Dokładna liczba Ukraińców w Polsce jest trudna do ustalenia i opiera się głównie na danych GUS, Urzędu ds. Cudzoziemców, MSZ, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Straży Granicznej.
Z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku wynika, że ponad 99,8% mieszkańców Polski posiada obywatel-stwo polskie, a zaledwie 0,15% (57,5 tys.) stałych mieszkańców naszego kra-ju to cudzoziemcy (55 400 ma obywatelstwo niepolskie, a ok. 2 tys. określiło się jako bezpaństwowcy). W grupie tej najwięcej jest obywateli: Ukrainy (24%.), Niemiec (9%.), Rosji (8%), Białorusi (7%) i Wietnamu (5%)2.
Dane spisowe wskazują ponadto, że Ukraińcy stanowią najliczniejszą grupę imigrantów przebywających w Polsce czasowo powyżej 3 miesięcy3 (ogółem 8492 osób, w tym 3223 mężczyzn i 5269 kobiet; pobyt 3-12 miesięcy – 2239 osób; powyżej 12 miesięcy – 6254 osoby). Jeśli chodzi o rozmieszcze-nie imigrantów ukraińskich, to przedstawia się ono następująco: wojewódz-two mazowieckie – 3010; lubelskie – 995; dolnośląskie – 780; małopolskie – 623; podkarpackie – 609; łódzkie – 441; wielkopolskie – 440; śląskie – 318;
pomorskie – 274; opolskie – 205; lubuskie – 198; kujawsko-pomorskie – 164;
zachodniopomorskie – 151; podlaskie – 119; warmińsko-mazurskie – 84;
świętokrzyskie – 834.
Poniżej zostaną przedstawione najważniejsze dane statystyczne dotyczą-ce Ukraińców legalnie przebywających w Polsdotyczą-ce – posiadających kartę
stałe-_____________
1 Wraz z rozpadem ZSRR przed mieszkańcami dawnych republik radzieckich, w tym Ukraińcami, otworzyły się możliwości podróżowania za granicę, m.in. w celach zarobkowych.
2 Zob. http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/lu_nps2011_wyniki_nsp2011_22032012.pdf.
3 Ukraińcy ponad 21%, Niemcy 11,9%, Białorusini prawie 6%, Rosjanie ok. 4%. Zob. http:
//www. stat.gov.pl/gus/5840_14782_PLK_HTML.htm [19.04.2014], s. 32.
4 Większość Ukraińców przybywających do Polski pochodzi z terenów zachodniej Ukrai-ny – w ostatnich latach ponad połowę wiz wydał konsulat we Lwowie (20% Łuck, 12% Kijów, 7% Winnica, 6% Charków, 4% Odessa, 1% Sewastopol).
go pobytu, posiadających kartę czasowego pobytu, posiadających wizę (w perspektywie ich status może ulec zmianie), posiadających Kartę Polaka, przekraczających granicę w ramach małego ruchu granicznego. Pozostaje nieoszacowana kategoria Ukraińców nielegalnie przebywających w Polsce.
Tabela 1. Liczba osób, którym w latach 2010-2012 wydano wizę na terytorium RP (najliczniej-
sze obywatelstwa)
Obywatelstwo
2010 2011 2012 Razem
osoby % w ogółem osoby % w ogółem osoby % w ogółem osoby % w ogółem
wszystkie obywatelstwa,
w tym 23 230 100,0 3253 100,0 3183 100,0 29 666 100,0
Ukraina 6403 27,6 728 22,4 697 21,9 7828 26,4
Rosja 2775 11,9 955 29,4 1039 32,6 4769 16,1
Filipiny 1216 5,2 689 21,2 595 18,7 2500 8,4
Białoruś 1785 7,7 189 5,8 147 4,6 2121 7,1
Wietnam 1480 6,4 24 0,7 10 0,3 1514 5,1
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 2. Liczba zaproszeń wystawionych przez obywatela polskiego w latach 2010-2012
(najliczniejsze obywatelstwa)5
Obywatelstwo
2010 2011 2012 Razem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby % w ogółem Wszystkie
obywa-telstwa, w tym 64 826 100,0 66 449 100,0 62 228 100,0 193 503 100,0 Białoruś 27 306 42,12 27 321 41,12 25 779 41,43 80 406 41,55 Ukraina 23 845 36,78 24 999 37,62 23 321 37,48 72 165 37,29
Rosja 4270 6,59 4399 6,62 4081 6,56 12 750 6,59
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
_____________
5 Dane te mogą po części odzwierciedlać istnienie kontaktów pomiędzy zasiedziałą mniej-szością narodową, posiadającą obywatelstwo polskie, a nowymi imigrantami ukraińskimi.
Tabela 3. Liczba zaproszeń wystawionych przez cudzoziemca przebywającego legalnie co najmniej przez 5 lat na terytorium RP w latach 2010-2012 (najliczniejsze obywatelstwa)
Obywatelstwo
2010 2011 2012 Razem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby % w ogółem wszystkie
obywa-telstwa, w tym: 4978 100,0 5150 100,0 5522 100,0 15650 100,0
Ukraina 2105 42,29 2144 41,63 2262 40,96 6511 41,60
Białoruś 1110 22,30 1217 23,63 1367 24,76 3694 23,60
Rosja 607 12,19 627 12,17 594 10,76 1828 11,68
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 4. Liczba zaproszeń wystawionych przez osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, mające siedzibę na terytorium RP w latach 2010-2012
(najliczniejsze obywatelstwa)
Obywatelstwo
2010 2011 2012 Razem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby %
w ogółem osoby % w ogółem wszystkie
obywa-telstwa, w tym 2487 100,0 2372 100,0 2257 100,0 7116 100,0
Ukraina 760 30,56 703 29,64 599 26,54 2062 28,98
Chiny 277 11,14 353 14,88 478 21,18 1108 15,57
Białoruś 407 16,37 382 16,10 275 12,18 1064 14,95
Rosja 286 11,50 217 9,15 233 10,32 736 10,34
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Jak wynika z powyższych danych, obywatele Ukrainy coraz rzadziej odwołują się do pomocy osób prawnych i jednostek organizacyjnych w py-taniach wizowych, natomiast coraz częściej Ukraińcy przebywający w Polsce i spełniający niezbędne warunki oraz Polacy okazują wsparcie obywatelom Ukrainy w sprawach organizacyjnych, związanych z przyjazdem do Polski.
Ilość zaproszeń wystawionych dla cudzoziemca przez obywateli polskich oraz ich powolny wzrost może również wskazywać na coraz częstsze kon-takty pomiędzy Polakami i Ukraińcami oraz wzajemne otwarcie się.
Tabela 5. Liczba osób, które otrzymały zezwolenie na osiedlenie się w latach 2010-2012 (naj-
liczniej reprezentowane obywatelstwa)
Obywatelstwo Liczba osób 2010-2012 % w ogółem
Ukraina 4885 45,4
Białoruś 1942 18,0
Rosja 586 5,4
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 6. Liczba osób, które w latach 2010-2012 złożyły wniosek o zezwolenie na zamieszkanie
Obywatelstwo 2010 2011 2012 Razem
wszystkie obywatelstwa, w tym: 35 511 33 271 44 145 112 927
Ukraina 9844 9114 11 743 30 701
Wietnam 2594 2413 4819 9826
Chiny 2542 2987 3398 8927
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 7. Liczba osób, które otrzymały zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w latach 2010-2012 (najliczniej reprezentowane obywatelstwa)
Obywatelstwo 2010-2012 % w ogółem
Cudzoziemcy ogółem, w tym 94 579 100,0
Ukraina 26 498 28,0
Wietnam 7957 8,4
Chiny 7776 8,2
Białoruś 5948 6,3
Rosja 4319 4,6
Razem 52 498 55,5
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 8. Liczba osób, które w latach 2010-2012 złożyły wniosek o zezwolenie na pobyt rezy- denta długoterminowego Wspólnoty Europejskiej (najliczniejsze obywatelstwa)
Obywatelstwo 2010 2011 2012 Razem
wszystkie obywatelstwa, w tym: 1109 1089 1593 3791
Ukraina 402 343 452 1197
Wietnam 140 152 335 627
Armenia 128 71 116 315
Rosja 95 78 82 255
Białoruś 49 66 88 203
Ogółem 814 710 1073 2597
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 9. Liczba osób, które otrzymały zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE w latach 2010-2012 (najliczniej reprezentowane obywatelstwa)
Obywatelstwo 2010-2012 % w ogółem
Cudzoziemcy ogółem, w tym: 2403 100,0
Ukraina 786 32,7
Wietnam 352 14,6
Armenia 236 9,8
Rosja 145 6,0
Białoruś 143 6,0
Razem 1662 69,2
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Tabela 10. Liczba Ukraińców posiadających ważne karty pobytu i zezwolenia (stan na 31.12.2012)
Podstawa pobytu/zezwolenia Liczba
Ochrona uzupełniająca 2
Osiedlenie się 16 329
Pobyt rezydenta długoterminowego 1940
Pobyt tolerowany 51
Status uchodźcy 1
Zamieszkanie na czas oznaczony 15 980
Razem 34 303
Źródło: Decyzje dotyczące kart pobytu i osiedlenia, 2010-2012.
http://www.udsc.gov.pl/Zestawienia,roczne,233.html [data dostępu: 20.01.2014].
Wykre
Powyższa tabela pośrednio potwierdza, że najwięcej Ukraińców w Polsce mieszka w województwie mazowieckim, dolnośląskim, śląskim, ale również pojawiają się tu województwa przygraniczne, jak lubelskie i podkarpackie.
Tabela 12. Nabycie obywatelstwa polskiego przez Ukraińców
Rok 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba decyzji ogółem 1436 2866 1060 1542 1802 2503 2926 3445 3792
w tym Ukraińcy 46 758 428 665 587 877 992 1086 1196
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: Roczniki Branżowe. Rocznik Demograficzny.
Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 2013, Tabela 48 (223).
Powyższa statystyka wskazuje na gwałtowny wzrost liczby Ukraińców starających się o zdobycie obywatelstwa polskiego – z 46 osób w 2000 roku do ponad tysiąca w 2012 roku. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być libera-lizacja przepisów dotyczących przebywania cudzoziemców w Polsce, chęć uregulowania sytuacji prawnej osób od lat przebywających w Polsce, a także powroty osób polskiego pochodzenia do ojczyzny przodków.