Okresy transferowe

Z przepisów prawa powszechnie obowiązującego wynika swoboda wyboru okresu, w którym podmioty prawa chcą zawrzeć pomiędzy sobą umowę. Specyfika sportu wyklucza jednak możliwość zawierania umów o profesjonalne uprawianie piłki nożnej w każdym czasie. Funkcjonują w tym zakresie okresy transferowe, zwane też oknami transferowymi. Jednym z największych problemów występujących w praktyce obrotu sportowego jest niekompatybilność okresów transferowych obowiązujących w poszczególnych krajowych związkach sportowych⁵¹⁹. Jest to związane z tym, że w związki te samodzielnie określają termin rozpoczęcia i zakończenia rozgrywek ligowych w sezonie rozgrywkowym. Jednym z głównych postulatów zawartego przez FIFA oraz organizacje FIFPro porozumienia, o którym była mowa powyżej, jest stworzenie międzynarodowego kalendarza meczowego, co usprawniłoby międzynarodową zmianę przynależności klubowej zawodników.

Zgodnie z przepisami PZPN zmiana przynależności klubowej zawodników do klubów uczestniczących w rozgrywkach sportowych może nastąpić wyłącznie w okresie jednego z dwóch okresów transferowych (okien transferowych). W przypadku rozgrywek Ekstraklasy, i lub II ligi przypadają one w następujących terminach: od 1 lipca do 31 sierpnia oraz od 1 lutego do ostatniego dnia lutego. Przez zmianę przynależności klubowej należy rozumieć chwilę dokonania potwierdzenia zawodnika do nowego klubu przez właściwy związek piłki nożnej w systemie Extranet. Wniosek o potwierdzenie zawodnika do nowego klubu powinien być rozpatrzony w terminie 7 dni od dnia jego złożenia. Należy przy tym wskazać, że potwierdzenie zawodnika do klubu sportowego

519 Zob. szerzej: M. Liszka, Okno transferowe – co warto wiedzieć?, https://kruczek.pl/okno-transferowe-co-warto-wiedziec/, data dostępu: 21.12.2019 r.

198

nie jest równoznaczne z uprawnieniem go do uczestnictwa w rozgrywkach piłkarskich. Klub sportowy jest zobowiązany dokonać tego odrębnie, zgodnie z przepisami PZPN.

Co za tym idzie, regulacje związkowe wskazują termin, w którym możliwe jest potwierdzenie zawodnika do klubu sportowego. A zatem prowadzenie rozmów, negocjacji pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem może nastąpić również przed rozpoczęciem trwania okna transferowego. W tym zakresie PZPN wprowadza jednak pewne ograniczenia. Prowadzenie negocjacji przez klub sportowy z zawodnikiem może odbywać się w każdym czasie trwania jego umowy z innym klubem sportowym, o ile ten klub wyrazi na to zgodę. Natomiast zawodnik może prowadzić negocjacje z innym klubem sportowym bez zgody dotychczasowego klubu jedynie w okresie sześciu miesięcy przed umownym zakończeniem trwania umowy zawartej przez zawodnika z tym klubem⁵²⁰.

Regulacje wewnątrzzwiązkowe określają wyjątki, w których możliwe jest zawarcie umowy o profesjonalne uprawianie piłki nożnej oraz potwierdzenie zawodnika do klubu sportowego poza okresami transferowymi. Są to następujące okoliczności: Po pierwsze, w przypadku rozpoczęcia przez zawodnika nauki w szkole podstawowej lub w gimnazjum. Po drugie, w przypadku, gdy zawodnik nie jest związany umową z żadnym klubem sportowym i w okresie ostatnich dwunastu miesięcy nie brał udziału w żadnych rozgrywkach piłkarskich w Polsce i za granicą. Po trzecie, w przypadku, gdy umowa łącząca zawodnika z dotychczasowym klubem sportowym została rozwiązana na mocy porozumienia stron z uwagi na wycofanie się tzw. pierwszego zespołu z rozgrywek piłkarskich, w szczególności w związku z upadłością lub likwidacją klubu sportowego lub zmianą przedmiotu jego działalności. Kolejne przesłanki są związane z rozwiązaniem poprzednio obowiązującej umowy pomiędzy zawodnikiem a dotychczasowym klubem sportowym. Przede wszystkim, w przypadku wydania prawomocnego orzeczenia lub orzeczenia z rygorem natychmiastowej wykonalności Izby do Spraw Rozwiązywania Sporów Sportowych o rozwiązaniu umowy o profesjonalne uprawianie piłki nożnej z winy klubu sportowego lub stwierdzenia nieważności takiej umowy. Ponadto, gdy zmiana przynależności klubowej dotyczy zawodnika występującego na pozycji bramkarza w przypadku przewlekłej kontuzji lub choroby potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim, przynajmniej dwóch bramkarzy występujących w barwach danego klubu sportowego i zgłoszonych przez niego do rozgrywek w danej klasie rozgrywkowej.

520 J. Laskowski, Prawne aspekty zmiany przynależności klubowej zawodnika piłki nożnej, Warszawa 2016, niepubl., s. 121.

199

Dodatkowo, zawarcie takiej umowy jest możliwe z zawodnikiem, który dotychczas nigdy nie był potwierdzony do żadnego klubu sportowego.

Powyższe jest jak najbardziej uzasadnione. Zasada dotycząca zmian przynależności klubowej zawodników w trakcie trwania okresów transferowych może być uzasadniona, ale nie może mieć charakteru absolutnego. Istnieją bowiem usprawiedliwione przyczyny, w których taka zmiana poza okresami transferowymi powinna być możliwa.

W doktrynie międzynarodowego prawa sportowego pojawił się pomysł wprowadzenia koncepcji tzw. put up or shut up, która zakłada obowiązek klubu sportowego, który prowadzi z zawodnikiem negocjacje, do złożenia w określonym terminie oficjalnej oferty transferowej. W przypadku braku złożenia takiej oferty w wyznaczonym przez regulacje wewnętrzne terminie klub sportowy traciłby prawo do zawarcia umowy transferowej w danym okresie transferowym⁵²¹. W mojej ocenie regulacja ta byłaby zbyt daleko idąca, biorąc pod uwagę swobodę nawiązywania stosunków umownych pomiędzy podmiotami prawa. Nie ma ona też uzasadnienia prawnego. Swoboda prowadzenia negocjacji jest jedną z podstawowych zasad, na których powinien opierać się rynek, w tym rynek sportowy i transferowy oraz powinna podlegać ona ograniczeniom jedynie w niezbędnym zakresie wynikającym ze specyfiki sportu.

W tym zakresie należy przyznać bowiem prymat wolności zawodnika w kwestii wyboru klubu sportowego, z którym chce się związać umową o profesjonalne uprawianie piłki nożnej. Nawet jeżeli dotychczasowy klub sportowy jest zainteresowany odniesieniem określonych korzyści z tytułu transferu zawodnika, to jednak prymat w tym zakresie należy przyznać prawom zawodnika i jego swobodzie wyboru klubu sportowego, którego barwy chciałby reprezentować.

Niewątpliwie instytucja okna transferowego wpływa na swobodę umów przyznaną podmiotom działającym w sporcie przez przepisy prawa cywilnego i swobód Rynku Wewnętrznego. Jednak należy wskazać, że regulacja ta wynika ze specyfiki sportu, tj. organizacji rozgrywek piłkarskich oraz konieczności zapewnienia stabilności i ciągłości współzawodnictwa sportowego. W mojej ocenie dokonywanie rejestracji zawodników jedynie w określonych okresach zabezpiecza współzawodnictwo sportowe. Ponadto koresponduje z zasadą stabilności kontraktowej oraz wynikającej z prawa prywatnego zasady trwałości umów terminowych. Nie powinny ograniczać one jednak

521 A. Jolly, C. Baird, The football transfer market: Time to ‘put up or shut up’, World Sports Law Review 2015, Vol. 11, s. 3 i nast.

200

możliwości prowadzenia negocjacji przez zawodników z klubami sportowymi zainteresowanymi ich pozyskaniem, co powinno być dopuszczalne bez ograniczeń. W tym zakresie mogą mieć jednak znaczenie zasady lojalności pomiędzy klubem sportowym a zawodnikiem, które uzasadniają poinformowanie klubu sportowego o prowadzonych przez zawodnika negocjacjach z innym klubem sportowym.

Dopuszczalność określenia tzw. okien transferowych została potwierdzona również przez TSUE w powoływanym już wcześniej wyroku w sprawie Lehtonen. Wskazano w nim bowiem, że okna transferowe są związane ze specyfiką sportu i jest to okoliczność uzasadniająca ograniczenie swobód Rynku Wewnętrznego522

.