zainicjował prace nad

doku-_____________

53 Założenia programu polityki ludnościowej w Polsce. O polską politykę migracyjną. Raport w sprawie polityki migracyjnej państwa, Materiał Rządowej Rady Ludnościowej, s. 2.

54 Wyłoniony został niewielki, ok. 10-osobowy zespół, składający się z przedstawicieli za-równo ośrodków naukowo-badawczych, zaangażowanych w analizowanie procesów mi-gracyjnych, jak i organizacji pozarządowych oraz administracji rządowej. Celem prac zespołu było przygotowanie projektu dokumentu dotyczącego założeń polityki migracyjnej kraju. Ta próba także nie doprowadziła do założonego rezultatu.

55 Kaźmierkiewicz P., Od strategii do spójnej i czytelnej polityki migracyjnej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012, s. 11.

56 Pracom Zespołu przewodniczy minister spraw wewnętrznych, a zastępują go przed-stawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

mentem, który początkowo miał być „strategią”, ale ostatecznie przyjął tytuł

„Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania”. Uchwa-łą nr 13 z 20 lipca 2011 r. Zespół do Spraw Migracji przyjął dokument w wersji z 20 lipca 2011 r. i upoważnił przewodniczącego Zespołu do przed-stawienia dokumentu Prezesowi Rady Ministrów, a 31 lipca 2012 r. Rada Ministrów przyjęła dokument⁵⁷.

Stanowi on pierwszy oficjalny, ale jednocześnie tak rozwinięty i „wy-dyskutowany” materiał poświęcony zagadnieniom polityki migracyjnej na-szego państwa⁵⁸. Treść dokumentu podzielono na działy: imigracje legalne, przeciwdziałanie nielegalnej migracji, ochrona cudzoziemców w Polsce, integracja cudzoziemców, obywatelstwo i repatriacja, emigracja zarobkowa – migracje powrotne, sprawne funkcjonowanie systemu prawnego i instytu-cjonalnego, międzynarodowe uwarunkowania polityki migracyjnej, związki innych polityk z polityką migracyjną Polski i monitoring procesów migra-cyjnych (dokładny opis dokumentu w Aneksie I na końcu opracowania)⁵⁹.

_____________

w randze co najmniej podsekretarzy stanu. Taka sama ranga wymagana jest od członków Zespołu, z wyjątkiem przedstawicieli Komitetu Integracji Europejskiej, Głównego Urzędu Statystycznego, Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Do zadań Zespołu należą: inicjowanie kierunków zmian legislacyjnych i instytucjonalnych w zakresie związanym z problematyką migracji i rekomendowanie ich Radzie Ministrów celem przyjęcia stanowiska Rady Ministrów; przygotowanie propozycji dotyczących modyfikacji dotychczasowych kompetencji w zakresie problematyki migracji;

opiniowanie wieloletnich i rocznych programów krajowych dotyczących wykorzystania środ-ków ze wspólnotowych instrumentów finansowych w obszarze migracji, w tym Europejskiego Funduszu na Rzecz Uchodźców; proponowanie kierunków działań w zakresie integracji cu-dzoziemców w Polsce; wymiana informacji oraz monitorowanie prac prowadzonych w UE w zakresie problematyki migracji oraz współpraca z organami administracji rządowej, samo-rządowej oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie problematyki migracji, Zarządzenie nr 12 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie utworzenia Zespołu do Spraw Migracji.

57 „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania” (01.08.2012) oraz

„Plan wdrażania dla dokumentu «Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania»” (wersja stanowiąca załącznik do uchwały Zespołu do Spraw Migracji z dnia 18 grudnia 2013 r. (20.12.2013).

58 Kaźmierkiewicz P., Od strategii do spójnej i czytelnej polityki migracyjnej…, s. 6-8.

59 Zestawienie tych tematów w spisie treści już pokazuje, że nie rozróżniono kwestii mery-torycznych od organizacyjno-technicznych, traktując je jako sprawy na tym samym poziomie analizy. Poszczególne działy dokumentu zawierają informacje dotyczące konkretnych bloków tematycznych. W ramach działów znaleźć można: wskazania podstaw prawnych działań podejmowanych w zakresie danego bloku tematycznego, elementy opisu sytuacji, niekiedy ogólne odwołania się do wyników badań i wskazania potrzeb. Szczegółowo omawiane są też rekomendacje w ramach danego bloku. Treść poszczególnych działów nie jest oparta o jednoli-ty schemat konstrukcyjny, choć niewątpliwie dołożono wielu starań, aby cały materiał miał, w miarę możliwości, jednolitą redakcję. Materiał powstał jednak w oparciu o wkłady wielu

Dokument wzmacnia rolę ministra spraw wewnętrznych jako organu koordynującego działania administracji w dziedzinie migracji. Minister spraw wewnętrznych jest także przewodniczącym Zespołu do Spraw Mi-gracji, a więc zespołu, w którym zainicjowano prace nad dokumentem. On też realizuje monitoring postępów we wdrażaniu rekomendacji zawartych w dokumencie⁶⁰.

Dokument „Polityka migracyjna Polski…” należy jednak uznać za sukces związany ze skoordynowaniem wysiłków niemal całej administracji centralnej w pracy nad nim. Ministerstwu udało się pokonać pewien organizacyjny próg – instytucje zaangażowane w prace nad „Polityką” zaczęły współtworzyć podstawy „wspólnej” polityki, mając świadomość swojego miejsca i udziału w całości przedsięwzięcia. Jest to więc sukces nie tylko samego MSW, ale i wszystkich instytucji uczestniczących w przygotowaniu dokumentu. W tym czasie dokonano szeregu zmian prawnych, niektóre z nich weszły w życie, uwzględniając już postulaty dokumentu „Polityka migracyjna Polski…”.

Do najważniejszych zmian w polskim prawie migracyjnym należała no-welizacja ustawy o cudzoziemcach (kwiecień 2012 r.), przyjęcie nowej usta-wy o obywatelstwie polskim (kwiecień 2009 r.), opracowanie kolejnej nowej ustawy o cudzoziemcach (grudzień 2013) oraz nowelizacja ustawy o udzie-laniu pomocy cudzoziemcom na terytorium Polski (lipiec 2015), a także czę-ściowe otwarcie naszego rynku pracy na cudzoziemców (o czym dalej).

Pierwsza wspomniana zmiana (nowelizacja ustawy o cudzoziemcach) dotyczyła wdrożenia do polskiego prawa postanowień dwóch dyrektyw unijnych, tj. tzw. dyrektywy „powrotowej” z 2008 r.⁶¹ (w sprawie wspólnych

_____________

instytucji, stąd teksty w poszczególnych działach niekiedy noszą ślady „indywidualnego podejścia” twórców wkładów.

60 Najnowsza wersja dokumentu „Plan wdrażania do dokumentu ‘Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania’” uwzględnia zmiany wprowadzone przez Ze-spół do Spraw Migracji w kwietniu 2014 r., obejmujące: doprecyzowanie niektórych terminów realizacji zadań i uwzględnienie najnowszych zmian stanu prawnego (rekomendacja 1.2.2.), wskazanie konieczności przeprowadzenia analizy w sprawie kryteriów zgody na pobyt w celu prowadzenia działalności gospodarczej (rekomendacja 1.2.6.), uznanie priorytetu działań służących realizacji zadań wskazanych w polityce migracyjnej przy podziale środków Fundu-szu Azylu, Migracji i Integracji (rekomendacja 1.2.20.), wprowadzenie informacji o projekcie ewaluacji działań integracyjnych (rekomendacja 3.3.11.) oraz uwzględnienie informacji dodat-kowych, przekazanych przez Policję (rekomendacje: 7.20. i 7.21.). Wprowadzono także zmiany związane z zastrzeżeniami zgłoszonymi do treści dokumentu przez Ministra Finansów (reko-mendacje: 3.3.8, 3.3.10.), oraz uaktualnienia dotyczące budowy systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla cudzoziemców (rekomendacja 7.24). Uaktualnienia wcześniejszych informacji zgłosiło także Ministerstwo Spraw Zagranicznych (rekomendacje: 2.1.4., 2.1.6. i 8.1.5.).

61 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r.

w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w

odniesie-norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich) oraz tzw. dyrektywy o „Niebieskiej Karcie” z 2009 r.⁶² (w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawo-dzie wymagającym wysokich kwalifikacji)⁶³. Były one częścią większej ini-cjatywy mającej na celu przyjęcie całkiem nowej ustawy o cudzoziemcach (założenia do jej projektu zostały przyjęte już w sierpniu 2011 r.), jednakże z uwagi na przedłużające się prace nad jej projektem oraz upływające termi-ny wdrożenia obu dyrektyw decydowano się na transponowanie przepisów unijnych poprzez nowelizację obowiązującej ustawy.

W kwietniu 2009 r. została przyjęta nowa ustawa o obywatelstwie pol-skim (weszła dopiero w życie w połowie sierpnia 2012 r.), która zmieniała i upraszczała zasady nabywania obywatelstwa⁶⁴.

_____________

niu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Zmienia ona (w rozdziale 8 ustawy – „Wydalanie cudzoziemców i zobowiązywanie ich do opuszczenia terytorium RP” oraz rozdziale 11 – „Rejestry, ewidencje i wykaz w sprawach cudzoziemców”), podejście do problematyki wydaleń, kładąc nacisk na dobrowolny powrót do krajów pocho-dzenia nielegalnie przebywających w Unii Europejskiej cudzoziemców. Dlatego też ustawa stanowi, że w decyzji o wydaleniu określa się termin dobrowolnego opuszczenia przez cudzo-ziemca terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który wynosi od 7 do 30 dni (obecnie nie dłużej niż 14 dni).

62 Dyrektywa Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wyso-kich kwalifikacji. Wymagało to dodania w ustawie o cudzoziemcach nowego rozdziału 4a pod tytułem „Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w za-wodzie wymagającym wysokich kwalifikacji”, w którym określono warunki, tryb i zasady na podstawie, których udzielane będzie zezwolenie, jak również zdefiniowania czterech nowych pojęć (doświadczenie zawodowe, kwalifikacje uzyskane w ramach kształcenia na poziomie studiów wyższych, wykonywanie pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji i wyższe kwalifikacje zawodowe), które mają na celu ułatwienie stosowania przepisów. Nowe regulacje wprowadzają szereg ułatwień dostępnych od tej pory dla pracowników wysoko wykwalifikowanych. Co istotne, o Niebieską Kartę w Polsce mogą ubiegać się wszyscy cudzo-ziemcy na podstawie Niebieskiej Karty wydanej przez inne państwo UE, bez względu na długość dotychczasowego pobytu w krajach UE.

63 Wdrożenie tych dyrektyw zmusiły dokonania zmian w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r.

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy pod kątem zwolnienia cudzoziemca posiadają-cego nowy typ zezwolenia z obowiązku ubiegania się o zezwolenie na pracę. Zmiana ta ma jednak charakter porządkowy. Z dotychczasowych doświadczeń innych krajów UE oraz analiz władz polskich wynika, że spodziewana liczba cudzoziemców mogących skorzystać z przywi-leju posiadania zezwoleń na pobyt w celu wykonywania pracy wymagającej wysokich kwali-fikacji będzie niewielka (do kilkunastu osób rocznie).

64 Dz. U. z 2012 r., poz. 161. Ważnym jej elementem stała się możliwość nabywania oby-watelstwa polskiego w postępowaniu administracyjnym, a szczególności uznawania cudzo-ziemca za obywatela polskiego już po trzech latach od uzyskania przez niego zezwolenia na

W grudniu 2013 r. uchwalono nową ustawę o cudzoziemcach (weszła w życie 1 maja 2014 r.)⁶⁵. Uprościła ona procedury ubiegania się o zezwole-nia na pobyt, dokonała zmian w nazewnictwie oraz wprowadziła wiele udogodnień dla cudzoziemców – zawiera ona pakiet rozwiązań wprowa-dzających ułatwienia dla cudzoziemców pracujących i studiujących w Polsce oraz tych, którzy chcieliby zalegalizować swój pobyt⁶⁶. Po roku jej

funkcjo-_____________

osiedlenie się lub uzyskania statusu rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej. Ustawa dopuszcza posiadania kilku obywatelstw, ale z zachowaniem zasady prymatu obywatelstwa polskiego (jest to rozwiązanie przyjęte w innych państwach członkowskich UE). Nadanie obywatelstwa traktuje się jako ostatni etap formalnego procesu integracji cudzoziemca w społeczeństwie polskim. Od 15 sierpnia 2012 Prezydent może nadawać polskie obywatel-stwo wszystkim cudzoziemcom, bez względu na to, czy i jak długo przebywają w Polsce.

Dotychczas prezydent, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, przyznawał obywatelstwo tym cudzoziemcom, którzy mieszkali w Polsce krócej niż 5 lat lub w ogóle tu nie mieszkali.

Nowa ustawa odchodzi od uzależnienia nadania obywatelstwa polskiego od uprzedniej utraty posiadanego obywatelstwa obcego. 15 sierpnia br. weszły w życie przepisy ustawy o obywa-telstwie polskim. Zmieniły się również zasady, na jakich wojewoda może uznać cudzoziem-ców za obywateli polskich. Do takiego uznania są uprawnieni wszyscy cudzoziemcy którzy:

przebywają w Polsce co najmniej trzy lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, posiadają regularny dochód oraz tytuł prawny do mieszkania, a także znają język polski. Dotychczas wojewoda uznawał za obywateli polskich tylko cudzoziemców o nieokreślonym obywatel-stwie oraz bezpaństwowców przebywających w Polsce co najmniej od pięciu lat, na podstawie zezwolenia na pobyt stały. Nowa ustawa podtrzymuje obowiązujące dotychczas zasady cią-głości obywatelstwa polskiego oraz wyłączności obywatelstwa polskiego. Pierwsza zasada oznacza, że osoby, które nabyły obywatelstwo polskie na podstawie wcześniejszych przepi-sów, zachowują je. Osoby, którym zostało przyznane polskie obywatelstwo na podstawie wcześniejszych przepisów, zachowują je pod warunkiem, że w międzyczasie go nie utraciły.

W ustawie potwierdzona została także zasada wyłączności obywatelstwa polskiego. Oznacza ona, że obywatel polski może posiadać równocześnie obywatelstwo polskie i obywatelstwo innego państwa. Nowa ustawa o obywatelstwie odstąpiła od tego, aby osoba ubiegająca się o przyznanie polskiego obywatelstwa zrzekła się swojego obywatelstwa.

65 Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1650).

66 Ustawa wprowadza zwłaszcza nowe rozwiązania dla cudzoziemców, studiujących na polskich uczelniach. Pierwsze zezwolenie na pobyt czasowy dla studiujących cudzoziemców będzie przyznawane na okres 15 miesięcy (czyli 1 roku i 3 miesięcy). W sytuacji, gdy cudzo-ziemiec będzie odbywał studia w Rzeczypospolitej Polskiej przez okres krótszy niż 1 rok, wówczas zezwolenie będzie udzielane na czas trwania roku akademickiego lub studiów oraz dodatkowo 3 miesięcy. Natomiast cudzoziemcy, którzy kontynuują studia na kolejnym roku, otrzymają zezwolenie na pobyt czasowy na okres do 3 lat, a nie jak do tej pory na rok. Zmiany obejmą także cudzoziemców-absolwentów polskich uczelni wyższych, którzy poszukują w Polsce pracy. Będą oni mogli ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 1 roku.

Nowością, którą ustawa wprowadza, jest przyznanie jednego zezwolenia – zarówno na pobyt, jak i na pracę. Cudzoziemiec, który pracuje w Polsce, będzie mógł ubiegać się o zezwolenie na pobyt oraz pracę, w ramach jednej procedury. Obecnie to pracodawca, który chce zatrudnić w Polsce cudzoziemca, musi ubiegać się dla niego o zezwolenie na pracę. Dopiero po jego

nowania (maj 2015 r.) można było zauważyć duży wzrost zainteresowania różnymi formami legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce. Porównując ostatni rok obowiązywania „starej” ustawy o cudzoziemcach (czyli okres 1.05.2013-30.04.2014 r.) i pierwszy rok po wprowadzeniu „nowej” ustawy (czyli okres 01.05.2014-30.04.2015 r.) widać wzrost o 76% wszystkich złożo-nych wniosków w sprawach o legalizację pobytu (45 654 wniosków wobec 80 250 w tych dwóch latach)⁶⁷.

Inną kwestią była nowelizacja ustawy o udzielaniu pomocy cudzoziem-com, która wprowadziła do naszego prawa regulacje związane z rozporzą-dzeniem Dublin III⁶⁸. Została ona uchwalona przez Sejm w lipcu 2015 r.⁶⁹ Ujednoliciła ona terminologię oraz wprowadziła termin „wniosek o udzie-lenie ochrony międzynarodowej” (oznacza to zarówno wniosek o nadanie statusu uchodźcy, jak i wniosek o objęcie ochroną uzupełniającą).

Celem zmian było umożliwienie relokacji nie tylko cudzoziemców, któ-rzy otktó-rzymali status uchodźcy w innym państwie członkowskim UE, ale i osób, które jedynie złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodo-wej. Takie przepisy miały umożliwić bardziej elastyczne podejście do tych procedur nie tylko w kontekście już planowanej relokacji do Polski obywate-li Syrii i Erytrei z Włoch i Grecji, lub też przesiedlenia uchodźców syryjskich przebywających w krajach sąsiadujących z Syrią, ale i umożliwią przysto-sowanie krajowych procedur na wypadek wprowadzenia stałego mechani-zmu relokacji cudzoziemców wewnątrz UE⁷⁰.

_____________

uzyskaniu cudzoziemiec może wystąpić o zezwolenie na pobyt. Procedura wydawania zezwo-leń na pracę nie zostanie zlikwidowana. Do postępowań administracyjnych niezakończonych do dnia wejścia w życie nowej ustawy o cudzoziemcach decyzją ostateczną i wszczętych przed tym dniem będą stosowane dotychczasowe przepisy. Przed wejściem w życie nowej ustawy o cudzoziemcach trudno wyrokować o trafności wprowadzanych przepisów, liberalizowanie dostępu do polskiego systemu edukacji wyższej i rynku pracy dla młodzieży zagranicznej wydaje się krokiem w dobrą stronę – por. Gońda M., Nowa ustawa o cudzoziemcach szansą na większą liczbę studentów z zagranicy?, „Biuletyn Migracyjny” nr 45, grudzień 2013.

67 Podsumowanie roku obowiązywania ustawy o cudzoziemcach, Urząd ds. Cudzoziemców, Warszawa, czerwiec 2015.

68 Rozporządzenie Dublin III ustanawia kryteria określania, które państwo członkowskie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o ochronę międzynarodową. Z zasady jest to pierwsze państwo członkowskie, do którego wjechała osoba ubiegająca się o azyl. W rozpo-rządzeniu ustawodawca stara się uniknąć zjawiska „krążących uchodźców” (ubiegających się o azyl, za których nie przyjmuje odpowiedzialności żadne państwo członkowskie) oraz zapo-biegać wielokrotnemu składaniu wniosków oraz wybieraniu najlepszego kraju do starania się o azyl.

69 Dz. U. 2015, poz. 1607.

70 Najważniejsze zmiany dotyczyły – definicja „relokacji” (dotychczas mówiła ona jedynie o „cudzoziemcach objętych ochroną międzynarodową”, obecnie pojawiła się w niej także kategoria

„cudzoziemca, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej”. Nie zmieniła się jednak

Ostatnią ważną sprawą związaną z polityką migracyjną było częściowe otwarcie rynku pracy dla cudzoziemców i liberalizacja przepisów w tym zakresie w omawianym okresie. Warto już tutaj podkreślić, że Polska stała się praktycznie jedynym krajem w UE, w którym obywatele kilku krajów Europy Wschodniej uzyskali otwarty dostęp do naszego rynku pracy, jeśli chodzi o pracę tymczasową lub sezonową. Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy⁷¹, wspomniana już usta-wa z 2013 r. o cudzoziemcach⁷² oraz odpowiednie (i aktualizowane) rozpo-rządzenia wykonawcze. Generalnie warunkiem powierzenia pracy cudzo-ziemcowi w Polsce jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia i jego legalny pobyt na terytorium Polski. O zezwolenie na pracę występuje pracodawca do właściwego wojewody, a o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (od 1 maja 2014 r.) sam cudzoziemiec przebywający już legalnie na terytorium Polski⁷³. Liczba wydanych zezwoleń na prace w Polsce w I półroczu 2015 r.

wyniosła 30 906⁷⁴.

_____________

definicja przesiedlenia, co oznacza, iż wciąż powyższej procedurze mogą podlegać jedynie uchodźcy mandatoryjni, czyli cudzoziemcy uznani za uchodźcę przez Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców. Zrezygnowano z obowiązku nadania statusu uchodźcy relokowanym lub przesiedlonym cudzoziemcom. Zrezygnowano także z obowiąz-ku organizacji misji selekcyjnej poza granicę Polski. Uchylono zapis zobowiązujący do wyda-nia decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy cudzoziemcowi podlegającemu przesiedle-niu lub relokacji w terminie 30 dni od dnia wjazdu na terytorium naszego kraju. Umożliwiono Szefowi UdsC zwrócenie się do Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby także do innych organów o przekazanie informacji, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypo-spolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego jeszcze przed przystąpieniem do przesiedlenia lub relokacji cudzoziemca.

71 Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz. U.

2004 Nr 99 poz. 1001 (art. 1.3.2, art. 87-88).

72 Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, Dz. U. z 2013 r. poz. 1650 – regulacje do-tyczące zatrudniania cudzoziemców znajdują się w następujących rozdziałach tej ustawy:

rozdział 2 (Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, art. 114-126), rozdział 3 (Zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, art. 127-139), rozdział 4 (Zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy przez cudzoziemca delegowanego przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, art. 14-141) oraz rozdział 5 (Zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia dzia-łalności gospodarczej, art. 142-143).

73 Aby cudzoziemiec mógł wykonywać pracę w Polsce na podstawie zezwolenia na pracę, musi posiadać tzw. „tytuł pobytowy”, z którym może wiązać się uprawnienie do wykonywa-nia pracy w Polsce. Cudzoziemiec sam musi ubiegać się o ten tytuł.

74 Dane za: www.mpips.gov.pl/analizy-i-raporty/cudzoziemcy-pracujacy-w-polsce-statys tyki/ [data dostępu: 28.12.2015].

Zezwolenia na pracę w Polsce nie muszą posiadać m.in. członkowie ro-dzin obywateli państw UE/EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tj. Norwegii, Islandii i Liechtensteinu) i Szwajcarii, cudzoziemcy, którym udzielono ochrony na terytorium RP (osoby posiadające status uchodźcy i pobyt tolerowany), osoby posiadające Kartę Polaka, nauczyciele języków obcych w instytucjach należących do systemu oświaty, absolwenci polskich szkół ponadgimnazjalnych i studiów wyższych (stacjonarnych) oraz studen-ci i doktoranstuden-ci odbywający aktualnie studia w Polsce.

Ważny wyjątek od zasady, że warunkiem legalnego wykonywania pracy przez cudzoziemca jest zezwolenie na pracę, obejmuje obywateli sześciu krajów: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy, wykonujących pracę przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, którzy posiadają oświadczenie o zamiarze powierzenia im pracy, zarejestrowane w powiato-wym urzędzie pracy⁷⁵. Z tej możliwości najwięcej korzysta obywateli Ukra-iny (tylko w pierwszym półroczu 2015 r. zostało wydanych 402 674 oświad-czeń na pracę wydanych obywatelom tego kraju).

4.2. „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania” (2012). Uwagi do dokumentu

Ważną częścią naszego opracowania jest analiza przyjętego w końcu lip-ca 2012 r. obszernego dokumentu pt. „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania” (określającego główne założenia polityki migracyjnej naszego państwa), jak i obecna dyskusja wokół niego. Autorzy dokumentu, choć nosi on tytuł „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania”, nie definiują samego terminu „polityka migracyj-na”⁷⁶. Z tytułu i zawartości dokumentu wynika jednak, że polityka

migra-_____________

75 Rejestracja oświadczeń pracodawców o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi dotyczy cudzoziemców podejmujących krótkoterminowe zatrudnienie w Polsce i jest ono dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Liczba cudzoziemców, którzy podjęli pracę w związku z zarejestrowanym oświadczeniem, nie musi być tożsama z liczbą zarejestrowanych oświadczeń, co wynika m.in. z tego, że dla części cudzoziemców można było zarejestrować więcej niż jedno oświadczenie lub też ich rezygnacji z przyjazdu do Polski – zob. nowe regulacje ministerstwa pracy i polityki społeczne: Rozporządzenie Ministra Pracy

75 Rejestracja oświadczeń pracodawców o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi dotyczy cudzoziemców podejmujących krótkoterminowe zatrudnienie w Polsce i jest ono dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Liczba cudzoziemców, którzy podjęli pracę w związku z zarejestrowanym oświadczeniem, nie musi być tożsama z liczbą zarejestrowanych oświadczeń, co wynika m.in. z tego, że dla części cudzoziemców można było zarejestrować więcej niż jedno oświadczenie lub też ich rezygnacji z przyjazdu do Polski – zob. nowe regulacje ministerstwa pracy i polityki społeczne: Rozporządzenie Ministra Pracy