radykalne zmniejszanie się szans na jej znalezienie. Wśród badanych mężczyzn po 45.
roku życia, którzy nie mają pracy, a chcieliby ją znaleźć, stosunkowo wielu jest bezrobotnych dopiero od niedawna. Ponad jedna piąta poszukuje pracy najwyżej od trzech miesięcy, prawie jedna trzecia szuka jej od pół roku, a dwie piąte – do roku.
Ponad jedna czwarta szuka pracy dłużej niż rok, ale krócej niż pięć lat. Jedna trzecia to osoby długotrwale bezrobotne, które szukają zatrudnienia dłużej niż od pięciu lat.
Wśród kobiet odsetek długotrwale bezrobotnych jest znacząco wyższy.
Tabela 4.12. Okres pozostawania bez pracy
Odsetki odpowiedzi twierdzących Jak długo szuka Pan(i) pracy? Mężczyźni
(N = 62)
Kobiety (N = 67)
Krócej niż miesiąc 2 3
Od 1 do 3 miesięcy (włącznie) 20 8
Od 3 do 6 miesięcy (włącznie) 9 5
Od 6 miesięcy do 1 roku (włącznie) 9 15
Od 1 roku do 3 lat (włącznie) 25 9
Od 3 do 5 lat (włącznie) 2 12
Powyżej 5 lat 33 48
Ponad dwie trzecie mężczyzn (69%) nie wierzy, aby udało im się w najbliższym czasie znaleźć pracę. Optymistyczne nastawienie w tym względzie deklaruje jedna
piąta ankietowanych mężczyzn szukających pracy. Oceny kobiet są jeszcze bardziej pesymistyczne.
Rysunek 4.28. Jak Pan(i) ocenia szanse na znalezienie odpowiedniej dla siebie pracy?
Kobiety (N = 67)
Mężczyźni (N = 62)
Nie sądzę, aby mi się to w ogóle udało
Będzie bardzo trudno znaleźć mi pracę, ale w końcu ją znajdę
Myślę, że nie będzie to takie trudne i już wkrótce będę pracował(a)
Trudno powiedzieć
Sądzę, że znajdę pracę z łatwością, to kwestia najwyżej kilku tygodni 9%
3%1%
39%
48%
11%
2%
18%
33%
36%
Na swój zbyt zaawansowany wiek jako podstawową przyczynę niemożności znalezienia pracy wskazuje ponad dwie trzecie mężczyzn po 45. roku życia poszukujących zatrudnienia (69%). Wśród kobiet odsetek tego rodzaju stwierdzeń jest jeszcze wyższy. To w kolejności druga najpowszechniej wskazywana przyczyna braku pracy. Najczęściej, zdaniem badanych, przyczyną pozostawania bez pracy jest brak inwestycji na ich terenie i ograniczona podaż miejsc pracy (86%). Nawet jeśli praca się znajdzie, to jest tak nisko płatna, że – zdaniem poszukujących – nie opłaca jej się podejmować (62%).
Rysunek 4.29. Czy, szukając pracy, napotyka Pan(i) na któreś z niżej wymienionych trudności?
Odpowiedzi twierdzące wśród:
69%
1%
28%
83%
24%
34%
Pracodawcy nie chcą mnie zatrudnić ze względu na wiek mężczyzn poszukujących pracy (N = 62)
kobiet poszukujących pracy (N = 67)
Brak ofert pracy odpowiednich dla osób w moim stanie zdrowia Pracodawcy nie chcą mnie zatrudnić ze względu na płeć
Inną przyczyną nieskuteczności w poszukiwaniu pracy jest, zdaniem ankieto-wanych mężczyzn, brak odpowiednich znajomości i kontaktów (62%). Po stronie podaży można także ulokować kolejny powód trudności w znalezieniu pracy, a miano-wicie brak ofert zatrudnienia odpowiadających oczekiwaniom poszukujących, jeśli chodzi o proponowaną formę czy długość zatrudnienia (54%). Inne wskazywane przyczyny braku pracy to nieodpowiednie (45%) lub zbyt niskie (42%) własne kwalifikacje.
Rysunek 4.30. Czy, szukając pracy, napotyka Pan(i) na któreś z niżej wymienionych trudności?
Odpowiedzi twierdzące wśród:
45%
42%
27%
60%
53%
55%
Nieodpowiednie kwalifikacje, nieodpowiedni zawód mężczyzn poszukujących pracy (N = 62)
kobiet poszukujących pracy (N = 67)
Brak doświadczenia zawodowego Zbyt niskie kwalifikacje/brak kwalifikacji
Brak ofert odpowiednich do stanu zdrowia poszukującego pracy (28%) czy niedostatek doświadczenia zawodowego (27%) to przyczyny niemożności znalezienia pracy wskazane w dalszej kolejności. W przypadku mężczyzn poszukujących pracy płeć, ich zdaniem, praktycznie nie ma znaczenia, jeśli chodzi o możliwości na rynku pracy. Zupełnie inaczej jest w przypadku kobiet, wśród których jedna czwarta uznaje płeć za istotny czynnik utrudniający im znalezienie pracy.
Rysunek 4.31. Czy, szukając pracy, napotyka Pan(i) na któreś z niżej wymienionych trudności?
Odpowiedzi twierdzące wśród:
62%
54%
22%
17%
42%
67%
36%
24%
Dostępna praca jest zbyt nisko płatna mężczyzn poszukujących pracy (N = 62)
kobiet poszukujących pracy (N = 67)
Problemy z dojazdami Brak ofert w odpowiadającej mi formie,
np. na etat, umowę zlecenia
Brak pracy w odpowiadającym mi wymiarze czasu
Mężczyźni w większym stopniu niż kobiety wskazują niskie zarobki jako przyczynę niemożności znalezienia pracy. Kobiety natomiast częściej niż mężczyźni za swoje niepowodzenie na rynku pracy winią swój wiek i swoją płeć. Częściej uważają, że mają nieodpowiedni zawód i zbyt niskie kwalifikacje, a przede wszystkim narzekają na brak doświadczenia zawodowego związany zapewne z pozostawaniem poza rynkiem pracy w związku z pełnionymi rolami społecznymi w rodzinie i w gospodarstwie domowym. W większym stopniu niż mężczyźni nie są także zadowolone z ofert pracy – zarówno pod względem formy zatrudnienia czy jego okresu, jak i ofert odpowiednich dla ich stanu zdrowia.
W przypadku mężczyzn zaawansowany wiek jest w ich ocenie jedną z najważ-niejszych przyczyn pozostawania bez pracy. Choć dostrzegane są także inne powody tego stanu, mają one raczej charakter ograniczeń zewnętrznych, natomiast bariera wieku wydaje się mieć najbardziej immanentny i nieredukowalny charakter.
A jak wyglądają w interpretacji badanych mężczyzn przyczyny wycofania się z rynku pracy osób, które już zrezygnowały i obecnie nie pracują i już nie poszukują pracy? Zdecydowana większość tej grupy badanych nie pracuje, ponieważ nie pozwala im na to ich stan zdrowia, pojawiła się bowiem w ich życiu choroba lub niepełnosprawność. Relatywnie spora część badanych mężczyzn nie pracuje, gdyż podjęcie zatrudnienia spowodowałoby utratę pobieranych świadczeń socjalnych.
Jedna czwarta ankietowanych jest już na emeryturze, taki sam odsetek deklaruje, że nie chce już pracować zawodowo. Jedna piąta biernych zawodowo mężczyzn po 45. roku życia nie szuka pracy, bo nie wierzy, aby mogła ją znaleźć, dalsze 16%
jest przekonanych, że wyczerpało wszystkie możliwości znalezienia pracy i już nie wiedzą, co jeszcze mogliby w tej sprawie zrobić. Można zatem powiedzieć, że w gru-pie mężczyzn po 45. roku życia, którzy nie pracują i nie szukają pracy, co najmniej ponad jedna trzecia (37%) byłaby jeszcze do odzyskania dla rynku pracy i odpowie-dnie programy aktywizacji zawodowej do nich właśnie skierowane miałyby sens.
Tabela 4.13. Przyczyny rezygnacji z poszukiwania pracy przez mężczyzn niepracujących i nieszukających pracy (N = 352)
Dlaczego nie szuka Pan pracy? Odsetki odpowiedzi twierdzących
Z powodu choroby, niesprawności 65 Gdybym zaczął pracować, straciłbym prawo do świadczeń socjalnych 41
Jestem na emeryturze 26
Nie chcę pracować 25 Jestem przekonany, że nie znajdę odpowiedniej pracy 21
Zajmuję się domem 20
Wyczerpałem wszystkie znane mi możliwości znalezienia pracy, jestem
zniechęcony 16
Z innych powodów osobistych lub rodzinnych 16
Zajmuję się dziećmi, wnukami 8
Zajmuję się starszymi członkami gospodarstwa domowego/rodziny 7
Nie wiem, jak się do tego zabrać 6 Uczę się, uzupełniam kwalifikacje 1
4.7. Sposoby rozstania z pracodawcą i obawy przed utratą pracy