Jednym z istotnych czynników wpływających na karierę zawodową, a więc również i specyfikę bezrobocia, jest płeć. Można się spodziewać, iż w okresie większej mobilności zawodowej, za który przyjmuje się przedział wiekowy od 18 do 44 lat, ze względu na obowiązki rodzinne, bardziej narażone na utratę pracy będą kobiety niż mężczyźni. W późniejszym wieku sytuacja może się jednak odwrócić.
Z naszych badań wynika, że w województwie lubelskim jest nieznacznie więcej bezrobotnych mężczyzn powyżej 45. roku życia (52%) aniżeli kobiet (48%).
Zdecydowanie najwyższy odsetek bezrobotnych mężczyzn w wieku niemobilnym zawodowo odnotowujemy w podregionie chełmsko-zamojskim (64%). Odwrotna sytuacja zachodzi w podregionie bialskim, w którym ponad trzy czwarte (77%) osób niemających pracy, ale aktywnie jej poszukujących i gotowych podjąć ją w najbliższym czasie stanowią kobiety. Podregiony lubelski i puławski należą do tych obszarów Lubelszczyzny, w których grupa bezrobotnych składa się z nieznacznie wyższego odsetka mężczyzn aniżeli kobiet (odpowiednio 51% do 49% oraz 53% do 47%).
Rysunek 2.7. Płeć bezrobotnych w podregionach
23%
64%
51%
53%
52%
77%
36%
49%
47%
48%
bialski chełmsko-zamojski lubelski puławski województwo ogółem
Mężczyźni Kobiety
Mężczyźni stanowią większość również wśród bezrobotnych powyżej 45. roku życia mieszkających na wsi (58%), podczas gdy w miastach w grupie bezrobotnych ekonomicznie znajduje się więcej kobiet (53%). Ponadto w Lublinie na tle innych miejscowości jest względnie więcej bezrobotnych mężczyzn (50% w stosunku do 45%
w pozostałych miastach).
Rysunek 2.8. Płeć bezrobotnych a miejscowość zamieszkania
58% 47% 50% 45%
42% 53% 50% 55%
Wieś Miasto Lublin Pozostałe miasta
Mężczyźni Kobiety
Generalnie, zarówno w całym województwie lubelskim, jak i we wszystkich podregionach bezrobocie częściej dotyka osoby w wieku od 45 do 54 lat aniżeli osoby starsze. Największe różnice zachodzą w podregionie bialskim, w którym zdecydowana większość (84%) bezrobotnych mieści się w niższym przedziale wiekowym. Niewiele różni się sytuacja w podregionie puławskim, w którym trzy czwarte (76%) osób niepracujących i zaangażowanych w poszukiwanie pracy stanowią respondenci mający od 45 do 54 lat. Także w podregionie chełmsko- -zamojskim dość duży odsetek (62%) wśród bezrobotnych ekonomicznie to osoby względnie młode. Ludzi starszych bezrobocie dotyka najczęściej w podregionie lubelskim, w którym stanowią oni aż 49% ogółu badanych.
Rysunek 2.9. Wiek bezrobotnych w podregionach
84%
62%
51%
76%
63%
16%
38%
49%
24%
37%
bialski chełmsko-zamojski lubelski puławski województwo ogółem
45–54 lata 55 lat i więcej
Podobną zależność obserwujemy, analizując zróżnicowanie wiekowe wśród respondentów w podziale na wielkość miejscowości zamieszkania. Osoby w wieku od 45 do 55 lat stanowią blisko dwie trzecie bezrobotnych mieszkających na wsi (65%) i ponad połowę bezrobotnych mieszkających w miastach (60%). Dopiero Lublin – na tle pozostałych miast, ale także wsi – wypada dużo bardziej korzystnie dla
„młodszych” ankietowanych. Jedynie dwie piąte (42%) mieszkańców Lublina poniżej 55. roku życia pozostaje bez pracy, aktywnie jej szuka i gotowych jest podjąć ją w ciągu dwóch najbliższych tygodni.
Przewaga ludzi młodszych wśród osób bezrobotnych nie musi być efektem ich gorszego przystosowania do warunków rynkowych. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że jest to rezultat rezygnacji z aktywności zawodowej ludzi starszych pozbawionych pracy. Przestają oni wówczas szukać nowego zatrudnienia, a siebie kwalifikują jako emerytów bądź – jeśli mają ku temu specjalne uprawnienia – rencistów.
Rysunek 2.10. Wiek bezrobotnych a miejscowość zamieszkania
65% 60%
42%
67%
35% 40%
58%
33%
Wieś Miasto Lublin Pozostałe miasta
45–54 lata 55 lat i więcej
Dosyć ciekawie kształtuje się rozkład ankietowanych ze względu na ich poziom wykształcenia. W województwie lubelskim ponad dwie piąte bezrobotnych (44%) ma
wykształcenie zasadnicze zawodowe, około jedna trzecia (32%) – średnie, jedna piąta (22%) – podstawowe, a 2% – wyższe.
Na tle innych względnie lepiej wykształceni są bezrobotni z podregionu bialskiego. Choć wśród nich mniej jest osób legitymujących się wyższym wykształce-niem (4%) aniżeli w podregionie puławskim (10%), odnotowujemy tam zdecydowanie najniższy odsetek osób z wykształceniem podstawowym (12%) i najwyższy – osób z wykształceniem średnim (44%). Z drugiej strony, najsłabiej wykształceni są bezrobotni z podregionu chełmsko-zamojskiego – jedynie co czwarty (25%) zdobył tam wykształcenie średnie, blisko połowa (47%) – zasadnicze zawodowe, natomiast bezrobotnych z wykształceniem podstawowym jest więcej (28%) niż bezrobotnych z maturą. W podregionie lubelskim poziom wykształcenia osób pozostających bez pracy, ale aktywnie jej poszukujących i gotowych podjąć ją w najbliższym czasie, jest zbliżony do poziomu odnotowanego dla całej Lubelszczyzny.
Rysunek 2.11. Wykształcenie bezrobotnych w podregionach
12%
28%
22%
20%
22%
40%
47%
41%
43%
44%
44%
25%
35%
27%
32%
4%
2%
10%
2%
bialski chełmsko-zamojski lubelski puławski województwo ogółem
Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe
Bezrobotni powyżej 45. roku życia mieszkający na wsi najczęściej (47%) legitymują się wykształceniem zasadniczym zawodowym, podczas gdy w mieście – poza zasadniczym zawodowym (41%) – niemal równie często mają wykształcenie średnie (42%). Podobne zależności występują pomiędzy Lublinem a pozostałymi miastami województwa. W Lublinie najwięcej jest osób bezrobotnych z wykształce-niem średnim (46%), natomiast wśród respondentów z wykształcewykształce-niem wyższym problem bezrobocia nie występuje wcale. W pozostałych miastach bezrobocie częściej dotyka osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (44%).
Rysunek 2.12. Wykształcenie bezrobotnych a miejscowość zamieszkania
34%
13% 19%
11%
47%
41% 35% 44%
19%
42% 46% 39%
4% 6%
Wieś Miasto Lublin Pozostałe miasta
Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe
Respondenci przeważnie źle oceniają własną sytuację materialną. Wśród bezrobotnych największa grupa (51%) określa swoje warunki materialne jako złe, blisko dwie piąte (37%) ocenia je średnio, a jedynie 12% mówi o nich dobrze.
Jak wynika z deklaracji, w najgorszej sytuacji materialnej znajdują się bezrobotni mieszkający w podregionie bialskim i chełmsko-zamojskim: w obu przypadkach aż 56% z nich ocenia swoje warunki materialne jako złe, a blisko jedna trzecia – jako średnie. Niekorzystnie swoją sytuację finansową postrzegają także bezrobotni mieszkańcy podregionu puławskiego (53% ocen negatywnych, 27% ocen ambiwalent-nych). Z drugiej strony, w podregionie tym jednocześnie odnotowujemy najwyższy odsetek ocen dobrych (20%). Podregion lubelski jest jedynym, w którym oceny średnie przeważają nad złymi (49% wobec 42%).
Rysunek 2.13. Ocena własnych warunków materialnych bezrobotnych w podregionach
56%
56%
42%
53%
51%
32%
33%
49%
27%
37%
12%
11%
9%
20%
12%
bialski chełmsko-zamojski lubelski puławski województwo ogółem
Złe Średnie Dobre
Rysunek 2.14. Ocena własnych warunków materialnych bezrobotnych a miejscowość zamieszkania
52% 51%
42% 54%
35% 38% 50% 33%
13% 11% 8% 13%
Wieś Miasto Lublin Pozostałe miasta
Złe Średnie Dobre
Nie ma właściwie żadnych różnic w ocenach własnych warunków materialnych bezrobotnych mieszkających na wsi czy w mieście. Względnie lepiej swoją sytuację finansową oceniają natomiast mieszkańcy Lublina aniżeli innych miast.