Krajowe związki sportowe

Członkami UEFA mogą być krajowe związki piłki nożnej mające swoją siedzibę w Europie, które są odpowiedzialne za organizację i zarządzanie rozgrywkami piłkarskimi na szczeblu danego państwa europejskiego236

. W statucie UEFA zostały określone główne obowiązki jej członków. Krajowe związki piłki nożnej są zobowiązane w szczególności do stosowania się do postanowień Statutu UEFA oraz decyzji CAS. Powinny również respektować reguły gry ustanawiane przez upoważnione do tego organy UEFA. W zakresie swojej działalności powinny kierować się zasadą lojalności, integracji, przynależności oraz fair play. Krajowe związki sportowe są zobowiązane do zawarcia powyższych postanowień w swoich statutach i regulaminach oraz zapewnienia przestrzegania tych regulacji przez kluby sportowe, zawodników i działaczy sportowych. Za niestosowanie postanowień statutu UEFA lub innych regulacji wydawanych przez jej organy grozi odpowiedzialność dyscyplinarna237

.

2.2.1.4. Krajowe związki sportowe

Na szczeblu krajowym za organizację i funkcjonowanie danej dyscypliny sportowej odpowiada krajowy związek sportowy, a zatem w Polsce w przypadku piłki nożnej – PZPN. Podstawą funkcjonowania polskiego związku sportowego jest art. 7 u.s., zgodnie z którym polski związek sportowy może być utworzony w celu organizowania

234 www.uefa.com, data dostępu: 22.12.2018 r.

235 Art. 2 Statutu UEFA.

236 Art. 5 Statutu UEFA.

237

103

i prowadzenia współzawodnictwa w danym sporcie. Uzyskanie statusu polskiego związku sportowego jest uzależnione od spełnienia konkretnych wymagań wskazanych w u.s.. Po pierwsze, związek sportowy musi uzyskać w tym zakresie zgodę ministra właściwego do spraw kultury fizycznej. Po drugie, polski związek sportowy musi przynależeć do właściwej międzynarodowej organizacji sportowej działającej w sporcie olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej uznanej przez MKOl²³⁸.

Nabycie statusu polskiego związku sportowego niesie za sobą daleko idące implikacje. Ustawodawca w art. 13 u.s. przyznał bowiem określone kompetencje wyłączne na rzecz polskiego związku sportowego. Przede wszystkim jest to prawo do organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz o Puchar Polski w danym sporcie. Poza tym uprawienie do ustanawiania i realizacji reguł sportowych, organizacyjnych i dyscyplinarnych we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez ten związek. Nie dotyczy to jednak reguł dyscyplinarnych dotyczących dopingu w sporcie, ponieważ określenie tych reguł pozostawiono w gestii ustawodawcy. Reguły w tym zakresie realizuje wyłącznie powołana do tego Polska Agencja Antydopingowa²³⁹. Ponadto polski związek sportowy jest wyłącznie uprawniony do powołania kadry narodowej oraz przygotowania jej do igrzysk olimpijskich, igrzysk paraolimpijskich, igrzysk głuchych, mistrzostw świata lub mistrzostw Europy. Jest również uprawniony do reprezentowania tego sportu w międzynarodowych organizacjach sportowych.

W przypadku gdy polski związek sportowy nie będzie członkiem takiej międzynarodowej organizacji sportowej, staje się związkiem sportowym działającym w formie związku stowarzyszeń. Powyższe oznacza, że nabycie statusu polskiego związku sportowego, a co za tym idzie, kompetencji wyłącznych określonych w u.s, jest uzależnione od stosunku członkostwa tego związku sportowego we właściwej organizacji międzynarodowej.

Wprowadzenie powyższego obowiązku uzasadnione zostało przez ustawodawcę w sposób następujący: „rozwiązanie to zmierza do konsolidacji polskiego sportu oraz daje rękojmię zachowania przez polskie związki sportowe odpowiednich standardów etyczno-prawnych, jako że uznanie przez MKOl uwarunkowane jest przestrzeganiem postanowień

238 Zob. szerzej: D. Pałucka, Obowiązek przynależności polskiego związku sportowego do międzynarodowej organizacji sportowej, Ius Novum 2016, Nr 4, s. 225-236.

239 W szczególności, zastosowanie w tym zakresie ma ustawa z 21.4.2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie, tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 1872 z późn. zm.

104

Karty Olimpijskiej, Światowego Kodeksu Antydopingowego oraz globalnym charakterem danego sportu”240

.

Omawiana regulacja wzbudziła kontrowersje wśród teoretyków prawa. Wskazuje się bowiem, że utrata statusu polskiego związku sportowego oznacza utratę wyłącznych praw wynikających z art. 13 u.s. Co za tym idzie, uprawnienia te mogą być wykonywane przez inne podmioty (związki sportowe), w szczególności przez więcej niż jeden podmiot, jak ma to miejsce w przypadku polskiego związku sportowego. To może utrudniać organizację zawodów o tytuł Mistrza Polski, powołania kadry narodowej, a także otrzymania środków na rozwój danej dyscypliny sportowej z budżetu państwa. Powyższe może prowadzić do spadku zainteresowania tym sportem, co wiąże się również z brakiem możliwości jego rozwoju²⁴¹. Stanowisko w tym zakresie zajął również Rzecznik Praw Obywatelskich. Wskazał on, że takie rozwiązanie niesie za sobą daleko idące konsekwencje. Decyzję w zakresie tego, czy polski związek sportowy może zostać utworzony podejmuje bowiem nie polski ustawodawca czy też organ przez niego uprawniony, ale MKOl – międzynarodowa organizacja sportowa, a zatem podmiot zewnętrzny wobec państwa polskiego. Rozwiązanie takie może prowadzić do naruszenia konstytucyjnej zasady ochrony zaufania do państwa i ustanawianego przez niego prawa²⁴².

Powyższa regulacja może budzić zastrzeżenia pod kątem gwarantowanych konstytucyjnie praw. Hierarchiczna struktura sportu faktycznie sprzyja odpowiedniemu i przejrzystemu zorganizowaniu zasad współzawodnictwa sportowego. Jednak pozbawienie statusu polskiego związku sportowego i praw dla niego wyłącznych związków sportowych w sportach nieolimpijskich, jedynie z uwagi na brak przynależności do międzynarodowej organizacji sportowej, może prowadzić do swoistej dyskryminacji²⁴³. Co za tym idzie, uniemożliwia to prawidłowy rozwój tych dziedzin sportu. Dodatkowo, brak przynależności do międzynarodowej organizacji sportowej wyklucza możliwość uczestnictwa sportowców – reprezentantów danego kraju

240

Uzasadnienie do projektu ustawy o sporcie z 5.8.2009 r., druk sejmowy 2313, www.bit.msit.gov.pl, data dostępu: 21.12.2018 r.

241 D. Pałucka, Obowiązek przynależności polskiego związku sportowego do międzynarodowej organizacji sportowej, Ius Novum 2016, Nr 4, s. 233.

242 Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sportu i Turystyki ws. dyskryminacji sportów nieolimpijskich,https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Do_MSiT_ws_dyskryminacji_sportow_nieolimpi jskich_0.pdf, data dostępu: 21.12.2018 r.

243 Zob. szerzej: B. Stępień-Załucka, M. Niewczas, Dyskryminacja polskich związków sportów nieolimpijskich. Uwagi na tle art. 11 ust. 2 pkt 4 ustawy o sporcie, Przegląd Prawa Publicznego 2015, Nr 6, s. 51-69.

105

w międzynarodowym współzawodnictwie sportowym organizowanym przez te organizacje²⁴⁴. W celu zabezpieczenia praw podmiotów działających w sportach nieolimpijskich oraz zapewnienia prawidłowego ich funkcjonowania został powołany Polski Komitet Sportów Nieolimpijskich245

.

W piłce nożnej działa PZPN, który ma status polskiego związku sportowego, tj. uzyskał zgodę ministra właściwego do spraw kultury fizycznej oraz przynależy do międzynarodowych organizacji sportowych (FIFA i UEFA), o których była mowa powyżej. PZPN działa w oparciu o swój statut. PZPN podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Wraz z tym wpisem, który ma charakter konstytutywny, nabył osobowość prawną.

Zgodnie z postanowieniami Statutu PZPN samodzielnie określa on swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne, a także uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działania. Ponadto PZPN sprawuje kontrolę nad zgodnością statutów i regulaminów swoich członków, ze statutami FIFA, UEFA i PZPN. Dodatkowo PZPN egzekwuje odpowiedzialność organizacyjną, dyscyplinarną i regulaminową w stosunku do swoich członków oraz innych podmiotów i osób, które są zobowiązane do przestrzegania regulacji wewnętrznych ustanawianych przez PZPN246

. W statucie PZPN określono, że oprócz członków PZPN zobowiązane do ich przestrzegania są również ligi piłkarskie, organy PZPN, zawodnicy, trenerzy, instruktorzy, menedżerowie ds. piłkarzy, sędziowie, licencjonowani organizatorzy imprez piłkarskich, działacze sportowi i osoby zatrudnione w sporcie. Jak wskazano powyżej, obowiązek podporządkowania regulacjom ustanawianym przez PZPN został rozciągnięty de facto na wszystkie podmioty działające w sektorze piłki nożnej. Powyższe może wzbudzać zastrzeżenia pod kątem skuteczności takiej regulacji, skoro w/w podmioty nie są członkami PZPN. Próba rozstrzygnięcia tego problemu zostanie przeprowadzona w dalszej części niniejszych rozważań.