Problematyka sportu w orzecznictwie TSUE

Regulacje te należy traktować jako wytyczne, którymi powinny kierować się organy Unii Europejskiej w zakresie swojej działalności. w ocenie doktryny, wprowadzone w TFUE regulacje nie przełożą się na istotne zmiany w zakresie normowania sportu w ustawodawstwach poszczególnych państw członkowskich. Zachowały one swobodę kształtowania systemu prawa z zakresu sportu oraz modelu zadań administracji państwowej w tej dziedzinie63

. Mając jednak na uwadze międzynarodowy wymiar sportu, powinny one kierować się powyższymi wytycznymi, ustanawiając przepisy dotyczące tej sfery. Sport wymaga bowiem jak najbardziej jednolitych lub w podobny sposób interpretowanych przepisów prawa, co zostanie szczegółowo przeanalizowane w dalszej części niniejszej dysertacji.

1.3.2.1. Problematyka sportu w orzecznictwie TSUE

Ogromne znaczenie dla spraw sportu w Unii Europejskiej odegrało orzecznictwo TSUE⁶⁴. Z dotychczas wydanych przez niego orzeczeń wynika, że w zasadzie wszystkie swobody Wspólnego Rynku znajdują zastosowanie w sprawach sportu. Respektowana i uznawana autonomia sportu (o której będzie szerzej mowa w II rozdziale niniejszej dysertacji) nie może prowadzić do wyłączenia sfery sportu spod zastosowania regulacji unijnych, w szczególności w zakresie swobód Rynku Wewnętrznego. Już w orzeczeniu TSUE z 1974 r. w sprawie Walrave i Koch wskazano, że uprawianie sportu podlega przepisom prawa wspólnotowego, jeżeli jest on wykonywany w celach zarobkowych65

. Uczestnicy współzawodnictwa sportowego korzystają przede wszystkim ze swobody przepływu osób, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług66. Swoboda przepływu osób obejmuje konieczność zniesienia jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową pomiędzy pracownikami poszczególnych państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy (art. 45 TFUE). w ramach tej swobody należy wskazać przede wszystkim na swobodę przemieszczania się osób związanych ze sportem (sportowców,

62

A. Siwek – Ślusarek, Komentarz do art. 165 (w): Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom II (red. K. Kowalik – Bańczyk, M. Szwarc – Kuczer, red. nauk. A. Wróbel), Warszawa 2012, s. 1015.

63 J. Foks, „Biała księga sportu” Komisji Europejskiej, Sport Wyczynowy 2008, Nr 1-3, s. 105.

64 Zob. szerzej: B. Rischka-Słowik, Konstytucja sportu w Unii Europejskiej, Warszawa 2014 i powołane tam orzecznictwo; R. Kopczyk, Zakaz dyskryminacji w sporcie w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2013 i powołane tam orzecznictwo.

65 Sprawa 36/74 Walrave i Koch p. Association Union Cycliste Internationale, ECR 1974, 1405, Lex nr 138071.

66 Zob. szerzej: B. Rischka-Słowik, Prawo swobodnego przepływu UE w sporcie (w:) Leksykon prawa sportowego. 100 podstawowych pojęć (red. M. Leciak), Warszawa 2017, s. 167-171.

39

trenerów, agentów) celem zatrudnienia w innym państwie członkowskim na zasadach przysługujących obywatelom tych państw oraz przebywania na terenie tego państwa w trakcie wykonywania pracy oraz po ustaniu stosunku zatrudnienia⁶⁷. Ponadto swoboda ta obejmuje prawo do swobodnego przemieszczania się celem udziału w zawodach sportowych. w orzeczeniu w sprawie Dona v. Mantero TSUE orzekł, że zasada niedyskryminacji narodowej znajduje zastosowanie także w odniesieniu do sportowców. Dlatego też regulacje ustanawiane przez organizacje i związki sportowe powinny określać zasady zarobkowego uprawiania sportu zgodnie z regulacjami prawa wspólnotowego⁶⁸. Powyższe orzeczenia miały istotne znaczenie w sferze sportu, bowiem nakazały one zniesienie ustanowionych przez organizacje sportowe ograniczeń, w szczególności w zakresie liczby występujących w danym klubie sportowym zawodników obcokrajowców69

.

Najbardziej przełomowym orzeczeniem w świecie sportu był wyrok TSUE w sprawie Bosmana. Dotyczył on przede wszystkim oceny tzw. systemu transferowego w piłce nożnej. TSUE wskazał na niezgodność regulacji związków sportowych i międzynarodowych organizacji sportowych określających obowiązek zapłaty sumy transferowej lub opłaty za wyszkolenie na rzecz dotychczasowego klubu sportowego w przypadku wygaśnięcia obowiązującej pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem umowy i przejścia zawodnika do nowego klubu sportowego. Dotychczas bowiem regulacje związkowe wskazywały na konieczność zapłaty w/w opłat niezależnie od tego, w jaki sposób dochodziło do zmiany barw klubowych przez zawodnika (czy w trakcie obowiązywania umowy z poprzednim klubem sportowym, czy po jej rozwiązaniu)70

. Orzeczenie to wywarło jak dotąd największy wpływ na regulacje ustanawiane przez organizacje sportowe w piłce nożnej⁷¹. TSUE bowiem uznał, że ówczesny system tzw. systemu transferowego w piłce nożnej był niezgodny z prawem Unii Europejskiej. Sprawą tą zajęła się następnie Komisja Europejska, która wezwała międzynarodowe organizacje piłkarskie do zmiany regulacji w tym zakresie. Sprawa zakończyła się

67 Zob. szerzej: R. Kopczyk, Zakaz dyskryminacji w sporcie w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2013, s. 93-98.

68 Sprawa C-13/76 Gaetano Dona p. Mario Mantero, ECR 1976, 1333, Lex nr 137169.

69 Zob. szerzej: R. Ryszka, Swoboda przemieszczania się sportowców w Unii Europejskiej, Studia Europejskie 2004, Nr 4, s. 69-87.

70 A. Mikołajczyk, Rynek transferowy w piłce nożnej. Doświadczenia europejskie, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość 2011, t. VIII, s. 173-174.

71 Zob. szerzej: W. Czapliński, Sprawa J.-M. Bosmana - wyrok z 15 grudnia 1995 r. Czy piłka nożna rządzi się własnymi prawami?, Przegląd Prawa Europejskiego 1997, Nr 1 (2), s. 107-111; R. Ryszka, Swoboda przemieszczania się sportowców w Unii Europejskiej, Studia Europejskie 2004, Nr 4, s. 69-86; A.J. Szwarc (red.), Tzw. sprawa Bosmana z polskiej perspektywy, Poznań 2006.

40

zawarciem porozumienia przez w/w podmioty. Skutkiem tego było wprowadzenie przez międzynarodową organizację piłkarską nowych regulacji dotyczących transferów zawodników w piłce nożnej72

.

Warto również wspomnieć, że w wyroku Trybunału w sprawie Bosmana ponownie podkreślono sprzeczność regulacji związkowych i organizacji sportowych z prawem wspólnotowym w zakresie wprowadzania ograniczeń liczby piłkarzy innych państw członkowskich występujących w danym klubie73. Należy jednak zauważyć, że w ocenie TSUE uzasadnione jest wprowadzanie ograniczeń przez te podmioty w zakresie zasad dotyczących udziału w międzynarodowych imprezach sportowych, mając na względzie kryteria czysto sportowe, na przykład osiągane wyniki74

.

Sprawy sportu są objęte również politykami unijnymi, w szczególności w zakresie ochrony konkurencji⁷⁵. Zachowanie reguł konkurencji w sferze sportu jest sprawą dość skomplikowaną z uwagi na specyfikę tej dziedziny. Z jednej strony, pozycja monopolistyczna poszczególnych organizacji i związków sportowych oraz podejmowana przez nie działalność może potencjalnie naruszać przepisy antymonopolowe. Z drugiej zaś strony, nie ma innej sfery gospodarki, w której zachowanie konkurencji byłoby aż tak nieodzowne. Prowadzenie jakiejkolwiek rywalizacji sportowej nie może się odbyć bowiem bez zachowania zasad naturalnej konkurencji, która jest podstawowym warunkiem istnienia takiej rywalizacji⁷⁶.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że sfera sportu jest objęta przepisami prawa europejskiego, w szczególności w zakresie dotyczącym swobód Rynku Wewnętrznego oraz polityki ochrony konkurencji. Wejście Polski do Unii Europejskiej niewątpliwie przyczyniło się do rozwoju sportu, w szczególności ułatwiło zasady przepływu sportowców, trenerów, agentów i innych osób działających w sporcie pomiędzy państwami członkowskimi. z uwagi na postępującą profesjonalizację i internacjonalizację sportu, zapewnienie tych swobód odgrywa istotne znaczenie dla

72

S. Gardiner (red.), Sports law, London 2006, s. 513-516; Zob. szerzej: M. Bałaziński, Nowe prawo transferowe w piłce nożnej, Sport Wyczynowy 2001, Nr 9-10, s. 71-75.

73 Sprawa C-415/93 URBSFA p. Bosman, ECR 1995, I-4921, Lex nr 116419.

74

Sprawy połączone C-51/96 i C-191/76 Deliege p. Asbl Ligue Francophone de Judo and Others, ECR 2000, I-2549, Lex nr 82751; Sprawa C-176/96 Jyri Lehtonen i Castors Canada Dry Namur – Braine ASBL p. Federation royale belge as societes de basket-ball ASBL (FRBSB), ECR 2000, I-2681, Lex nr 827753.

75 Zob. szerzej: R. Parrish, Sports and policy in European Union, Manchester 2003, s. 109-159.

76

R. Kopczyk, Zakaz dyskryminacji w sporcie w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2013, s. 100; Zob. szerzej: B. Rischka-Słowik, Prawo konkurencji UE w sporcie (w:) Leksykon prawa sportowego. 100 podstawowych pojęć (red. M. Leciak), Warszawa 2017, s. 148-151.

41

rozwoju uczestników rywalizacji sportowej, a tym samym poziomu widowiska sportowego.

Z uwagi na wzrost społecznego i gospodarczego znaczenia sportu Unia Europejska coraz częściej pochyla się nad zagadnieniami związanymi ze sportem77

. Przepisy mające na celu ochronę konkurencji na Rynku Wewnętrznym mogą przyczynić się do zachowania konkurencji wśród uczestników rywalizacji sportowej. Powyższe powinno wpłynąć korzystnie na poziom współzawodnictwa sportowego.