Pozostawanie bezrobotnym, pomimo aktywnego poszukiwania pracy i gotowości do podjęcia jej w najbliższym czasie, nierzadko jest wynikiem zewnętrznych przyczyn, niezależnych od najbardziej zainteresowanych osób. Z drugiej strony, trudności w znalezieniu zatrudnienia mogą być również efektem niedopasowania umiejętności i kwalifikacji bezrobotnych do aktualnego zapotrzebowania rynku pracy.
W skali województwa lubelskiego większość (65%) bezrobotnych ekonomicznie powyżej 45. roku życia – pomimo aktywnego poszukiwania pracy – nie może znaleźć zatrudnienia już od ponad roku. Najgorzej przedstawia się sytuacja w podregionie bialskim, w którym więcej niż cztery piąte bezrobotnych (84%) długotrwale poszukuje pracy, najlepiej natomiast – w podregionie lubelskim, w którym blisko połowa (46%) próbuje znaleźć zatrudnienie poniżej jednego roku. Względnie duży odsetek w podregionie lubelskim osób krótkotrwale bezrobotnych nie powinien dziwić, jako że obecność w nim Lublina wpływa na znacznie większe możliwości zatrudnienia aniżeli w obszarach niezasilanych przez tak duże miasta. Warto jednak zauważyć, że sama obecność miasta nie zawsze wystarczy, choć na wsi odnotowujemy wyższy odsetek długotrwale bezrobotnych (69%) aniżeli generalnie w mieście (63%).
Rysunek 2.27. Bezrobotni poszukujący pracy powyżej jednego roku
bialski
Województwo ogółem – 65%
Osoby bezrobotne z województwa lubelskiego doszukują się przyczyn ograniczonych możliwości znalezienia zatrudnienia przede wszystkim (88%)
w nasyconym już pracownikami rynku pracy. Drugim najczęściej podawanym powodem przedłużającego się okresu bezrobocia (76%) jest – według ankietowanych – niechęć pracodawców do zatrudniania pracowników powyżej 45. roku życia. Dość dokuczliwą przyczyną, z punktu widzenia mieszkańców Lubelszczyzny, jest brak znajomości i kontaktów (61%). Dokładnie taki sam odsetek badanych (61%) uważa, że niemożność znalezienia przez nich pracy to wynik braku ofert zatrudnienia w odpowiadającej im formie, tj. na etat, na umowę zlecenie lub innych. Ponad połowa bezrobotnych (53%) wskazuje także na własne nieodpowiednie kwalifikacje lub niewłaściwy zawód. Wreszcie niewiele mniej osób (52%) twierdzi, że dostępna praca jest zbyt nisko płatna i dlatego nie decydują się jej podejmować.
Jak wynika z deklaracji respondentów, mieszkańcy wszystkich czterech podregionów zgadzają się przede wszystkim ze stwierdzeniem, że największą trudnością w poszukiwaniu zatrudnienia jest brak miejsc pracy na ich lokalnych rynkach. Warto zauważyć, że taką opinię wyrażają wszyscy mieszkańcy podregionu puławskiego. Podobnie we wszystkich czterech podregionach zdecydowana większość bezrobotnych ma poczucie, że przyczyna przedłużającego się okresu bezrobocia leży po stronie pracodawców, którzy nie chcą zatrudniać osób w ich wieku. Należy tutaj jednak podkreślić, że w porównaniu z pozostałymi podregionami tę opinię rzadziej wyrażają mieszkańcy podregionu puławskiego (68%). Na brak znajomości i kontak-tów najczęściej narzekają bezrobotni z podregionu bialskiego (67%), najrzadziej – ponownie z podregionu puławskiego (54%). Ponadto mieszkańcy podregionu bialskiego zdecydowanie rzadziej od innych wskazują na brak ofert zatrudnienia odpowiadających ich wymaganiom zawodowym (47%), a także na nieodpowiednie własne kwalifikacje czy zawód (38%). Największe różnice pomiędzy podregionami odnotowujemy w kwestiach finansowych. Mieszkańcy podregionu lubelskiego zdecydowanie najczęściej (68%) twierdzą, że dostępna praca jest zbyt nisko płatna, mieszkańcy podregionu bialskiego – dwukrotnie rzadziej (34%).
Tabela 2.9. Trudności bezrobotnych w poszukiwaniu pracy w podregionach Podregion:
bialski
chełmsko--zamojski lubelski puławski
Województwo ogółem Czy szukając pracy, napotyka Pan(i)
któreś z wymienionych niżej trudności*?
w procentach
Brak wolnych miejsc pracy na rynku 88 87 82 100 88 Pracodawcy nie chcą mnie zatrudnić
ze względu na wiek 83 75 78 68 76
Brak znajomości, kontaktów 67 63 58 54 61 Brak ofert zatrudnienia w
odpowiada-jącej mi formie, np. na etat, na umowę zlecenie
47 54 69 65 61
Nieodpowiednie kwalifikacje,
nieodpowiedni zawód 38 58 51 58 53
Dostępna praca jest zbyt nisko płatna 34 47 68 43 52
* Lista zawierała 12 pozycji, a respondenci mieli wskazać, które z nich napotkali, szukając pracy.
W tabeli zaprezentowano jedynie te trudności, na które wskazała więcej niż połowa ogółu bezrobotnych.
Pewne różnice w deklaracjach respondentów odnotowujemy także pod względem wielkości miejsca ich zamieszkania. Bezrobotni mieszkańcy wsi w wieku niemobilnym zawodowo znacznie częściej niż bezrobotni z miast wskazują na większość wymienionych trudności, z jakimi muszą się zmierzyć, próbując znaleźć pracę. Z drugiej strony, większy odsetek mieszkańców miast aniżeli wsi uważa, że wina leży po stronie pracodawców, którzy nie chcą ich zatrudniać ze względu na wiek.
Tabela 2.10. Trudności bezrobotnych w poszukiwaniu pracy a miejscowość zamieszkania Wielkość miejscowości:
wieś miasto Województwo
ogółem Czy szukając pracy, napotyka Pan(i)
któreś z wymienionych niżej
trudności?* w procentach
Brak wolnych miejsc pracy na rynku 94 85 88 Pracodawcy nie chcą mnie zatrudnić
ze względu na wiek 69 80 76
Brak znajomości, kontaktów 66 58 61
Brak ofert zatrudnienia w odpowiadającej mi formie, np. na etat, na umowę zlecenie
67 58 61
Nieodpowiednie kwalifikacje,
nieodpowiedni zawód 61 49 53
Dostępna praca jest zbyt nisko płatna 56 49 52
* Lista zawierała 12 pozycji, a respondenci mieli wskazać, które z nich napotkali, szukając pracy.
W tabeli zaprezentowano jedynie te trudności, na które wskazała więcej niż połowa ogółu bezrobotnych.
Rysunek 2.28. Bezrobotni oceniający, że uda im się znaleźć odpowiednią dla siebie pracę
Województwo ogółem – 48%
Długi okres poszukiwania pracy i trudności w jej znalezieniu sprawiają, że zdecydowana większość bezrobotnych nisko ocenia swoje szanse na znalezienie zatrudnienia. Mniej niż połowa respondentów (48%) przewiduje, że z większymi lub mniejszymi trudnościami znajdzie odpowiednią dla siebie pracę.
Zdecydowanie najrzadziej poczucie pewności znalezienia zatrudnienia mają bezrobotni z podregionu puławskiego, gdzie aż 70% badanych uważa, że w ogóle nie znajdzie pracy. Najbardziej optymistyczni w tym względzie są natomiast mieszkańcy podregionu chełmsko-zamojskiego. Blisko dwie trzecie z nich (60%) jest przekonanych, że uda im się znaleźć pracę. Ponadto odsetek bezrobotnych mających poczucie pewności znalezienia zatrudnienia jest wyraźnie wyższy na wsi (53%) aniżeli w mieście (45%).